Announcement
Collapse
Forum Rules (Everyone Must Read!!!)
1] What you CAN NOT post.
You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene
You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)
The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!
2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.
This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.
3] Keep the focus.
Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.
4] Behave as you would in a public location.
This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.
5] Respect the authority of moderators/admins.
Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.
6] Promotion of sites or products is not permitted.
Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.
7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.
- PLEASE READ -
Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.
8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)
If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene
You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)
The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!
2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.
This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.
3] Keep the focus.
Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.
4] Behave as you would in a public location.
This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.
5] Respect the authority of moderators/admins.
Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.
6] Promotion of sites or products is not permitted.
Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.
7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.
- PLEASE READ -
Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.
8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)
If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
See more
See less
Nagorno-Karabagh: Military Balance Between Armenia & Azerbaijan
Collapse
X
-
Նախիջեւանը դրվել է աճուրդի. Հայաստանի արժեթղթերը
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ, Մեկնաբան
22.07.2020
Բրիտանական BBC-ն որոշել է անդրադառնալ Նախիջեւանին եւ «բացահայտել» այն, ըստ լրագրողի՝ ապշեցուիչ մաքրությունից մինչեւ կամային ինքնաբավություն: Լրագրողը հիշատակում է, որ Նախիջեւանն Ադրբեջանի ենթակայության անկլավ է, որը սահմանակից է Իրանին, Թուրքիային, Հայաստանին եւ չունի ելք դեպի ծով: Ընդ որում, BBC-ի նյութում կա մի քանի խիստ հետաքրքիր դետալ: Մասնավորապես, նա խոսում է օրինակ «ինքնավար հանրապետության՝ ԽՍՀՄ-ից անկախանալու» մասին: Հետո դիտարկում, որ Նախիջեւանը շրջափակված էր եւ միայն Թուրքիայի հետ նեղ միջանցքը թույլ տվեց չսովահարվել:
Դա արդեն խիստ ուշագրավ է, հաշվի առնելով այն, որ Նախիջեւանը ահռելի սահման ունի Իրանի հետ, եւ կարծես թե Իրանի հետ Նախիջեւանը չունի խնդիր, հետեւաբար անգամ Թուրքիայի հետ բարակ անցքի բացակայությունն անգամ չպետք է թույլ տար, որ Նախիջեւանը սովահարվեր՝ Իրանը կօգներ, եւ իրականում օգնել է:
Ուրեմն, ինչու՞ է բրիտանական հեղինակավոր լրատվամիջոցի թղթակիցը մոռանում Իրանի մասին: Բաքվի՞ց են այդպես պատվիրել: Ընդհանրապես, BBC-ին կհետաքրքրե՞ր Նախիջեւանի «բացահայտումը», եթե օրինակ խնդրանք չլիներ Բաքվից:
Հնարավոր է իհարկե թե մեկը, թե մյուսը, որովհետեւ Բաքուն ներկայում մի կողմից ստիպված է պաշտպանել իր «իրավունքը» Նախիջեւանում եւ հիշեցնել այդ մասին տարբեր առիթներով, մյուս կողմից Նախիջեւանի հանդեպ միջազգային հետաքրքրությունն էլ կարող է պայմանավորված լինել գործնականում նույն մոտիվով կամ պատճառով, ինչով պայմանավորված է Բաքվի, մասնավորապես Ալիեւի կամ նախիջեւանյան դեռեւս իշխող կլանի մտահոգությունը՝ ընթանում է բավական թեժ պայքար Բաքվի իշխանության՝ ներառյալ հնարավոր մասնատումը, եւ Նախիջեւանի համար: Ընդ որում, այդ պայքարում դիտարկվում է թերեւս Բաքվի հարցը Նախիջեւանի հետ փոխանակելու տարբերակը:
Թուրքիան ըստ ամենայնի դիտարկում է, որ Ադրբեջանի հարցում տանուլ է տալիս, ընդ որում զգալիորեն նաեւ Ալիեւի պատճառով: Անկարան ներկայում փորձում է Ադրբեջանի հարցում առեւտուր անել, նվազագույնը Նախիջեւանն ապահովելու համար, որովհետեւ այդ անկլավի հարցը նոր սրությամբ է ընդգծվելու, եթե Մոսկվան չվերահաստատի հավատարմությունը ռուս-թուրքական հակահայկական պայմանագրերին, որոնցով է սահմանվել նաեւ Նախիջեւանի ներկայիս կարգավիճակը:
Իսկ Մոսկվայի հրաժարումը անհավանական չէ, հաշվի առնելով այն, որ հայկական հարցը նոր եւ ավելի բարձր հարթություն է բերել ԱՄն, միաժամանակ հայկական հարցի հանդեպ հետաքրքրությունն է ընդլայնում Պեկինը: Մինչդեռ, նոր աշխարհակարգի ճարտարապետությունը գծող ամերիկա-չինական դիմակայությունը բերել է Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի դիմակայության մինչեւ հայկական հարցին հասնելը: Բայց դա լինելու է անխուսափելի, եւ Էրդողանը պատրաստվում է դրան հատուկ կառույցով:
Ահա այդ իրավիճակում Թուրքիան այս փուլի համար միանգամայն հաջող տարբերակ կհամարի, եթե ապահովի Նախիջեւանի հանդեպ անվերապահ գերակայությունը: Թույլ կտա՞ դա Իրանը, օրինակ սահմանակից Թալիշստանի դիմաց:
BBC անդրադարձը վկայում է, որ Նախիջեւանը դրված է աշխարհքաղաքական աճուրդի, թեեւ հնարավոր է խոսել դա ամբողջ Ադրբեջանի կտրվածքով: Այդ առումով մասնակցության բոլոր իրավունքները պատկանում են Հայաստանին, այսպես ասած թղթով: Երեւանն անշուշտ պետք է դնի այդ թուղթն արժեթղթի վերածելու նպատակ, դուրս չմնալով այդ աճուրդից:
Comment
-
Համաձայն չեմ, թե Թուրքիան պատրաստ է «կարմիր գծեր» հատել. Նրա ամենասուր արձագանքների թիվ մեկ հասցեատեր եմ համարում Ռուսաստանին և ոչ թե ՀՀ-ին- 2020-07-22
«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱՀՀԻ փորձագետ, թուրքագետ Հայկ Գաբրիելյանը։
– Պարոն Գաբրիելյան, մենք այսօր Թուրքիայից պաշտպանվելու համար ունենք ռուս-հայկական զորամիավորում, որի կազմի մեջ են մի քանի հազար ռուս զինվորներ՝ մոտ 4,5 հազար Գյումրիում տեղակայված զորամասում, և 0 զինվոր հայկական կողմից: Մենք Թուրքիայի սահմանի վրա Հայաստանը պաշտպանող որևէ ուժ չունենք և փաստորեն ողջ հույսը դրել ենք Ռուսաստանի վրա: Արդյոք դա իր մեջ վտանգներ չի՞ պարունակում։
– Նախևառաջ ես կողմնակից եմ Հայաստան-Ռուսաստան հարաբերությունների զարգացմանը (անկախ նրանից, թե տվյալ պահին ով է Ռուսաստանի և նաև Հայաստանի ղեկին), Հայաստան-Ռուսաստան հնարավորինս հավասար հարաբերություններին, Ռուսաստանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ իսկապես դաշնակցային վերաբերմունքին։ Իհարկե, ցանկալի կլիներ, եթե ՀՀ բոլոր պետական սահմանները հսկեր հենց հայ սահմանապահը, այստեղ խնդիրը Ռուսաստանը չէ, ես նույնը կասեի, եթե, ասենք, Հայաստան-Թուրքիա սահմանին կանգնած լիներ ամերիկացի կամ չինացի սահմանապահը։ Խնդիրը գլխավորապես կապված է երկրի ինքնիշխանության, հեղինակության հետ։
Մյուս կողմից՝ մենք չենք կարող հաշվի չառնել, թե ինչ տարածաշրջանում ենք գտնվում, ինչպիսի հարևաններ ունենք այս պահին։ Եվ այնուամենայնիվ, ես կցանկանայի, որ ժամանակի ընթացքում, երբ իրավիճակը փոխվի դեպի լավը (ասենք, եթե Թուրքիայի հետագա ղեկավարներն իսկապես որդեգրեն ժողովրդավարական կուրս, և Թուրքիան դառնա ԵՄ անդամ), ապա մենք աստիճանաբար, անցնցում մեր ձեռքը վերցնենք մեր սահմանների պահպանումը։
Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի կողմից Թուրքիայի հետ մեր սահմանը հսկելու ռիսկերին, ապա ռիսկեր իհարկե կան՝ այն առումով, որ ռուս սահմանապահի գործողության պատասխանատվությունն ընկնում է ոչ թե ՌԴ-ի, այլ ՀՀ-ի ուսերին։ Ներկայացնեմ 1 օրինակ. 7 տարի առաջ այս օրերին՝ 2013թ. հուլիսի վերջին, Հայաստան-Թուրքիա սահմանին սպանվել էր սահմանախախտ մի թուրք հովիվ, ով թուրքական կողմի բնորոշմամբ՝ «փորձել էր անզեն սահմանը հատել ոչխարին հետ բերելու համար»: Ի դեպ, երբ այս կապակցությամբ հայկական լրատվամիջոցները դիմել էին ՀՀ Ազգային անվտանգության ծառայությանը, վերջինիս լրատվական ծառայությունը հաղորդել էր, որ անհրաժեշտ մեկնաբանությունների համար անհրաժեշտ է դիմել Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնության Անվտանգության դաշնային ծառայություն: Արդյունքը եղավ այն, որ Թուրքիան բողոքի նոտա հղեց ՀՀ-ին և ոչ թե ՌԴ-ին՝ ՀՀ-ին մեղադրելով «անհամաչափ ուժ կիրառելու համար» և պարզաբանում պահանջելով միջադեպի համար (երկկողմ դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պատճառով բողոքի նոտան փոխանցվել էր Վրաստանում Թուրքիայի դեսպանության միջոցով): Թուրքական կողմը ՀՀ-ին նաև կոչ արեց «խելամտություն ցուցաբերել իր հետ հարաբերություններում»։
– Տավուշի դեպքերը ցույց տվեցին, որ Թուրքիան պատրաստ է կարմիր գծեր հատել։ Կա՞ անհրաժեշտություն ձևավորելու ինքնուրույն ներուժ Թուրքիայից պաշտպանվելու համար, որպեսզի այլ պետությունների քմահաճույքներից կախված չլինենք։
– Ես համակարծիք չեմ, թե Թուրքիան պատրաստ է «կարմիր գծեր» հատել։ Ճիշտ է, թեև Թուրքիան այդ դեպքերին արձագանքեց վերջին տարիների համար աննախադեպ կոշտ ձևով, սակայն դա ունի մի քանի պատճառ, և ինձ համար ոչ մի կերպ չի կարող ծառայել որպես ցուցիչ, թե նա կարող է հատել «կարմիր գիծ» (ինձ համար «կարմիր գիծ» հատելը Թուրքիայի կողմից Հայաստանի վրա ուղիղ ռազմական հարձակում սկսելն է)։ Թուրքիայի սուր արձագանքը մեծապես կապված էր այն բանի հետ, որ ի տարբերություն Ապրիլյանի թեժացման՝ Ադրբեջանն այս անգամ ունեցավ դիրքային, տարածքային կորուստներ, և հասկանալի է, որ այս պատճառով Թուրքիան պետք է կոշտացներ տոնը։
Բացի այդ, վերջին տարիներին շեշտակի աճել է Ադրբեջանի կարևորությունը Թուրքիայի համար՝ ընդ որում, ամենատարբեր պատճառներով (գազային, վիզային, առևտրային, երկաթուղային և այլն)։ Թուրքիան ամենաէժան գնով գազը գնում է հենց Ադրբեջանից, նախորդ տարի գրեթե 30 տոկոսով մեծացրել է ադրբեջանական գազի ներկրումը, ինչի շնորհիվ Ադրբեջանը նախորդ տարի դարձել է Թուրքիայի երկրորդ խոշոր գազամատակարարը՝ առաջ անցնելով Իրանից, իսկ այս տարի՝ արդեն խոշորագույն գազամատակարարը՝ առաջ անցնելով Ռուսաստանից։ Սա նշանակում է, որ որքան Թուրքիայի համար աճում է Ադրբեջանի կարևորությունը, այնքան Թուրքիան զգայուն է դառնում Ադրբեջանի հետ կապված հարցերում։ Եվ խոսքն այստեղ բնականաբար «մեկ ազգ, երկու պետություն» անվանումը ստացած բլեֆի մասին չէ, խոսքն Ադրբեջանում Թուրքիայի ունեցած տնտեսական խոշոր շահերի մասին է։
Հենց այդ պատճառով էլ Թուրքիայի ամենասուր արձագանքների թիվ մեկ հասցեատեր եմ համարում Ռուսաստանին և ոչ թե ՀՀ-ին։ Թուրքիայում մտավախություն ունեն, որ Ռուսաստանը կփորձի պատժել Ադրբեջանին և այդպիսով նաև վնասել հենց իրեն, քանի որ ադրբեջանական գազի մատակարարումները գրեթե չեզոքացրել են Թուրքիայի վրա Ռուսաստանի երբեմնի գազային խոշոր լծակը. Ռուսաստանը, որը տարիներ շարունակ ապահովում էր Թուրքիայի գազային կարիքների 55-60 տոկոսը, այժմ նրա ցուցանիշը նվազել է անգամ 10 տոկոսից։ Բացի այդ, հոկտեմբերից մեկնարկելու են Թուրքիայի տարածքով ադրբեջանական գազի մատակարարումները Եվրոպային, և դա որոշակի հարված կլինի Ռուսաստանի գազային դիրքերին արդեն նաև Եվրոպայում։ Այլ կերպ ասած՝ իր բավական կոշտ հայտարարություններով Թուրքիան Ռուսաստանին հասկացնում է, որ պատրաստ է պայքարել Ադրբեջանում ունեցած իր տնտեսական շահերը պահպանելու համար։
Կա մեկ կարևոր գործոն ևս, թե ինչու են Թուրքիայի ներկայիս իշխանություններն արձագանքում այսքան սուր։ Այսպես կոչված՝ «Նոր Թուրքիայի» իշխանությունները նախկինում հեգնել, որոշակի պլանում նաև ծաղրել են «Հին Թուրքիայի» իշխանություններին՝ հայտարարելով, որ 1990-ականների Թուրքիան թույլ էր, ինչի համար էլ չկարողացավ կանխել «Ղարաբաղի օկուպացիան»։ Միևնույն ժամանակ նրանք հայտարարում են, թե իրենց «Նոր Թուրքիան» ամենաուժեղն է վերջին 300 տարվա կտրվածքով, և փաստորեն պետք է փորձեին ապացուցել իրենց այդ խոսքերը նաև գործով, ինչը մենք դեռ չենք տեսնում։ Այս գործոնը չպետք է թերագնահատել, քանի որ հարցն առնչվում է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի իմիջին։
Եվ վերջապես՝ նկատենք, որ Թուրքիան 2010թ. ռազմական փոխօգնության մասին պայմանագիր է կնքել Ադրբեջանի հետ, որի 3-րդ հոդվածը նախատեսում է երկու երկրների միջև սերտ համագործակցություն պաշտպանական ու ռազմատեխնիկական համագործակցության ոլորտում։ Սակայն առավել կարևոր է 2-րդ հոդվածը, որում նշված է հետևյալը. «Եթե կողմերից մեկը երրորդ երկրի կամ մի խումբ երկրների կողմից ենթարկվի զինված հարձակման ու ագրեսիայի, ապա կողմերը միմյանց օգնելու են բոլոր հնարավորությունների օգտագործմամբ»։
Այս համատեքստում հիշենք թուրքական կողմի սուր հայտարարությունները, որոնցում Հայաստանը մեղադրվում է «Ադրբեջանի հանդեպ ագրեսիա իրականացնելու» մեջ։ Ստացվում է, որ Թուրքիան չի կատարում իր պայմանագրային պարտավորությունները կամ կատարում է միայն 3-րդ հոդվածը, մինչդեռ Ադրբեջանի համար շատ ավելի ցանկալի 2-րդ հոդվածն այդպես էլ չիրագործվեց. եթե Թուրքիան իսկապես կատարեր 2-րդ հոդվածով իր պարտավորությունները, ապա դա կդառնար իմ մատնանշած «կարմիր գծի» հատում։
Իսկ ընդհանուր առմամբ ես բնականաբար կողմ եմ ՀՀ-ի տևական, անխափան, բազմակողմ զարգացմանը, ինչը երկիրը կդարձնի առավել պաշտպանված, կդարձնի նաև տարածաշրջանային լուրջ խաղացող (նաև ջրային գործոնի զարգացմամբ) և հնարավորինս զերծ կպահի օտար ուժերի քմահաճույքներից։
– Կարծում եք՝ հնարավո՞ր է, որ Հայաստանը ունենա ինքնուրույն լիարժեք պաշտպանություն ոչ միայն Ադրբեջանից, այլև Թուրքիայից պաշտպանվելու համար։ Ռուսաստանը այդ հարցում կլինի օժանդակող ուժ, բայց ոչ միակ և գլխավոր պաշտպանող ուժը:
– Ես ռազմական փորձագետ չեմ, բայց, ըստ իս, եթե մենք ունենանք բավական հզոր ռազմաօդային ուժեր, ապա դա լուրջ զսպիչ ուժ կդառնա ցանկացած հնարավոր ոտնձգության համար։ Ես այս համատեքստում առաջին հերթին խնդիրը տեսնում եմ օդում գերակշռություն ձեռք բերելու մեջ, և այդ հարցում իր ուրույն տեղն ունի նաև ՀՕՊ-ը, ՀՀՊ-ը, ՌԷՊ-ը և այլն, այսինքն՝ դա փոխկապակցված գործընթաց է։ Ամեն դեպքում ես առաջին հերթին կարևորում եմ ավիացիայի զարգացման դերը և իհարկե սեփական ռազմարդյունաբերական համալիրի զարգացումը։ Ժամանակին մենք քիչ տաղանդներ չենք տվել աշխարհին այս համատեքստում, բնականաբար հիմա նրանք նույնպես կան, և նրանց մտքի արգասիքը արդեն ծառայում և ծառայելու է ՀՀ-ի զարգացմանն ու բարօրությանը։
Comment
Comment