Sevan

[Vrej1915]

Re: Sevan

http://www.armenews.com/rubrique.php3?id_rubrique=82

[Vrej1915]

Re: Sevan

http://www.kaukaz.net/cgi-bin/blosxom.cgi/polish/armenia/armenia_raki

[Vrej1915]

Re: Sevan

Մարմարիկի ջրամբարը շահագործման կհանձնվի մինչեւ տարեվերջ

http://news.am/arm/news/76290.html

Հոկտեմբեր 01, 2011
Հայաստանի փոխվարչապետ, տարածքային կառավարման նախարար Արմեն Գեւորգյանն այսօր` հոկտեմբերի 1-ին, այցելել է Կոտայքի մարզ, ծանոթացել Մարմարիկի ջրամբարի շինաշխատանքների ընթացքին:

ՏԿՆ մամուլի ծառայությունից NEWS.am-ին հայտնում են, որ ջրամբարը նախատեսվում է շահագործման հանձնել այս տարեվերջին: Հիմնական աշխատանքները կատարված են, եւ բարենպաստ եղանակային պայմանների դեպքում վերականգնումն ավարտին կհասցվի առաջիկայում:

Փոխվարչապետը պատասխանատուների հետ քննարկել է շինարարության ավարտի հետ կապված հարցեր, Ա. Գեւորգյանին ներկայացվել են տեխնիկապես բարդ եւ ժամանակատար տեխնոլոգիայով իրականացվող շինարարական աշխատանքների մանրամասները, որն ապահովելու է կառույցի անվտանգ շահագործումը:

Ա. Գեւորգյանը կարեւորեց ջրամաբարի կառուցման տեխնոլոգիական չափանիշների ապահովումը: Ջրամբարը հնարավորություն կստեղծի տարածաշրջանում ոռոգման աշխատանքներն առավել արդյունավետ կազմակերպել: Այն կունենա շուրջ 24 մլն խմ ջուր կուտակելու հնարավորություն, ինչը թույլ կտա լրացուցիչ ոռոգել Կոտայքի մարզի եւ Արարատյան դաշտավայրի մոտ 1200 հա հողատարածք:

Ջրամբարի կառուցման աշխատանքներն սկսվել էին 2006թ-ին` Համաշխարհային բանկի Ջրամբարների անվտանգության ծրագրի շրջանակում:

[Vrej1915]

Re: Sevan

Սեւանի մակարդակի բարձրացումը լուրջ հիմնախնդիրներ է ստեղծել

http://news.am/arm/news/76202.html

Հոկտեմբեր 01, 2011
Սեւանա լճի մակարդակն այս տարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ 1900,34 մ է, ինչի շնորհիվ առաջացել են հիմնախնդիրներ, կապված ափամերձ անտառապատ ջրածածկված տարածքների մաքրման աշխատանքների իրականացման հետ: Այդ մասին նշված է բնապահպանության նախարարության կողմից կառավարություն ներկայացրած Սեւանա լճի էկոհամակարգերի վերականգնման եւ պահպանման ծրագրում;

Ջրի տակ մնացող օրգանական նյութերի մեծ զանգվածները աղտոտում են ջուրը: Լուրջ խնդիրներ են առաջացնում նաեւ ջրի տակ մնացած բազմաթիվ շինությունները եւ ենթակառուցվածքները:

Ջրի բարձր որակն ապահովելու համար կարեւոր է կտրուկ բարելավել վիճակը` կապված մեծ քանակի չմաքրված կեղտաջրերի լիճ թափվելու հետ: Սակայն լճի շրջակայքում առկա ոչ բոլոր մաքրման կայաններն են գործում:

Սեւանա լճի ձկնաշխարհն աչքի է ընկել ինքնատիպությամբ: Սակայն լճի մակարդակի իճեցումը, կենսապաշարների գերօգտագործումը եւ դրանց կանոնավոր մոնիթորիրնգի բացակայությունը նպաստեցին լճի կենսաբազմազանության փոփոխմանը, ձկնապաշարների կտրուկ անկմանը` էնդեմիկ ձկնատեսակների, հատկապես Սեւանի իշխանի ենթաթեսակների անհետացմանը եւ սիգ ձկնատեսակի արդյունագործական ծավալների նվազեցմանը: Հայաստանի Կարմիր գրքի /2010թ/ մեջ են գրանցվել Սեւանի իշխանը, Սեւանի կողակը եւ Սեւանի բեղլուն: Ձկնատեսակների թվաքանակի կրճատման հետեւանքով լճային էկոհամակարգում տեղի է ունենում օրգանական նյութերի ինտենսիվ կուտակում եւ ճահճացմանը հանգեցնող գործընթացների արագացում, ինչը եւս բացասաբար է անդրադառնում Սեւանի ջրային էկոհամակարգի վրա: Ներկայումս հիմնական խնդիրը լճում բնական եւ արհեստական եղանակներով էնդեմիկ ձկնատեսակների պոպուլյացիայի մեծացումն է մինչեւ կայուն ու կենսունակ աստիճանի:

[Vrej1915]

Re: Sevan

Սեւանից ձուկը քամել են


16:04 Նոյեմբեր 07, 2011

Yerkir.am

2011-ին պետական բյուջեից հատկացվել է 60 մլն դրամ Սեւանում 166.7 հազար 5 գրամանոց գեղարքունի եւ 200 հազար 3 գրամանոց ամառային իշխանի մանրաձուկ բաց թողնելու համար:

«Երկիր»-ի թղթակիցը, զրուցելով Գեղարքունիքի մարզի մի քանի ձկնորսների հետ, պարզել է, որ ձուկը խիստ պակասել է կամ ավելի ճիշտ` չկա: «Քամվել է ձուկը Սեւանից, քամվել»,- ասել են ձկնորսները եւ հավելել, որ թեեւ ամեն նավակի համար կանոնավոր վճարումներ են անում` «ծով դուրս գալու համար», այնուամենայնիվ, որս չկա:

Մեկ այլ տեղեկության համաձայն` Սեւանի ձկնորսները, իրոք, յուրաքանչյուր նավակի համար մուծում են 30-40 հազար դրամ, որ կարողանան մուտք ունենալ լիճ: Համաձայն մեր տեղեկությունների` ձկնորսներն, այդքան գումարը մուծելով, կարող են մեկ կամ մեկուկես ամիս ամեն օր լիճ դուրս գալ: Ավելին` երբ ազգային պարկի տեսուչներն առգրավում են ձկնորսական ցանցերը եւ համապատասխան պարագաները, դրանք հետո դարձյալ վաճառում են նույն ձկնորսներին:

Նախկինում, երբ վերահսկողություն ընդհանրապես չկար, ամեն օր Սեւան էր դուրս գալիս մոտ 400 նավակ, իսկ այսօր դրանց թիվը մոտ 100 է, այսինքն` պարզ մաթեմատիկական հաշվարկներով` ամեն ամիս «Սեւան ազգային պարկ»-ը մոտ 3 մլն դրամ գումար է «կպցնում» օդից:

Ըստ ասեկոսեների` գործարքն իրականացվում է «Սեւան ազգային պարկ» ՊՈԱԿ-ի պահպանության պետ Կարեն Մալխասյանի (մականունը` Եզո) գիտությամբ:

ՀՀ բնապահպանության նախարարությունում մեզ հայտնեցին, որ նման տեղեկություններ չունեն, եւ ներկա պահին արդյունագործական ձկնորսությունն արգելված է, թույլատրվում է միայն խեցգետնի որսը, թեեւ Սեւանում կրճատվել են նաեւ խեցգետնի ծավալները:

ՀՀ ԳԱԱ հիդրոէկոլոգիայի եւ ձկնաբանության ինստիտուտի տնօրեն Բարդուխ Գաբրիելյանի հավաստմամբ` 2009-2010 թթ. իրենց ուսումնասիրությունների համաձայն` Սեւանում զգալիորեն պակասել են ձկնապաշարները: «Իսկ եթե այս սեզոնին շուկայում մի քանի հատ ձուկ կա, պատճառն այն է, որ հիմա ձվադրման սեզոնն է` ձուկը բարձրանում է դեպի գետեր: Դա էլ թող հանեն ու պրծնեն»,- ասաց նա:

Զարմանալի է` այդ դեպքում ամեն տարի ի՞նչ թվեր է ներկայացնում բնապահպանության նախարարը, եթե արդեն երկու տարի անընդմեջ ԳԱԱ-ն արձանագրում է, որ Սեւանում ձկնապաշարները զգալիորեն պակասել են:

[Vrej1915]

Re: Sevan

Ջրային ահազանգ. Սևանը դառնում է ավելորդ


13:22 Սեպտեմբեր 20, 2011

Գոհար Ստեփանյան, Aysor.am

Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծարաններն այսօր զարգացնելով հանդերձ ձկնաբուծությունը` հարթավայրի ստորգետնյա ջրերի համար դարձել են իսկական փորձանք:

Ըստ բնապահպանության նախարարության պաշտոնական կայքի Արմավիրի մարզում կա 147 ձկնաբուծարան, որոնք ունեն 1-ից 3 խորքային հորեր: Արարատի մարզում, ըստ նույն աղբյուրի, կա 87 ձկնաբուծարան 1-ից մինչև 16 խորքային հորերով: Ամենաշատ խորքային հորերն ունեն «Կարպալճային» ԲԲԸ Արմաշի լճերում և «Գևորգ Գևորգյան» գ. Սայաթ-Նովա, համապատասխանաբար 16 և 14 խորքային հորերով:

Նշենք, որ բնապահպաններն ահազանգում են, որ Արմաշի լճերում ձկնաբուծությունն հարվածում է, ոչ միայն ստորգետնյա ջրերի պահպանմանը, այլ բնապահպանական մեկ այլ ուղղության` թռչունների պահպանմանը, քանի որ այստեղ են բնադրում կամ ժամանակավոր կանգ առնում ջրաճահճային թռչունների մեծ խմբաքանակ, որոնց համար այս վայրը եզակի է սննդի աղբյուրների, վերարտադրման և չուի ճանապարհին կանգի առումով:

Ինչպես Aysor-ի հետ զրույցում նշեց Ջրային հիմնահարցերի և հիդրոտեխնիկայի ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մկրտչյանը, Արարատյան գոգավորության արտեզյան հորիզոնի ստատիկ պաշարները 1 մլրդ 224 մլն խմ է, ըստ 2009թ.-ի տվյալների:

Ըստ նրա, ստատիկ պաշարներն համարյա թե անփոփոխ են, սակայն ձկնաբուծարարնների ակտիվ շահագործմանը զուգընթաց մեծացել է նաև ջրառը, նրա տեղեկացմամբ 2010թ.-ի տվյալներով, ձկնաբուծարանները 1 մլրդ 224 մլն խմ-ից վերցնում էին 1 մլրդ 240 խմ ջուր, որն 16 մլն խմ-ով ավելի է, քանի բուն ստատիկ պաշարները:

«Այսօր Հայաստանում խոսում ենք Սևանա լճի մասին որպես ջրային ռեսուրսներ, սակայն ունենք երկրորդ ջրատար ավազանը` Արարատյան գոգավորության արտեզյան հորիզոնի ջերերը: Եթե մենք այսօր դա չարաշահում ենք, այն սպառվում է, այնպես ինչպես աշխարհի շատ երկրներում` Պակիստան, Հնդկաստան, Կալիֆորնիա, ամբողջությամբ ստատիկ պաշարները նրանք հանում են 200 մետր խորությունից, որովհետև չարաշահել են և հիմա ջուր չունեն»,- ասաց մասնագետը:

Նրա խոսքով, ոչ հեռու ապագայում Արարատյան գոգավորության ստորգետնյա ջրային ավազանը օգտագործվելու է այնպես, ինչպես այժմ օգտագործվում է Սևանա լճի ջերերը:

«Նրանց մեջ պարունակող հանքային աղերի քանակը, շատ չնչին է, որը որոշ մշակումից հետո կարելի է օգտագործել որպես խմելու ջուր»,- տեղեկացրեց Սերգեյ Մկրտչյանը:

Այսօր ջրերի այդօրինակ չարաշահումը արդեն իսկ հանգեցրել է Արարատյան հարթավայրի որոշ աղբյուրների պակասեցմանը և նաև չորացմանը:

Ճնշումների ազդեցության տակ աղբյուրները դուրս են գալիս արտաքին մակերևույթ: Գյուղացիներն արդեն այդ ջրից զրկվում են, որով ջրում են իրենց բանջարանոցները և հատկապես ջերմոցները, մարզում շատ գյուղեր կան, որտեղ տարիներով ոռոգման ջրի երես չեն տեսել և նրանց միակ հույսը մնում է արտեզյան հորերից ջուր հանելը:

Մարզի գյուղաբնակները փաստում են, որ անցյալ տարի դեռևս գիշերները կարել էր առուներում ջուր տեսնել և գոնե գիշերը ջրել, սակայն այս տարի այդ գիշերային ջրամատակարարումն էլ իսպառ բացակայել է:

Հարկ չկա ասելու, որ այդպես շատ գյուղացիական տնտեսություններ դատապարտվել են չորացման, որը Արարատյան դաշտի նման տարածքում նշանակում է անապատացում. Հողի տակ ջուրն իջել է բույսը չի կարողանում հասնել ջրին, հողի վրա` ջուր չեն տալիս. Արդյունքը առանց մասնագետ լինելու է պարզ է:

Հարկ է հիշեցնել, որ Արարատյան հարթավայրի տակ կան երեք ջրային հորիզոններ` գրունտային, արտեզյան և սուբարտեզյան: Շատ երկրներ սուբարտեզյան ջրային հորիզոն չունեն, իսկ Արարատյան հարթավայրում սուբարտեզյան ջրային հորիզոնի առկայությունը պայմանավորված է նրանով, որ ջրային հորիզոնները իրարից բաժանվում են 10-12 մետր կավային լինզաներով, որոնք թույլ չեն տալիս ջրերի միախառնումը:

Նշենք, որ ձկնաբուծարններն այժմ ջուր են հանում 150-200 մետրից, իսկ ժամանակին ջուր էին հանում 100-110 մետրից: Այժմ ձկնաբուծարանները ջուր են վերցնում ամենաներքևի հատվածից, որտեղ ջուրն առավել մաքուր է և առավել նպաստավոր ձկանաբուծության համար, արդյունքում ջրային վերին շերտն իջնում է, աղբյուրները` ցամաքում:

Արդյունքում շահում են ձկնաբուծարանները, պատասխան է տալիս ոչ ոք, և ի վերջո ձկնա-ջրային չարաշահումը Արարատյան բերրի դաշտավայրին անապատացմամբ է սպառնում. Ներքևի ջրերը իջնում են, վերևում էլ ջուր չեն տալիս: Սուտլիկ որսկանի այլակերպված պատմություն:

[Vrej1915]

Re: Sevan

Ըստ «Հայկական Ժամանակ»-ի.
«ՀՀ ԳԱԱ համապատասխան ստորաբաժանումների հաշվարկով, վերջին մեկ տարում Սևանա լճում սիգ ձկնատեսակի պաշարները կրճատվել են շուրջ տասն անգամ և ներկայումս կազմում են մոտավորապես 18 տոննա: Սա աղետալի ցուցանիշ է:

Ավելի պատկերավոր` ներկայումս Սևանի սիգի պաշարը Հայաստանին նույնիսկ մեկ օր չի կարող հերիքել: Սա այն դեպքում, երբ պատերազմի տարիներից սիգը Հայաստանին փրկել է պարենային աղետից: Մասնագետները հիմա չեն թաքցնում, որ այս ձկնատեսակը Սևանից վերանում է: Եվ այս ամենը պատկերացրեք պարենային անվտանգության հայեցակարգերի, ռազմավարությունների, մարտավարությունների մասին կառավարության ճամարտակությունների ֆոնին: Եթե հաշվի առնենք, որ աղետալի վիճակում է նաև Սևանի իշխանը, կարող ենք արձանագրել, որ Սևանի բնապահպանական աղետը ժամ առ ժամ ամբողջանում է»:

HayNews.am

[ZORAVAR]

Re: Sevan

Ok. Let me get this straight"

The Ishkhan is endangered in the Sevan. Why? Because of the falling level of the lake and because of the introduced species of fish called Sik (a kind of whitefish).
Now the Sik numbers are lower by ten times and the lake's level is back on the rise and the Ishkhan is still struggling!!!

Did Sevan water become poisonous? or just maybe some news reports are just untrue.

[Vrej1915]

Re: Sevan

Unfortunately news report are true.
1- Ishkhan is not back first and foremost because of massive and shortsighted fish plundering (ie: extreme corruption from the smallest natural reserve guards, to lake and road cops supposed to enforce ban on fishing... to fish license workers, .... ministeries). The few adult Ishkhans are literally plundered before they can reproduce.
2- 2 out of 4 original species of Ishkhan are already vanished, and will never come back. (One does exist in a mountain lake of Central Asia, due to soviet introduction).
3- Sevan is far from being back at its original level, it recovered 3 meters from its lowest point, but is still 16 m lower from its original level.
4- The water, originally pure (drink quality), is no more high quality, due to human and also partly industrial pollution. Plus, fermentation and degradation of drawn forests and vegetation is a natural pollution, added lastly) But yet, this is not the main reason, if fishing was stopped, Ishkhan would be back. (In Javakhk, the Georgian government sold the Parvana lake entirely to a prived oligarch from Tiflis, to starve the 8 fisherman villages around, and imposed REAL ban on fishing, once again for Apartheid policy reasons, and not ecology. But nevertheless, this gave opportunity to the big lake to be repopulated by its indegenous in 3 years, for the benefit of the oligarch... so if real political will is present, a government can ban fishing in Armenian provinces, no matter economic situation).
5- Ishkhan is similar to salmon. It lives and grows in the lake, but returns to small an mountain rivers, to pound eggs, etc...: main problem is that from these original 18 pounding rivers, the main ones (Masrig, Arkidji, Kavar, etc...) are highly polluted, and water level is down for irrigational needs, and worst, fish are stopped by artificial barriers made for small Hydro stations. (ie: last years scandal, when a local oligarch, family with a government official, not only wished to dry down the Arkidji, but also divert the water into Yeghekis basin, that is Arpa (Vayk) , that is Nakhitchevan... I let you judge the intention, and mainly, the inpunity and cover he injoyed...
6- Sik is not the main and direct competitor of Ishkhan. Ishkhan did not dissappear because of Sik's introduction, but because of overfishing, and disruption of the lake/river connection , and the natural pounding sites (one species of Ishkhan can pound in rocky terrain, near the shores of the lake, that was dried down when the water level came down), plus pollution, etc... So erasing Sik won't bring back Ishkhan automatically... These two species do not necesserily live in same levels of the water, and do not eat exactly same nutriments. As a matter of fact If Sik will not survive (needs much less pure water), for all known reasons (overfishing, pollution, etc...) Ishkhan will certainly not too. (It would be a dream, to enforce planified eradication of low quality fish, to permit repopulation by Ishkhan, but this is unfortunately possible in Norther Europe or Japan, not ex-soviet Armenia).
7- More dangerously, VERY low quality species, like CARP were introduced in the lake, and this is a direct and major competitor for Ishkhan, because it eats little Ishkhans and eggs hidden between rocks..., plus eats everything Ishkhan eats. This fish is a calamity, needs very low quality water, and is colonising at high rates the lake.
8- Today there is PLENTY of food for all kinds of fish in the lake, due to degradation of organic material. If there was not fish plundering/overfishing, Ishkhan would have had full opportunity to develop.
9- Due to biological and realistic economical specifications, Ishkhan will unfortunately never be as numerous, to make a strategic food reserve for a country in perpetual war and embargo situation. Sik was. And can still be, if provided with normal governance....
10- Basically and genetically, Ishkhan is variant of a well known, and beloved fish known as 'Karmrakhayd' in Armenia (red points, a kind of trout present in all rivers of Europe). When the volcano overlooking Apovian and Hraztan cities erupted, and the lava covered the old canyon of the Hraztan/Masrik river, Sevan lake was created. The Karmrakhayd emprisoned in the newly created lake, during thousands of years muted, and turned into 4 species of Ishkhan. It got bigger, long living, etc... (In the records, they used to fish Ishkhans of 13 Kg during first soviet decades!). Being a carnivor, it erased most of the other species present, but others did exist (like the Goghag, wich is the most interesting after Ishkhan, and yet dissappearing dur to same human intervention). But the fish, remained a Karmrakhayn, and needs very high quality water, good and highly oxygened mountain rivers to pound. You may ask any fisherman used to the rivers of Armenia, where you can find Karmrakhayd, in wich kind of river, and in wich numbers... same goes for Ishkhan.
You will never mass feed Yerevan markets with Ishkhan, it always will be high quality and comparatively rare. (it is basically a water volume/kg/reproduction rate ratio)
The day we will have an other major lake, or sea, with tens of thousands of tons of fish as reserve, and the day we will be rich enough to afford a huge ecological program, we may think of getting rid of Sik from Sevan .

[bell-the-cat]

Re: Sevan

http://www.armenews.com/rubrique.php3?id_rubrique=82

You mean this?

http://www.armenews.com/article.php3?id_article=72986