Sevan

[Vrej1915]

Re: Sevan

Բաց նամակ-առաջարկ ՀՀ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանին Սևանա լճի մակարդակի վերաբերյալ բնապահպանների և քաղաքացիների կողմից

Open Letter-Proposal to Armenian PM Hovik Abrahamyan on Lake Sevan Level by Environmentalists and Citizens
Մարտ 22, 2016

Համահայկական բնապահպանական ճակատ

2010 թվականից առ այսօր՝ այսինքն վերջին 6 տարիների ընթացքում, Սևանա լճի մակարդակը բարձրացել է ընդամենը 20 սանտիմետրով, ինչն առաջ է բերել բազմաթիվ հարցեր և մեկնաբանություններ, որոնք ըստ էության մնացել են անպատասխան։

Քանի որ բնապահպանական հարցերով զբաղվող քաղաքացիներն ու կազմակերպությունները թերահավատորեն են վերաբերվում Սևանա լճից բաց թողնվող և լիճ մուտք գործող ջրի ծավալների պաշտոնական տվյալներին, ինչպես նաև Հայաստանի հիմնական ջրամբարների լցվածության ցուցանիշներին, ապա առաջարկում ենք ՀՀ կառավարությանը իրականացնել հետևյալ նվազագույն գործողությունները, որոնք որոշ չափով կփարատեն մեր բոլորի կասկածները․

Շտապ գործարկել Սևանա լճից բաց թողնվող և Արփա-Սևան թունելով լիճ մուտք գործող ջրի ծավալների շուրջօրյա վերահսկման ավտոմատ համակարգ, որպեսզի ցանկացած ՀՀ քաղաքացի հնարավորություն ունենա առցանց հետևել այդ գործընթացին։
ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության, բնապահպանության և գյուղատնտեսության նախարարության պաշտոնական կայքերում տեղադրել ամենօրյա տեղեկատվություն Սևանա լճի ջրի մակարդակի, մուտք և ելք եղած ջրի քանակների մասին։ Ամենօրյա տեղեկատվություն տեղադրել նաև ՀՀ գլխավոր ջրամբարների լցվածության մասին։
Հստակ և հասկանալի բացատրություն ներկայացնել ժողովրդին այն մասին, թե ինչո՞ւ պաշտոնական գործարկման օրվանից՝ 2004 թվականի ապրիլի 26-ից առ այսօր, ընդհանրապես չի գործում Որոտան-Արփա թունելը, և ինչու են այսքան երկարաձգվում ու երբ են ի վերջո ավարտվելու Արփա-Սևան թունելի վերանորոգման աշխատանքները։
Այս առաջնահերթ քայլերն իրականացնելու դեպքում միայն հանրությունը կարող է քիչ թե շատ վստահություն ունենալ պետական մարմինների ներկայացրած պաշտոնական թվերի և պարզաբանումների նկատմամբ։

Կանխավ շնորհակալություն։

Համահայկական բնապահպանական ճակատ (ՀԲՃ) քաղաքացիական նախաձեռնության բաց նամակին միացել են հետևյալ կազմակերպություններն ու քաղաքացիները․

Լյուբա Բալյան, IUCN Բնության Պահպանման Միջազգային Միություն, Հայաստանում ENPI-FLEG ծրագրի համակարգող

�Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ� ՀԿ

Գավառի Օրհուս կենտրոն

�ԲԼԵՋԱՆ� ՀԿ

�ԷկոԼուր� ՀԿ

�Էկոլոգիական իրավունք� ՀԿ

�Թռչնասերների կենտրոն� ՀԿ - Սիլվա Ադամյան

�Ջերմուկի զարգացման կենտրոն� ՀԿ

�Բիոսոֆիա� ՀԿ

�Դեմետրա-էկո� ՀԿ

�Իղձ� ՍՊԸ

�Օպտիմում Դենտ� ՍՊԸ

�Հայակական ճամբար� ՀԿ

�Երիտասարդ Ինժեներների Ասոցիացիա� ՀԿ

Մարտունու պատկերասրահ

Ռուզան Ղազարյան, Սերգեյ Հաջինյան, Դավիթ Հակոբյան, Սուսաննա Սահակյան, Գալուստ Նանյան, Գայանե Կարապետյան, Արամ Ավետիսյան, Վարդան Սրտաշյան, Գայանե Աթոյան, Կարինե Փանոսյան, Նարե Արամյան, Անի Խաչատրյան, Սարգիս Չիչակյան, Աննա Հակոբջանյան, Գայանե Ամիրխանյան, Լիլիթ Սինդոյան, Տիգրան Ենգիբարյան, Տիրան Սահակյան, Սոֆյա Մանուկյան, Կարեն Մարության, Գևորգ Մելքոնյան, Անահիտ Շիրինյան (ԱՄՆ), Մարիաննա Արշակյան, Յանա Շախնազարովա, Գրիգոր Էմին-Տերյան, Սիլվա Այվազյան, Տիգրան Անդրեասյան

[Vrej1915]

Re: Sevan

[Vrej1915]

Re: Sevan

[Vrej1915]

Re: Sevan

Iran interested in Armenia�s water resources


July 4, 2016

PanARMENIAN.Net - Iran is interested in Armenia�s water resources, a top official from the Ministry of Agriculture told reporters, according to Tert.am.
Iran expressed such a desire some time ago, Chairman of Armenia's State Committee for Water Management Aram Harutyunyan said.
�They seek to take Armenian waters from Lake Sevan and elsewhere to Lake Urmia,� Harutyunyan said.
�We didn�t agree due to political reasons. We aren�t undertaking any measures at the moment, the issue needs thorough consideration.�

[Azad]

Re: Sevan

�They seek to take Armenian waters from Lake Sevan and elsewhere to Lake Urmia,�

In their dreams! A better solution, we will sell them prophylactics.

[Vrej1915]

Re: Sevan

http://www.bbc.com/news/world-asia-37929367

Tajikistan's Rogun: Building the world's tallest dam
13 November 2016

Tajikistan has begun building what is expected to become the world's tallest dam. At a planned 335m tall (1,100 feet), Rogun would be higher than Jinping-1 Hydropower Station in China (305m), reports the BBC's Sohrab Zia.

The Rogun hyrdopower project will dam Tajikistan's Vakhsh river which flows through the Pamir mountains

Tajikistan, Central Asia's poorest country, has suffered from electricity shortages for years.
Rogun is meant to put an end to that, producing enough power to satisfy the country's energy needs with electricity to spare for export to Afghanistan and Pakistan.
The Vakhsh river flows through many steep gorges and managing its strength is one of the engineering challenges
The Rogun hydropower project will dam the Vakhsh river which flows through many steep gorges in the Pamirs, and managing its strength is one of the engineering challenges.
Guests at a ceremony inaugurating the project released doves in a gesture of peace. Tajikistan's downstream neighbours have been fiercely critical.
Guests released doves in a gesture of peace. Tajikistan's downstream neighbours have been fiercely critical of the project.
Uzbekistan and Kazakhstan fear that water could be diverted from their cotton and wheat fields. The Vakhsh is a major tributary to the Amu Darya river, one of the region's two major water courses. But a World Bank assessment gave the go-ahead two years ago.

Will Central Asia fight over water?
.
Workers pose in a group photo with the President

The Rogun hydropower project was first started 40 years ago. But the collapse of the Soviet Union, the Tajik civil war and problems in securing investments have delayed construction. Last summer Italy-based infrastructure company Salini Impregilo won the contract to complete the dam at a cost of $3.9bn.
When work is finished six giant turbines will produce electricity.

The first of ultimately six turbines are meant to start producing power by 2018

Workers will move millions of cubic metres of earth and rock as they build the dam.
Some electricity could flow from 2018, but it will take another seven and a half years for the dam to reach its full height, the contractors say.

[londontsi]

Re: Sevan

Ամուլսար․ Վտանգվա՞ծ է արդյոք Սևանա լիճը

.

[Vrej1915]

Re: Sevan

2007 թվականին արդեն պարզ էր, որ Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերը կանգնելու են ոչնչացման եզրին - ՀԲՃ
Lragir.am
Ներքին կյանք - 15 Դեկտեմբերի 2016

http://www.lragir.am/index/arm/0/country/view/144685

Վերջին երեք տարիների ընթացքում տարբեր մակարդակներում շատ է քննարկվում Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորեկրյա ջրերի աղետալի ծավալներով նվազման խնդիրները։ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գրասենյակի (ՄԶԳ/USAID) ֆինանսավորման շնորհիվ անցկացվել են մի շարք հետազոտություններ, որոնք բացահայտել են, որ ձկնարդյունաբերության նպատակով հորված արտեզյան ջրերի չարաշահումն է այս էկոլոգիական աղետի հիմնական պատճառը (տես այստեղ և այստեղ)։ Իսկ ս.թ. դեկտեմբերի 16-ին՝ ժամը 10-ին �Բեսթ Վեսթերն Կոնգրես� հյուրանոցում տեղի կունենա այս խնդրին առնչվող հերթական հետազոտության ներկայացումը, որը ՀՀ կառավարության և ԱՄՆ ՄԶԳ համատեղ աշխատանքների արդյունքն է։
Բայց պարզվում է, որ դեռ 10 տարի առաջ armenianow.com կայքում լուրջ ահազանգ է հնչեցվել այն մասին, որ Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերը կանգնելու են ոչնչացման եզրին։ Սակայն Հայաստանում որոշում կայացնողներն իրենց սովորության համաձայն տարիներ շարունակ անուշադրության են մատնել բնապահպանների և լրագրողների այս ու մնացած բոլոր ահազանգերը՝ ուշքի գալով միայն այն ժամանակ, երբ արդեն դանակը հասել է ոսկորին ու բազմաթիվ բացասական գործընթացներ ուղղակի անդառնալի են։ Երկրորդ խնդիրն էլ այն է, որ առ այսօր այսպիսի լրջագույն խնդիրների առաջացման հետ անմիջական առնչություն ունեցող և ոչ մի պետական պաշտոնյա այդպես էլ պատասխանատվության չի ենթարկվել։ Իսկ քանի դեռ մեր երկրում էկոլոգիական աղետալի վիճակներ ստեղծելու համար ոչ մեկը համարժեք պատասխանատվություն չի կրում՝ դրանք անընդհատ սպառնալու են մեր բնությանն ու մեզ բոլորիս։
Ինչևիցե, ձեր ուշադրության ենք ուզում ներկայացնել �ԱրմենիաՆաուի� թղթակից Վահան Իշխանյանի դեռ 2007 թվականին հրապարակված �Թանկարժեք ռեսուրս. ջրի համար մրցակցությունը վնաս է հասցնում բերրի դաշտավայրին� վերնագրով հետազոտական հոդվածն ամբողջությամբ․
�Արարատյան դաշտավայրում վերջին տարիներին ձկնարդյունաբերության նպատակով հորված արտեզյան ջրերի չարաշահման հետևանքով, մի կողմից` անջրդի է մնացել վարելահողերի մի մասը, մյուս կողմից` այդ ջրերը, լցվելով դրենաժային համակարգ (արհեստական ջրանցք ավելորդ ջրերը դուրս հանելու համար), խանգարում են դրենաժների աշխատանքը, որի հետևանքով կրկին բարձրանում է մակերեսային գրունտային ջրերի մակարդակը, ճահճանում և աղակալվում են վարելահողերի այլ հատվածներ:
Արարատյան դաշտի արտեզյան ստորգետնյա ավազանի ինքնաշատրվանող ջրհորները, որ բազմաթիվ գյուղերի ջրի միակ աղբյուրն են, շատ տեղերում նվազել ու ցամաքել են, քանի որ ցածրադիր մասում ձկնաբուծության համար փորված հորերը խլում են վերին հատվածի ջրհոր-շատրվանների ճնշումը:
Գյուղացիներից շատերը զրկվել են իրենց դաշտերը ոռոգելու հնարավորությունից, փոխարենը հարստանում են մի քանի հոգի` իշխանի և այլ ձկնատեսակների արտադրությունից:
80-180 մետր խորության վրա գտնվող և մոտ 9 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածքով արտեզյան ավազանը բաղկացած է ստորգետնյա երեք շերտից: Ամենավերևում գրունտային ջրերն են, իսկ երկրորդ և երրորդ շերտերում` քաղցրահամ, խմելու ջրերը (նաև բարձրորակ ջրեր ձկնաբուծության համար)` պաշտպանված կավային անջրաթափանց շերտերով: Այս երկու խորը շերտերում արված հորատանցքերից խմելու, ոռոգման և տեխնիկական նպատակով ջուր է մատակարարվում Երևանին, Արտաշատ, Արմավիր, Էջմիածին քաղաքներին ու հարակից համայնքներին:
Սա բնական ջրի մի շտեմարան է` ծածկված կավե շերտով, ուր ջրերը լցվում են Արարատ, Արագած լեռներից և Գեղամա ու Հայկական պար լեռնաշղթաներից:
2006 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ գործում են 2026 հորատանցքեր, որոնցից 940-ը` խորքային (ջուրը դուրս է հանվում ջրհանների օգնությամբ) և 1089-ը` ինքնաշատրվանող:
Ինքնաշատրվանող հորատանցքերից մոտ 180-ը վթարային է կամ փականներ չունի և դրանցից ջուրն անխնա դուրս է հորդում: Սակայն ոռոգման ջուրը հիմնականում խլում է ձկնարդյունաբերությունը:
Ինքնաշատրվանող հորատանցքերից 224-ը բացվել է վերջին տարիներին ձկնարդյունաբերության նպատակով, որի հետևանքով 35-40%-ով նվազել է ոռոգման ու խմելու ջրի քանակը: Միայն վերջին երեք տարում բացվել է 135 ինքնաշատրվանող հորատանցք:
�Օրինակ` 16 հարկանի շենքի մեջ ջուրի ճնշումը կհասցնի մինչև վերջին հարկ: Բայց եթե առաջին հարկի բնակիչները բաց թողնեն ջուրը, ապա ճնշումը կընկնի, և ջուրն այլևս վերին հարկեր չի հասնի,- ասում է Եվրամիության փորձագետ ջրաբան ֆրանսահայ Վազգեն Անդրեասյանը: - Նույնն էլ Արարատյան դաշտում. ցածրադիր վայրերի հորատանցքերից ջուրը դուրս կուգա, ու ավելի բարձրադիր հատվածների մեջ ջուրի ճնշումը կընկնի, ու այն դուրս չի գար�:
Եթե Երևանի ջրամատակարարման համար Գայ-Հայկաշեն հանքավայրի տարածքում 39 հորատանցքերի ջրի ծախսը 1981 թ. կազմում էր 190 միլիարդ լիտր, ապա 2005-ին` 154 միլիարդ լիտր, այսինքն` 36 միլիարդ լիտրով պակաս:
�Արտեզյան ավազանի թողունակությունը կազմում է 90-100 խմ/վրկ (տարեկան 2,8-3,1 տրիլիոն լիտր), մենք այսօր վերցնում ենք 20-22 խմ/վրկ,- ասում է բնապահպանության նախարարության ջրային ռեսուրսների կառավարման գործակալության պետի տեղակալ Վլադիմիր Նարիմանյանը: - Արտեզյան ավազանը ինքնավերականգնվող է, և որևէ վտանգ չկա ցամաքելու�:
Փորձագետ Անդրեասյանն ասում է, որ թեև արտեզյան ավազանը ինքնավերականգնվող է, սակայն չարաշահման դեպքում ինքնաշատրվանող հատկությունը կվերանա: Նա կրկին օրինակ է բերում բարձրահարկ շենքը, ուր եթե ջրի քանակը կարող է նույնը մնալ, սակայն հոսող ջրի բացակայության դեպքում վերին հարկերը անբնակելի կդառնան:
Նաև հիշեցնում է ինքնավերականգնվող Սևանը, որ 1920 թ. ուներ 70 միլիարդ խմ ջրի պաշար, իսկ ոռոգման ու էներգետիկ նպատակով իջեցման հետևանքով 60%-ով նվազեց ու այսօր 30 միլիարդ խմ է: Ըստ նրա` եթե արտեզյան ավազանի պաշարները շարունակեն չարաշահվել, ապա վերականգնելու համար տասնյակ կամ գուցե հարյուրավոր տարիներ պետք կլինեն:
Հարթավայրի սահմանային գոտում մի քանի տասնյակ հորատանցքեր ցամաքել են արդեն: Արարատի մարզի Հովտաշատ գյուղի 86 ինքնաշատրվանող հորատանցքերի գումարային ծախսը 1989 թ. եղել է 5 խմ/վրկ (տարեկան 160 միլիարդ լիտր), իսկ 2006-ին երկու անգամ պակաս` 2,5 խմ/վրկ (80 միլիարդ լիտր):
Հովտաշատի շատրվանների մի մասն ընդհանրապես ցամաքել է, և �ինքնավերականգնվող� ջրային ռեսուրսը ցամաքած հորատանցքերում 3-5 տարի է այլևս չի բխում:
�90-ականներից սկսեց հետզհետե ցամաքել, օր օրի, տարին տարու վրա զգացվում ա,-ասում է հովտաշատցի Հենզել Ղարագյոզյանը: - Տուժում ենք` էն խոսքը չի, խմելու` էլի հերիքում ա, իսկ ոռոգման` չէ: Երրորդ տարին ա` էլ երկրորդ բերք ստանալու մասին չեմ մտածում�:
Գյուղի այգիների շատրվանների մի մասն արդեն երրորդ տարին ցամաքել է, մի քանի տարի առաջ առատ բերք տվող դաշտերը անապատի են վերածվել: Ղարագյոզյանը ցույց է տալիս ցամաքած շատրվանի տեղը, որի շուրջը գոյացած լճակում մանկության տարիներին ինքը լողացել է, իսկ այժմ շուրջը ամայություն է:
Իսկ մոտ կես կիլոմետր ներքև երևում են Հովտաշատի ջրերը քամող ձկնաբուծարանները: Ձկնաբուծությունը հսկայական եկամուտներ է բերում` չնչին ներդրումների գնով. հորատանցքի թույլտվություն ստանալու համար մինչև 2 հազար դոլար կաշառք է պետք և ևս 7 հազար դոլար` հորատանցք փորելու ու կահավորելու համար:
Բացի այդ, ձկնաբուծարանների ստվար մասը պատկանում է հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյաների ու, հետևաբար, անհնար է դրանց վրա հսկողություն սահմանել կամ կանխել ջրի անխնա օգտագործումը:
Ձկնաբուծարաններ են կառուցված Արմավիրի մարզի Գայ, Ակնաշեն, Հայկաշեն, Ապագա, Լուսագյուղ, Արաքս, Ջրառատ պետտնկարան և Արարատի մարզի Հայանիստ, Հովտաշատ, Սայաթ-Նովա, Սիս և Ռանչպար համայնքներում:
Ըստ վիճակագրության ազգային ծառայության տվյալների` 1999 թվականից մինչև այժմ արտահանվել է 152 տոննա թարմ, իսկ 2000 թվականից` մոտ 11 տոննա կենդանի ձուկ: Թե ինչքան ձուկ է արտադրվում Արարատյան դաշտավայրում, վիճակագրության ծառայության մի պաշտոնյայի հավաստմամբ` անհնար է պարզել:
Արարատյան դաշտավայրում արտադրված ձկնատեսակները` հիմնականում իշխանի տեսակները, կենդանի կարելի է գնել Երևանի խանութներում 1 կգ-ն 1500-3000 դրամով: Արտեզյան ջրերն ունեն իշխանի արտադրության համար անհրաժեշտ սառնություն, մաքրություն, հոսող են և ֆիլտրացման կարիք չունեն:
Նախկին հորատանցքերը հորատվել են 100-110 մետր, իսկ ձկնաբուծարաններինը հորատվում են 150-180 մետր, որի հետևանքով փոքր չափով թուլանում է ջրի ճնշումը և ընկնում որակը:
Մասնագետներն ասում են, որ ջուրը պարզապես չարաշահվում է, քանի որ որոշակի ծախսերի դեպքում հնարավոր է նույն ջուրը շրջանառությամբ հինգ անգամ օգտագործել, սակայն ձկնաբույծներն այն մի անգամ են օգտագործում, իսկ ջուրն էլ, որ կարող էր ոռոգման համար օգտագործվել, անտեղի լցվում է Արաքս, իսկ մի մասն էլ` դրենաժային ջրանցքներ ու նոր պրոբլեմներ առաջացնում:
Եթե ձկնաբուծության պատճառով դաշտերի մի մասը մնում է անջրդի, ապա մի մասն էլ այդ ջրերից գերխոնավանում ու ճահճանում է: Ձկնաբուծարանների օգտագործած ջուրը լցվում է դրենաժային համակարգ ու, բարձրացնելով նրա մակարդակը, ճահճացնում ու աղակալում վարելահողերն ու այգիները:
Դրենաժները հազար կիլոմետր ձգվող արհեստական ջրանցքների համակարգ է` կառուցված 1940-60 թթ. Արարատյան դաշտավայրի ճահիճները չորացնելու` մալարիայի համաճարակը և վարելահողերի աղակալումը կանխելու նպատակով: Դրենաժներով դուրս են հանվում դաշտավայրի ավելորդ ջրերը:
Դրենաժային համակարգի շնորհիվ մալարիայի համաճարակը վերացավ: Այն կրկին հայտնվեց 30 տարի անց` 90-ականներին, Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, երբ դրենաժների ջրանցքները մնացին անխնամ, աղբից խցանումներ առաջացան, ջրի մակարդակը բարձրացավ, ու ճահիճները սկսեցին վերականգնվել:
Մալարյան նահանջեց 1997 թվականից, երբ Եվրամիության հատկացրած գումարներով Կառավարությունը սկսեց մաքրել դրենաժներն ու վերականգնել նրանց բնականոն աշխատանքը: Սակայն այժմ դրենաժների ջրի 40%-ը ձկնաբուծարաններից է լցվում, բարձրացնում նրանց մակարդակը, խաթարում ցանցի արդյունավետ աշխատանքն ու կրկին առաջացնում մալարիայի վտանգ:
�Երբ դրենաժի մեջ ջրի մակարդակը բարձրանում է, նրա մեջ եղած ջուրը թույլ չի տալիս, որ վարելահողերի միջի աղակալած ջուրը դուրս հոսի դեպի դրենաժ, այսինքն` մի ջուրը մյուսին խանգարում է, ու հողերը գերխոնավանում ու աղակալում են�,- ասում է �Մելիորացիա� ՓԲԸ տնօրենի տեղակալ Գեորգի Չոբանյանը:
Անդրեասյանը բնորոշում է իրավիճակի անհեթեթությունը` նորից ներկայացնելով 16 հարկանի շենքը, �որուն 4-րդ հարկեն վեր անբնակելի դարձած է, որովհետև այնտեղ ջուր չի հասներ, ու նաև 2-րդ հարկեն վար նույնպես անբնակելի դարձած է, որովհետև 3-րդ հարկի բնակիչները այնքան շատ ջուր բաց կթողնեն, որ ներքևի հարկերուն մեջ անընդհատ կկաթկթի:
Ծիծաղելի չէ՞ ամբողջ շենք մը չեզոքացնել` մեկ հարկի բնակիչներու ապրելակերպին պատճառով�:
Նա ասում է, որ ջրային ռեսուրսների ռազմավարական կարևորությունը դուրս է մնացել Հայաստանի կառավարության ուշադրությունից: Դրա ապացույցն է համարում արտեզյան ավազանի անխնա շահագործումը, որն արդյունավետ օգտագործման դեպքում կգերազանցի Սևանի վերականգնվող ռեսուրսները:
Անդրեասյանն ասում է, որ եթե շարունակեն նոր հորատանցքեր փորել, ապա արտեզյան ջրերի մակարդակը վտանգավոր կերպով, գուցե անդառնալիորեն, կիջնի, ինչպես եղել է 19-րդ դարում Փարիզի մերձակայքում, որտեղ ջրհորները ցամաքել են գերշահագործման արդյունքում:
�Ցավալի է, որ 21-րդ դարուն մարդիկ չեն կրնար անցյալի սխալներեն դասեր քաղել�,- ասում է Անդրեասյանը�:
Համահայկական բնապահպանական ճակատ (ՀԲՃ) քաղաքացիական նախաձեռնություն

[Vrej1915]

Re: Sevan

Սեւանա լիճը սառույցի տակ. ԱԻՆ-ը զգուշացնում է
15.02.2017

https://news.am/arm/news/373571.html

Սեւանա լճի հիդրոլոգիական ռեժիմում զգալի տեղ են զբաղեցնում սառցային երեւույթները: Առաջին սառցային երեւույթները, ձեւավորվում են ափի մոտ` սկսած նոյեմբերի սկզբից: Սեւանա լճում ափասառույց ձեւավորվում է ամեն տարի, սակայն լիճը համատարած սառույցով ծածկվում է ոչ միշտ:

Բաց լճի վրա սառույցը առաջանում է հունվարի երկրորդ կեսից մինչեւ փետրվարի 15-ը ընկած ժամանակահատվածում: Վերջին տարիներին լճի ջրի դարավոր պաշարների օգտագործման պատճառով առաջին սառցային երեւույթները 15-17 օր ավելի շուտ են սկսվում, քան այն ձեւավորվում էր լճի բնական մակարդակի ժամանակ:

Երբ դեկտեմբեր-փետրվար ամիսների ընթացքում օդի միջին ջերմաստիճանը -5.6˚C-ից ցածր է, իսկ փետրվարին առանց քամի եղանակի տեւողությունը կազմում է 100 ժամ եւ ավելի, ապա լճի վրա ձեւավորվում է համատարած սառցածածկույթ, որից լիճն ազատվում է մարտի վերջերին-ապրիլի սկզբին:

Սեւանա լճի մակարդակի իջեցման հետեւանքով էապես փոխվել է լճի ջերմային ռեժիմը՝ ջերմության պաշարները նվազել են, որը զգալիորեն ազդել է լճի սառցային ռեժիմի վրա, եւ եթե մինչեւ 1947թ. լիճը սառույցով ծածկվում էր 5-15 տարին մեկ անգամ /1890, 1905, 1921, 1926, 1937, 1949 թվականներին/, ապա 1948թ. հետո` 1-7 տարին մեկ անգամ /1950, 1954, 1957, 1959, 1964, 1968, 1972, 1976, 1980, 1982, 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1993, 1997, 2000, 2007, 2008, 2012 թվականներին/:

Ըստ պատմական տվյալների դիտարկումների՝ ամենից շուտ Սեւանա լիճը սառչել է 2008թ. հունվարի 14-ին, իսկ ամենից ուշ՝ 1959թ. փետրվարի 28-ին, ընդ որում, ամենաերկար սառցածածկույթ պահպանվել է 1972թ.-ին` մոտ 85 օր, առավելագույն հաստությունը՝ 40-45սմ:

Պայմանավորված 2017թ. եղանակային պայմանների առանձնահատկություններով՝ փետրվարի 3-ից Մեծ Սեւանում ձեւավորվել է համատարած սառցածածկ, իսկ Փոքր Սեւանը սառցապատ է մասամբ (80-90%), սառցի հաստությունը հասնում է 10-15 սմ:

Ընդհանուր առմամբ լճի համատարած սառցակալումը ունի եւ՛ դրական, եւ՛ բացասական կողմեր: Դրականն այն է, որ սառցածածկի պայմաններում գրեթե բացակայում է գոլորշացումը, որը փետրվար ամսին օրական միջին հաշվով կազմում է 1,1 մլն խոր.մ ջուր: Բացասական կողմերից է այն, որ լճի վրա առաջացած մակերեւութային սառույցը խոչընդոտում է ջրում թթվածնի լուծունակությանը եւ պակասում է թթվածնի քանակությունը:

ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը հորդորում է ափամերձ բնակավայրերի բնակիչներին լճի վրայով չքայլել եւ ավտոմեքենա չվարել, քանի որ սառցածածկի հզորությունը մեծ չէ եւ կարող է հանգեցնել անկանխատեսելի հետեւանքների:

[Artashes]

Re: Sevan

Ամուլսար․ Վտանգվա՞ծ է արդյոք Սևանա լիճը

.

As I've repeatedly pointed out, the Ming industry and their super wealthy international financial backers have no (NO) respect for the land, life or limb. It is the profit only for their stakeholders that they are concerned about.
I researched over a hundred years in USA mining practice and found most to be on the toxic superfund list.
The number on this list is so great that the superfund could be exhausted before even a fraction of the toxic sites are addressed. It's nothing more than a coverup for the wealthy greed ridden so they can say ... See, were doing something.
Furthermore, most of the damage done is irreparable and --- CANNOT --- be reversed.
Do your own research on the international mining ventures in just the last 25/30 years and look at each site and its present condition.
America the beautiful can also accurately be discribed as America the toxic site.
The pursuit of money vs life. Who wins?
Money and the greed ridden virtually every time.
Such a sick planet.