Announcement

Collapse

Forum Rules (Everyone Must Read!!!)

1] What you CAN NOT post.

You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene

You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)

The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!


2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.

This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.

3] Keep the focus.

Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.

4] Behave as you would in a public location.

This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.

5] Respect the authority of moderators/admins.

Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.

6] Promotion of sites or products is not permitted.

Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.

7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.


- PLEASE READ -

Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.


8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)

If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
See more
See less

Regional geopolitics

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

  • #81
    Re: Regional geopolitics

    NUCLEAR TURKEY
    Ara Marjanyan


    07.05.2012

    Expert, "Noravank" Foundation

    A number of processes on domestic (national), regional and global
    levels rise inclination of Turkey for the creation of the nuclear
    capabilities of its own.

    1. Geopolitical factors

    On this level following circumstances should be singled out:

    * Though the 5th article of NATO agreement provides protection for
    Turkey by means of a nuclear umbrella, B. Obama's well-known "Provision
    of global peace and security without nuclear weapons" initiative as
    well as strengthening of isolationist moods among representatives of
    both republican and democratic political wings, cause considerable
    tension among the southern NATO member-countries and first of all
    in Turkey (as well in Italy and partially in Greece). Besides, the
    situation formed makes some Western European NATO partners (France and
    Britain) form joint military strategic capabilities. Other countries
    (Germany, the Netherlands) complying with the logic of intensification
    of the tendencies ("no American bombs on our territories", "say no
    to nuclear energy") are complied to free territory for the facilities
    of their own, to create a fertile soil for the acknowledgment of the
    necessity of their origination.

    * The role in the creation of the US/NATO missile defence system
    offered by the US to Turkey (and a number of Eastern European
    countries) as a "consolation of their concern" cannot be considered as
    good guarantee for national sovereignty provision as availability of
    nuclear potential of its own. Even more, deployment of the elements
    of missile defence by the US in Turkey causes serious concern in
    Iran and Syria (in mid-term prospects in Saudi Arabia). It is known
    from the lessons of the Cold War that missile defence contains
    considerable destabilizing potential. This point is more than
    reasonable in Turkey's regard; * Obstacles which came forward on the
    way of political integration with Europe, unsuccessful negotiations,
    which lasted for years, deepen Turkey's "disappointment in Europe" and
    intensify its aspiration to rely only on its own powers, to establish
    close cooperation with other regions (Asian-Pacific region) and powers
    (Argentina, Brazil, Russia, China, Japan, etc.). All this questions
    efficiency and geopolitical reasonability of Turkey's staying in NATO
    military sector.

    2. Regional factors

    Here the following circumstances should be singled out:

    * For decades Israel has been a nuclear power which consecutively
    denies exerting international control over its nuclear programme.

    This military and technology capability and this stance have provided
    the national sovereignty of Israel amid rapid developments in the
    region for decades. On the other hand Israel's example confirms the
    steadiness of other countries to possess nuclear facilities of their
    own as the highest guarantee of their national sovereignty.

    * In recent decade Iran has consecutively developed elements of
    the nuclear technologies and delivery means. Implementation of a
    large-scale nuclear programme in Iran, technological progress and
    other factors make Turkey realize necessity of balancing Iran in the
    region, providing competitiveness and regional influence as well as
    seeking for ways of carrying this all out [1]. The logic of symmetric
    balancing makes Turkey acknowledge necessity for obtaining nuclear
    capabilities of its own.

    * Over a recent decade intensification of an armaments race or the
    so-called "nuclear flourishing" has been observed in the region of Big
    Middle East [2]. Nuclear energy, medical and other applied programmes
    have been carried out in a number of Arab countries. Separate elements
    of an appropriate infrastructure have been created. The development of
    "Arab spring" in 2011 targeted first of all the countries of the region
    which used to have and/or still have nuclear claims - Algeria, Tunisia,
    Libya, Egypt, Syria and Iran. Moreover, in the expert community an
    opinion was expressed that at the beginning of 2011 M. Kaddafi and
    H. Mubarak regretted that they had renounced the idea of developing
    nuclear military programmes of their own, i.e. they renounced the
    only efficient leverage of their own national sovereignty amid the
    "period of directed instability".

    This acknowledgment was also substantiated by the example of the
    personal fate of S. Hussein and national fate of Iraq.

    3. National factors

    Ideological component - "Turkish Gaullism" - In today's Turkey where
    the processes of nationalization and Islamization can be observed,
    acknowledgment of necessity of creation "strategic deterrence forces"
    of its own, its ideological basis, political grounds and social order
    are present.

    According to some sources, the ruling JDP discusses Turkey's prospects
    as a military component of NATO and issue of necessity of creation
    of the "strategic deterrence forces" of its own [3].

    >From ideological point of view convergence of traditional pro-western
    "kemalist" heritage with more pro-Islamist and eastern-oriented
    powers and ideas is taking plays. This third political, world outlook
    and geopolitical direction was characteristically called "Turkish
    Gaullism", which underlines its inheritance link to one of the mist
    characteristic elements of Ch. De Gaulle's policy - strong orientation
    to nationalism, alienation of NATO military component, development
    of national nuclear military and economic facilities [4, 5].

    Such development of the Turkish ideological and political fields is
    based upon auspicious public opinion on rising independent role of
    their country, intensification of its capabilities, taking a bigger
    regional influence. And they feed each other reciprocally. According
    to some independent public opinion polls, in 2011 more than 60%
    of the population in Turkey supported the idea of obtaining more
    independent and more influential role in the region. Besides, according
    to large-scale public opinion polls held in the Arab countries of the
    Big Middle East, Turkey is the country which played most constructive
    role during the "Arab spring". Turkey received about 50% of votes of
    the respondents, thus upstaging France, US and Russia [6].

    Military component - The US/NATO nuclear and thermonuclear weapons
    have been deployed in Turkey for decades. Currently there are several
    dozens of B-61 tactical thermonuclear variable yield bombs1.

    Turkey has accumulated experience of storage, security and service of
    the nuclear weapons as well as experience of participation in NATO's
    "joint nuclear missions". There is one active infrastructure of storage
    of thermonuclear weapons (Icirlik) and four out of commission at four
    air force bases2.

    Infrastructural, scientific-technology and professional component -
    Accumulation of critical mass of facilities and infrastructures,
    satisfactory rate of economic development, which are enough for
    developing nuclear capabilities, are observed in today's Turkey.

    1. Thus, in Turkey the experience of small-scale and/or experimental
    production of all the stages of nuclear fuel cycle has been developed
    and accumulated for more than 30 years - uranium ore production,
    processing, ("yellow cake"3), enrichment, creation of pellets and
    rods. There are also infrastructures for small-scale processing and
    long-term storage of nuclear waste, radiation dosimetry and security
    services. Ramified and integrated Turkish Atomic Energy Agency (TAEK)
    with its two main national nuclear centers and separate stations -
    Nuclear Fuel Pilot Factory, Nuclear Waste Processing and Storage
    Station, two research reactors - is working.

    Besides TAEK there is MTA Technologies Lab which is specialized in
    the issues of production and processing of nuclear fuel. Large-scale
    research and experimental-design studies in the basic and practice
    areas of nuclear physics, nuclear synthesis, laser technologies and
    various practical aspects of accelerator physics are carried out.

    Personnel are trained.

    2. In 1996 under the patronage of the Scientific and Technological
    Research Council of Turkey (TUBÄ°TAK) the Turkish Academic Network
    and Information Centre (ULAKBIM) was founded. In 2003 TR-Grid Turkish
    national network was established on ULAKBIM's initiative. It is
    oriented on consolidation of all the designed capacities necessary
    for scientific researches, computer modeling, which demands vast
    information volume, arrange superfast information sharing. TR-Grid
    includes 7 Turkish universities where programmes on atomic and nuclear
    physics and other related areas are centered, ULAKBIM center and TAEK
    with its structure and nuclear research centers.

    3. Judging by the information brought in the open sources, Turkish
    scientific, technology and innovation areas underwent unprecedented
    progress in 1998-2009. Thus, over the aforementioned period:

    * Gross expenditure on R&D (GRED) has almost tripled. From $2 billion
    in 1998 they grew up to $9 billion in 2009 (the data is specified in
    accordance with purchasing power, PPP, $) * GRED and GDP ratio has
    doubled - 0.37% in 1998 and 0.85% in 2009. According to some official
    sources in 2013 the volume of GRED will reach 2% of GDP.

    * The number of the personnel and researchers involved in the R&D
    areas tripled, the rate of the young specialists grew.

    * The number of scientific publications quadrupled. Turkey takes
    2nd place on the rate growth of the number of scientific publication
    (the fist is South Korea).

    * The number of certified national patents has grown tenfold; the
    number of international patents also grew * There is a distinct
    programme of nuclear energy development, which is now being
    implemented.

    Conclusion

    As a result of combination of a number of factors a practical
    possibility of implementation of the programmes on military and
    peaceful usage of nuclear technologies has considerably grown.

    Turkey's nuclear claims have almost a 50-years long history but current
    situation should be considered unprecedented due to the simultaneous
    availability of a number of factors and their synergy and reciprocal
    intensification.

    1The so-called dial-a-yield system. Let us mention that besides B-61
    mod 3 and mod 4 variants, B-61 mod 11 war head belongs to the same
    line; it is used with "Pershing II" ballistic missiles (W85) [7].

    2Erhac, Eskishir, Balikesir, Akinci (Murted):

    3MTA Technology Lab - Uranium Ore Processing. NFCIS Facility Report.

    http://nucleus.iaea.org.

    Sources and Literature

    1. Ulgen, Sinan, Turkey, Iran, and the Bomb. Euractiv, March 26, 2012.

    2. Nuclear Programmes in the Middle East: In the Shadow of Iran, ed.

    Mark Fitzpatrick. London,The International Institute for Strategic
    Studies, 2008.

    3. Turkey exploits Â"window of opportunityÂ", moving rapidly to
    acquire nuclear weapons. World News Tribune, Sunday, Jan. 16, 2011.

    4. TaÅ~_pinar, Omer, The Rise of Turkish Gaullism: Getting
    Turkish-Aamerican Relaitions Right. Insight Turkey, v. 13, No. 1,
    2011. TaÅ~_pinar, Omer, The Three Strategic Visions of Turkey.

    Brookings Institution, Center on the US and Eourope. March 8, 2011.

    5. Õ~DÕ¡O~@Õ"Õ¡Õ¶ÕµÕ¡Õ¶ Ô±O~@Õ¡, ÔºÕ¡Õ¶ Ô²Õ¸Õ¤O~@Õ"ÕµÕ¡O~@Õ"
    Â"Õ~MÕ"Õ´Õ¸O~BÕ¬ÕµÕ¡Õ¯O~@Õ¨Â" O~G Ô²Õ¡O~@Õ¡O~D Õ~UÕ¢Õ¡Õ´Õ¡ÕµÕ" Â"Medz
    YeghernÂ"-Õ¨. Õ~DÕ¡Õ½ Ô². Â"le May 1968Â": Â"Õ~FÕ¸O~@Õ¡Õ¾Õ¡Õ¶O~DÂ"
    Ô³Ô¿Õ~@, Â"21-O~@Õ¤ Ô´Ô±Õ~PÂ", #3 (43), 2012Õ©., Õ§Õ" 5-27:
    6. Annual Arab Public Opinion Survey. A.Sadat Chair for Peace and
    Development. University of Maryland, 2011. Kalyoncu, Mehmet, Why,
    when and how Turkey becomes a nuclear power (Part 1 and 2).


    &link=153561 7. U.S. Department of Defense. Nuclear Posture Review
    Report, April 2010.

    "Globus" analytical journal, # 4, 2012

    Comment


    • #82
      Nuclear turkey 1

      07.05.2012
      ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԹՈՒՐՔԻԱ



      Արա Մարջանյան
      «Նորավանք» ԳԿՀ ավագ փորձագետ


      Ներկայիս իրողություններում ներքին (ազգային), տարածաշրջանային և գլոբալ մակարդակներով ընթացող մի շարք գործընթացներ բարձրացնում են Թուրքիայի հակվածությունը սեփական ռազմամիջուկային կարողությունների ստեղծման ուղղությամբ:

      1. Աշխարհաքաղաքական գործոններ

      Այս մակարդակում անհրաժեշտ է առանձնացնել հետևյալ հանգամանքները.

      Թեև ՆԱՏՕ պայմանագրի 5-րդ հոդվածը շարունակում է տարածել դաշինքի միջուկային հովանոցը Թուրքիայի վրա, ԱՄՆ նախագահ Բ.Օբամայի «Աշխարհի խաղաղության և անվտանգության ապահովում` առանց միջուկային զենքի» հայտնի տեսլականը և ԱՄՆ-ում իզոլյացիոնիստական տրամադրությունների հաստատումն այդ երկրի թե՛ հանրապետական, թե՛ դեմոկրատական քաղաքական թևերում շոշափելի ջղաձգություն են առաջացնում ՆԱՏՕ հարավային էշելոնի երկրներում, առաջին հերթին` Թուրքիայում (ինչպես նաև Իտալիայում, մասամբ` Հունաստանում): Բացի այդ, այս իրավիճակը ՆԱՏՕ արևմտաեվրոպական որոշ երկրներին (Ֆրանսիա և Անգլիա) դրդում է միացյալ ռազմական ռազմավարական կարողությունների ստեղծմանը: Այլ երկրներում (Գերմանիա, Նիդեռլանդներ), միտումների ուժգնացման տրամաբանությամբ («ոչ մի ամերիկյան ռումբ մեր տարածքներում», «ոչ` ատոմային էներգետիկային»)՝ դրդում սեփական կարողությունների համար տարածություն ազատելուն, դրանց գոյացման անհրաժեշտության գիտակցման համար պարարտ հող ստեղծելուն:
      ԱՄՆ-ի կողմից Թուրքիային (և արևելաեվրոպական մի շարք երկրներին) որպես «մտահոգությունների փարատման միջոց» առաջարկված դերակատարումը՝ ԱՄՆ/ՆԱՏՕ հակահրթիռային համակարգի ստեղծման գործում, Թուրքիայի համար չի կարող հանդիսանալ ազգային սուվերենության նույնքան արդյունավետ երաշխիք, ինչպիսին որ ընկալվում է սեփական ռազմամիջուկային ներուժի առկայությունը: Ավելին, ԱՄՆ-ի կողմից իրականացվող հակահրթիռային համակարգի տարրերի տեղակայումը Թուրքիայի տարածքում լուրջ մտահոգություններ է առաջացնում Իրանում և Սիրիայում (միջնաժամկետ հեռանկարում` Սաուդյան Արաբիայում): Դեռ Սառը պատերազմի դասերից հայտնի է, որ հակահրթիռային պաշտպանությունը պարունակում է ռազմավարական ապակայունացման շոշափելի ներուժ: Այս դրույթն առավել քան արդարացված է Թուրքիայի պարագայում:
      Եվրոպայի հետ քաղաքական ինտեգրման ճանապարհին ծագած խոչընդոտները, տարիներ տևած անպտուղ բանակցությունները Թուրքիայում ամրապնդում են «Եվրոպայից հիասթափությունը», սեփական կարողություններին ապավինելու, աշխարհի այլ տարածաշրջանների (Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածք) և տերությունների (Արգենտինա, Բրազիլիա, ՌԴ, Չինաստան, Ճապոնիա և այլն) հետ սերտ համագործակցություն հաստատելու ցանկությունը։ Դա հարցականի տակ է դնում ՆԱՏՕ ռազմական հատվածում Թուրքիայի գտնվելու արդյունավետությունը և աշխարհաքաղաքական նպատակահարմարությունը:
      2. Տարածաշրջանային գործոններ

      Այս մակարդակում անհրաժեշտ է առանձնացնել հետևյալ հանգամանքները:

      Արդեն տասնամյակներ Մեծ Միջին Արևելքի տարածաշրջանում Իսրայելը միջուկային ռազմական տերություն է, որը հետևողականորեն մերժում է իր միջուկային ծրագրի վրա միջազգային վերահսկման հաստատումը: Երկրի այս ռազմատեխնոլոգիական կարողությունը և նման դիրքորոշումը տասնամյակների ընթացքում ապահովում են Իսրայելի ազգային սուվերենությունը տարածաշրջանային բուռն գործընթացներում: Մյուս կողմից, Իսրայելի օրինակը տարածաշրջանի այլ երկրների մեջ ամրապնդում է սեփական միջուկային կարողությունների առկայության անհրաժեշտության գիտակցումը՝ որպես սեփական ազգային սուվերենության գերագույն երաշխիք:
      Վերջին տասնամյակում Իրանը հետևողականորեն զարգացնում է սեփական միջուկային տեխնոլոգիաների տարրերը և միջուկային լիցքի հասցնելու կարողությունները: Իրանում ծավալուն միջուկային ծրագրի իրականացումը, տեխնոլոգիական առաջընթացը և այլ գործոններ ստիպում են Թուրքիային գիտակցել տարածաշրջանում Իրանին հավասարակշռելու, սեփական մրցունակությունը և տարածաշրջանային ազդեցությունն ապահովելու անհրաժեշտությունը, փնտրել դրանց իրականացման ուղիները [1]: Սիմետրիկ հավասարակշռման տրամաբանությունն անհրաժեշտաբար մղում է Թուրքիային՝ գիտակցելու սեփական միջուկային կարողությունների ձևավորման անհրաժեշտությունը:
      Վերջին տասնամյակի ընթացքում ողջ Մեծ Միջին Արևելքի տարածաշրջանում արձանագրվել էր սպառազինություն մրցավազքի սաստկացում կամ, այսպես ասած` «ատոմային զարթոնք» [2]: Մի շարք արաբական երկրներում իրականացվել էին ատոմային և միջուկային էներգետիկ, բժշկական և կիրառական այլ նշանակության ծրագրեր: Ստեղծվում էին համապատասխան ենթակառուցվածքի առանձին տարրերը: 2011թ. ընթացող «արաբական զարթոնքի» գործընթացները թիրախավորված էին առաջին հերթին տարածաշրջանի այն երկրներում, որոնք ժամանակին ունեցել են և/կամ շարունակում են ունենալ միջուկային նկրտումներ` Ալժիր, Թունիս, Լիբիա, Եգիպտոս, Սիրիա և Իրան: Ավելին, վերլուծական հանրությունում քանիցս արտահայտվել է այն կարծիքը, որ 2011թ. սկզբներին Մ.Քադաֆին և Հ.Մուբարաքը զղջացել էին, որ ժամանակին հրաժարվել էին սեփական միջուկային ռազմական ծրագրերից: Այսինքն՝ «ղեկավարվող անկայունությունների ժամանակաշրջանում» սեփական ազգային սուվերենության, թերևս, միակ գործուն լծակից: Այս գիտակցումն ամրապնդվեց նաև սեփական միջուկային ծրագրից ժամանակին հրաժարված Ս.Հուսեյնի անձնական և Իրաքի ազգային ճակատագրի օրինակով:
      3. Ազգային գործոններ

      Գաղափարախոսական բաղադրիչ` «Թուրքական Գոլիզմ». Ներկայիս ազգայնացվող և իսլամացվող Թուրքիայում առկա են սեփական «զսպման ռազմավարական ուժերի» ստեղծման անհրաժեշտության գիտակցումը, դրա գաղափարախոսական հենքը, քաղաքական կամքը և սոցիալական պատվերը:

      Համաձայն որոշ աղբյուրների, ներկայումս Թուրքիայի իշխող akp կուսակցությունում բուռն քննարկվում են Թուրքիայի ՆԱՏՕ ռազմական բաղադրիչում դերակատարման հեռանկարները և սեփական «զսպման ռազմավարական կարողությունների» ստեղծման անհրաժեշտության հարցը [3]: Գաղափարախոսական տեսանկյունից ընթանում է ավանդական` արևմտամետ «քեմալիստական» ժառանգության համադրում ավելի իսլամակենտրոն և արևելակենտրոն ուժերի ու տեսակետների հետ: Այս՝ երրորդ քաղաքական, աշխարհայացքային ու աշխարհաքաղաքական ուղղությունը հատկանշական կերպով անվանվել է «Թուրքական Գոլիզմ», ինչն ընդգծում է դրա ժառանգական կապը Շ. դը Գոլի քաղաքականության ամենաբնութագրական տարրերի հետ` ուժեղ կողմնորոշում դեպի ազգայնականություն, ՆԱՏՕ ռազմական բաղադրիչից հեռացում, սեփական ազգային միջուկային ռազմատնտեսական կարողությունների ստեղծում [4, 5]:

      Թուրքիայի գաղափարախոսական և քաղաքական դաշտի նման զարգացումը հենվում է երկրի ինքնուրույն դերակատարման բարձրացման, սեփական կարողությունների ուժեղացման, տարածաշրջանային ավելի մեծ դերակատարման ստանձնման բարենպաստ հասարակական կարծիքի վրա՝ երկուստեք սնվելով դրանից և ուժեղացնելով այն: Համաձայն որոշ անկախ սոցիոլոգիական հարցումների, 2011թ. Թուրքիայի բնակչության ավելի քան 60%-ը կողմնակից է երկրի ավելի ինքնուրույն, տարածաշրջանում ավելի ազդեցիկ դերակատարման ստանձնմանը: Բացի այդ, Մեծ Միջին Արևելքի արաբական երկրներում իրականացված հասարակական կարծիքի լայնամասշտաբ հարցման արդյունքները վկայում են, որ Թուրքիան է այն երկիրը, որն առավել կառուցողական դեր խաղաց «արաբական զարթոնքի» գործընթացներում: Այս երկիրը ստացել է հարցման ենթարկվածների մոտ 50%-ի հավանությունը՝ շատ առաջ անցնելով Ֆրանսիայից, ԱՄՆ-ից և ՌԴ-ից [6]:

      Comment


      • #83
        Re: Regional geopolitics

        Ռազմական բաղադրիչ. Տասնամյակներ շարունակ Թուրքիայի տարածքում առկա է ԱՄՆ/ՆԱՏՕ ատոմային և ջերմամիջուկային զենքը: Ներկայումս այն ներկայացված է մի քանի տասնյակ ազատ անկման B-61 ընտանիքի փոփոխական լիցքով1 տակտիկական ջերմամիջուկային ռումբերով: Թուրքիայում կուտակված է ատոմային զենքի պահեստավորման, հսկման ու սպասարկման, ինչպես նաև ՆԱՏՕ «համատեղ ատոմային առաքելությունների» մասնակցության փորձը: Ջերմամիջուկային ռումբերի պահպանման ենթակառուցվածքներն ակտիվ վիճակում առկա են մեկ (Incirlik)՝ կոնսերվացված վիճակում, ևս չորս ռազմաօդային հենակայաններում2:

        Ենթակառուցվածքների, գիտատեխնոլոգիական և կադրային բաղադրիչ. Ժամանակակից Թուրքիայում առկա են կարողությունների և ենթակառուցվածքների կրիտիկական զանգվածի կուտակում, տնտեսական աճի բավարար տեմպ և գիտատեխնիկական զարգացման բավարար մակարդակ` ձեռնամուխ լինելու սեփական ատոմային կարողությունների ստեղծմանը:

        1. Այսպես, Թուրքիայում անցած 30 տարիների ընթացքում ատոմային վառելիքային ցիկլի բոլոր փուլերի մասով ստեղծված ու կուտակված է փոքրածավալ և/կամ փորձարարական արտադրության փորձառություն. ուրանային հումքի արդյունահանում, մշակում, խտացում, («դեղին մածուկ»3), հարստացում, վառելիքային հաբերի և ձողերի պատրաստում: Ստեղծված են նաև վառելիքային թափոնների փոքրածավալ մշակման և երկարաժամկետ պահեստավորման ենթակառուցվածք, ռադիացիոն դոզիմետրիայի և անվտանգության ծառայություններ: Գործում է ճյուղավորված և ինտեգրացված Թուրքական ատոմային էներգիայի գործակալության (TAEK) համակարգը` իր երկու հիմնական ազգային (Սարակոյու և Չեքմեչեի) ատոմային կենտրոններով ու առանձին կայանքներով` Ատոմային վառելիքի պիլոտային գործարան, Ռադիոակտիվ թափոնների մշակման և պահեստավորման կայանք, երկու հետազոտական ռեակտորներ:

        TAEK-ից զատ գործում է Հանքերի հետազոտման և շահագործման տնօրինության MTA Technologies Lab կենտրոնը, որը մասնագիտացված է ատոմային վառելիքի հանքարդյունահանման և մշակման խնդիրների մեջ: Իրականացվում են լայնածավալ հետազոտական և փորձարարա-կոնստրուկտորական հետազոտություններ ատոմային ֆիզիկայի և ատոմային էներգետիկայի հիմնարար ու կիրառական ասպարեզներում, միջուկային սինթեզի, լազերային տեխնիկայի, արագացուցչային ֆիզիկայի տարատեսակ կիրառական ասպեկտների ուղղությամբ: Իրականացվում է կադրերի պատրաստում:

        2. 1996թ. Թուրքիայի Գիտական և տեխնոլոգիական հետազոտությունների խորհրդի (TÜBİTAK) հովանու ներքո ստեղծվել են Թուրքիայի Ակադեմիական ցանցը և Տեղեկատվական կենտրոնը (ULAKBIM): 2003թ. ULAKBIM-ի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց TR-Ggrid համաթուրքական համակարգչային ցանցը: Այն նախատեսված է կոնսոլիդացնելու գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացման համար հասանելի հաշվարկային հզորությունները, ապահովելու մեծ տեղեկատվական պաշարներ պահանջող համակարգչային մոդելավորումների իրականացումը, կազմակերպելու գերարագ տեղեկատվության փոխանակում: TR-Ggrid ցանցի մեջ են մտնում Թուրքիայի յոթ համալսարաններ, ուր կենտրոնացած են ատոմային և միջուկային ֆիզիկայի ու այլ հարակից ասպարեզների ուսումնասիրությունների ծրագրերը, ULAKBIM կենտրոնը և TAEK-ը՝ իր կառույցներով և միջուկային հետազոտական կենտրոններով:

        3. Դատելով բաց աղբյուրներում բերվող տեղեկատվությունից՝ 1998-2009թթ. Թուրքիայի գիտական, տեխնոլոգիական և նորարարական ոլորտներն աննախադեպ զարգացում են ապրել նշված ոլորտների գրեթե բոլոր բաղադրիչներով: Այսպես, նշված ժամանակահատվածում.

        ավելի քան եռապատկվել են հետազոտական և զարգացման (R&D) վրա ներքին համախառն ծախսերը (ՀԶՆԾ): Դրանք աճել են 1998թ. $2 մլրդ-ից մինչև $9 մլրդ-ի` 2009թ. (արժեքները բերվում են՝ ճշգրտված ըստ գնողունակության` PPP $): Այս ցուցանիշով Թուրքիան գերազանցում է ՏՀԶԿ երկրների միջին ցուցանիշն ավելի քան չորս անգամ,
        կրկնապատկվել է ՀԶՆԾ համամասնությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ` 1998թ. 0.37% ցուցանիշից հասնելով 0.85%-ի` 2009թ.: Համաձայն մի շարք պաշտոնական աղբյուրների, ազգային թիրախն այստեղ հանդիսանում է այն, որ 2013թ. ՀԶՆԾ ծավալները հասցվեն մինչև ՀՆԱ 2%-ը,
        եռապատկվել է հետազոտական և զարգացման ոլորտներում զբաղված անձնակազմի և հետազոտողների թվաքանակը, աճել է երիտասարդ հետազոտողների տոկոսային բաղադրիչը,
        քառապատկվել է գիտական հրապարակումների քանակը: Գիտական հոդվածների քանակի աճի տեմպով Թուրքիան աշխարհում զբաղեցնում է 2-րդ տեղը՝ զիջելով միայն Հ.Կորեային,
        տասնապատկվել է արտոնված ազգային պատենտների քանակը, աճել է արտոնված միջազգային պատենտների քանակը,
        առկա է ատոմային էներգետիկայի զարգացման հստակ ծրագիր, որը գտնվում է իրականացման փուլում:
        Եզրակացություն

        Մի շարք հանգամանքների համատեղման հետևանքով ներկայումս զգալիորեն աճել է Թուրքիայում ռազմական և խաղաղ օգտագործման ատոմային ծրագրերի գործնական իրականացման հավանականությունը: Թուրքիայի ատոմային նկրտումներն ունեն գրեթե կեսդարյա պատմություն, սակայն ներկայիս իրադրությունն անհրաժեշտ է համարել աննախադեպ` մի շարք գործոնների միաժամանակյա առկայության ու դրանց զուգամիտման, փոխադարձ ուժգնացման շնորհիվ:

        1Այսպես կոչված «dial-a-yield» համակարգ: Նկատենք, որ բացի B-61 mod 3 և mod 4 ազատ անկման ռումբերից, այս ընտանիքին է պատկանում նաև B-61 mod 11 մարտագլխիկը, որն օգտագործվում էր «Փերշինգ II» տիպի բալիստիկ հրթիռներում (W85) [7]:

        2Erhac, Eskishir, Balikesir, Akinci (Murted):

        3MTA Technology Lab - Uranium Ore Processing. NFCIS Facility Report. http://nucleus.iaea.org.

        Աղբյուրներ և գրականություն

        Ülgen, Sinan, Turkey, Iran, and the Bomb. Euractiv, March 26, 2012.
        Nuclear Programmes in the Middle East: In the Shadow of Iran, ed. Mark Fitzpatrick. London,The International Institute for Strategic Studies, 2008.
        Turkey exploits «window of opportunity», moving rapidly to acquire nuclear weapons. World News Tribune, Sunday, Jan. 16, 2011.
        Taşpinar, Ömer, The Rise of Turkish Gaullism: Getting Turkish-Aamerican Relaitions Right. Insight Turkey, v. 13, No. 1, 2011. Taşpinar, Ömer, The Three Strategic Visions of Turkey. Brookings Institution, Center on the US and Eourope. March 8, 2011.
        Մարջանյան Արա, Ժան Բոդրիյարի «Սիմուլյակրը» և Բարաք Օբամայի «Medz Yeghern»-ը. Մաս Բ. «le May 1968»: «Նորավանք» ԳԿՀ, «21-րդ ԴԱՐ», #3 (43), 2012թ., էջ 5-27:
        Annual Arab Public Opinion Survey. A.Sadat Chair for Peace and Development. University of Maryland, 2011. Kalyoncu, Mehmet, Why, when and how Turkey becomes a nuclear power (Part 1 and 2). http://www.todayszaman.com/newsDetai...ion?load=detay &link=153561
        U.S. Department of Defense. Nuclear Posture Review Report, April 2010.
        «Գլոբուս» վերլուծական հանդես, թիվ 4, 2012

        Արա Մարջանյան Ներկայիս իրողություններում ներքին (ազգային), տարածաշրջանային և գլոբալ մակարդակներով ընթացող մի շարք գործընթացներ բարձրացնում են Թուրքիայի հակվածությունը սեփական ռազմամիջուկային կարողությունների ստեղծման ուղղությամբ:

        Comment


        • #84
          Re: Regional geopolitics

          Վաշինգտոնին երաշխիքներ են պետք


          ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարար Ռոբերտ Գեյթսի Ադրբեջան կատարած այցը կրում էր գերատեսչական ստուգայցի բնույթ. Պենտագոնը որոշել էր համոզվել, որ դեպի Աֆղանստան ռազմական բեռների առաքման երթուղիներից մեկը կասկածներ չի հարուցում: Գեյթսն ընդգծել էր իր այցի գերատեսչական նշանակությունն ու իմաստը, հայտարարել էր, որ Հիլարի Քլինթոնին կհաղորդի ղարաբաղյան խնդրի առնչությամբ Բաքվի անհանգստությունը:

          Այդ այցի մեջ կիզակետված էր Ադրբեջանի և ամբողջ Կովկասի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականության ողջ տրամաբանությունը: ԱՄՆ-ը որոշել էր Բաքվին մատնանշել իր տեղը համաշխարհային քաղաքականության մեջ` ի պատասխան հայ-թուրքական բանակցությունների առթիվ Ադրբեջանի արձագանքի, երբ ամերիկացիները չափազանց կարևոր տեղ տվեցին այդ երկրին` բանակցությունների և Թուրքիայի ու Հայաստանի միջև առկա խնդիրների կարգավորման հարցի ձախողման գործում: Բայց շատ շուտով ամերիկացիները պարզեցին, որ ադրբեջանական գործոնն առհասարակ ոչ մի նշանակություն չի ունեցել թուրքական այդ խաղում: Թուրքիան իր քաղաքականության մեջ Ադրբեջանին վերապահել էր ընդամենը պահեստային տարբերակի դեր, երբ պարզվի, որ ԱՄՆ-ը Անկարային չի երաշխավորել «փակելու» հայկական հարցը և «Օսմանյան տարածության» վերականգնմանն ուղղված թուրքական քաղաքականությանը հավանություն չի տվել: Բաքվում ևս հասկացել էին ստեղծված իրավիճակի անհեթեթությունը և պատրաստ էին ընդունելու Վաշինգտոնի ցանկացած քայլ:

          Երկար մտորումներից հետո Ադրբեջանը, այնուամենայնիվ, ընդունեց ռազմական դոկտրինի մի սխեմա, որտեղ փորձ է արվում չնշել իրական սպառնալիքները: Ադրբեջանը շրջապատված է այնպիսի երկրներով, որոնք նրա հանդեպ տարածքային հավակնություններ ունեն: Դրանք են` Ռուսաստանը, Իրանը, Հայաստանը, Թուրքմենստանը, հնարավոր է նաև` Վրաստանը, ինչպես նաև այդ երկրների մի մասի էթնիկ տարածաշրջանները, նախ և առաջ Դաղստանն ու Թալիշստանը: Սրանք ոչ պակաս, նույնիսկ ավելի վտանգավոր մարտահրավերներ են, քան ղարաբաղյան խնդիրը:

          Բրիտանական և ամերիկյան վերլուծաբանները ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները բնութագրում են որպես անհետևողական, ինչը պայմանավորված է ոչ այնքան ռուս-հայկական գործընկերությամբ, որքան և շատ ավելի սկզբունքային չափով` դեպի Թուրքիա, Մեծ Բրիտանիա և ԱՄՆ նրա ռազմավարական կողմնորոշմամբ: Սակայն նույնիսկ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները միշտ չէ, որ հարթ են ընթանում, քանի որ Թուրքիան իր քաղաքական նպատակներն է հետապնդում Ռուսաստանի, Հայաստանի, Իրանի հետ հարաբերություններում: Ռուսաստանում քաղգործիչներն ու վերլուծաբանները սկսում են հասկանալ, որ լավագույն դեպքում ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները կարող են լինել հարթ, գործընկերային և նույնիսկ բարեկամական, բայց ոչ երբեք դաշնակցային: Ռուսական վերլուծական ընկերակցության գլխավոր նվաճումներից մեկն այն բանի ըմբռնումն է, որ Ռուսաստանը չի կարող Ադրբեջանին նվիրել Լեռնային Ղարաբաղը: Վերջին ժամանակներս Մոսկվայում նույնիսկ չեն էլ փորձում ձևացնել, թե այդ «նվերը» հնարավոր է մատուցել, ինչը կարևոր է Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դիրքերն ամրապնդելու համար: Մոսկվան Ադրբեջանի հետ իր խաղերում շեշտը դնում է ոչ թե Մինսկի խմբի շրջանակներում ղարաբաղյան խնդրի լուծման, այլ Հայաստանի կառավարող վարչակազմի զիջողականության վրա, ինչը շատ ավելի կասկածելի է: Երևում է, Բաքվում ակնկալիքներ չունեն այն առումով, թե Ռուսաստանը կհամոզի Հայաստանին զիջումների գնալու: Բաքուն հույսը կապում է ԱՄՆ-ի ավելի քան լուրջ երկյուղների հետ, թե կուժեղանա Ադրբեջանի կողմնորոշումը դեպի Ռուսաստան:

          Ներքաղաքական և արտքաղաքական իրավիճակը, որում հայտնվել է Ադրբեջանը, կառավարող քաղաքական վերնախավից պահանջում է իր նպատակներն ու խնդիրները համաձայնեցնել ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հետ` այն երկու պետությունների, որոնք ընդունակ են իրական ազդեցություն գործելու Ադրբեջանի ու նրա հասարակության վրա: «Նախիջևանյան կլանն» ու Ի. Ալիևի ընտանիքը Բ. Օբամայի վարչակազմի «նոր կուրսին» մոտեցել են ներքին ճգնաժամի, որոշակի շփոթվածության, վերահաս քաղաքական, պետական ու ազգային խոր ճգնաժամի վիճակում: Ի. Ալիևի ընտանիքին քիչ են հետաքրքրում իր քաղաքական վիճակի, ասենք, ղարաբաղյան հարցի հետ չկապված խնդիրները կամ երկրի սոցիալական իրադրությունը: «Ընտանիքի» քաղաքականությունն ուղղված է բացառապես իր դիրքերի ամրապնդմանը: Այդ միանգամայն անձնական շահերի հետ է կապված նաև Ադրբեջանի շահերի սակավարդյունավետ արտքաղաքական սատարումը, քանի որ երկրի շփումներն ու արտաքին դիրքորոշումները պայմանավորող բոլոր կապերն օգտագործվում են «ընտանիքի» շահերի պաշտպանության համար: Օրինակ, ղարաբաղյան հարցում Ադրբեջանի շահերի սատարումը իրականացվում է իբրև երրորդ կարգի խնդիր: Այս պնդումը կարող է տարօրինակ թվալ, քանի որ Բաքուն էական միջոցներ է սկսել ծախսել բառացիորեն ամբողջ աշխարհում սատարում (լոբբինգ) իրականացնելու համար: Բայց այդ սատարման էության և արդյունքների ավելի ուշադիր դիտարկումը հանգեցնում է այն հետևությանը, որ, տվյալ դեպքում, նպատակ է հետապնդվում ուղղակի աղմուկ բարձրացնել, իսկ իրականում սատարման կազմակերպիչներին «փողեր լվանալու» հնարավորություն տալ:

          Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարությունը գտնվում է շատ խոցելի վիճակում, և նրան պետք է ԱՄՆ-ի պարտադիր պաշտպանությունը, մասամբ էլ` Թուրքիայի և Ռուսաստանի: Իլհամ Ալիևն սկսել է փորձեր անել` ապահովելու Իրանի աջակցությունը, բայց այդ հարցն անգամ մասնակի լուծում չունեցավ։ Սակայն միաժամանակ ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի վրա հենվելը խիստ խնդրահարույց է, իսկ Թուրքիայի վրա հենվելը չի կարող փոխարինել ԱՄՆ-ի աջակցությանը։ Իրավիճակը բարդացել է նաև նրանով, որ ամերիկա-թուրքական հարաբերությունները լարվել են։ Իրաքի գործողության ավարտից անմիջապես հետո ԱՄՆ-ը քայլեր ձեռնարկեց Մեծ Մերձավոր Արևելքում իր ռազմաբազաների տեղաբաշխումը փոխելու ուղղությամբ, ինչը կբացառեր այսօրվա ուժեղ կախումը Թուրքիայից և Սաուդյան Արաբիայից։

          Ադրբեջանի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը հաշվի է առնում ոչ միայն ուժի աշխարհաքաղաքական կենտրոնների` Ռուսաստանի, Իրանի, Թուրքիայի, Մեծ Բրիտանիայի ու Եվրամիության, այլև տարածաշրջանի փոքր երկրների` Հայաստանի, Թուրքմենստանի, Ղազախստանի ու Վրաստանի դիրքորոշումները։ Օրինակ, ԱՄՆ-ն, այսպես թե այնպես, պետք է պահպանի հավասարակշռությունն Ադրբեջանի ու Հայաստանի հետ իր հարաբերություններում։ Այդ հավասարակշռությունը ներառում է տնտեսական օգնությունը, քաղաքական ու ռազմական համագործակցությունը, ղարաբաղյան հարցի կարգավորումը, քաղաքական վարչակազմերի քննադատությունը և համապատասխան պահանջների ներկայացումը։ Սակայն պարզվում է, որ «հավասարակշռության» պահպանման քաղաքականության շարունակումն անհնար է։ Ամեն անգամ Հայաստանում նախագահական ու խորհրդարանական ընտրությունների շրջանում ԱՄՆ-ն աշխատում է օգտվել քաղաքական պահից` Հայաստանի վրա քաղաքական լուրջ ճնշում գործադրելու համար` նպատակ ունենալով երկիրը լիովին պահել ամերիկյան շահերի ոլորտում։ Սակայն Հայաստանի քաղաքական ղեկավարությունը հայտարարեց, որ դեմ է Իրանի դեմ ագրեսիա կատարելու Միացյալ Նահանգների մտադրություններին։ Դա զգալի չափով կազմալուծում է ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Հարավային Կովկասում, որը հիմնված է «հավասարակշռության» պահպանման վրա։ ԱՄՆ-ը հասկացավ, որ անհրաժեշտ է կա՛մ լիովին հրաժարվել «հավասարակշռության» քաղաքականությունից և իր համար գերակա դարձնել Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները, լիովին անտեսելով Հայաստանը, կա՛մ փորձել վերականգնել քաղաքական հավասարակշռությունը տարածաշրջանում, քանի որ Իրանի ու Թուրքիայի հետ առճակատման պայմաններում Հայաստանից կտրվելը ոչ մի լավ բան չի խոստանում ԱՄՆ-ին։ Պարզվում է` Վաշինգտոնը «հայկական գործոնը» մշտապես օգտագործել է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի վրա ճնշում գործադրելու համար։ Խնդիրն այն է, թե որքան սկզբունքային ու տևական կլինի այդ «նոր» իրավիճակը տարածաշրջանում։ Մեր կարծիքով, անկախ տվյալ իրավիճակի զարգացումից, ԱՄՆ-ը միտք չունի նոր քաղաքական կուրս վարելու Հարավային Կովկասում և կձգտի շարունակել «հավասարակշռության» քաղաքականությունը։ Դա հենվում է Հարավային Կովկասում ԱՄՆ-ի գերակայությունների պահպանման վրա, այն է` պահպանել կայունությունը, նպատակ ունենալով ապահովել կասպյան ածխաջրածինների հաջող մատակարարումն ու ռազմական տարանցումը։ Մնացած բոլոր խնդիրները կա՛մ ենթարկված են այդ նպատակին, կա՛մ իրականում չեն մտնում ԱՄՆ-ի «կովկաս-կասպյան» խնդիրների կազմի մեջ, ինչպիսին, օրինակ, Իրանի խնդիրն է։ Եվ այնուամենայնիվ, Հարավային Կովկասում ամերիկյան քաղաքականությունն արդեն որակապես տարբերվում է Ռուսաստանի քաղաքականությունից։ Իսկ այդ որակն այն է, որ ԱՄՆ-ը Հայաստանի ու Ադրբեջանի հանդեպ վարում է (տարածաշրջանում նրա քաղաքականության սկզբնական շրջանում այդպես չի եղել), փաստորեն, ոչ փոխկապակցված քաղաքականություն, ինչպես առայժմ անում է Ռուսաստանը։ Այսինքն, Հայաստանն ու Ադրբեջանը ԱՄՆ-ը չի դիտարկում իբրև հաղորդակից անոթների համակարգ։ Կարծում ենք` տարածաշրջանում քաղաքական գործընթացների զարգացման տրամաբանությունը Ռուսաստանի քաղաքականությունն էլ կուղղորդի նույն մոտեցումների ու ոճի հուն։

          Թուրքիայի և Հայաստանի ներգրավումն իրենց հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում դարձավ և՛ Թուրքիայի, և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի վրա ԱՄՆ-ի ճնշման կարևոր լծակ։ Հայաստանը ներգրավված է տարածաշրջանում ԱՄՆ-ի ավելի ակտիվ քաղաքականության մեջ, որի խնդիրն է զսպել Թուրքիային, թույլ չտալ ինքնուրույն տարածաշրջանային քաղաքականության ծավալում։ Միաժամանակ, Ադրբեջանը սերտորեն կապված է այդ քաղաքականությանը և էլ ավելի մեծ կախման մեջ է ԱՄՆ-ից, քան առաջ, Ադրբեջանի ղեկավարների մեջ պատրանքներ են առաջացել, թե իրենց երկիրը միջազգային ասպարեզում ավելի անկախ է, քան Հայաստանը կամ Վրաստանը։ ԱՄՆ-ը ներկայումս, փաստորեն, իրագործել է Ադրբեջանում ունեցած իր ծրագիրը։ Նա Մեծ Բրիտանիայի հետ համատեղ լիակատար հսկողության տակ է առել նավթի ու գազի պաշարները, էներգահաղորդուղիները, ստեղծել մի շարք բազաներ` արագ արձագանքման կայանների տեսքով, հուսալի ռազմական տարանցում է ապահովել դեպի արևելք, ինչը շատ կարևոր է Հարավային ու Կենտրոնական Ասիայում իրականացվող ռազմավարության համար, և Ադրբեջանի ղեկավարությանը շաղկապել է իր քաղաքականությանը։ Հիմա ԱՄՆ-ին երաշխիքներ են պետք, որ Թուրքիան չի միջամտի Հարավային Կովկասի և մյուս տարածաշրջանների գործերին, ուր հաստատված են ԱՄՆ-ի շահերն ու ներկայությունը։ Այս կապակցությամբ ամերիկացիները ոչ միայն պետք է զսպեն Թուրքիային` հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման սանձով, այլև ղարաբաղյան հարցի կարգավորման գործընթացի միջոցով Ադրբեջանը կապեն Հայաստանի հետ առնչվող խնդիրների համալիրին։ ԱՄՆ-ը կարողացել է Թուրքիային հեռու պահել ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից, իսկ Ադրբեջանին` հայ-թուրքական բանակցություններից։ Դա հեշտ խնդիր չի եղել, բայց ԱՄՆ-ը կատարել է այդ առաջադրանքը և բավականին հեշտությամբ։ Այդ աշխարհաքաղաքական խնդիրը սերտորեն շաղկապված է Իրանի ու Ռուսաստանի, ինչպես նաև Եվրամիության հետ կապերում Ադրբեջանի շրջափակման մյուս առաջադրանքների հետ։ Ադրբեջանական վերնախավը հասկացել է, որ իրենց երկիրը չի կարողանալու իրավամբ ընդունել Թուրքիայի խնամակալությունը, իսկ ինքը տեսանելի հեռանկարում մնալու է ԱՄՆ-ի հովանու ներքո։ Եթե ԱՄՆ-ին հաջողվի լիովին կատարել Թուրքիայից Ադրբեջանին հեռու պահելու առաջադրանքը, դրանով իսկ նա կցուցադրի Թուրքիայի անընդունակությունը` լուծելու անգամ առավել մերձավոր գործընկերոջ նկատմամբ իր գերադաս ազդեցության խնդիրը։

          Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

          Comment


          • #85
            Re: Regional geopolitics

            Islam threatens Russia with loss of identity
            We have to admit that in 50 years Russia will truly be a Muslim country, as claimed by U.S. experts still at Soviet times.

            The Russian Orthodox Church (ROC), according to Russian media publications, is rapidly losing its place in society, making way for Islam. Of course, there may be an element of exaggeration and distortion in press reports, but it’s an obvious fact that at a time when Europe is hastily trying to distance itself from multiculturalism, the latter is actively penetrating into the social environment in Russia.
            April 27, 2012

            PanARMENIAN.Net - Recently, a Muslim lawyer and an aide to the Chairman of the Federation Council Committee on Social Policy and Healthcare, Dagir Khasavov promised to shed blood on Moscow and turn it into a second Dead Sea. “You think that we come here to Russia as to some foreign place. But we believe that we're at home here. Perhaps you're foreign and we're at home. Any attempts to prevent the creation of Sharia courts would end in bloodshed and a second Dead Sea. We are going to expand this net to the size of the Arab Caliphate. All Muslims must be united. I think Russia should give us that opportunity,” said Dagir Khasavov in a program on REN-TV on April 24.

            All of these horrors, according to the lawyer, will threaten the capital in the event that someone in the capital dares to prevent the Muslim community to introduce Sharia courts. In the words of Khasavov, Muslims do not want to get involved in the “multi-layer Russian court system”, which is alien to them. In fact, with his statement Mr. Khasavov withdrew Russian Muslims from the jurisdiction of the Russian judicial system.

            According to Azerbaijani journalist Hamid Hamidov living in Moscow, the Russian Orthodox Church is behind this TV program. “Recently ROC has been hysterical about oppression of the church and is speaking of the need for almost a crusade in response. And even though today it supposedly supports the Muslim clergy, in fact I wouldn’t be surprised if Metropolitan Kirill simply wants to show what is truly “evil” in Russia (Islam) and what is good (Orthodoxy).” Hamid Hamidov calls the proposal of introduction of Sharia courts “utter nonsense”. “Muslims in total will never support it. This is what I, being Muslim and Azerbaijani, tell you. Some radical groups may support this proposal, but the Muslims of Russia as a whole - never.” But should we believe Hamidov? Of course, not. Russia’s transformation into an Islamic country is a very likely development of the society, in which the concepts of good, evil and sin have really merged into one another. The most interesting thing in this story is the statement of Head of the Synodal Department for Church and Society Relations, Archpriest Vsevolod Chaplin. Press Secretary of the ROC was not outraged by the promises of the Islamic leader to cover Moscow in blood. “We should not limit the freedom of the Islamic community to live by their rules,” said Vsevolod Chaplin in an interview to RSN. In other words, if, say, someone in Moscow is subjected to public flogging in accordance with Sharia laws, Russian Orthodox Church will not condemn the act. Moreover, it will not entail any legal liability because of the Sharia court.

            However, religious leaders of Muslims in Russia immediately dissociated themselves from the idea of ​​introducing Sharia courts. “Under the Constitution, religion in Russia is separated from the state. The country has a judicial system which is used also by the Muslims as citizens enjoying equal rights,” said Head of the Central Muslim Spiritual Board of Russia, Talgat Tadzhuddin. The Party “Yabloko” also intends to apply to the Prosecutor General’s Office, demanding to institute criminal proceedings against Khasavov for inciting hatred and calling for extremist activity. ROC obviously realized that Vsevolod Chaplin said something “wrong” and called Khasavov’s threats unacceptable. Nevertheless, it must be noted that if such statements can be made on the air of quite a popular TV channel, the Russian state definitely has something to worry about. In any other country, even famous for “tolerance” of Islam, such a “lawyer” would immediately be put behind bars. However, such measures in the U.S. and Europe began to be applied only after September 11, 2001. We have to admit that in 50 years Russia will truly be a Muslim country, as claimed by U.S. experts still at Soviet times. Demography plays into the hands of Muslims and no matter how stubbornly the new old president of Russia calls for increase of the birth rate, his advice is so far followed by Muslims, which is fraught with the Russian people losing their identity.


            can you imagine the consequences for the region of this happens? As if Armenia doesn't have enough problems........

            Comment


            • #86
              Re: Regional geopolitics

              Նավթի համաշխարհային «տակառը» պահանջում էր տարածաշրջանային գործընկերների նոր «թիմ»


              Աշխարհաքաղաքական իրադրության նշանակալի շարժ է տեղի ունենում Սև ծովից մինչև Չինաստան ընկած տարածությունում, և տարատեսակ դիտորդները նշում են, որ ԱՄՆ-ը կորցնում է դիրքերը Եվրասիայի ներքին տարածաշրջաններում, չնայած վիթխարի նյութական ծախսերին ու ռազմաքաղաքական ներկայության ընդլայնմանը:

              Այդ տարածաշրջաններում ԱՄՆ-ի դիրքերի թուլացման առթիվ հրապարակումների քանակը պարզապես դառնում է անպարկեշտ, եթե ուշադրության առնենք բերվող փաստարկների բովանդակությունն ու որակը: Իրականում, եթե նկատի ունենանք կոնկրետ ռազմաքաղաքական դիրքերը, ապա ԱՄՆ-ը ոչինչ չի կորցրել և մտադիր չէ առայժմ սահմանափակելու իր ներկայությունը Կենտրոնական Ասիայում և Հարավային Կովկասում: Բազավորման, տարանցման և հայտնաբերման բոլոր հենակետերը նախկին վայրերում են, և ամերիկացիները շատից-քչից լուծում են բազավորման ու ռազմական գործողությունների իրականացման առթիվ համապատասխան պետությունների հետ հարաբերությունների խնդիրները: Ավելի շուտ, խոսքը տվյալ տարածաշրջաններում Չինաստանի, Ռուսաստանի և այլ տերությունների դիրքերի ընդլայնման, ներդրումների կատարման ու հանքային հանածոների յուրացման գործում ԱՄՆ-ի ու նրա առաջատար գործընկեր Մեծ Բրիտանիայի խիստ պասիվ դերի մասին է: Իրոք, Ռուսաստանն ու Չինաստանը հետևողականորեն, ուշադրություն չդարձնելով այլ պետությունների ռազմական ներկայությանը, այլ երկրների արտքաղաքական կողմնորոշումներին, որտեղ իրականացվում են աշխարհատնտեսական նախագծեր, ավելի ու ավելի կարևոր դիրքեր են գրավում նավթի ու գազի արդյունահանման, առաջադրված ուղղությամբ դրանց մատակարարման գործում: Առանձնապես Չինաստանն է ակտիվ Կենտրոնական Ասիայի գազի պաշարների յուրացման և արևելյան ուղղությամբ դրանց մատակարարման հարցում, ինչը նյարդայնացնում է ԱՄՆ-ին ու նրա գործընկերներին: Տվյալ պարագայում, երբ աշխարհի քաղաքական շրջանակների ուշադրության առարկան Կենտրոնական Եվրասիան է, Ադրբեջանը չի կարող ուշադրության չարժանանալ, և նա բավականին ակտիվ առարկա է նավթի ու գազի խնդրին նվիրված միջազգային բանավեճում: ԱՄՆ-ն ու Մեծ Բրիտանիան, հասկանալով, որ Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան (ԲԹՋ) նավթամուղը չի համապատասխանում իրենց ռազմավարության չափանիշներին` կապված Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության նոր գերակայությունների հետ, սկզբում շատ զգուշավոր և ոչ այնքան գործուն զբաղվում էին «Նաբուկոյի» հարցով, իսկ հետո բացահայտորեն ձախողեցին այդ նախագիծը, չցանկանալով խաղում ներառել ոչ միայն Իրանը, այլև Թուրքիան: Երկու օվկիանոսային տերություններն էլ ոչինչ չառաջարկեցին Թուրքմենստանին, ՈՒզբեկստանին ու Ղազախստանին` էներգամատակարարման նոր ուղիների կառուցումն արագացնելու առումով, և դրանով իսկ կարևոր դիրքեր զիջեցին Ռուսաստանին ու Չինաստանին: ԱՄՆ-ի ու Մեծ Բրիտանիայի հույսերը, թե իրենք ժամանակ ունեն դադարի համար, և մրցակիցները չեն հասցնի իրացնել իրենց ծրագրերը, չարդարացան: Այդ աննպաստ աշխարհատնտեսական իրավիճակը համընկավ համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամին, և ԱՄՆ-ի ու Մեծ Բրիտանիայի առաջատար էներգետիկ ընկերությունները մտահոգված էին ավելի կարևոր ու սկզբունքային խնդիրներով, այդ թվում` գնային, և նրանք Կենտրոնական Ասիայի նախագծերի հավես հաստատ չունեին, նախագծեր, որ նրանք, որքան էլ տարօրինակ լինի, համարում են տեղային: Պետք է նշել, որ որքան էլ տարբեր տարածաշրջաններում նավթի ու գազի հանքավայրերը ռազմավարության տեսակետից կարևոր լինեն, նրանք չեն կարող առաջնային համարվել, եթե անմիջականորեն նպատակաուղղված չեն Արևմտյան ընկերակցության պետությունների էներգետիկ անվտանգության ապահովմանը: Բացի այդ, ԱՄՆ-ն ու Մեծ Բրիտանիան այն կարծիքին են, որ եթե էներգահաղորդուղիները չեն էլ գտնվում իրենց հսկողության տակ, ապա կոչված են ապահովելու Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգությունը: Չնայած Կասպյան ավազանի ու Կենտրոնական Ասիայի նկատմամբ ԱՄՆ-ի ու Մեծ Բրիտանիայի այդքան մեծ ուշադրությանը, այդ տարածաշրջանները բավականաչափ հեռու են ծովային ուղիներից և «իրենցով անել» դրանք, հաշվի առնելով քաղաքական հանգամանքը, բավականին դժվար է: Ադրբեջանում չէին կարող չնկատել, որ միավեկտոր էներգամատակարարման համակարգի զարգացումը չի համապատասխանում էներգիա արտահանող երկրներից և ոչ մեկի ազգային անվտանգության պահանջներին, և մտադիր են ապահովել նավթի ու գազի մատակարարման բազմաճյուղ համակարգ: Դրա հետ մեկտեղ, ադրբեջանական ղեկավարությունը, անկասկած, խորապես հիասթափված է իր երկրի նկատմամբ Արևմուտքի և Ռուսաստանի, ինչպես նաև Թուրքիայի վերաբերմունքից, որոնք հակված են Ադրբեջանը համարելու, փաստորեն, միայն ածխաջրածնային հումքի աղբյուր: Վերջին երկու տարվա իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ համաշխարհային ընկերակցությունը մտադիր է պահպանել ուժերի հավասարակշռությունը տարածաշրջանում, և ուժերի դասավորության գործում փոփոխություններ մտցնելու Ադրբեջանի ջանքերը ցանկալի արդյունք չեն տվել:

              ԱՄՆ-ի ու եվրոպական պետությունների վերահսկողության տակ գտնվող միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունները Ռուսաստանին ցուցաբերել են 2 մլրդ դոլարի ֆինանսական օգնություն, Իրանն ու Հայաստանը մասնակցում են երկաթուղու և նավթամուղի, ինչպես նաև խոշոր հիդրոէլեկտրակայանի կառուցմանը` էներգիայի օգտահանման կողմնորոշմամբ։ Ասիական բանկը ֆինանսավորում է վրացական նավահանգիստներ ձգվող ավտոմայրուղու կառուցումը, ինչը շատ կարևոր է Հայաստանի համար: ԱՄՆ-ը դարձյալ կառավարական օգնություն է ցուցաբերել ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետությանը, այլև Լեռնային Ղարաբաղին: Այսպիսով, մոտակա և միջնաժամկետ հեռանկարի հաշվառմամբ, Հայաստանը, սպասումներին հակառակ, մեկուսացման մեջ չմնաց և էական արտաքին աջակցություն է զգում:

              Քաղաքական առումով միայն ամենաանտեղյակ դիտորդներին պարզ չէ, որ համաշխարհային ընկերակցությունը մտադիր չէ նախաձեռնել ղարաբաղյան հարցի կարգավորման գործընթաց` Ղարաբաղը Ադրբեջանի վերահսկողությանը վերադարձնելու ձևաչափով: Թուրքիան այնքան էր շահագրգռված Հայաստանի հետ իր պետական սահմանի ճանաչմամբ, որ մտադրվել էր լիովին անտեսել Ադրբեջանի շահերը, և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի ձախողումը տեղի ունեցավ ոչ թե Ադրբեջանի հավակնությունների պատճառով, այլ այն, որ Թուրքիան չէր ուզում խաղալ իրեն խորթ սցենարով: Իրականում վախենալով արտաքին ուժերի կողմից Թուրքիայի շահերի դեմ «հայկական գործոնի» հետագա օգտագործման հնարավորությունից, թուրք քաղգործիչները ձգտում են օգտվել ինչ-որ փաստարկներից, օրինակ, ղարաբաղյան հարցում զիջումների գնալու անհրաժեշտությունից, ինչը ոչ մի առնչություն չունի Թուրքիայի իրական նպատակների հետ: Եթե անգամ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը ձախողվի, ապա դա տեղի կունենա ո՛չ «Ղարաբաղի պատճառով»: 2008 թ. աշնանը տեղի ունեցած ռուս-վրացական պատերազմից հետո Հարավային Կովկասում առաջացած իրավիճակը հաստատեց այն վաղեմի ենթադրությունները, թե այդ տարածաշրջանում պատերազմները հազիվ թե տեղային նշանակություն ունենան, և սպառազինությունների մրցավազքը հաջող արտաքին քաղաքականության պարտադիր պայման չէ: Ընդհանուր առմամբ, բավականաչափ հասկանալի է դարձել, որ Արևմտյան ընկերակցությունը` ամերիկացիներն ու եվրոպացիները, անկախ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման փորձերի նկատմամբ նրանց վերաբերմունքից և ղարաբաղյան հարցում ունեցած դիրքորոշումից, հիացած չեն Ադրբեջանի դիրքորոշմամբ ու հավակնություններով և, առհասարակ, տվյալ իրավիճակում սեփական քաղաքական շահերն ի ցույց դնելու նրա փորձերով:

              Ադրբեջանը հայտնվել է բավականին բարդ միջազգային իրավիճակում, երբ միջազգային ընկերակցությանը և առաջին հերթին ուժի համաշխարհային կենտրոններին առաջարկելով իր ունեցած էներգետիկ և քաղաքական ռեսուրսները, նա շատ թե քիչ զգալի ակնկալիքներ չի տեսնում «իր օգտին» ղարաբաղյան հարցի լուծման առնչությամբ: Այսպիսով, տեղի է ունենում համաշխարհային ու տարածաշրջանային քաղաքականության երկու բաղկացուցիչների զուգորդում. Կենտրոնական Եվրասիայի տարածաշրջաններում ԱՄՆ-ի, հետևաբար և Արևմտյան ընկերակցության դերի նվազում, Ադրբեջանի ազգային շահերի անտեսում, համենայն դեպս, ադրբեջանական կառավարող վերնախավի ըմբռնմամբ: Կասկածներ են առաջացել, որ Եվրասիայում և նույնիսկ Մերձավոր Արևելքում տեղի են ունենում աշխարհաքաղաքական իրադրության լուրջ կամ նույնիսկ արմատական փոփոխություններ: Հնարավոր է, որ դա Ադրբեջանին ազդանշաններ է ուղարկում արտաքին քաղաքականության գերակայությունները ժամանակին փոփոխելու, սկզբունքորեն այլ, ինչպես ընդունված է ասել` բազմավեկտոր քաղաքականություն վարելու անհրաժեշտության մասին: Ադրբեջանը ձեռնամուխ է եղել Ռուսաստանի հետ բազմակողմանի բանակցությունների, որը, բառացիորեն, տարված է «Նաբուկո» նախագծի ձախողմամբ, ինչը կապահովի միջտարածաշրջանային գազամուղի անարգել շինարարությունը, որն աշխարհատնտեսական նոր իրավիճակ կստեղծի Եվրոպայում:

              Հարկ է նշել, որ ամերիկյան քաղաքականությունից Ադրբեջանի հիասթափության պատճառն ամենևին էլ Բ. Օբամայի վարչակազմի վարած քաղաքականությունը չէ, այն գալիս է դեռևս Ջ. Բուշի ժամանակներից, որի քաղաքականությունն ավելի ու ավելի է ըմբռնվում Սպիտակ տան ներկա թիմում: Ջ. Բուշի քաղաքականության սկզբունքները ենթադրում էին նվազագույն միջամտություն տարածաշրջանային հակամարտություններին ու խնդիրներին, եթե դրանք չէին սպառնում ԱՄՆ-ի անվտանգությանն ու արմատական շահերին, ինչը չէր կարող բավարարել Ադրբեջանին: Բայց Ջ. Բուշի օրոք ամերիկացիները ոչ մի կերպ չէին ընդունում տարածաշրջանային քաղաքականության իրենց սխալները և շարունակում էին պնդել, որ Մերձավոր Արևելքի ու Եվրասիայի երկրներն անվերապահորեն պետք է համերաշխվեն ԱՄՆ-ի նպատակների հետ: Բ. Օբամայի վարչակազմը ոչ միայն հնարավոր էր համարում տարակույսները ամերիկյան տարածաշրջանային քաղաքականության հաջողության առթիվ, այլև, ըստ էության, շահագրգռված էր նման բանավեճի ծավալմամբ: Դա բավական էր, որ վերջին մեկ տարում Ադրբեջանում զարգանար արտաքին քաղաքականության հեռանկարների այլ պատկերացում: Ադրբեջանի շահերի տեսակետից, ժամանակն է ընդունելու սկզբունքային որոշումներ, քանի որ ներկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակի պայմաններում նրա «հիմնական հարցի» լուծումը` Ղարաբաղը ադրբեջանական վերահսկողության տակ վերադարձնելը, անհնար է:

              Ադրբեջանական վերնախավում շատերի կարծիքով, այդ հարցի լուծումը հնարավոր է միայն Եվրասիայում աշխարհաքաղաքական իրավիճակի արմատական փոփոխմամբ: Բայց, հնարավոր է, խնդիրը նույնիսկ այն չէ, որ Ադրբեջանը պետք է գնա «վա բանկ» հանուն Ղարաբաղի հարցի իր համար ցանկալի լուծման: Ադրբեջանական ղեկավարության նկրտումները վերջին տարիներին այն աստիճանի ուռճացած են, որ Արևմուտքի համար վիրավորական են դարձել: Բացի այդ, հավակնությունների բավարարված չլինելն ու տարբեր քաղաքական-հուզական գնահատականները նույնպես բավականաչափ հիմնավոր չեն արտքաղաքական կողմնորոշումը փոխելու փորձերի համար: Ադրբեջանը հասկանում է, որ ինչքան էլ խոսվի արտաքին քաղաքականության բազմավեկտորության մասին, այն այդպիսին չէ, և ժամանակն է վերափոխելու արտաքին քաղաքականությունը, նրան հաղորդելով բազմակողմանիություն: Այսինքն, իր արտաքին քաղաքականությունը ճշգրտելու Ադրբեջանի ներկա փորձերի նպատակներն այնքան անորոշ են, որ, երևի, հենց Բաքվում էլ առայժմ դժվարանում են հասկանալ, թե ինչ է պահանջվում այս իրավիճակում:

              Դրա հետ մեկտեղ, ԱՄՆ-ի ներկա տարածաշրջանային քաղաքականությունը, նախ և առաջ Կենտրոնական Եվրասիայի առնչությամբ, ամենևին էլ «նահանջի» բնույթ չի կրում, և քաղաքականություն վարելիս խուսանավման այս կարգի մարտավարական հնարքները միանգամայն ընդունված քայլեր են: Իրոք, ԱՄՆ-ը չի նահանջել, այլ ընդամենը ճշգրտել է իր դիրքորոշումը Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում: Այդ տարածաշրջանների երկրներում սովորել են, որ ԱՄՆ-ը նախընտրում է մշտապես հարձակվել բոլոր ուղղություններով` ուժեղացնելով ռազմաքաղաքական ու տնտեսական ներկայությունը: Սակայն ոչ մի նվաճողամտություն չի կարող ունենալ մշտական ուղղվածություն և ապահովել մշտական արագություն: Անցած ժամանակաշրջանում` տարածաշրջաններում անկախ պետությունների ստեղծումից հետո, ԱՄՆ-ը բավականին ամուր է հաստատվել այստեղ, ստեղծել է նոր քաղաքական ու հասարակական հաստատություններ, արմատավորել կազմակերպական նոր ձևեր և ստեղծել նոր վերնախավեր, խոշոր էներգետիկ և փոխադրական համակարգեր, այդ երկրները մեծ չափով միավորել է Արևմուտքի կառույցներին, առաջին հերթին ՆԱՏՕ-ին ու Եվրոպական ընկերակցությանը: Մինչև հիմա Ռուսաստանը մի գլուխ նահանջել է, համենայն դեպս, առավելագույնս պաշտպանվելով: Չինաստանն ավելի մեծ հաջողություններ ունի տնտեսական ներթափանցման ասպարեզում, բայց քաղաքական և պաշտպանական առումով որևէ նկատելի դիրք չունի: Ռուսաստանն ու Չինաստանը մշակել են համատեղ խաղի կանոններ, օրինակ` ՇՀԿ-ի շրջանակներում, և շատ թե քիչ սովորել են հակազդել ԱՄՆ-ին, բայց դա դեռ չի նշանակում, թե ամերիկացիները պատրաստ են «նահանջելու»: Դրա համար չկա ոչ մի ներքին ու արտաքին պատճառ ու հիմք: Խոշոր խնդիրներ են առաջացել Աֆղանստանում և Պակիստանում, որոնք, իրենց «ինքնաբավ» նշանակության կողքին, որպես սպառնալիքներ, Չինաստանի նվաճողամտությունը զսպելու կարևորագույն պայման են: Աֆղանական խնդիրն ու գործողությունը, իրենց շարժառիթով ու հիմնավորվածությամբ, մեծապես հիշեցնում են Իրաքի խնդիրը, երբ նավթի համաշխարհային «տակառը» պահանջում էր տարածաշրջանային գործընկերների նոր «թիմ»: Այս լայնընդգրկուն խնդրի լուծման պայմաններում խոսել Կենտրոնական Ասիայի, առավել ևս Հարավային Կովկասի ինչ-որ գերակայությունների մասին, առհասարակ, անհեթեթ է: Հարավային Կովկասում ստեղծված իրավիճակը, հատկապես ռուս-վրացական պատերազմից հետո, ավելի քան բավարարում է ամերիկացիներին: Ռուսաստանը հայտնվել է վրացական իրավիճակի փակուղում, Հայաստանն ու Թուրքիան փորձարկումներ են անում, ընդ որում, ԱՄՆ-ը ձևացնում է, թե շահագրգռված է այդ վիճակով, տարածաշրջանում ստեղծվել է միանգամայն հուսալի ռազմատարանցման միջանցք, նավթը հաջողությամբ մտնում է համաշխարհային շուկա` շրջանցելով Ռուսաստանը: Կենտրոնական Ասիայի պետությունները շատ ավելի համակրում և կողմնորոշվում են դեպի ԱՄՆ և Արևմուտք: Փաստորեն, բոլոր այդ երկրները երկյուղում են Չինաստանի նվաճողամտությունից և ձգտում են ունենալ Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի աջակցությունը: Տարածաշրջանը բաժանված է «իմաստային» երեք մասի. Ղազախստանը հնարավորություն ունի համագործակցության քաղաքականություն վարելու Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի ու Չինաստանի հետ` օգտվելով աշխարհաքաղաքական առավելություններից: Աղքատ երկրները` Ղրղզստանն ու Տաջիկստանը, Ռուսաստանի հովանավորության և պաշտպանության կարիքն ունեն: Նավթով, գազով, ուրանով և մետաղներով հարուստ ՈՒզբեկստանն ու Թուրքմենստանը կենտրոնական տեղ կգրավեն տարածաշրջանի քաղաքականության մեջ և կդառնան թե՛ Արևմուտքի, թե՛ Արևելքի գործընկեր:

              Այս պայմաններում Ադրբեջանն ու վերոհիշյալ տարածաշրջանների այլ պետություններ ուրիշ հեռանկար չունեն, բացի ուժի համաշխարհային կենտրոնների հավասարակշռության կենտրոնում գտնվելուց: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո ամենևին ոչ պատահաբար ձևավորված ուժերի այդ հավասարակշռությունը եթե անթերի չէ, ապա նպաստավոր է ոչ միայն հիշյալ երկրների, այլև ստեղծված հավասարակշռությունը պահպանող համաշխարհային այլ պետությունների համար:

              Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

              Comment


              • #87
                Re: Regional geopolitics

                Չիկագո՝ անկեղծության պահ


                Մայիսի 20-ին Չիկագոյում պետք է տեղի ունենա ՆԱՏՕ-ի վեհաժողովը, որտեղ քննարկվելու են ՆԱՏՕ-ի հետագա գոյության եւ զարգացման կարեւորագույն ռազմավարական հարցեր: Վեհաժողովին ներկա են գտնվելու ՆԱՏՕ-ի ոչ անդամ 60 երկրների ներկայացուցիչներ: Արդեն այժմ բազմաթիվ գնահատականներ կան, որ վեհաժողովին սպասվում են Թուրքիայի լուրջ պահանջներ կազմակերպչական կարեւորագույն հարցերի վերաբերյալ:

                Թուրքիան արդեն թույլ չի տվել վեհաժողովին Իսրայելի մասնակցությունը, ինչը ուժեղ հարված է դարձել ԱՄՆ-ին, որը պատրաստվում է ՆԱՏՕ-ի եւ Իսրայելի հարաբերությունների զարգացմանը նոր ու սկզբունքային խթան հաղորդել, ինչով շահագրգռված էին նաեւ ՆԱՏՕ-ի բազմաթիվ այլ անդամներ: Թուրքիան դեմ է հանդես գալիս Եվրամիության եւ ՆԱՏՕ-ի միջեւ պայմանագրի կամ Անվտանգության պակտի ստորագրմանը, ինչը տապալում է Արեւմտյան հանրության ռազմավարական ծրագրերը:

                ՆԱՏՕ-ի նույնքան կարեւոր մտադրություն է դաշինքի բարեփոխման վերաբերյալ որոշման ընդունումը նախեւառաջ ցամաքային զորքերի միասնական շտաբի ստեղծման հարցով, այսինքն խոսքը ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունների զինված ուժերի իրական միավորման մասին է: Թուրքիան այս հարցում եւս պահանջներ ունի: Թուրքիայի պահանջները վերաբերում են ՆԱՏՕ-ի նոր հայեցակարգին, նախեւառաջ տարածաշրջաններում հակամարտությունների եւ ճգնաժամային իրադարձությունների դիտարկման եւ արձագանքի մասով:

                Գոյություն ունի խնդիր, որն անմիջականորեն վերաբերում է նաեւ Հարավային Կովկասին: ՆԱՏՕ-ն մտադիր է փոփոխություններ մտցնել տարածաշրջանային հակամարտությունների հարցով կոմյունիկեի տեքստում, այդ թվում ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ (եթե հիշում եք, Սերժ Սարգսյանը չի մասնակցել Լիսաբոնում անցկացված ՆԱՏՕ-ի վեհաժողովին ղարաբաղյան թեմայով անընդունելի հայտարարությունների պատճառով): Թուրքիան ջանքեր է գործադրում տեքստում փոփոխություն թույլ չտալու համար՝ այդպիսով կատարելով Ադրբեջանի լոբբինգ:

                ՆԱՏՕ-ն այսքան սկանդալային իրավիճակ դեռ չի վերապրել: Թուրքիան ձգտում է ուժեղ ճնշում գործադրել ոչ միայն ՆԱՏՕ-ի, այլեւ նրա առանձին մասնակցիների, նախեւառաջ ԱՄՆ, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, ինչպես նաեւ Եվրամիության վրա: Եթե Թուրքիան ընդունի ՆԱՏՕ-ի տվյալ մտադրությունները, դա ընդհանուր ռազմավարությանը Թուրքիային հարկադրելու գործնական նշան կլինի:

                Եթե ոչ, ապա հարկ է հասկանալ, որ Թուրքիան դարձել է ՆԱՏՕ-ում սուր ճգնաժամի պատճառ, ինչը կանխատեսվել է բազմաթիվ փորձագետների կողմից վերջին 2-3 տարիներին: Եթե այս ճգնաժամը տեղի ունենա, ապա դա կնշանակի, որ նոր իրավիճակ է ստեղծվել Թուրքիայի շուրջ գտնվող տարածաշրջաններում, այդ թվում վերանայվելու է այդ տարածաշրջաններում նոր սպառնալիքների պարադիգման: Հնարավոր է, Թուրքիան, ինչպես վերջին ժամանակներս, ցանկանա շանտաժի ենթարկել ՆԱՏՕ-ին ու Արեւմտյան հանրությանը, եւ այնուամենայնիվ զիջումների կգնա՝ պահանջելով առանձին արտոնություններ, սակայն այժմ ՆԱՏՕ-ում ճգնաժամի սպասումները խիստ մեծ են:

                Իգոր Մուրադյան

                Comment


                • #88
                  Re: Regional geopolitics

                  Առանցքը դառնում է Հայաստանը


                  ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ֆիլիպ Գորդոնն օրերս հայտարարել է, թե ԱՄՆ պատրաստ չէ ներկայում Վրաստանին ընդունել ՆԱՏՕ-ում, եւ առաջիկայում Չիկագոյում կայանալիք ՆԱՏՕ Վեհաժողովի շրջանակում Վրաստանի անդամակցության հարց չկա:

                  Վրաստանն արդեն մի քանի տարի է ինտենսիվորեն ձգտում է դեպի ՆԱՏՕ: Թե պաշտոնական, թե փորձագիտական մակարդակում Թբիլիսին միջազգային հնարավոր առիթներն օգտագործում է ՆԱՏՕ անդամ առաջատար երկրներին այդ հարցն ուղղելու համար, թե ինչու են ձգձգում Վրաստանի ընդունելությունը:

                  Հյուսիսատլանտյան դաշինքը տարիներ առաջ բավական ընդառաջեց Վրաստանին, այդ երկրի հետ սկսելով անդամակցության անհատական ծրագիր, որը սակայն չի անցնում հաջորդ փուլին, թեեւ Վրաստանը հայտարարում է, որ զգալիորեն բավարարել է ՆԱՏՕ անդամ լինելու չափանիշները եւ վկայել իր հավատարմությունը դաշինքի արժեքներին եւ քաղաքական պատկերացումներին:

                  Բայց ՆԱՏՕ-ն ընդառաջ գնալով որոշակի աստիճան, ներկայում արգելակել է Վրաստանի անդամակցության հարցն ու բավարարվում է հուսադրող շեշտադրումներով:

                  Այդ իրողությունը թերեւս կարող է պայմանավորված լինել մի քանի հանգամանքով: Նախ, ՆԱՏՕ-ն ինքը ներկայում գտնվում է բավական հանգուցային իրավիճակում եւ չի բացառվում, որ եվրոպական տրանսֆորմացիաները որոշակի ազդեցություն թողնեն նաեւ ՆԱՏՕ-ի վրա, եւ դաշինքը մոտ ապագայում կարող է կանգնել վերակառուցման, վերափոխման որոշակի քայլերի անհրաժեշտության առաջ:

                  Բացի այդ, ներկայում ՆԱՏՕ-ն բավական գործնական հարաբերության մեջ է Ռուսաստանի հետ, մասնավորապես Աֆղանստանում դաշինքի գործունեության մասով: Աֆղանստանը ՆԱՏՕ համար իսկապես լուրջ խնդիր է, որը խլում է հսկայական նյութական եւ մարդկային ռեսուրսներ: Այդ առումով, Ռուսաստանը ՆԱՏՕ համար շահեկան գործընկեր է, անհրաժեշտ ու կարեւոր գործընկեր: Այդ իրավիճակում, ՆԱՏՕ-ն երեւի թե չի ցանկանում Վրաստանի անդամակցության հարցում կտրուկ շարժումներով փոխել իրավիճակը եւ վտանգել 2008-ի լարումից հետո որոշակի կայունության փուլ մտած հարաբերությունը Ռուսաստանի հետ, որում առանց Վրաստանի էլ կարծես թե կան բավական սուր խնդիրներ, մասնավորապես եվրոպական հակահրթիռային պաշտպանության համակարգի մասով:

                  Բայց, այդ ամենով հանդերձ, Վրաստանի հարցում ՆԱՏՕ զսպվածության պարագան թերեւս ունի այլ պատճառներ եւս, որոնք հետաքրքրական կլինեն Հայաստանի համար, Հայաստանի պետական ռազմավարական շահի տեսանկյունից:

                  Վրաստանը ՆԱՏՕ չափանիշին համապատասխանելու համար անհրաժեշտ վերափոխումների հարցում արձանագրել է նկատելի հաջողություններ: Իսկ դրանք ներառում են ոչ միայն ռազմական, այլ նաեւ տնտեսա-քաղաքական, քաղաքացիական բնագավառները: Այդուհանդերձ, որպես Հարավային Կովկասում ռազմաքաղաքական գործոն, Վրաստանը ՆԱՏՕ համար թերեւս չունի այն անհրաժեշտ պոտենցիալը, հանուն որի արժե գնալ անգամ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունը լարելու ռիսկի:

                  Ավելին, ՆԱՏՕ համար Հարավային Կովկասի որեւէ երկրի անդամակցությունը թերեւս ամենեւին էլ ինքնանպատակ չէ: Թերեւս ամենեւին ինքնանպատակ չէ Ռուսաստանի նյարդերի հետ խաղալը: Հարավային Կովկասի մասով ՆԱՏՕ քաղաքականությունը թերեւս տեղավորվում է ընդհանրապես արեւմտյան գլոբալ քաղաքականության համատեքստում, որտեղ գլխավոր խնդիրը ոչ թե կովկասյան բաժանարար գծեր առաջացնելն է, այլ տարածաշրջանոււմ այսպես ասած թվաշյա “հեղաշրջում” իրականացնելն ու այն Ռուսաստանի գերիշխանությունից աստիճանաբար դուրս բերելն ու արեւմտյան արժեքային եւ կառավարման համակարգերին ինտեգրելը, այդպիսով տարածաշրջանը դարձնելով առավել կայուն եւ կառավարելի, նկատի ունենալով պայթյունավտանգ՝ արձանագրված եւ ստվերում գտնվող կետերի առկայությունը Կովկասում:

                  Իսկ այդ տեսանկյունից, այդ քաղաքական մարտավարության հարցում առանցքայինը երեւի թե Հայաստանն է, մի քանի նկատառումով:

                  Նախ, Հայաստանը Ռուսաստանի գերիշխանության պլացդարմն է Կովկասում, եւ ներկայում Վրաստանի եւ Ադրբեջանի ուղղությամբ Ռուսաստանին ինտենսիվ քաղաքական գրոհի ենթարկելը կլինի ռեսուրսների ապարդյուն վատնում, եթե բեկում չկա Հայաստանն այդ գերիշխանությունից դուրս բերելու հարցում:

                  Վրաստանի պարագայում, արդեն իսկ ստեղծված իրավիճակը կարծես թե անհնար է դարձնում Ռուսաստանի “վերադարձը”: Վրաստանը թերեւս անցել է այն զրոյական կետը, որը որոշակի առանցքային կետերում անշրջելի է դարձնում այդ երկրի ներկայիս ընթացքը:

                  Ադրբեջանն իր նավթային ռեսուրսի շնորհիվ, որում Արեւմուտքը պարբերաբար, դոզավորված սնուցում է Ադրբեջանի “ինքնաբավությունը”, կարողանում է համեմատաբար ինքնուրույն քաղաքականություն վարել Ռուսաստանի հետ, եւ այդ առումով կարծես թե քիչ է հավանականությունը, որ Ռուսաստանը կարող է այդ երկրում գերիշխանություն հաստատել:

                  Այդպիսով, այսպես ասած հարակից միջավայրի խնդիրն Արեւմուտքը լուծել է: Մնում է առանցքի հարցը, այն է՝ Հայաստանը կտրել ռուսական տնտեսա-քաղաքական եւ ռազմական գերիշխանությունից: Միեւնույն ժամանակ, Արեւմուտքի համար հասկանալի է, որ այդ գործընթացը բավական երկար ժամանակ է պահանջում, հաշվի առնելով իրավիճակի առանձնահատկությունը: Հենց այդ նկատառումից ելնելով էլ Հայաստանի հանդեպ չեն դրվում հեղափոխական նպատակներ, ու նաեւ հեղափոխականություն չի պահանջվում իշխանությունից:

                  Բայց, որ Արեւմուտքի, հետեւաբար նաեւ ՆԱՏՕ համար ներկայում կովկասյան քաղաքականության առանցքային հասցեն դառնում է Հայաստանը, թերեւս անկասկած է:

                  Բայց, Հայաստանն այդ հասցեն է դառնում ոչ միայն այն պատճառով, որ հանդիսանում է միակ պլացդարմը Ռուսաստանի գերիշխանության համար, այլ որովհետեւ Հայաստանում առկա է տարածաշրջանի արժեհամակարգային եւ կառուցվածքային արդիականացման ամենամեծ պոտենցիալը Հարավային Կովկասում: Իսկ դա նշանակում է, որ միայն այդ ճիշտ շեշտադրումի միջոցով է հնարավոր փոխել տարածաշրջանը այնպես, որ այդ փոփոխությունները լինեն երաշխավորված:

                  Ընդ որում, այստեղ խնդիրը պետք է դիտարկել անդամակցության նպատակից դուրս, քանի որ դա մեծ հաշվով լինելու է ընդամենը վերափոխումների տեխնիկական արդյունքի մի տարբերակ, որը վերափոխումների առանցքային դրվածքի պարագայում արդեն կկորցնի իր սկզբունքային նշանակությունը:

                  ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

                  Comment


                  • #89
                    Re: Regional geopolitics

                    Former Georgian army general shot dead in Moscow
                    Former Georgian army general shot dead in Moscow
                    May 21, 2012 - 18:00 AMT

                    PanARMENIAN.Net - A former general in the Georgian Army, Roman Dumbadze, was shot dead in Moscow on Monday, a police source said.

                    “According to preliminary information, the victim is 48-year-old Roman Dumbadze,” a source in the police told RIA Novosti on the condition of anonymity.

                    Dumbadze, who received Russian citizenship in 2010, headed an infantry brigade stationed in the autonomous Georgian region of Adjaria in 2004. He achieved notoriety in Georgia after refusing to fulfill President Mikheil Saakashvili’s orders during the Adjarian crisis. Dumbadze then took the side of the Adjarian leader, Aslan Abashidze.

                    The police also said that there were reportedly two killers on a motorcycle who shot the general. The bike was later found abandoned several kilometers from the scene of the murder.

                    Comment


                    • #90
                      Re: Regional geopolitics

                      Ամերիկյան զորքերը Հորդանանի՞ց կներխուժեն Սիրիա


                      29, 2012 by Արմինե Կարեյան

                      Հորդանանը հերքել է մամուլում հայտնված այն տեղեկությունները, թե իր տարածքում կարող է մշտական ամերիկյան ռազմաբազա տեղակայվել, որը հավանաբար կօգտագործվի հարևան Սիրիա ներխուժելու համար:

                      «Ամմանի և ՆԱՏՕ-ի կապերն ամուր են, բայց դրանք չեն նշանակում, թե Հորդանանը համաձայն կլինի իր տարածքում ԱՄՆ ռազմաբազա ունենալ»,- գրում է «Ալ-Գհադ» թերթը՝ մեջբերելով հորդանանյան բարձրաստիճան պաշտոնյայի արձագանքը:

                      Մայիսի 20-ին ամերիկյան «Վաշինգթոն փոստը» գրել էր, որ ԱՄՆ-ն մի քանի գործընկերների հետ ռազմական ծրագրեր է մշակում՝ Սիրիայում իրավիճակի սրման համար: Ծրագրերը դիտարկում են իրավիճակի սրման բոլոր տարբերակները, մինչև անգամ՝ գրոհայինների կողմից այդ երկրի քիմիական զենքի գրավումը: Հղում կատարելով իր տեղեկատվական աղբյուրներին՝ ամերիկյան պարբերականը նշել էր, որ նման ռազմական գործողություններն առնվազն 7 երկիր կընդգրկեն: Դրանք են՝ Իսրայելը, Հորդանանը, Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Սաուդյան Արաբիան, Թուրքիան, չի բացառվել ռազմական գործողություններում նաև Մեծ Բրիտանիայի մասնակցությունը:

                      Աղբյուր՝ Иордания опровергла сообщения о планах размещения на ее территории военных баз США

                      Comment

                      Working...
                      X