Re: Regional geopolitics
Ում են ուղղված Ռուսաստանի ռազմածովային մանեւրները
Իգոր Մուրադյան
Քաղաքականություն - Ուրբաթ, 25 Հունվարի 2013, 16:01
Միջերկրական ծովում (ավելի ճիշտ Արեւելյան Միջերկրականում) ռուսական ռազմածովային ուժերը մանեւրներ են անցկացնում (ընդ որում, միանգամից երեք նավատորմերն էլ՝ Սեւծովյան, Բալթիկ եւ Հյուսիսային): Մատույցներում է խաղաղօվկիանոսյան նավատորմի «Մարշալ Շապոշնիկով» ֆլագմանը, որը մոտենում է Ադենի ծոցի կողմից: Իհարկե, ուժի նման ազդեցիկ ցուցադրության համար միայն Սեւծովյան նավատորմի ուժերը տվյալ դեպքում ու տվյալ տարածաշրջանում բավական չեն, սակայն նույնիսկ ԱՄՆ-ն էր ստիպված իր ՌԾՈՒ նմանադիպ խումբ հավաքել տարբեր տարածաշրջաններում համոզիչ ներկայությունը ցուցադրելու համար:
Անկասկած, ձեւականորեն, Միջերկրական ծովում գործընկերների ու դաշնակիցների առկայության մասով Ռուսաստանը զգալի վնասներ է կրում, սակայն իրականում տարածաշրջանի տարբեր պետություններ բավական շահագրգռված են այդ ավազանում ռուսական նավատրոմի ներկայությամբ, ինչից կախված է նրանց անվտանգությունը:
Նշվում է, որ մանեւրների նախօրեին Սեւծովյան նավատորմի ռազմանավերի խումբն ավարտել է բարեկամական այցը Կիպրոս: Լիովին ակնհայտ է, որ ՆԱՏՕ-ի անդամ Հունաստանն ու Եվրամիության անդամ Կիպրոսն առավել շահագրգռվածներն են ինչ-որ գերռազմավարության շրջանակում ուժերի հավասարակշռության ապահովման գործում Ռուսաստանի մասնակցությամբ, երբ Թուրքիան բացահայտ սպառնում է ոչ միայն հունական պետություններին, այլ նաեւ տարածաշրջանի այլ պետությունների:
Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ «մանեւրներն անց են կացվում կանոնավոր կերպով: Մեր նավատորմը երկար ժամանակ չէր կարողանում երկար երթեր իրականացնել: Այժմ իրավիճակը փոխվել է: Ճիշտ ու անհրաժեշտ իրավիճակում լինելու համար բանակին ու նավատորմին մարզումներ են անհրաժեշտ: Մենք շահագրգռված չենք Միջերկրածովյան շրջանի էլ ավելի ապակայունացմամբ, եւ այնտեղ մեր նավատորմի ներկայությունն իրավիճակի կայունացման գործոն է»:
Անկասկած, այդ հայտարարությունը չափից դուրս դիվանագիտական է հնչում եւ իրականում խոսքը գնում է Սեւծովյան-Միջերկրական շրջանում ոչ այնքան կայունացման, որքան ուժերի հավասարակշռման մասին: Բացի այդ, Լավրովը ոչ միայն հայտարարություն է արել, այլ նաեւ ռազմաքաղաքական ծրագիր է առաջ քաշել: Ամենայն հավանականությամբ, ռուսները լավ են հաշվել եւ եզրակացության են եկել, որ ռեսուրսները բավարար են ընդարձակ Միջերկրածովյան-Մերձավորարեւելյան տարածաշրջանում Ռուսաստանի դերը վերականգնելու համար:
Ինչպես հայտնի է, երկար ամիսներ Թուրքիան պնդում էր, որ ՆԱՏՕ-ն մասշտաբային ռազմական ներխուժում իրականացնի Սիրիա, ինչը, հավանական է, նախատեսում էր նաեւ ռազմական միջամտության իրականացնում Լիբանանում ու Իրաքում: Տեսնելով իր ռազմավարության ու տարածաշրջանային քաղաքականության ձախողումը, սեփական ազգային անվտանգությունն ապահովելու հարցում հայնտվելով ԱՄՆ-ից ու ՆԱՏՕ-ից աննախադեպ կախվածության մեջ, Թուրքիան փորձում է իրականացնել իր նպատակները Եվրատլանտյան հանրության քաղաքականության շրջանակում:
«Անվերջանալի պահանջների» մարտավարությունը դարձել է «անվերջանալի խնդրանքների» մարտավարություն: Որքանո՞վ են Ռուսաստանի ներկայիս գործողությունները կապված Թուրքիայի քաղաքականության հետ, ԱՄՆ ու ՆԱՏՕ-ի քաղաքականության ֆոնին: Այդուհանդերձ, ակնհայտ է այն, որ ՆԱՏՕ-ն օգտվում է Ռուսաստանի գործողություններից Թուրքիայի հավակնությունները սահմանափակելու համար: Միջերկրական ծովում Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ներկայությունն, իհարկե, չի կարող չդիտարկվել ԱՄՆ ու ՆԱՏՕ-ի կողմից որպես բացահայտ թշնամական քայլ իրենց շահերի դեմ, սակայն դաշինքը հազիվ թե լուրջ սպառնալիքներ զգա, քանի որ լիովին հավանական է, որ չնայած ռազմածովային ուժերի մասշտաբային գործողություններին, Ռուսաստանը ունակ է բավական սահմանափակ շահեր հետապնդել:
Ռուսաստանի տվյալ դիրքորոշումն առավել անընդունելի է դառնում Թուրքիայի համար, քան դաշինքի գործընկերների: Որքան ավելի են ծավալվում այնպիսի սյուժեներ, ինչպիսիք են, «Մագնիտսկու ցուցակը», այնքան համոզիչ է դառնում Ռուսաստանով Արեւմտյան հանրության շահագրգռվածությունը՝ որպես գործընկեր մի շարք տարածաշրջաններում, նախեւառաջ, Եվրասիայի կենտրոնական շրջաններում:
Դեռեւս 90-ականների վերջին հույն քաղաքական գործիչներն առաջարկներ էին անում Հունաստանի տարածքում ռուսական նավատորմի բազայի ստեղծման վերաբերյալ: Եթե Հունաստանի հարցում դա կարող է խնդրահարույց լինել, ապա ռուսական ռազմածովային բազայի ստեղծումը Կիպրոսում լիովին իրական է: Սակայն միայն հույները չեն շահագրգռված այդ հեռանկարով: Ներկայում իրենց հարմարավետ չեն զգում նաեւ Բուլղարիան եւ արաբական բազմաթիվ պետություններ, որոնք անկախ գաղափարական ու աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումից, շահագրգռված են տարածաշրջանում «երրորդ» տերության ներկայությամբ:
Չափից դուրս քաղաքական միանշանակությունը ոչ ոքի ձեռնտու չէ: Հարցը միայն այն է, թե որքանով է անսկզբունքային ու ծույլ ռուսական իշխող եւ չիշխող վերանախավն ընդունակ տվյալ քաղաքականությունը քիչ թե շատ իմաստավորված վերջաբանի հասցնել: Ներկայում Եվրոպայի քաղաքական շրջանակներում գերադասում են ռեպլիկներն ու բավական միանշանակ փաստարկները, Սեւ ծովում ու Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դիրքերը որպես Թուրքիայի զսպման գործոն դիտարկելու մասով:
Մերձավոր Արեւելքում ու Արեւելյան Միջերկրականում տարբեր իրադարձությունները, աշխարհքաղաքականությունում նոր կոնֆիգուրացիա ստեղծելու խնդիրների լուծման հետ մեկտեղ, ունեն նաեւ ուժեղ շեղող նշանակություն: Սակայն հեռանկարներն ավելի ու ավելի ակնհայտ են դառնում: Թուրքիան դադարել է լինել Արեւմուտքի գործընկերը, ի վիճակի չէ դառնալ Արեւելքի գործընկերը, սակայն Արեւմուտքն ու Արեւելքը հայտնաբերել են շահերի նույնականություն թուրքական հավակնությունները զսպելու մասով:
Ում են ուղղված Ռուսաստանի ռազմածովային մանեւրները
Իգոր Մուրադյան
Քաղաքականություն - Ուրբաթ, 25 Հունվարի 2013, 16:01
Միջերկրական ծովում (ավելի ճիշտ Արեւելյան Միջերկրականում) ռուսական ռազմածովային ուժերը մանեւրներ են անցկացնում (ընդ որում, միանգամից երեք նավատորմերն էլ՝ Սեւծովյան, Բալթիկ եւ Հյուսիսային): Մատույցներում է խաղաղօվկիանոսյան նավատորմի «Մարշալ Շապոշնիկով» ֆլագմանը, որը մոտենում է Ադենի ծոցի կողմից: Իհարկե, ուժի նման ազդեցիկ ցուցադրության համար միայն Սեւծովյան նավատորմի ուժերը տվյալ դեպքում ու տվյալ տարածաշրջանում բավական չեն, սակայն նույնիսկ ԱՄՆ-ն էր ստիպված իր ՌԾՈՒ նմանադիպ խումբ հավաքել տարբեր տարածաշրջաններում համոզիչ ներկայությունը ցուցադրելու համար:
Անկասկած, ձեւականորեն, Միջերկրական ծովում գործընկերների ու դաշնակիցների առկայության մասով Ռուսաստանը զգալի վնասներ է կրում, սակայն իրականում տարածաշրջանի տարբեր պետություններ բավական շահագրգռված են այդ ավազանում ռուսական նավատրոմի ներկայությամբ, ինչից կախված է նրանց անվտանգությունը:
Նշվում է, որ մանեւրների նախօրեին Սեւծովյան նավատորմի ռազմանավերի խումբն ավարտել է բարեկամական այցը Կիպրոս: Լիովին ակնհայտ է, որ ՆԱՏՕ-ի անդամ Հունաստանն ու Եվրամիության անդամ Կիպրոսն առավել շահագրգռվածներն են ինչ-որ գերռազմավարության շրջանակում ուժերի հավասարակշռության ապահովման գործում Ռուսաստանի մասնակցությամբ, երբ Թուրքիան բացահայտ սպառնում է ոչ միայն հունական պետություններին, այլ նաեւ տարածաշրջանի այլ պետությունների:
Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ «մանեւրներն անց են կացվում կանոնավոր կերպով: Մեր նավատորմը երկար ժամանակ չէր կարողանում երկար երթեր իրականացնել: Այժմ իրավիճակը փոխվել է: Ճիշտ ու անհրաժեշտ իրավիճակում լինելու համար բանակին ու նավատորմին մարզումներ են անհրաժեշտ: Մենք շահագրգռված չենք Միջերկրածովյան շրջանի էլ ավելի ապակայունացմամբ, եւ այնտեղ մեր նավատորմի ներկայությունն իրավիճակի կայունացման գործոն է»:
Անկասկած, այդ հայտարարությունը չափից դուրս դիվանագիտական է հնչում եւ իրականում խոսքը գնում է Սեւծովյան-Միջերկրական շրջանում ոչ այնքան կայունացման, որքան ուժերի հավասարակշռման մասին: Բացի այդ, Լավրովը ոչ միայն հայտարարություն է արել, այլ նաեւ ռազմաքաղաքական ծրագիր է առաջ քաշել: Ամենայն հավանականությամբ, ռուսները լավ են հաշվել եւ եզրակացության են եկել, որ ռեսուրսները բավարար են ընդարձակ Միջերկրածովյան-Մերձավորարեւելյան տարածաշրջանում Ռուսաստանի դերը վերականգնելու համար:
Ինչպես հայտնի է, երկար ամիսներ Թուրքիան պնդում էր, որ ՆԱՏՕ-ն մասշտաբային ռազմական ներխուժում իրականացնի Սիրիա, ինչը, հավանական է, նախատեսում էր նաեւ ռազմական միջամտության իրականացնում Լիբանանում ու Իրաքում: Տեսնելով իր ռազմավարության ու տարածաշրջանային քաղաքականության ձախողումը, սեփական ազգային անվտանգությունն ապահովելու հարցում հայնտվելով ԱՄՆ-ից ու ՆԱՏՕ-ից աննախադեպ կախվածության մեջ, Թուրքիան փորձում է իրականացնել իր նպատակները Եվրատլանտյան հանրության քաղաքականության շրջանակում:
«Անվերջանալի պահանջների» մարտավարությունը դարձել է «անվերջանալի խնդրանքների» մարտավարություն: Որքանո՞վ են Ռուսաստանի ներկայիս գործողությունները կապված Թուրքիայի քաղաքականության հետ, ԱՄՆ ու ՆԱՏՕ-ի քաղաքականության ֆոնին: Այդուհանդերձ, ակնհայտ է այն, որ ՆԱՏՕ-ն օգտվում է Ռուսաստանի գործողություններից Թուրքիայի հավակնությունները սահմանափակելու համար: Միջերկրական ծովում Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ներկայությունն, իհարկե, չի կարող չդիտարկվել ԱՄՆ ու ՆԱՏՕ-ի կողմից որպես բացահայտ թշնամական քայլ իրենց շահերի դեմ, սակայն դաշինքը հազիվ թե լուրջ սպառնալիքներ զգա, քանի որ լիովին հավանական է, որ չնայած ռազմածովային ուժերի մասշտաբային գործողություններին, Ռուսաստանը ունակ է բավական սահմանափակ շահեր հետապնդել:
Ռուսաստանի տվյալ դիրքորոշումն առավել անընդունելի է դառնում Թուրքիայի համար, քան դաշինքի գործընկերների: Որքան ավելի են ծավալվում այնպիսի սյուժեներ, ինչպիսիք են, «Մագնիտսկու ցուցակը», այնքան համոզիչ է դառնում Ռուսաստանով Արեւմտյան հանրության շահագրգռվածությունը՝ որպես գործընկեր մի շարք տարածաշրջաններում, նախեւառաջ, Եվրասիայի կենտրոնական շրջաններում:
Դեռեւս 90-ականների վերջին հույն քաղաքական գործիչներն առաջարկներ էին անում Հունաստանի տարածքում ռուսական նավատորմի բազայի ստեղծման վերաբերյալ: Եթե Հունաստանի հարցում դա կարող է խնդրահարույց լինել, ապա ռուսական ռազմածովային բազայի ստեղծումը Կիպրոսում լիովին իրական է: Սակայն միայն հույները չեն շահագրգռված այդ հեռանկարով: Ներկայում իրենց հարմարավետ չեն զգում նաեւ Բուլղարիան եւ արաբական բազմաթիվ պետություններ, որոնք անկախ գաղափարական ու աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումից, շահագրգռված են տարածաշրջանում «երրորդ» տերության ներկայությամբ:
Չափից դուրս քաղաքական միանշանակությունը ոչ ոքի ձեռնտու չէ: Հարցը միայն այն է, թե որքանով է անսկզբունքային ու ծույլ ռուսական իշխող եւ չիշխող վերանախավն ընդունակ տվյալ քաղաքականությունը քիչ թե շատ իմաստավորված վերջաբանի հասցնել: Ներկայում Եվրոպայի քաղաքական շրջանակներում գերադասում են ռեպլիկներն ու բավական միանշանակ փաստարկները, Սեւ ծովում ու Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դիրքերը որպես Թուրքիայի զսպման գործոն դիտարկելու մասով:
Մերձավոր Արեւելքում ու Արեւելյան Միջերկրականում տարբեր իրադարձությունները, աշխարհքաղաքականությունում նոր կոնֆիգուրացիա ստեղծելու խնդիրների լուծման հետ մեկտեղ, ունեն նաեւ ուժեղ շեղող նշանակություն: Սակայն հեռանկարներն ավելի ու ավելի ակնհայտ են դառնում: Թուրքիան դադարել է լինել Արեւմուտքի գործընկերը, ի վիճակի չէ դառնալ Արեւելքի գործընկերը, սակայն Արեւմուտքն ու Արեւելքը հայտնաբերել են շահերի նույնականություն թուրքական հավակնությունները զսպելու մասով:
Comment