Announcement

Collapse

Forum Rules (Everyone Must Read!!!)

1] What you CAN NOT post.

You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene

You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)

The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!


2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.

This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.

3] Keep the focus.

Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.

4] Behave as you would in a public location.

This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.

5] Respect the authority of moderators/admins.

Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.

6] Promotion of sites or products is not permitted.

Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.

7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.


- PLEASE READ -

Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.


8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)

If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
See more
See less

Syrian Armenian

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

  • #21
    Re: Syrian Armenian

    NORTH CAUCASUS CAUCUS ABOUT FIGHTERS FROM AZERBAIJAN IN SYRIA

    19:31 06/03/2013 " SOCIETY

    There appears to be a great deal of interest in Caucasian fighters
    in Syria. Occasionally Azerbaijani fighters are also mentioned in
    random reports, the North Caucasus Caucus says. The author said that
    it is a bit more difficult to follow Azeri jihadi activity since
    milleti-ibrahim.info was shut down last year.

    "In Mid-August 2012 the first report of an Azerbaijani fighter in
    Syria I saw was from French journalist, Jean-Marc Mojon, reporting
    from Aleppo. He reportedly spoke to a young Azeri fighter in a clinic
    in Saif al-Dawla neighborhood. The young man said he had seen images
    of the war on television and had decided to come fight in Syria,"
    the article says.

    The author notes that on 9 September 2012, Shabka al-Mujahideen
    (Mujahideen Suppoters Network), an Arabic language jihadi forum posted
    a photo of "Abu Hanifa (Warning:graphic)," an Azeri fighter allegedly
    killed in Aleppo. Abu Hanifa was later identified as Zaur Islamov.

    "Islamov is probably the best known Azeri fighter as his driver's
    license was photographed and spread on social media.

    Islamov's name was also included on a list of "foreign terrorists"
    killed in various battles posted by pro-Assad Facebook groups.

    Reportedly Islamov had told hold his family that he was going to
    Turkey to work. According to his documents posted online, he was from
    the northern district of Qusar, close to the border with Dagestan,"
    the author writes.

    According to the article on 19 October 2012 SANA, Syrian state media,
    reported that a citizen of Azerbaijan by the name of "Hasin Kazli" was
    killed in al-Atareb in the Aleppo province in a fighting group led by
    Uybaid al-Mansi. Kazli's name also appeared on a list of 142 foreign
    fighters released by the Syrian government. The story was published
    in some Azeri online media but not picked up by any of the big outlets.

    On 22 October 2012, Jihadi social media posted post-mortem photos of
    "Ibrahim al-Azeri," a fighter allegedly killed in Idlib in October.

    The author says that on 30 November 2012, the Azerbaijan Press Agency
    (APA), one of Azerbaijan's leading state media outlets, published
    a lengthy article about Araz Kangarli. The article reported that
    Kangarli had been killed some time in September 2012. In November,
    Kangarli's mother, Larisa, said she had received a phone call informing
    her that her son had died.

    Larisa Kangarli reported that her son had left for Syria in mid-2012
    with a group of other young men. Kangarli was one of the few fighters
    that had some background information available. The border guards
    arrested Kangarli and several other men at the Azeri-Iranian border
    in 2008. The group was allegedly returning from Afghanistan/Pakistan
    where they freely admitted they had been fighting ISAF forces since
    2005. After being sentenced to several years in prison for illegally
    crossing the border, Kangarli was released early in 2009 after
    an appeal.

    "On 11 January 2013, Yara Bayoumy reported from Aleppo on foreign
    fighters for Reuters. During his interviews at the Karm al-Jabal rebel
    base, Bayoumy spoke to a "Abu al-Harith, a stocky, fair, 27-year-old
    from Azerbaijan. He said "This is my first time to embark on a Jihad
    because ... there was no one worse than Bashar. Even Stalin was
    merciful compared with him," the article says.

    On 12 February 2013 the website, Gunxeber, reported that a group of
    Azeri fighters had travelled to Turkey on their way to Syria. The
    article did not provide many details.

    "And on 25 February 2013, the Turkish language fan page for
    Jabhar al-Nusra, Nusrat Cephesi, posted on Facebook two photos of
    "Abdurrazzak al-Azeri. He was only identified as being martyred but
    no other information was given in the post. Some of the comments to
    the post suggest that the young man was from Sumqayit, Azerbaijan's
    third largest city. According to a local news website, Sumqayit Xeber,
    the city was home to several other Azeri jihadis who fought in the
    North Caucasus and Afghanistan/Pakistan. The article even names an
    Azeri citizen wanted by INTERPOL for terrorism, Cabir Mustafayev,
    who was reportedly killed in Syria," the author says.

    Recall that the relationship between international terrorist groups and
    Azerbaijan originated in the early 1990s. That time, the Azerbaijani
    army, having failed in the aggression against Nagorno-Karabakh
    Republic (NKR), retreated with losses. Trying to save the situation,
    the Azerbaijani leadership, headed by Heydar Aliyev attracted to the
    war against the Armenians of Nagorno-Karabakh international terrorists
    and members of radical groups from Afghanistan (groupings of Gulbuddin
    Hekmatyar), Turkey ("Grey Wolves", etc.), Chechnya (groupings Basayev
    and Raduyev etc.) and some other regions.

    Despite the involvement in of thousands of foreign mercenaries and
    terrorists in the Azerbaijani army during the war, the Azerbaijani
    aggression against Nagorno-Karabakh Republic failed, and the Baku
    authorities were forced to sign an armistice with the NKR and Armenia.

    However, international terrorists found ties in Azerbaijan, and used
    them in the future. Recruitment was conducted among Azerbaijanis,
    who then were sent to Afghanistan and the North Caucasus, where
    participated in the battles against the forces of the international
    coalition and Russian organizations.

    In recent years, the citizens of Azerbaijan are actively involved in
    terrorist and extremist activities in Russia, Afghanistan and Syria.

    In Azerbaijan the citizens are brought to criminal liability for
    participating in "illegal armed groups" in Afghanistan, sentenced to
    minor terms of imprisonment.

    Source: Panorama.am

    Comment


    • #22
      Re: Syrian Armenian

      «Գարունից» մղձավանջ. Սիրիան 2 տարի անց
      Մուշեղ Ղահրիյան
      Ուրբաթ, 15 Մարտի 2013,


      2011 թվականին մարտի 15-ին Սիրիայի եւ Հորդանանի սահմանին գտնվող Դարա’ա քաղաքում «արաբական գարնան» շրջանակում տեղի ունեցավ առաջին հակակառավարական ցույցը:
      2 տարի անց՝ 2013 թվականի մարտի 15-ին երկիրը գտնվում է լայնաամասշտաբ պատերազմի մեջ ու կործանման եզրին: 2 տարում կառավարական ուժերի ու ապստամբների միջեւ մարտերում զոհվել է ավելի քան 70 հազար մարդ, իսկ փախստական է դարձել ավելի քան 1.2 միլիոնը: ՄԱԿ տվյալներով, Սիրիայից օրական հեռանում է 8000 փախստական: Համեմատության համար նշենք, որ հարեւան Լիբանանում 15 տարի տեւած քաղաքացիական, միջհամայնքային պատերազմի զոհերի թիվը մոտ 150 հազար էր:
      Սիրիայում բնակվում են տասնյակ դավանանքների ու ազգությունների ներկայացուցիչներ՝ արաբ, քուրդ, հայ, չերքեզ, սուննի, շիա, ալավի, մարոնի, ուղղափառ, դրզի, հայ առաքելական եւ այլն: Սիրիայում սեփական ինքնության ընկալման երկրորդ աստիճանը սիրիացի լինելուց հետո դավանանքի հետ է կապված: Շուրջ 40 տարի իշխանության գտնվող Ասադներն ալավի են, եւ բնակչության մոտ 75%-ը կազմող սուննիները երկրորդ պլանում են եղել, ինչը չէր կարող դժգոհություններ չառաջացնել:
      Սիրիայում արտաքին ազդակներից բացի, հակամարտության սկսմանը նպաստաեցին մի շարք գործոններ, որոնցից կարելի է առանձնացնել սոցիալ-տնտեսական բարդ դրությունը, 2000-ականների սկզբին Ասադի սկսած բարեփոխումների ձախողումը, իշխանության ուղղահայացի պահպանումն ու տարբեր քաղաքական խմբավորումներին քաղաքական համակարգից չթողնելը, 2011 թվականի մարտին տեղի ունեցած առաջին ցույցերին ոչ ադեկվատ արձագանքը:
      Ի տարբերություն Եգիպտոսի, Լիբիայի կամ Եմենի, Սիրիայի պարագայում մի շարք առանձնահակտություններ կան, որոնք խճճում են սիրիական կծիկը:
      1. Մի քանի միլիոնի հասնող ալավիներն իրենց անվտանգության երաշխիք են տեսնում Ասադների իշխանությունը: Այդ է պատճառը, որ նրանք անվերապահ աջակցություն են ցույց տալիս գործող վարչակարգին:
      2. Գործող ու տապալված ավտորիտար կառավարիչների շրջանում Բաշար Ասադն իր երկրում ամենաբարձր լեգիտիմություն ունեցողներից մեկն է, չնայած, որ վերջին 2 տարիներն այն զգալիորեն նվազել է: Սա է պատճառներից մեկը, որը Ասադին դեռեւս հաջողվում է պահել իշխանությունը: Սիրիայում ընթացող պատերազմը միայն մեծ վերապահությամբ կարելի է բնութագրել որպես ժողովուրդն ընդդեմ իշխանության:
      3. Ասադին հաջողվեց թույլ չտալ իշխանության մոնոլիտի փլուզում: Այս ընթացքում ի տարբերություն, օրինակ, Լիբիայի կամ Եմենի, իշխանությունից զանգվածային փախուստներ չեղան: Միայն մի քանի նախարարներ ու դեսպաններ անցան ընդդիմության կողմը: Այլ է իրավիճակը զինված ուժերի պարագայում: Չնայած որ դասալքությունն այն աստիճանի չհասավ, որ փլուզի բանակը, սակայն դրա չափերը զգալի են: Ասադից հեռացած գեներալների ու գնդապետների թիվը հասնում է մի քանի տասնյակի:
      4. Գերտերությունների ու տարածաշրջանային շահերի բախում Սիրիայում. Թուրքիան ու Սաուդյան Արաբիան աջակցում են ապստամբներին ու հանդես են գալիս Ասադի տապալման օգտին: Երկու երկրների համար էլ Սիրիան կենսական նշանակություն ունի տարածաշրջանում ազդեցությունն ընդլայնելու համար: Իրանն իր հերթին աջակցում իր դաշնակից Ասադին: Վերջինիս տապալումով Թեհրանի դիրքերը զգալիորեն կթուլանան տարածաշրջանում եւ կկոտրվի Իրան-Շիական Իրաք-Սիրիայի շիա-ալավիական հատված-Հիզբալլահ (Լիբանանում շիաները կազմում են բնակչության մոտ 40 տոկոսը) շիական գոտին::
      5. Արեւմուտքի հստակ գործողությունների ու ծրագրի բացակայություն. ԱՄՆ-ը ու Եվրամիությունը խուսափում են Սիրիայում ուղղակի միջամտություն կատարելուց, քանի որ դա ահռելի ֆինանսական միջոցներ կխլի, ինչպես նաեւ ընդդիմության հաղթանակի դեպքում քաոսն էլ ավելի կխորանա: ՆԱՏՕ-ն էլ բազմիցս հայտարարել է, որ ռազմական միջամտություն չի իրականացնելու Սիրիայում: Թերեւս, Արեւմուտքի դիլեման կայանում է նրանում, որ այն չի կարող չպաշտպանել հակակառավարական շարժումներին, քանի որ ներկայացնում է այդ ամենը որպես պայքար ժողովրդավարության հաստատման համատեքստում, սակայն մյուս կողմից էլ իշխանության դեմ կռվող խմբավորումների մի մասն ԱՄՆ կողմից ահաբեկչական է համարվում: Այս հարցում տարակուսանք էր հայտնել նաեւ ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը՝ նշելով եթե զենք ուղարկեն Սիրիա, ապա այն կարող է հայտնվել ահաբեկիչների ձեռքում: Այդուհանդերձ, Մեծ Բրիտանիան ու Ֆրանսիան պատրաստակամություն են հայտնել զենք մատակարարել Սիրիայի ապստաբներին:
      6. Ռուսաստանի անզիջում դիրքորոշումը նույնպես նպաստում է հակամարտության ձգձմանը: Մոսկվան չի ցանկանում զրկվել Միջերկրականում իր վերջին հենակետից: Բացի այդ, Ռուսաստանի առաջարկները երկխոսության ամորֆ ձեւակերպումից այն կողմ չեն անցնում:
      7. Սիրիայում ընդդիմությունն այդպես էլ չկարողացավ միասնական կառույց ձեւավորել: Չնայած Ընդդիմադիր ուժերի ու Սիրիայի հեղափոխության ազգային կոալիցիայի ստեղծմանը՝ այն իր հովանու տակ չի ներառում վարչակարգի դեմ կռվող բոլոր խմբավորումներին, այդ թվում, բազմամարդ Ան-Նուսրային ու Ալ-Լիվային, որոնք ծայրահեղական են: Բացի այդ, ընդդիմության ներսում լուրջ տարաձայնություններ կան, ինչը թույլ չի տալիս ավելի արդյունավետ գործել: Եվս մեկ հանգամանք՝ ընդդիմադիր կոալիցիան Ասադի իշխանությունից եթե ոչ պակաս, ապա ավելի շատ լեգիտիմություն չի վայելում երկրի ներսում: Հակամարտությունը չէր կարող շրջանցել նաեւ 60-80 հազարի հասնող հայ համայնքը: Ցավոք, բազմաթիվ հայեր եւս ստիպված եղան լքել երկիրը, ավերվեցին հայկական մշակութային բազմաթիվ կոթողներ:

      Comment


      • #23
        Re: Syrian Armenian

        11.03.2013
        ՀԱՅՈՒԹԵԱՆ ՄԱՐՏԱՀՐԱՒԷՐՆԵՐԸ ՍՈՒՐԻԱԿԱՆ ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԵԱՆ ԵՐՐՈՐԴ ՏԱՐՈՒԱՆ ՍԵՄԻՆ

        Հրաչ Քալսահակեան
        Մարտ 2011ին, երբ սուրիական յեղափոխութեան առաջին ցոյցերը տեղի ունեցան, հայ գաղութը չկրցաւ անդրադառնալ, թէ կը գտնուէր նոր հանգրուանի մը սկիզբը եւ թէ տարի մը ետք պիտի յայտնուէր աննախադէպ զարգացումներու կիզակէտին վրայ:

        Այդ ժամանակ իսկապէս դժուար էր նման գուշակութիւններ կատարել, գաղութի մը համար, որ քառասուն տարիներ ինքզինք զերծ համարած էր քաղաքական վերիվայրումներէ, շնորհիւ Ասատ հօր եւ զաւակի ղեկավարութեան, որոնց հասցէին հայութեան արտայայտած երախտապարտութեան խօսքերը սկսած էին գերազանցել արաբ ժողովուրդի նկատմամբ արձանագրուած խօսքերը:

        Գոյացած էր այնպիսի մտածում, թէ տիրող իշխանութիւնը չափազանց բարեացակամ էր հայութեան նկատմամբ: Թոյլատրուած էր ազգային – եկեղեցական կեանք վարել համայնքային շրջագիծէն ներս, շաբաթական քանի մը ժամ հայերէն դասաւանդել յարանուանական կարգավիճակ կրող դպրոցներու մէջ, ամառնային բանակումներ իրականացել հայաբնակ աւաններու մէջ, զանազան առիթներով հրապարակային միջոցառումներ կազմակերպել, արուեստի խումբեր ստեղծել, հիւր խումբեր ընդունիլ, եւայլն: Այլ փոքրամասնութիւններ, ինչպէս քիւրտեր, չէրքեզներ, թուրքմեններ եւ երկրի բնիկ սուրիանիներ կամ ասորիներ, այդպիսի իրաւունքներ չէին վայելեր: Հալէպի նման իսլամական բազմամիլիոն քաղաքի մը մէջ, վերոյիշեալ տարրական իրաւունքները մեծ ձեռքբերում կը համարուէին, մանաւանդ Ալ Պաաս կուսակցութեան օրերուն, երբ արաբական ազգայնական շարժումը եւ պետականացման հոսանքը գագաթնակէտին հասած էին:

        Այսպիսի մթնոլորտի մը մէջ, հայախօսութիւնը դարձած էր մեծագոյն դրամագլուխ, որուն համար հպարտ էին բոլորը, Հայաստանէն մինչեւ Սփիւռք, որուն համար նաեւ ստեղծուած էր «մայր գաղութ» եզրը: Մէկը չէր ուզեր հայախօսութիւնը վերագրել հայերուն միատեղ եւ ինքնամփոփ ապրելու հանգամանքին՝ մանաւանդ Հալէպի առանձնաթաղերուն մէջ, ուրկէ դուրս հայերէնի գործածութիւնը հասած էր նուազագոյն մակարդակի: Սուրիահայութիւնը կը ներկայացուէր որպէս հայախօս համայնք, մինչդեռ անոր մէկ երրորդը արդէն հայերէն չէր ճանչնար, իսկ մնացեալին մայրենիի իմացութիւնը այդքան փայլուն պատկեր չէր պարզեր: Առաւել, հայերէն լեզուն պետական որեւէ քննութիւններու մէջ ընդունուած չէր, իսկ ակադեմական մակարդակով հայագիտութեան ծրագրեր առհասարակ չկային: Տակաւին չենք խօսիր այն մասին, որ հայերէնով մամուլ կամ լրատուամիջոց չկար, բացի Հալէպի Առաջնորդարանի անուան տակ հրատարակուող շաբաթաթերթէ մը, որ կրօնական տեղեկագրի կերպարանքով լոյս կը տեսնէր, ուր արդէն հայեր այնքան ինքնազսպուածութիւն կը դրսեւորէին, որ յարանուանութիւններու գծով պետական հսկիչ պաշտօնեան ձանձրոյթով պիտի կարդար հոն գրուածները, եթէ յանկարծ օր մը փափաքէր արաբերէնի թարգմանուած լրիւ տարբերակը ունենալ իր սեղանին վրայ:

        Եթէ հայակերտումը (այս բառը մեծ արժէք կը ներկայացնէր այդ օրերուն եւ մասնաւոր խորհրդաւորութեամբ կ'արտասանուէր) դարձած էր այդ օրերու վերնագիրը եւ կը դրսեւորուէր շէնքերու եւ հիմնարկութիւններու կառուցումով ու հայապահպանումի նուիրուած շքեղ ու տեսակաւոր միջոցառումներու գործադրութեամբ, «մարդակերտում»ը, միւս կողմէ, իր վատագոյն վիճակին մէջ էր: Երկրի վիճակը չէր նպաստեր այդ առումով: Մարդ արարածը կը մեծնար հեռու բարոյական չափանիշներէ՝ որդեգրելով իր շահերը հետապնդելու պատեհապաշտ ընթացք: Ան գիտէր, որ դրամի ուժով կարելի էր իրականացնել գրեթէ ամէն ինչ, որքան ատեն որ իշխանութեան դէմ չէին իր արարքները: Կաշառակերութիւնը համատարած էր: Իշխանապետական բուրգը որոշակի մեքենայականութեամբ կը գործէր եւ մարդիկ յարմարուած էին սոյն կառոյցին: Մէկ խօսքով, հայակերտում կար, բայց ո՛չ մարդակերտում:

        Պատահական չէ, որ արաբական շրջանակին կողմէ ճանչցուած եւ տասնամեակներ շարունակ մեր ազգային վարկին կորիզը հանդիսացող արդարամտութեան, վեհանձնութեան եւ ազատութեան գաղափարները այնքան նուաղած եւ այլափոխուած էին, սուրիական յեղափոխութեան նախօրեակին, որ մենք չկարողացանք համաժողովրդային այդ շարժումին ետին, արտաքին դաւադրութենէն բացի, այլ բան նշմարել: Փաստը կը մնայ, որ մինչեւ օրս, տասնեակ հազարաւոր սուրիացի զոհերուն համար պաշտօնական դատապարտութեան ո՛չ մէկ անկողմնակալ եւ կարեկցական խօսք արտայայտած ենք՝ սուրիահայութեան կամ առհասարակ հայութեան որեւէ շերտի կամ ներկայացչական մարմնի անունով: Ընդհակառակը, սուրիական առցանց շրջանակներուն մէջ վերջին երկու տարիներուն, հայու անուններով կը վխտան յեղափոխութեան դէմ գրուած այնպիսի ուշագրաւ գրառումներ, այնպիսի գոռոզութեամբ, ինքնահաւանութեամբ եւ սպառնական ոճով, որ շատ անգամ մեզ ամօթով կը ձգեն:

        Հայաստանի անկախութենէն (1991) մինչեւ սուրիական յեղափոխութիւն (2011) երկարաձգուող քսան տարիներու ընթացքին, սուրիահայերը, որպէս Ցեղասպանութեան վերապրողներու երրորդ կամ չորրորդ սերունդի ներկայացուցիչներ, աւելիով ներգրաւուած էին սուրիական հասարակական եւ տնտեսական կեանքին մէջ: Սուրիան սկսած էր ձեւաւորուիլ որպէս վերջնական հայրենիք եւ ո՛չ միայն որպէս ծննդավայր: Հայաստանի անկախութեան նկատմամբ կրաւորական կեցուածք որդեգրած սուրիահայերը, սկսած էին աւելի գրկաբաց ընդունիլ սուրիական հայրենիքի գաղափարը եւ շօշափել հոն լիիրաւ քաղաքացի մը դառնալու հեռանկարը: Այսպիսի հոգեբանական վիճակի մէջ գտնուող սուրիահայերուն համար բոլորովին անսպասելի էր Մարտ 2011ին տեղի ունեցածը: Այնքան շշմած էին պատահածներէն, որ յեղափոխութենէն 14 ամիս ետք անգամ (երբ ընդիմադիրները հասած էին Հալէպի մերձակայքը) չէին կրցած ըմբռնել թէ հարցը ծանրակշիռ էր եւ պիտի վերջնականապէս փոխէր իրենց ապրելակերպը եւ սկիզբ դնէր յարաբերութիւններու նոր իրավիճակի մը:

        Կասկածէ վեր է, որ հայեր (որպէս համայնք, պետականութիւն եւ սփիւռք) աւելի սթափ պէտք էր ըլլային սուրիական տագնապը ընկալելու, վերլուծելու եւ որոշումներ ընդունելու գծով: Ամէն ինչ հակազդեցութեան սահմաններուն մէջ պէտք չէր մնար: Տեղի ունեցածին տարողութիւնը մեծ էր, այո՛, բայց ներելի չէր տագնապը մէկ տարի անտեսել, երբ արդէն այդ համակած էր Սուրիոյ շատ մը այլ մասեր, նախքան Հալէպ հասնիլը:

        Շատ քննադատութիւն եղաւ նպաստի բաշխումի գործընթացին մասին: Յայտնի չեղաւ թէ տեղի ունեցած քննադատութիւններէն օգտուեցա՞ն պատասխանատուները եւ ի՞նչ գործնական փորձառութիւն ձեռք ձգուեցաւ: Նկատի առած, որ սուրիահայութեան ներկայ դրութիւնը կրնայ շարունակուիլ, կարեւոր է որ նման փորձառութեան ձեռքբերում համատարած ճանաչում գտնէ եւ մարդիկ օգտուին միմեանց փորձառութենէն: Անհրաժեշտ է մանաւանդ, հետեւողական ձեւով ժողովուրդին ներկայացնել հանգանակութիւններու եւ նիւթական նպաստներու թափանցիկութիւնը: Համահայկական առումով, պէտք է յստակ դառնայ, թէ Սուրիոյ դէպքերը կրնան երկարաձգուիլ, հետեւաբար հնարաւոր է որ մեծ գումարներու կարիքը զգացուի:

        Ի հարկէ, հայերուն համար հոգեկան մեծ ցաւ է տեսնել Հալէպի երբեմնի գաղութը այսպիսի վիճակի մէջ, անդամալոյծ, անկարող, վիրաւորուած հպարտութեամբ, մռայլ ներկայով եւ անորոշ ապագայով: Թշուառութիւնը բոյն դրած է հայ գաղութին մէջ, ուր մարդիկ, զրկուած ելեկտրական հոսանքէ եւ այլ տարրական միջոցներէ, շատ անգամ կարողութիւն չունին տաք ճաշ մը գտնելու:

        Պէտք է սակայն ընդգծել, թէ մինչեւ հիմա որեւէ հայ զոհ չէ գացած Սուրիոյ մէջ իր ազգային կամ կրօնական պատկանելիութեան պատճառով: Հայութեան կրած վնասները Սուրիոյ շատ մը այլ քաղաքացիներու կրած ահաւոր վնասներուն հետ կարելի չէ համեմատել:

        Մտավախութիւն կայ սակայն, որ չափաւորական ընդիմադիրներու տկարացումով ծայրայեղականներուն նժարը աւելի բարձրանայ ու մենք, իսլամ կրօնական այլամերժ ուժերու դէմ յանդիման գտնուինք: Բարեբախտաբար, սակայն չափաւորականները տակաւին իրենց հակակշռին տակ կը պահեն ընդիմութեան բանալիները:

        Հալէպի քրիստոնեաբնակ թաղերու համեմատական հանդարտութիւնը (հանդարտութիւն բառը հոս ունի լրիւ համեմատական իմաստ) կը վկայէ թէ ընդիմադիրներուն համար, գոնէ այս հանգրուանին, առաջնային չէ քրիստոնեայ թաղերուն գրաւումը: Ուշադրութիւնը դարձած է այլ ուղղութեամբ, բայց այդ չի փրկեր հայութիւնը յետագայ վտանգէ մը կամ անհամեմատ ծաւալուող զարգացումէ մը:

        Սուրիահայերը կը թեւակոխեն յեղափոխութեան երրորդ տարին խառն զգացումներով: Գաղութը արդէն կորսնցուցած է իր համրանքին մէկ կարեւոր մասը, կրած է միլիոնաւոր տոլարներու հասնող վնասներ, հարիւրաւոր գործատեղիներ հրոյ ճարակ եւ թալանի առարկայ դարձած են, քառասունէ աւելի հայեր սպաննուած եւ աւելի մեծ թիւով վիրաւորներ արձանագրուած են: Կան տակաւին առեւանգուած անհատներ, որոնց մասին տեղեկութիւններ կը պակսին: Այլ առեւանգուողներ փրկագինով ազատուած են:

        Սուրիոյ մէջ գործող երկու հիմնական հակադիր կողմերը աւելի ամրացած կը մնան իրենց դիրքորոշումներուն վրայ: Ոչ միայն նախապայմաններ կը դնեն բանակցութիւններ վարելու համար, այլ էութեամբ զիրար որպէս բանակցող լիիրաւ կողմեր չեն ճանչնար:

        Փաստօրէն, ազգաբնակչական տեղափոխումներու եւ աշխարհա-քաղաքական բաժանումի եզրին կանգնած է Սուրիան: Իւրաքանչիւր տարածաշրջան սկսած է յատկանշուիլ որոշ ազգաբնակչութեան կամ կրօնական հաւաքականութեան տիրական ներկայութեամբ կամ կնիքով: Այս առումով չենք կրնար անտեսել այն փաստը, թէ Հալէպ սուննի իսլամ ջախջախիչ մեծամասնութիւն ունեցող քաղաք է, ուր շիա իսլամներուն թիւը (ալեւի կամ այլ) շատ աննշան է: Այս փաստէն կարելի չէ երբեք խուսափիլ: Այլ փաստը այն է, որ Հալէպ կը գտնուի Թուրքիոյ մերձաւորութեամբ եւ չունի ծովային ելք: Հայերու ստացուածքներուն կարեւոր մէկ մասը այժմ կը գտնուի ընդիմադիրներու հսկողութեան տակ եղող շրջաններուն մէջ:

        Պարագաներ կան, որոնք իրենք զիրենք կը պարտադրեն եւ մենք չենք կրնար անխոհեմ գտնուիլ այդպիսի իրավիճակներու դիմաց: Պէտք է կերպ գտնենք տէր կանգնելու մեր ժողովուրդին եւ ստացուածքներուն: Պէտք է դասեր քաղենք մեզ հետ պատահող որեւէ դէպքէ կամ իրավիճակէ: Եագուպիէ հայաբնակ գիւղին պատահածէն պէտք է օգտուինք որպէսզի ապագային նման վիճակ չպատահի, օրինակի համար, Քեսապի մէջ կամ այլուր: Ինչո՞ւ պիտի Եագուպիէի լատին բաղադրամասը ստիպուած չզգայ լքելու իր բնակավայրը, մինչդեռ հայեր հարկադրուած ըլլան այդ քայլին դիմելու՝ պետական ուժերու նահանջէն ետք:

        Մամուլը եւ մտաւորականութիւնը մեծ դեր ունին այս մանրամասնութիւնները հանրութեան բացատրելու եւ ընդհանուր առողջ վիճակ ստեղծելու մէջ: Սուրիահայ թղթակիցներէն եւ մտաւորականներէն ոմանք լալկան եւ կողմակալ գրութիւններ թուղթին յանձնելու փոխարէն ինչո՞ւ հետամուտ չեն ըլլար հասկնալու պատահածը, որպէսզի կոյր վերարտադրութիւն չկատարեն այս կամ այն քարոզչական մեքենայէն՝ երբեմն նոյնիսկ մերկպարանոց սուտեր որդեգրելով: Ինչո՞ւ կարգ մը գրիչներ չեն դադրիր հալածելէ իրենց կարծիքէն տարբեր եղողները եւ անկաշկանդ էջեր կը գտնեն իրենց տրամադրութեան տակ այդ նպատակին համար: Եթէ Հալէպ մնալը որպէս կարեւոր սկզբունք ընդունուեցաւ մեր մամուլին կողմէ, ինչո՞ւ Հալէպ մնացող բնակչութեան ապահովութիւնը եւ անոր ապագան երաշխաւորող քայլերու մասին հետեւողական գրառումներ տեղի չեն ունենար: Այո՛, մենք գիտենք, որ մեր իրականութեան մէջ չկայ ազատ մամուլ, բայց երբ հարցը մահ ու կենաց հարց է եւ հայութեան մէկ հատուածի գոյատեւութեան կը վերաբերի, շրջանցում պէտք է կատարել եւ թոյլատրել, որ մարդիկ արտայայտուին եւ փորձեն հասկնալ թէ ո՞ւր կը գտնուի սուրիահայութիւնը եւ ինչպիսի՞ նորանոր լծակներ կարելի է օգտագործել:

        Այնպիսի լրատուական իրավիճակ մը ստեղծուած է, որ մեզի համար շատ սիրելի բառեր, ինչպիսին են ազատութիւն եւ ժողովրդավարութիւն, կը ներկայացուին որպէս քաոս եւ անիշխանութիւն բնորոշող հոմանիշներ: Կարծես աշխատանք կայ այդ բառերը հեղինակազրկելու: Դատապարտելի է մեծ տարածում գտած այն միտքը, ըստ որուն արաբները արժանի չեն ազատութիւն ձեռքբերելու եւ թէ գաւազանի ուժով միայն կը ղեկավարուին: Հայաստանի անկախութեան միտքերով թրծուած սուրիահայութիւնը, որ կը հպարտանար եռագոյնը ամենէն թէժ օրերուն պահպանելով, կը դժուարանայ այսօր տեսնել սուրիացի ժողովուրդին ձգտումները:

        Անշուշտ, աւելի լաւ պիտի ըլլար եթէ Ասատը իր գահէն կանուխ հրաժարէր եւ երկիրը ունենար իշխանափոխութեան խաղաղ գործընթաց: Ասոր երաշխիքը կրնար հանդիսանալ նոյնինքն Ասատը, որ երկու տարի առաջ մեծ հեղինակութիւն կը վայելէր երկրի լայն խաւերուն մօտ:

        Եթէ երկիրը զերծ մնար քաղաքացիական պատերազմէն, մեր գործը դժուար պիտի չըլլար: Ամէն հայ պիտի գիտնար մտածել ու իրեն յարմար լուծում գտնել: Անոնք որ անցեալին արեւմտեան կամ այլ երկիրներ գաղթեցին, իրենց համար յարմարագոյն որոշում առնողի հոգեբանութեամբ մեկնեցան, իսկ չմեկնողները իրենց համար յարմարագոյն որոշում առնողի հոգեբանութեամբ շարունակեցին ապրիլ Սուրիոյ մէջ: Հիմա սակայն, քաղաքացիական պատերազմի (ու թերեւս իսլամական միջ-կրօնական հակամարտութեան ու գերհզօր պետութիւններու հաշիւներու) թոհուբոհին մէջ բռնուած, այլեւս դժուար պիտի ըլլայ երեւակայել, թէ սուրիահայերը հնարաւորութիւն պիտի ունենան, հեզասահ կերպով մտածելու, իրենց ապագայ քայլերուն մասին:

        Եւ սակայն քանի որ ունինք Հալէպի (եւ Սուրիոյ) մէջ մնացող հաւաքականութիւն մը, պարտաւոր ենք բոլոր միջոցներով, նիւթական եւ բարոյական գետնի վրայ, զօրավիգ կանգնիլ անոր: Ժամանակը կը պարտադրէ, որ վերջին ծայր հաշուենկատ ըլլանք գետնի վրայ զարգացող իրավիճակին նկատմամբ եւ անհատական ու հաւաքական ամէն միջոց օգտագործենք, սուրիահայութեան ֆիզիքական ապահովութեան համար:

        Կայ սակայն կարեւոր կէտ մը, որուն քննարկումէն կամ հրապարակային ակնարկութենէն յաճախ փորձած ենք խուսափիլ:

        Ընդիմադիրներուն հետ կապը մեր ամենէն խնդրահարոյց եւ կնճռոտ հարցն է: Նախ որովհետեւ, որպէս հակում կամ արեւելում, հայութեան ջախջախիչ մեծամասնութիւնը ընդիմութեան մէջ մասնաւոր արժանիք չի տեսներ: Տարածուած է պետական քարոզչութեան այն միտքը, որ ընդիմադիրները օտար ուժերէ բաղկացած, հազարներով եկած ու ներխուժած են Սուրիա, ուր իսլամական ծայրայեղ վարչակարգ պարտադրելու միջազգային դաւադրական ծրագիր կը հետապնդեն: Երկրորդ, պետութիւնը անշուշտ չի վարանիր իր բիրտ ուժը գործածելու, բոլոր անոնց դէմ, որոնք կը հաղորդակցին թշնամի համրուող կողմին հետ: Պետական շրջանակը հայերը իր բնական դաշնակիցը կը համարէ: Այդ շրջագիծէն ներս, մօտաւորապէս երկու հարիւր հայ երիտասարդներ ներգրաւուած են «ժողովրդային յանձնախումբեր» անունով ճանչցուած կառոյցին մէջ, որոնց վստահուած է Հալէպի հայկական թաղերու հսկողութեան գործը՝ պետութեան օգտին: Հայկական աւանդական կուսակցական կառոյցները կը շարունակեն պահպանել իրենց անջատ դիմագիծը:

        Կարգ մը հայ անհատներ ստիպուած գործակցած են ընդիմադիր շրջանակներու հետ, իրենց ստացուածքները (գործարաններ, ապրանքներ եւայլն) փրկելու սիրոյն, ինչ որ նիւթական սովորական կարգադրութիւններու սահմաններուն մէջ կ'իյնայ: Պաշտօնական առումով, սակայն, չկան հաղորդակցութեան ուղղակի խողովակներ սուրիահայերուն եւ ընդիմադիրներուն միջեւ:

        Այժմ պատերազմական գործողութիւնները հեռու կը թուին ըլլալ Հալէպի հայկական շրջապատէն: Հաւանաբար այն միտքը կը տիրէ ընդիմադիրներուն մօտ, թէ այլ կարեւոր շրջաններու գրաւումէն ետք հայկական կամ քրիստոնէական թաղամասները ինքնաբերաբար անձնատուր պիտի ըլլան, պաշարման օղակի մէջ յայտնուելէ ետք: Փաստօրէն Հալէպէն դէպի արեւելք երկարաձգուող հազարաւոր քառակուսի քիլոմեթրերու տարածքը (մինչեւ ընդհուպ Իրաքի սահմանները) այժմ կը գտնուի ընդիմադիրներուն ձեռքը, իսկ Հալէպի հայաբնակ Նոր Գիւղ (Միտան) թաղամասը կարելի է համարել սահմանագլուխ:

        Որքան որ մենք համամիտ ենք Սուրիոյ մեր քոյրերուն եւ եղբայրներուն որդեգրած ուղղութեան, նոյնքան պարտաւորութիւններ ունինք այդ ուղղութիւնը իմաստաւոր հունի մէջ տեսնելու: Երբ պատերազմական իրավիճակը պարտադրէ, որ հաղորդակցութեան խողովակներ ունենանք ընդիմադիրներուն հետ, պէտք է անվարան դիմենք այդ քայլին: Նոյնը կարելի է ըսել, երբ քաղաքական իրավիճակի բերումով, մեր ներկայութիւնը անհրաժեշտ դառնայ ընդիմադիրներու պաշտօնական շարքերուն մէջ:

        Այդ մեր պարտականութիւնն է եւ իրաւունքը, այնպէս ինչպէս Սուրիոյ բաղադրամասը կազմող բոլոր հատուածները կը կատարեն եւ որուն համար ներսի հայերը բնականաբար համամտութիւն չեն կրնար յայտնել, որքան ատեն որ իշխանական ուժերու հակակշռին տակ գտնուին: Որպէս դիւանագիտական անհրաժեշտութիւն, այդ քայլը արտասահմանի հայերուն ուսերուն վրայ ձգուած է եւ որուն համար ո՛չ մէկը կրնայ մեզ այպանել, որովհետեւ դէպքերու սկիզբէն երկու տարի ետք, մենք ալ պարտաւոր ենք, ամեն տեսակի լծակներ օգտագործել եւ բոլոր կողմերուն հետ համահաւասար կապեր հաստատել՝ մեր շահերուն համար: Այդ մեր կողմէ յայտարարուած տկար «չէզոքութեան» զօրաւոր դրսեւորումը կարելի է նկատել, մանաւանդ եթէ ազգովին ընդունինք անոր անհրաժեշտութիւնը եւ հասկնանք տարողութիւնը:

        Յեղափոխութեան երրորդ տարեդարձի սեմին, մենք, թէկուզ ուշացումով, պէտք է մեր վրայէն թօթափենք ենթակայի եւ անզօրի ցուպը եւ վերջնականապէս դադրինք Հալէպը դիտելէ միմիայն երազային ակնոցներով:

        Comment


        • #24
          Re: Syrian Armenian

          26.02.2013
          ՄԻ ՔԱՆԻ ԽՈՍՔ ՍԻՐԻԱԿԱՆ ԱԶԱՏ ԲԱՆԱԿԻ ՄԱՍԻՆ



          Արմինե Հակոբյան
          Վերջին ժամանակներս շատ են խոսում այն մասին, թե Արևմուտքն, իբր, արդեն այնքան էլ չի վստահում սիրիական պետության դեմ կռվող զինյալներին, որոնցից ոմանց ԱՄՆ-ը մտցրել է ահաբեկիչների սև ցուցակում, և որոնք, իբր, շուտով սկսելու են սպառնալ Արևմուտքին։ Մեծ Բրիտանիայի արտգործնախարար Ուիլյամ Հեյգն ուղղակի հայտարարել է, որ որքան ավելի շատ են զինյալները կռվում Սիրիայում, այնքան ավելի մեծ վտանգ են սկսում ներկայացնել Արևմուտքի համար։ Վարձկանների և ահաբեկիչների հանդեպ նման սևեռուն երկյուղների ֆոնին (այստեղ մեզ առաջարկվում է հավատալ ահաբեկիչների ինքնաֆինանսավորմանը և, թե Արևմուտքը՝ Ծոցի հետ միասին, այստեղ ոչ մի կապ չունի) խիստ տրամաբանական է ենթադրել, որ Ասադի անկումից հետո Արևմուտքը և Կատարը ստիպված են լինելու հենվել այլընտրանքային ուժի վրա։ Նրանց բոլոր ջանքերն այժմ ուղղված են Սիրիական ընդդիմադիր կոալիցիային աջակցելուն, որը հավակնում է միանձնյա քաղաքական իշխանության Սիրիայում Ասադին հեռացնելուց հետո։ Բայց հարկավոր կլինի քաղաքական իշխանությունն ուժեղացնել նաև զինվորական իշխանության օգնությամբ, և Սիրիական ազատ բանակը լիովին կարող է համապատասխանել այդ նպատակին։ Քանզի սիրիական պատերազմի դոնոր երկրներն այստեղ պարզապես այլ ընտրություն չունեն և չեն կարող ունենալ։ Կամ վարձկան-ահաբեկիչներ, կամ ՍԱԲ...

          Սիրիական ազատ բանակի նախկին սպա, այժմ՝ «սիրիական հեղափոխությունից» պարզապես հիասթափված Աբու Մահմուդը արաբական լրատվամիջոցներին պատմել է ողջ ճշմարտությունն այդ ռազմական կազմավորման մասին. Սիրիական ազատ բանակը նա բնութագրել է որպես կոռուպցիայի և գողության մեջ մխրճված կառույց, որի սպաների մեծ մասը շարքային զինյալներին «ոչխարների պես» քշում է մահվան բերան։ Իսկ սպաները գող են, մարոդյոր ու մարդասպան, որ թաքնվում են «սիրիական հեղափոխության» անվան տակ։ Այդ հրամանատարներին աջակցում և ֆինանսավորում են արտաքին ուժերը։ Իսլամը, որի դրոշի ներքո են գործում ՍԱԲ զինյալները, «այն իսլամը չէ... իսկ այդ բոլոր գողերն ու մարդասպանները գողացան մեր հիասքանչ հեղափոխությունը և սկսեցին փող դիզել այն ժամանակ, երբ մյուսները զոհվում էին»։ ՍԱԲ շարքային անդամներին հրամանատարները քշում էին ամենաթեժ կետերը, իսկ իրենք մշտապես հեռու էին մարտական գործողություններից։ Եթե երբևէ հայտնվում էլ էին առաջնային գծում, ապա միայն թալանի ու ավարի համար։ Դա տեղի էր ունենում գրեթե ամենուր, ՍԱԲ-ը թալանում էր մասնավոր տները, տանում տեղի բնակիչների ունեցվածքը, բեռնատարների շարասյուները Սիրիայից Թուրքիա էին ձգվում։ Նախկին հրամանատար Աբու Մահմուդը թվարկում է տասը հրամանատարների անուններ, որոնք տեղակայված էին Իդլիբում և Հալեպում. նրանցից մեկը հասցրել էր վաճառել իրեն վստահված զենքն ու մեքենաները և այդ միջոցներով երկու հսկայական առանձնատուն կառուցել։ Մինչև հեղափոխությունը աղքատության մեջ քարշ եկող շատերն այսօր դարձել են ոչ միայն դրսից հովանավորվող ՍԱԲ սպաներ, այլև շահութաբեր ավտոբիզնեսի սեփականատերեր։ Իսկ շարքային զինյալներին երբեմն պարզապես սնունդը չի բավականացնում։ Իր հարցազրույցի վերջում Աբու Մահմուդը հարց է տալիս. «Հանուն ո՞ւմ և հանուն ինչի՞ ենք մենք զոհվում։ Հանուն մեր երկրի՞, թե՞ նրանց, ովքեր թալանում են Սիրիան»։

          Երեկ բավական հատկանշական միջադեպ է պատահել. «Ահրար Սուրիա» (Ազատ սիրիացիներ) խմբավորման զինյալները, որը մտնում է ՍԱԲ կազմի մեջ, հարձակում են գործել Հալեպ քաղաքի մեդիա-կենտրոնի վրա և գերի են վերցրել մի քանի լրագրողի։ Ուշագրավ է ոչ թե նման հարձակման փաստը, այլ այն, որ դա կատարվել է ընդդիմադիր լրագրողների հանդեպ։ Ամեն ինչ սկսվել է նրանից, որ ընդդիմադիր մեդիա-կենտրոնը տեղեկություն է տարածել սիրիացիներից մեկի մահապատժի մասին։ Նա սպանվել էր ՍԱԲ զինյալների կողմից միայն այն բանի համար, որ համարձակվել էր վրդովմունք հայտնել իր փողոցը գնդակոծելու առիթով, ինչի արդյունքում նրա ընտանիքի մի քանի անդամներ սպանվել էին։ Այս պատահարի մասին պատմած ընդդիմադիր լրագրողները հիմա բանտում են, «Ահրար Սուրիա»-ի առաջնորդի հսկողության տակ։

          ՍԱԲ-ը երեկ տեղեկություն է տարածել, թե զինյալներն առգրավել են Լիբանանի վարչապետ Նաջիբ Միկատիի ողջ ունեցվածքը և նրան ձերբակալելու օրդեր են տվել։ ՍԱԲ մամլո քարտուղարը հայտարարել է, թե հեղափոխական դատական խորհուրդը որոշում է ընդունել ձևավորել հանձնաժողով Միկատիի, նրա եղբոր և զարմիկի՝ Հալեպում գտնվող բիզնեսի հետ կապված հարցերի հետաքննության համար։ «Հեղափոխականները» և «ապստամբները» Միկատիին մեղադրում են սիրիացիներին սպանելու հանցակցության և հօգուտ սիրիական ռեժիմի ֆինանսական գործունեություն իրականացնելու մեջ։ «Մեղադրական փաստաթղթերի» պատճենները ՍԱԲ-ն ուղարկել է Արաբական պետությունների լիգային, Իսլամական երկրների կազմակերպությանն ու Թունիսի, Լիբիայի, Եմենի և Եգիպտոսի արտգործնախարարներին(http://www.breakingnews.sy/ar/article/12469.html)։

          Արաբական մամուլը տարածել է մի լուսանկար, որտեղ պատկերված է սիրիացի հանրահռչակ բանաստեղծ, փիլիսոփա, բանասեր Ալ-Մահարու (973-1057թթ.) գլխատված քարե կիսանդրին։ Արձանը գլխատել են զինյալները, որոնք մեծ մտածողին այնքան էլ ճշմարիտ մահմեդական չեն համարել։ Արաբական մամուլը նշում է, որ բարբարոսական վերաբերմունքը սիրիացի հանրահայտ բանաստեղծների ու մտածողների հուշարձանների հանդեպ արդեն ամենուրեք է (http://www.breakingnews.sy/ar/article/12357.htm), (http://www.syriantelegraph.com/?p=70981)։

          Comment


          • #25
            Re: Syrian Armenian

            Զինված խմբավորումները չեն դադարեցնում պատերազմը քրիստոնեական և մահմեդական սրբավայրերի դեմ։ Վերջերս ավերվեց և թալանվեց քրիտոնեական սբ Մարոնի եկեղեցին։ Գրեթե 30 տոննա պայթուցիկն ավերեց սբ Մարոնի եկեղեցու գմբեթն ու շիա իմամ Ալիի դստեր սրբավայր-մզկիթի մինարեները։ Զինյալները ոտնձգություններ են կատարում տարբեր կրոնների և դավանանքների հանդեպ, ոչնչացնում են Սիրիայի համար ավանդական դավանական բազմազանությունը, ստիպում սիրիացիներին ապրել ուրիշի օրենքներով։

            Հայտնի է, որ սիրիական պատերազմին մասնակցում են վարձկանների բազմաթիվ գումարտակներ, որոնք աչքի են ընկնում առանձնակի դաժանությամբ ու արնախումությամբ։ Հատկապես առանձնանում են չեչենական ծագմամբ վարձկանները։ Սիրիայում չեչեն զինյալների առաջնորդն է ոմն Աբու Ամր ալ-Շիշանին («Չեչեն»), որի խոսքը կարելի է լսել հետևյալ հղմամբ (http://www.hanein.info/vb/showthread.php?t=311785)։ Նա խոսում է կոտրատված ու աղավաղված ռուսերենով՝ մինչև վերջ չգիտակցելով, թե ինչի մասին պետք է խոսի։ «Ջիհադի» ու «սիրիական օրհնյալ հողում պայքարելու մահմեդականների սրբազան պարտականության մասին» ծեծված նախադասությունները կակսածի տեղիք չեն տալիս նրա իսկական մտադրությունների վերաբերյալ։ Նրա անկապ բարբաջանքը թարգմանիչն անմիջապես թարգմանում է արաբերեն։ Այս ամենն այդպես էլ չգիտես ոնց հագնված ու գզգզված, դիմակավոր սուբյեկտների ողորմելի ու ծիծաղելի տեսածռմռանք կմնար, եթե ահավոր իրականություն չլիներ։ Արաբ փորձագետների կարծիքով՝ չեչենները վարձկանների մեջ ամենաարյունարբուն են համարվում, քանի որ արդեն ռուսական բանակի դեմ մարտական գործողությունների փորձ ունեն։ «Արաբի-պրես» պարբերականը հիշեցնում է, որ հենց Թուրքիան է օգնություն ցուցաբերել չեչեն զինյալներին Ռուսաստանի դեմ պատերազմում, իսկ հիմա աջակցում է նրանց սիրիական պատերազմում։ Մեծ Բրիտանիան նույնպես խառն է այս գործում։ Դեկտեմբերի 23-ին չեչեն զինյալներից բաղկացած խումբը Լոնդոնի «Հիթրոու» օդանավակայանից մեկնել է Ստամբում, այնտեղից էլ ուղարկվել է Սիրիա (http://www.arabi-press.com/?page=article&id=60880)։ Սիրիական պատերազմում չեչեն զինյալների մասնակցության մասին ավելի վաղ գրել էր բրիտանական «Գարդիան» թերթը (http://www.guardian.co.uk/world/2012...ng-war)։ Ներկայում սիրիացի ժողովրդի դեմ կռվում են մոտ 50 չեչեն զինյալներ։ Նրանք գտնվում են Հալեպի հյուսիսային մասում՝ Թուրքիային ավելի մոտ։ Ի դեպ, ահաբեկչական «Ջաբհաթ Ան-Նուսրի» խմբավորմանը մոտ կանգնած աղբյուրը արաբական ԶԼՄ-ներին տեղեկացրել է, որ խմբավորման կենտրոնական հրամանատարությունը տեղակայված է ոչ թե սիրիական, այլ թուրքական տարածքում, Ջալյաբինար քաղաքում։ Թուրքական իշխանություններն առայժմ չեն մեկնաբանել սույն տեղեկատվությունը։

            Այդ ընթացքում զինված բախումները զինյալների և տեղի բնակիչների միջև երկրի հյուսիսում ավելի վտանգավոր բնույթ են ստանում։ Զինյալներն արդեն դատում են բնակիչներին իրենց «շարիաթական» դատարաններում, նրանց գերի են վերցնում, որպեսզի հետո փոխանակեն գերեվարված զինյալների հետ։ Երբեմն իրենց՝ բնակիչներին է հաջողվում զինյալներ գերել։ Սիրիական հատուկ ծառայություններն օրերս կալանել են մի քանի զինված կանանց, որոնք Հալեպում կարողացել են թափանցել շուկա և սպառնալ տեղի առևտրականներին։ Նրանց բոլոր խոսքերն ու գործողությունները տեսանկարահանվել են «ընդդիմադիր» հեռուստաալիքներով ցուցադրվելու նպատակով։ Կալանվածները, ինչպես պարզվել է հետագայում, կանացի շորեր հագած զինյալներ են եղել։ Սա առաջին դեպքը չէ, երբ նրանք կանացի հանդերձանքով են քողարկվում։

            Այս շաբաթ «Լիվա Աթ-Թաուհիդ» խմբավորման հրամանատարությունը Հալեպում հայտարարել է իր կազմից «Աբու-Ալ-Կասեմ» գումարտակը հանելու մասին այն բանից հետո, երբ նրա անդամները մերկացվել են «հեղափոխական ոգուն հակասող» գործողություններում։ Իր քայլը խմբավորումը բացատրել է այսպես. գումարտակի հասցեին քանիցս դժգոհություններ են եկել տեղի բնակիչներից, ինչի առիթով զինյալներն արդեն մի քանի նախազգուշացում են ստացել «Լիվա Աթ-Թաուհիդի» հրամանատարությունից, բայց անտեսել են դրանք։ Հիմա նրանց հարցաքննելու է ռազմական ոստիկանությունը։ Այս բացատրությունը արաբական փորձագետների և ընթերցողների տարակուսանքն է առաջացրել. նրանց կարծիքով՝ խաղաղ բնակիչների սպանությանը վարժված զինյալները հազիվ թե տարաձայնություններ ունենային հերթական հանցագործությունների պատճառով։ Այս տեղեկատվության տարածման հաջորդ օրը, այիսնքն՝ երեկ, արաբական ԶԼՄ-ները մեկ այլ տեղեկություն տարածեցին, որը բացահայտում է կատարվածի էությունը։ Ոմն Մուհամադ Շամի՝ «Ջաբհաթ Ան-Նուսրա» ահաբեկչական խմբավորման անդամ, պարզաբանել է, թե «Աբու-Ալ-Կասեմ» գումարտակը «Լիվա Աթ-Թաուհիդի» կազմից հեռացնելու որոշումը խմբավորման առաջնորդը կայացրել է այն բանից հետո, երբ գումարտակի անդամները փորձել են սպանել նրան։

            Թուրքական Անթաքիա քաղաքում անհայտ զինված անձինք վերջերս առևանգել են սիրիական բանակից հեռացած մի սպայի, որը զբաղվում էր ֆինանսներ հայթայթելով և ՍԱԲ-ին զենք մատակարարելով։ Այսօր արդեն հայտնի են մանրամասները. նրա աչքը հանել և սպառնացել են սպանել, եթե 350 հազար եվրո փրկագին չվճարի, որը պահում է իր տանն ու որը նրա փոխարեն խոստացել է վճարել ՍԱԲ իր «գործընկերը։ Սակայն վերջինը չի պահել խոստումը և յուրացրել է ողջ գումարը։ Նկարահանված տեսահոլովակում պատանդը խնդրում է իր ընտանիքին ազդել «գործընկերոջ» վրա, որպեսզի սա վճարի խոստացված 350 հազար եվրոն։ Իր ճակատագրի համար ողջ պատասխանատվությունը «ճամբարափոխ» զինվորականը դնում է ՍԱԲ դավաճան սպայի վրա և խնդրում է բոլորին, ովքեր «սիրում են իրեն», վրեժ լուծել իր համար։ Ոչ ոքի խորհուրդ չեմ տալիս նայել այդ ահավոր տեսանյութը, որտեղ փայտով հանում են նրա աչքը. թույլ նյարդեր ունեցող մեկը, առնվազն, ուշաթափ կլինի, բայց եթե պողպատի նյարդեր ունենաս, կարելի է փորձել դիտել և առավել ամբողջական պատկերացում կազմել այն մասին, թե ինչ են «սիրիական հեղափոխությունն» ու Սիրիական ազատ բանակը (https://www.youtube.com/watch?v=xKD7xZr7uo8)։

            Դժվար չէ նկատել, որ ՍԱԲ-ի մասին պատմող դրվագները սահուն և աննկատ անցնում են վարձկանների մասին պատմության, քանի որ երկու ուժերի գործողությունների և նպատակների տարբերությունը գրեթե աննշան է, ինչն էլ պահանջվում էր ապացուցել։ Փոխարենը հսկայական է երկրի երեսից ոչ միայն սիրիական պետությունը, այլև սիրիական ինքնությունն ու սիրիացիների արժեքները ջնջելու ձգտումը։ Սիրիացի բանաստեղծների ու փիլիսոփաների գլխատված հուշարձանները վկայում են ոչ թե զինյալների մշակութային ուրիշ նախապատվությունների, այլ, ավելի շուտ, Սիրիայի որոշ հարևանների մշակութային բարդույթավորման մասին, որոնց Սիրիան իրենց հավասարեցնելու, եթե ոչ՝ ավելի ցած գլորելու հնարավորություն է ընձեռվել։ Զինված քրջոտների կատաղի ամբոխին դժվար չէ «քսի տալ» քրիստոնեական և մահմեդական սրբավայրերի վրա, որովհետև ոչ իսլամը, ոչ էլ քրիստոնեությունը նրանց կրոնը չէ։

            Սակայն ամենագլխավորն այն է, որ փորձելով ոչնչացնել Սիրիան՝ ՍԱԲ-ը աստիճանաբար սկսում է գործել նաև լիբանանյան կառավարության դեմ, այսինքն՝ տեղական «ապստամբական բանակից» այն վերածվում է տարածաշրջանային ահաբեկչական ուժի, որի ներսում ձևավորվում են սեփական դատարաններ, խորհուրդներ, ոստիկանություն և իշխանական այլ մարմիններ։ Միաժամանակ, ՍԱԲ-ը փորձում է պաշտոնական հարաբերություններ հաստատել միջազգային և տարածաշրջանային կազմակերպությունների հետ, լուծել հարցերի լայն շրջանակ, ճանաչվել միջազգային ընկերակցության կողմից։ Մինչ այս նման միտումներ չէին նկատվում։ Բացի այդ, ՍԱԲ-ը այսուհետ միշտ կարելի կլինի գործադրել ահաբեկչական այլ խմբավորումների ու պետությունների դեմ։ Այսպիսին են հիմնական եզրահանգումները ներկայացված նյութի շրջանակում, եզրահանգումներ, որոնք տագնապալի են և մղում են հետագա խորհրդածությունների։

            Comment


            • #26
              Re: Syrian Armenian

              04.02.2013
              Լիբանանէն Ետք Սուրիա՞. Սփիւռքեան Նորօրեայ Տագնապն Ու Անոր Համազգային Հարցադրումները



              Խ. Տէր Ղուկասեան
              Ա. Մաս


              2011-ին սկսած եւ 2012-ին խորացած Սուրիոյ քաղաքական ճգնաժամը ծանր հարուած հասցուց տեղւոյն հայ համայնքին: Զոհեր, քանդում, նիւթական ահաւոր վնասներ, բայց մանաւանդ` ապագայի բացարձակ անորոշութիւն:

              Դժուար է, եթէ ոչ` պարզապէս անկարելի, որեւէ կանխատեսում ընել այս ճգնաժամի աւարտին ու անոր հետեւանքներուն մասին: Ի՛նչ ալ ըլլայ ներսուրիական միջհամայնքային բաժանման գիծերու խորութիւնը, յստակ է, որ Պաաս կուսակցութեան, աւելի ճիշդ` Ասատի վարչակարգի աւելի քան քառասնամեայ կայունութիւնը եւ յարաբերական յաջողութիւնը` համայնքային ինքնութիւններէն վեր ազգային արաբական միասնականութիւն ստեղծելու, այնքան ալ հաստատակամ չէր, որ կարենար դիմադրել միջազգային եւ տարածաշրջանային ուժերու քաղաքական սադրանքներուն: Ի տարբերութիւն Լիբանանի եւ Իրաքի, միջինարեւելեան երկու երկիրներ, որոնց հասարակութիւնները, Սուրիոյ նման, մեծամասնական ու փոքրամասնական համայնքներէ բաղկացած են, Հաֆէզ Ասատի օրով իսկ սուրիական Պաասի վարչակարգը, որ միակուսակցական ամբողջատիրութիւն մըն էր, կարծես յաջողած էր հասարակութեան մէջ միջհամայնքային բաժանման գիծերէն անդին` քաղաքացիական ինքնութիւն մը ստեղծել, թէկուզ եւ գոնէ մէկ առիթով (1981, Համա) սիւննի անջատողականները վայրագ ճնշումի ենթարկելով: Իրեն յաջորդած Պաշշար Ասատը նոյնիսկ նախաձեռնեց տնտեսական բարեկարգումներու, որոնք միջին խաւին ու համալսարանաւարտ մասնագէտներուն կենսամակարդակը ակնյայտօրէն բարելաւեցին: Շատ հաւանաբար` համոզուած, որ իր վարչակարգը կարող է յաջող կերպով դիմադրել տարածաշրջանային բոլոր ճգնաժամերուն, ինչպէս պատահած էր անցեալին, եւ, վստահաբար, խաբուած Անգարայի «դրացիներու հետ զերօ խնդիր» արտաքին քաղաքականութեան ծովանուշային մեղեդիէն, Պաշշար Ասատ իր երկրի յարաբերութիւնները սերտացուց Թուրքիոյ հետ ե՛ւ քաղաքական, ե՛ւ տնտեսական ոլորտներուն մէջ: Ի վերջոյ Էրտողանը չէ՞ր, որ հրապարակային մարտահրաւէր կը կարդար Սուրիոյ թշնամի Իսրայէլին…

              2011-ի յունուարէն իսկ յստակ դարձաւ, որ արաբական աշխարհը կը թեւակոխէր ճգնաժամային նոր հանգրուան մը, որ շատերուն «գարուն»-ի մը աւետիսին խաբկանքը ներշնչեց: Քաղաքացիական բողոքի զանգուածային զօրաշարժեր, որոնք անակնկալի բերին նոյնիսկ արեւմտեան աշխարհը, Թունուզի եւ Եգիպտոսի մէջ տապալեցին ժառանգատիրութիւններու վերածուելու պատրաստուող Պըն Ալիի եւ Մուպարաքի վարչակարգերը: Քանի մը բացառութիւններով, մէկը` Լիբանանը, որուն ամէն իմաստով թերի համայնքային ժողովրդավարութեան համակարգը այնուամենայնիւ ամէնէն նուազը ազդուեցաւ այս ալեկոծումներէն, բառին իսկական իմաստով յեղափոխական թունուզեան եւ եգիպտական այս երեւոյթները իրենց անմիջական արձագանգը ունեցան արաբական գրեթէ բոլոր երկիրներուն մէջ:

              Զօրաշարժերու եւ զօրաշարժերու փորձերու արդիւնքը, սակայն, չեղաւ միակտուր: Բռնի ճնշումներն ու քաղաքացիական պատերազմները, համայնքային թէ աշիրեթական հաւատարմութիւններու առաջնահերթութեան հետեւումով ներքին պառակտումները, եւ, ինչպէս սպասելի էր, արտաքին, այսինքն` արեւմտեան, զինուորական միջամտութիւնը շուտով երեւան հանեցին, թէ որքա՛ն աճապարած էին Եւրոպայի 1848-ի «Ժողովուրդներու գարուն»-ին ներշնչումով «Արաբական գարուն»-ի մը մասին խօսողները: Նոյնիսկ օրինակելի զօրաշարժերով յեղափոխութիւն իրականացուցած Թունուզի եւ Եգիպտոսի մէջ քաղաքական գործընթացները ժողովրդավարականօրէն իշխանութեան հասցուցին իսլամական ուժեր, որոնք ընտրական զօրաշարժի ու քուէներու ապահովման գործին մէջ շատ աւելի կազմակերպուած ու փորձառու դուրս եկան, քան ֆէյսպուքերու եւ թուիթըրներու կարողութեան քիչ մը շատ հաւատացած եւ «գունաւոր յեղափոխութիւններու» շոյերով խանդավառ երիտասարդութիւնը, որ զօրաշարժերու հիմնական դերակատարը հանդիսացած էր:

              Անցնող տարուան ընթացքին արդէն յստակ դարձաւ, որ Միջին Արեւելքի եւ Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ արաբական աշխարհի ներքին ալեկոծումները տարածաշրջանային նոր կարգ մը ձեւաւորելու սկսած են: Աշխարհաքաղաքականօրէն ուժերու հաւասարակշռութեան նոր դասաւորում մըն է, որ տեղի կ՛ունենայ: Ու թէեւ այդ հաւասարակշռութեան եւ տարածաշրջանային աշխարհակարգի վերջնական բնոյթը առայժմ անկարելի է յստակօրէն սահմանել, այնուամենայնիւ անոր մասին պատկերացումները արդէն խօսուն են:

              Առաջին հերթին, Միջին Արեւելքի ու Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ ուժերու հաւասարակշռութեան նոր դասաւորման մէջ աւելի դերակատար են տարածաշրջանային ուժերը, քան մեծ պետութիւնները` Միացեալ Նահանգներն ու իր եւրոպական դաշնակիցները: Այսպէս, 2011-ի դեկտեմբերին Իրաքէն ամերիկեան ուժերու անփառունակ, կարելի է ըսել` սուսիկ-փուսիկ դուրս գալը ինքնին կը յուշէ Ուաշինկթընի միջամտելու կարողութեան նուազեցման մասին: Կարելի է հակաճառել` ըսելով, որ Իրաքէն զինուորներու դուրսբերումը Օպամայի 2008-ի ընտրարշաւի խոստումն էր, որ 2012-ը ընտրական տարի էր եւ առաջնահերթութիւնը բնականաբար արդէն իսկ դժուարութեան մէջ գտնուող տնտեսութիւնը պիտի ըլլար. տակաւին, Ուսամա Պըն Լատենի սպանութեամբ, Օպամա արդէն փաստը տուած էր այսպէս կոչուած «ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը» աւելի ազդեցիկ կերպով ղեկավարելու իր կարողութեան մասին, ինչ որ առաջքը կ՛առնէր Իրաքէն հեռացումը ձախողութիւն մը նկատելու քաղաքական խաղերուն, եւ, վերջապէս, ան փաստօրէն իր ուշադրութիւնը կը սեւեռէր Ասիոյ եւ հարաւային Խաղաղականի մէջ ուժերու հաւասարակշռութեան հրամայականին վրայ: Բայց այս բոլորէն անդին, իսլամական ուժերու իշխանութեան հասնիլն ու անոնց հետ Ուաշինկթընի կողմէ լեզու գտնելու նախանձախնդրութիւնը` ամբողջ տասնամեակ մը, եթէ ոչ աւելի, անոնց ճնշող վարչակարգերու զօրավիգ կանգնելէ ետք, ինքնին փաստ է, որ երբեմնի կացութիւն ստեղծող գերհզօր ուժը այսօր այդ կարողութիւնը կորսնցուցած է: Փաստօրէն, նոյնիսկ Լիպիոյ մէջ, ուր այսպէս կոչուած «յեղափոխականները» Քազզաֆիին վարչակարգը տապալեցին շնորհիւ ամերիկեան ռազմական օդանաւներէն Թրիփոլիի բռնատիրոջ ուժերուն դէմ արձակուած հրթիռներուն, իսլամական հատուածներ չվարանեցան սպաննել ամերիկացի դիւանագէտը:

              Թէ իշխանութեան վրայ գտնուող մուրսիները պատրաստ ըլլան բանակցելու Ուաշինկթընի հետ` այդ արդէն իրենց երկրի քաղաքական ղեկավարի դերի պարտադրանքն է: Չի նշանակեր, որ անպայմանօրէն մտիկ ընեն Ուաշինկթընին, ոչ ալ վստահին (եւ ինչո՞ւ վստահին), երբ տեսան, թէ ի՛նչ աւարտ ունեցան մուպարաքներն ու քազզաֆիները, որոնք… վստահած էին Արեւմուտքին: Ինչ կը վերաբերի իրենց գաղափարակից իսլամականներուն, սեփական կուսակցութեան անդամ ըլլան անոնք թէ աւելի արմատական հատուածներու հետեւորդներ, անոնք ոչ մէկ պատճառ ունին հրաժարելու իրենց ծրագրային նպատակներէն, իմա՛` հասարակութեան ներքեւէն իսլամացում եւ իսլամական օրէնքի սահմանադրական կիրարկում, քուէի ճամբով ըլլայ այն, թէ հարկ եղած պարագային` ուժով:

              Միացեալ Նահանգներու Եւրոպայի դաշնակիցներու բացակայութիւնը տարածաշրջանէն շատ աւելի ակնբախ է. ի վերջոյ, եթէ Քազզաֆիին դէմ միջամտութեան նախաձեռնութեան դիմած Ֆրանսա ու Մեծն Բրիտանիա կրցան ապահովել իրենց ընկերութիւններու բաժինը Լիպիոյ քարիւղի արտահանման, կրնան իրենց «մարդասիրական» առաքելութիւնը յաջողած համարել… Եւ եթէ Մարոքի նման Հիւսիսային Ափրիկէի երկիրները թոյլ տան, որ եւրոպական ինքնաշարժներ արտադրող ընկերութիւններ իրենց գործարանները հոն փոխադրեն եւ աշխատաւորներուն ժամական ութ թէ տասը եւրոյի փոխարէն` վճարեն երեք կամ նուազ, դժուար թէ շատ ալ հետաքրքրուած ըլլան, որ նոյնիսկ այդ «չափաւորական» իշխանակարգերը հասարակութեան իսլամացման ուժ կու տան թէկուզ եւ միայն իրենց իշխանութեան շարունակականութիւնը ապահովելու համար` ընդդէմ զարգացող իսլամական ուժերու:

              Երկրորդ, եւ ինչ կը վերաբերի տարածաշրջանային ուժերուն, որոնք դերակատար են Միջին Արեւելքի եւ Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ աշխարհաքաղաքական նոր կարգի կազմաւորման գործընթացին, ապա եւ հոս կարեւոր է անդրադառնալ, որ միջպետական դասական մրցակցութեան ու հզօրութեան տարածման պայքարի ուժականութիւնը հետզհետէ աւելի կը յարմարի ներիսլամական պատմական պառակտման տրամաբանութեան: Այլ խօսքով, Միջին Արեւելքի եւ Հիւսիսային Ափրիկէի աշխարհաքաղաքական կարգը կը կառուցուի սիւննի-շիա հակամարտ զօրակայաններու աշխարհաքաղաքական բաժանման գիծի երկայնքին` թէ՛ միջպետական սահմանագծումներով, թէ՛ ալ պետական սահմաններէն ներս խորացող տարբերութիւններով: Նման վարկած չ՛ենթադրեր նուազեցնել այլ գործօններու անդրադարձը, ազգային ինքնութիւն ըլլայ այդ, համայնքային հաւատարմութեան առաջնահերթութիւն թէ քարիւղի շահերով ու ռազմավարական հաշիւներով հանդէս եկող տարածաշրջանէն դուրս գտնուող ուժերու ուղղակի թէ անուղղակի միջամտութիւն: Բայց եթէ առաջնային պատճառականութիւն մը կայ Միջին Արեւելքի ու Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ աշխարհաքաղաքական կարգի ձեւաւորման, ապա եւ այդ մէկը պէտք է ընկալել ներիսլամական պատմական պառակտումի նորագոյն թէժացման տրամաբանութեամբ: Ուժերու հաւասարակշռութեան քաղաքականութիւնը այս տրամաբանութեամբ է, որ կը շարժի Միջին Արեւելքի մէջ:

              Այս իմաստով, արաբական աշխարհի ալեկոծումներէն ամէնէն աւելի եւ ամէնէն խելացի կերպով օգտուողը եղաւ Թուրքիան, ուր 2002-էն ի վեր իշխանութեան հասած Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութիւնը երկիրը տարածաշրջանային ղեկավար ուժի վերածելու եւ այդ յաջողութեան քաղաքական դրամագլուխը ներքին ոլորտին մէջ օգտագործելու հետամուտ է: Որքան ալ որ ուզէ հանդէս գալ որպէս «չափաւոր» իսլամի բնորդ, հետեւաբար` Արեւմուտքի եւ Միջին Արեւելքի մէջ իշխանութեան գլուխն անցած իսլամական ուժերու միջնորդ, Անգարա չի կրնար շրջանցել իսլամականութեան սիւննի մեծամասնութեան ղեկավարի դերը, որ մինչեւ իսկ կրնայ գաղտնօրէն ցանկալ նորօսմանականութեան իր ձգտումներով: Այս կը նշանակէ` տարածաշրջանէն ներս Իրանի ազդեցութեան զսպում: Արդէն 2009-էն ի վեր Իրան շատ արագ կերպով կորսնցուց իսլամական յառաջապահ ուժի յաւակնութեամբ ձեռք բերած իր հեղինակութիւնը: Եթէ պահ մը պաղեստինեան Համասը Թեհրանին մէջ տեսաւ իր քաղաքական ու տնտեսական նեցուկը, ապա արդէն Անգարան ու Տոհան եկան ցոյց տալու, որ աւելի շահաւէտ է (վերա)միանալ սիւննի զօրակայանին, քան` գրասենեակ պահել Դամասկոսի մէջ կամ վստահիլ իր երկրէն ներս իսկ տնտեսական ահաւոր կացութիւն մը դիմագրաւող եւ արդէն իշխանութենէն հեռացող Ահմատինեժատի ցուցական հակասիոնականութեան:

              Թուրքիա, Քաթար, Սէուտական Արաբիա, թերեւս եւ Եգիպտոս ու Թունուզ աշխուժացած են Միջին Արեւելքի ու Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ սիւննի աշխարհաքաղաքական ազդեցութեան գօտի մը կառուցելու հեռանկարով: Թէ որքանով այս մէկը տարածաշրջանային կայուն իրաւակարգ պիտի ըլլայ, դեռ շատ կանուխ է ըսել: Բազմաթիւ են հարցադրումները, սկսած` արաբներուն եւ, մանաւանդ, Եգիպտոսի կողմէ Թուրքիան կրկին որպէս իսլամական աշխարհի առաջնորդ ընդունելու հարցադրումէն, նկատի ունենալով մօտիկ անցեալը` 19-րդ դարը: Ոչ ալ Արեւմուտքը պատրաստ է Իրանի ազդեցութեան նուազման փոխարէն` իսլամական նոր իրաւակարգի մը մասին իր համաձայնութիւնը տալ, առանց մտահոգուելու անոր անդրադարձէն քարիւղին վրայ: Քրտական անլոյծ հարցի նոր զարգացումները, վերջապէս, աւելի կը բարդացնեն սիւննի աշխարհաքաղաքական կարգի ճակատագիրը, որուն հասնելու համար, ամէն պարագայի, «Սուրիոյ ճակատամարտ»-ի արդիւնքը հիմնական է:

              Արդ, ինչպէ՞ս եղաւ, որ Սուրիա յայտնուեցաւ այս իրավիճակին մէջ:

              Առաջին, ինչպէս արաբական այլ երկիրներու պարագան է ընդհանրապէս, սուրիական վարչակարգն ալ ժառանգատիրական ամբողջատիրութիւն մըն էր, թէկուզ եւ` Պաասի արաբական ազգայնականութեան գաղափարախօսութեամբ իրաւականացած: Որպէս այդպիսին, Սուրիոյ մէջ ալ կային մարդկային իրաւանց ու ժողովրդավարութեան ձգտողներ, որոնք թէեւ Պաշշար Ասատին մէջ սկզբնական տարիներուն տեսան բարեկարգումի հակուած երիտասարդ ղեկավար մը, շուտով սակայն անկէ յուսախաբ եղան: Երկրորդ, սուրիական տնտեսական համակարգի յարաբերական ազատականացումն ու բացումը արտաքին աշխարհին, ճիշդ է, միջին խաւին վրայ դրական անդրադարձ ունեցած էր եւ մինչեւ իսկ թոյլ տուած` համալսարանաւարտ մասնագէտներու հասարակական տեղաշարժի իրականացման: Սակայն բոլոր ամբողջատիրութիւններուն նման, Ասատի վարչակարգի տնտեսական բարեկարգումներէն ամէնէն աւելի օգտուողները եղան իշխանակարգի ու իշխող ընտանիքի ամէնէն մօտիկները: Փտածութեան անխուսափելի հետեւանքներուն կողքին, նման իրավիճակ նաեւ առիթ տուաւ իսլամական շրջանակներու` հրահրելու հակաալաեւիական տրամադրութիւններ: Երրորդ, այս յարաբերական ազատականացման զուգահեռ, յառաջընթաց արձանագրած էր սուրիական հասարակութեան իսլամացումը, որուն նշանները նկատելի էին, եւ որ, ըստ երեւոյթին, չէր մտահոգեր իշխանակարգը: Սուրիոյ մէջ յունուար 2011-ին իսկ Թունուզի եւ Եգիպտոսի օրինակներով զօրաշարժ յառաջացնելու փորձ կատարուեցաւ: Սակայն, եթէ մէկ կողմէ կառավարութիւնը զսպիչ միջոցառումներ ձեռք առաւ, միւս կողմէ` յայտնի էր, որ հասարակութեան կողմէ այդ զօրաշարժերուն ընդառաջման պատրաստակամութիւնը շատ ցած էր: Փաստօրէն բողոքի ելոյթները ծայր առին այդ տարուան մարտի աւարտին, Տարաայի մէջ, եւ բողոքի առաջին իսկ պահէն յստակ դարձաւ, թէ զօրաշարժի ետին կանգնած էին մասնաւորաբար սիւննի իսլամական հատուածներ եւ ոչ այնքան` ժողովրդավարութեան ու մարդկային իրաւանց յանձնառու մտաւորականներ ու արուեստագէտներ, որքան ալ որ արեւմտեան զանգուածային լրատուական միջոցները անպայման ուզէին Սուրիոյ պարագային Թունուզի եւ Եգիպտոսի հետ զուգահեռներ տեսնել: Հրապարակ ելած լոզունգները արդէն բացայայտ դարձուցին միջհամայնքային լարուածութիւն յառաջացնելու, հակաալաեւիական ու հակաքրիստոնէական ատելութիւն հրահրելու յստակ տրամադրութիւն: Գրաւը այդ գործօնին վրայ դրուած էր, նախ` որովհետեւ հասարակութենէն ներս քաղաքացիութեան գիտակցութիւնը չէր ամրագրուած այնքան, որ անկարելի դարձնէր միջհամայնքային լարուածութեան ամէն սադրանք, ապա նաեւ, դժբախտաբար, որովհետեւ իր ամբողջատիրական բնազդին համապատասխան կառավարութեան կողմէ բիրտ հակազդեցութիւն կը սպասուէր, այնպէս` ինչպէս իսլամական հատուածները կը ցանկային: Այդպէս ալ եղաւ փաստօրէն: Ճնշման ու անոր յաւելեալ բռնութեամբ հակազդելու տրամադրուածութիւնը երկիրը առաջնորդեց ախտաւոր շրջանակի թակարդին մէջ: Առիթ տուաւ նաեւ Քաթարին ու Սէուտական Արաբիոյ` Իրանի գլխաւոր դաշնակիցը հարուածելու` ընդդիմադիրները զինելով եւ անոնց շարքերը խտացնելով իսլամական արմատական կազմակերպութիւններու զինեալներով: Առիթէն օգտուեցաւ նաեւ Թուրքիան, որ սպասելիօրէն պատմական թէ աշխարհաքաղաքական առարկայական տուեալներու բերումով չէր կրնար ձեռնածալ մնալ դրացի երկրի վերիվայրումներուն դէմ յանդիման: Տարբեր հարց, որ Անգարա կրնար տարբեր դերակատարութիւն ստանձնել: Բայց հաւանաբար իր տարածաշրջանային հաշիւներուն համար աւելի շահաւէտ գտաւ տագնապին մէջ կողմ ըլլալու այլընտրանքին ռիսքին դիմելը: Կը մնայ, որ Ասատի վարչակարգի տապալման հետամուտ երեք այս երկիրները հաւանաբար չնախատեսեցին, թէ որքան դժուար, եթէ ոչ անկարելի պիտի ըլլար ընդդիմութենէն կազմել միացեալ ճակատ մը, որքան Արեւմուտքը վերապահ պիտի ըլլար աւելի աշխուժօրէն միջամուխ ըլլալու` նկատի ունենալով Լիպիոյ նախադրեալը եւ վարչակարգի անկումէն ետք յառաջանալիք ուժի պարապութեան վտանգաւոր անդրադարձը Լիբանանի ու Իրաքի վրայ, ընդհուպ մինչեւ ընդհանուր բռնկում, որքան Մոսկուան անդրդուելի պիտի մնար Ասատը լքելու ամէն հրաւէրներուն դիմաց, քաջ գիտնալով, որ Դամասկոսի մէջ ի՛նչ իշխանութիւն, որ յաջորդէր ուժով տապալած Պաասին, Միջերկրականի մէջ իր ռազմանաւերը ընդունող միակ նաւահանգիստը պիտի փակէր իր առաջ: Բայց մանաւանդ չնախատեսեցին, թէ վարչակարգը այսքան պիտի դիմադրէր:

              Ազդակ Օրաթերթ - Լիբանան հրատարակուող հայկական օրաթերթ։

              Comment


              • #27
                Re: Syrian Armenian

                Բ. Մաս


                Միջին Արեւելքի ու Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ աշխարհաքաղաքական այս գործընթացին առաջին եւ ամէնէն անտեսուած զոհերը քրիստոնեայ համայնքներն են: Հոս պէտք է շատ յստակ ըսել. Միջին Արեւելքի հասարակութիւններու ամէն իսլամացում քրիստոնեաներուն համար դրական ոչինչ կը խոստանայ: Տակաւին 19-րդ դարէն Միջին Արեւելքի քրիստոնեաները համոզուած էին, որ արաբական հասարակութեանց արդիականացումն ու քաղաքացիական հաւասար իրաւունքներու ամրագրումը ազգային սահմանադրութիւններու մէջ միակ միջոցն է դարերով իսլամական օրէնքի առաջ անհաւասար դիրքի մէջ գտնուելու իրենց իրավիճակի անարդարութեան վերացման: Ահա թէ ինչո՛ւ քրիստոնեաները առաջատար դիրք գրաւեցին արաբական ազգայնականութեան ծնունդի ու զարգացման հոլովոյթին մէջ` Եգիպտոսի պարագային նասըրականութեան զօրակցութիւն ըլլայ այդ մէկը, թէ Պաասի հիմնադրութիւն, ուր կը հանդիպինք Միշէլ Աֆլաքի նման անձնաւորութիւններու: Լիբանանի մէջ քրիստոնեաներու իրավիճակը տարբեր էր: Համայնքային դրութիւնը փաստօրէն բացառեց համարաբական ազգայնականութեան քաշողականութիւնը, որ ընդհակառակը, կրնար մինչեւ իսկ ժխտական ըլլալ քրիստոնեաներուն համար: Բայց սխալ է շատ արագ եզրակացնել, որ քրիստոնեաներուն բախտը բացառապէս կապուած էր Սատտամ Հիւսէյնի, Պըն Ալիի կամ Մուպարաքի ամբողջատիրութեանց հետ:

                Ընդհակառակը, ի մասնաւորի Եգիպտոսի մէջ, արդէն քիչ կասկած կայ, որ Մուպարաքի վարչակարգը թոյլատու եղած է իսլամական արմատականներու կողմէ ղպտիներու դէմ արիւնալի վայրագութեանց արարքներուն` շատ հաւանաբար յուսալով, որ այդ ձեւով իսլամական ընդդիմադիր հատուածները կրնայ «բաւարարել»: Հետեւաբար հասկնալի էր ղպտիներուն գործօն մասնակցութիւնը` Թահրիր հրապարակի հոլովոյթին, ապա նաեւ իսլամականներու իշխանութեան հասնելէ ետք` սահմանադրական գործընթացին, որ իրենց միակ պատեհ առիթն էր առաջքը առնելու քաղաքական-իրաւական համակարգի իսլամացման: Այս յանձնառութիւնը, դժբախտաբար, չ՛երաշխաւորեր իսլամ արմատական հատուածներու կողմէ քրիստոնեաներուն նկատմամբ գործադրուող խտրականութեան թէ վայրագութեան բացառումը:

                Սուրիոյ քրիստոնեաներու ապագային մասին խօսիլը աւելի դժուար է: Կարելի է ենթադրել, թէ այն մեծաւ մասամբ կախում ունի տագնապի աւարտէն: Եթէ տեղ մը տագնապի աւարտի բանակցութիւններու հեռանկար ստեղծուի, ապա եւ այդ մէկը պատեհ առիթ է քրիստոնեաներուն իրենց տեղը ապահովելու ապագայ Սուրիոյ կառուցման հոլովոյթին մէջ: Աւելի դժուար է նախատեսել քրիստոնէական իրավիճակը, եթէ տագնապը աւարտի մէկ կամ միւս կողմի ռազմական յաղթանակով, այն, ինչ որ շատ հաւանաբար կը ցանկայ զինեալ ընդդիմութիւնը: Ամէն պարագայի յստակ է, որ Միջին Արեւելքի ու Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ աշխարհաքաղաքական նոր կարգի ձեւաւորման այս գործընթացը պէտք է թելադրէ Միջին Արեւելքի քրիստոնեայ եկեղեցիներուն աւելի կուռ կերպով կազմակերպուիլ եւ Միջին Արեւելքի եկեղեցիներու խորհուրդի նման կազմակերպութիւններուն տալ քաղաքական աւելի լուրջ դերակատարութիւն:

                Սուրիական քաղաքացիական պատերազմի թակարդը ինկած սուրիահայութեան ապրած տագնապին հետեւանքները իրենց անդրադարձը պիտի ունենան ոչ միայն սփիւռքեան մակարդակով, այլ` համահայկական առումով: Փաստօրէն, երբ սուրիահայութեան տագնապին մասին կը խօսինք, պարտինք գիտակցիլ, որ անիկա սփիւռքի նորօրեայ տագնապն է: Ոչ այն իմաստով, որ անոր անդրադարձը անմիջականօրէն կը զգացուի այլ համայնքներու մէջ: «Կրակը ինկած տեղը կ՛այրէ», եւ որքան ալ որպէս սփիւռք եւ հայութիւն գիտակցինք, թէ ի՛նչ կը նշանակէ Հալէպի, Տէր Զօրի, Գամիշլիի, Քեսապի թէ Դամասկոսի մէջ մեր համախումբ ներկայութեան, պատմական անցեալին ու հարստութեան կորուստի սպառնալիքը, վերապրումի առօրեայ պայքարն ու ապագայի անորոշութեան անձկութիւնը միա՛յն հոն ապրողները կրնան գիտնալ:

                Բայց սփիւռքի գործընթացը միշտ ալ տագնապալից եղած է: Սխալ չէ նոյնիսկ սփիւռքի պատմութիւնը գրել համայնքներու զարգացման ու յարաբերական անկումի վերիվայրումներով: Այս մէկը չի նշանակեր բնաւ, որ համայնքի մը յարաբերական կորուստը այլ համայնքի մը վերելքն է: Ընդհակառակը, ամէն համայնքի յարաբերական անկումին հետ միայն պատմութեան գլուխ մը չէ, որ կը մթագնի, այլ հայութեան համաշխարհային ներկայութեան մէկ երեւոյթն է, որ կը խամրի: Ինչ կը վերաբերի սուրիահայութեան, սարսափելի է նոյնիսկ մտածել, թէ որքա՛ն ահաւոր է սփիւռքի եւ համայն հայութեան համար անոր շիջումը: Կը մնայ, որ տագնապները բարացուցական են նաեւ մեր հաւաքական գոյատեւման գիտակցութեան, եւ անոնց մասին մտածելը, ո՛չ աւելի եւ ո՛չ պակաս, հայութեան հաւաքական գոյատեւման մասին խորհրդածիլ է: Հետեւաբար հարցումը, որ սուրիահայութեան տագնապի այս պայմանները կը պարտադրեն, կը վերաբերի ոչ այնքան անոր ապագային, որքան այդ տագնապին գտած արձագանգին` համայն հայութեան մօտ եւ, փոխադարձաբար, հայութեան հակազդեցութեան: Միայն այս ձեւով կրնանք գիտակցիլ, թէ որքանով հաւաքականօրէն հակազդելու եւ գործելու գիտակից, պատրաստ ու ատակ ենք` որպէս ազգային հաւաքականութիւն:

                Նման արժեւորում այս պահուս բնականաբար անկարելի է: Բայց ճիշդ կ՛ըլլայ յետադարձ ակնարկով բաղդատել սփիւռքեան այլ տագնապներու իրավիճակներ սուրիահայութեան նորօրեայ կացութեան հետ, թէկուզ եւ` քանի մը հարցադրումներ բանաձեւելու համար միայն: Այսպէս, ժամանակագրականօրէն եթէ դէպի մօտիկ անցեալէն աւելի հեռաւոր ժամանակներ երթանք, կրնանք հանդիպիլ 2003-ին ամերիկեան ներխուժումէն ետք Իրաքի հայութեան ապրած տագնապին, 1979-ի Իրանի իսլամական յեղափոխութենէն ետք պարսկահայութեան ապրած տագնապին եւ 1975-ին ծայր առած Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմով տեղւոյն հայ համայնքին ապրած տագնապին: Այս երեքէն լիբանահայութեան պարագան ամենաբաղդատելին է սուրիահայութեան տագնապին, երկու համայնքներու պատմական, մշակութային թէ կազմակերպուածութեան մակարդակի մօտիկութեան, եթէ ոչ` նոյնութեան պատճառով:

                Comment


                • #28
                  Re: Syrian Armenian

                  Պուրճ Համուտը՝ 1978-ին

                  Աւելցնենք, որ երբ բաղդատական ընենք, շատ հաւանաբար աւելի ցցուն ըլլան տարբերութիւնները, քան նմանութիւնները: Բայց պէտք է սկսիլ մէկ հասարակաց յայտարարէ, որ Լիբանանի ու Սուրիոյ հայկական համայնքները ունին, եւ որ հետեւեալն է. ոչ մէկ այլ համայնքի կազմակերպուածութիւն ցարդ ստեղծած է հայապահպանման այն պայմանները, որոնք առկայ են այս համայնքներուն մէջ, ի մասնաւորի ինչ կը վերաբերի արեւմտահայ մշակոյթին ու լեզուին: Նման դերակատարութիւն նախապէս տարբեր ժամանակներու ունեցած էին Պոլիսն ու Եգիպտոսը, եւ թերեւս Ֆրանսան, բայց, ի բացառութիւն Պոլսոյ, 1970-ականներէն ետք ոչ մէկ համայնք, որքան` լիբանահայութիւնն ու սուրիահայութիւնը, կարողացած են այնքան լաւ արեւմտահայ ինքնութեան պահպանման դերը ստանձնել: Թէ այսօր այս իմաստով յոյս կը ներշնչեն Հիւսիսային Ամերիկայի համայնքները, ուր, պէտք է աւելցնել, նիւթական եւ ակադեմական պայմանները շատ աւելի ձեռնտու են նման առաքելութեան շարունակման, այդ արդէն առանձին հարց է: Բայց այդ մէկը չի նսեմացներ սուրիահայ համայնքի տկարացման ժխտական հետեւանքները արեւմտահայ ինքնութեան պահպանութեան իմաստով: Այս է թերեւս հիմնական պատճառը, որ նոյնիսկ ընդհանրական աշխարհին մէջ Լիբանանի ու Սուրիոյ համայնքներու «կեդրոնականութիւնը» դեռ որոշ իմաստ ունի:

                  Այդ իմաստին պատճառով էր, որ երբ 1975-ին պայթեցաւ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմը, համասփիւռքեան զօրաշարժը տագնապի գոնէ առաջին տարիներուն շատ ակնյայտ էր: Արտագաղթի առաջքը առնելու համար, համայնքի դպրոցները բաց պահելու համար, հայկական թաղամասերու անվտանգութեան ապահովման համար կատարուած համասփիւռքեան հանգանակութիւնը եղաւ նշանակալից: 1975-ին սփիւռքի ամենահեռաւոր համայնքներուն մէջ իսկ կար արմատաւորուած գիտակցութիւնը, որ անհրաժեշտ է արտասահմանեան հայութիւնը Հայաստանի մօտ պահել, որովհետեւ սփիւռքի վախճանական նպատակը հայրենադարձութիւնն է:

                  Սուրիահայութեան ներկայ տագնապը եւս համասփիւռքեան զօրաշարժի յանգեցաւ: Սկսելով ՀՕՄ-ի առաջին նախաձեռնութենէն, որ կը միտէր ապահովել սուրիահայ վարժարաններու վերամուտը, հասնելով մինչեւ ՀԲԸՄ-ի տրամադրած սկզբնական մէկ միլիոն տոլարին ու հետագային հանգանակած յաւելեալ 250 հազարին եւ շարունակուող հանգանակութեան: Հարցումը, սակայն, այսօր կը վերաբերի Սուրիոյ հայ համայնքի կարեւորութեան մասին հաւաքական գիտակցութեան առկայութեան: Պարզ է, որ 1975-ի հետեւումով կարելի չէ Միջին Արեւելքի հայութեան հայաստանամերձութիւնը նկատել այդ գիտակցութեան առանցքը: Հայրենադարձութեան առիթը այսօր, ազատ ու անկախ հայրենիքի իրականութեան դէմ յանդիման, ոչ միայն առկայ է, այլ բաց հրաւէրի ձեւով` պետական քաղաքականութիւն, որ կ՛իրականացնէ սփիւռքի նախարարութիւնը: Ճիշդ է, նախարարութիւնը չ՛ըսեր` «Վեր կացէ՛ք, լքէ՛ք ամէն ինչ եւ եկէ՛ք Հայաստան», սակայն հայաստանեան քաղաքացիութեան ստացումէն մինչեւ Հայաստան հաստատուած սուրիահայութեան կեցութեան պայմաններու ստեղծման մասին տարբեր որոշումներու կայացումը բարացուցական են պետութեան դրական տրամադրուածութեան: Ինչ որ, հարկ է դիտել տալ, թէկուզ եւ որոշ չափով շեղինք նիւթէն, այդ տրամադրուածութիւնը փաստօրէն չկար, երբ իրաքահայութիւնը նախաձեռնեց հայրենադարձութեան: Իրաքահայութեան փորձառութիւնը լաւ նախընթաց մը չէ, բայց փաստը կայ կեցուածքի ու քաղաքականութեան փոփոխութեան: Մնացեալը արդէն Հայաստանի տնտեսա-ընկերային համակարգի պայմաններէն կախում ունի: Երկուք են ուրեմն առաջին հարցումները, որոնք հարկ է բանաձեւել եւ պատասխաններու մասին մտածել, ոչ միայն սուրիահայութեան անմիջական ապագայի, այլ ընդհանրապէս սփիւռքի, հայրենադարձութեան եւ հաւաքական զօրաշարժի պայմաններու մասին: Առաջին, մարդասիրական ամէն արդար նկատառումներէն եւ, նոյնիսկ, ազգասիրական զգացականութենէ անդին, ազգային հաւաքական գոյատեւման ու զարգացման ռազմավարութեան իմաստով ինչո՞ւ պէտք է օժանդակել սուրիահայութեան, կամ` նման տագնապալի պայմաններու մէջ գտնուող որեւէ համայնքի: Պատասխանին մասին հարկ է մտածել ազգային հաւաքական ռազմավարութեան մը տրամաբանութեամբ, որովհետեւ այդ մէկը այսօր այնքան յստակ չէ, որքան որ էր, կամ կը թուէր ըլլալ 1975-ին լիբանանահայութեան դիմագրաւած տագնապի օրերուն: Տեսականօրէն գէթ, գոյութենական տագնապ դիմագրաւող որեւէ համայնք հաւաքական փրկութեան որեւէ հեռանկար կրնայ տեսնել հայրենադարձութեան մէջ: Երկրորդ, պետական քաղաքականութենէն եւ քաղաքական կամքէն անդին, Հայաստանի ընկերա-տնտեսական համակարգը պատրա՞ստ է հայրենադարձութեան իրականացման: Հարցումը կարեւոր է, որովհետեւ անոր պատասխանէն շատ բան կախեալ է սփիւռքի մէջ հայրենադարձութեան տրամադրուածութիւնը առարկայականօրէն քաջալերելու համար: Երկու հարցումներու պարագային ալ դժուար չէ տեսնել, թէ ինչպէ՛ս իրարու կ՛առնչուին սփիւռքն ու հայրենիքը, Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումներն ու սփիւռքի նկատմամբ քաղաքականութիւնը: Անշուշտ կրնան եւ չառնչուիլ, եթէ այդ ուղղութեամբ հասարակական տրամադրուածութիւն, քաղաքական կամք եւ պետական քաղաքականութիւն չըլլայ, կամ` եթէ այդ բոլորը ըլլան, եւ ընկերա-տնտեսական պայմանները թոյլ չտան անոնց առնչումը:

                  Սուրիահայութեան համար սփիւռքեան զօրաշարժի հարցը կը բերէ երկրորդ տարբերութեան մը, որ բացայայտ դարձաւ: Փաստօրէն աւելի աշխուժացաւ հայրենի հայութիւնը, քան սփիւռքը, կամ գոնէ այդպէս կ՛երեւի, եթէ նկատի ունենանք յարաբերաբար կարճ ժամանակաշրջանի մը ընթացքին իրերայաջորդ օդանաւերով «Օգնի՛ր եղբօրդ» նախաձեռնութեան յաջողութիւնը` հակառակ բոլոր դժուարութիւններուն: Եթէ կայ դրական երեւոյթ, այդ ալ հայրենի հայութեան այս զօրաշարժն է, որուն գնահատականը ե՛ւ առարկայական, ե՛ւ բարոյահոգեբանական իմաստով պէտք է տալ մօտիկ ապագային: Ճիշդ է, Լիբանանի տագնապի առաջին տարիներուն ալ Խորհրդային Հայաստանի օժանդակութիւնը եղաւ առանցքային, եւ ո՞վ կրնայ մոռացութեան տալ Զօրի Բալայեանի գլխաւորութեամբ հայահոծ թաղեր պտտած ու համայնքային կազմակերպուածութեան ամէն երեւոյթներուն ականատես եղած հայրենի մտաւորականներուն այցելութիւնը: Աւելի՛ն. թերեւս մինչեւ այսօր հայրենիք-սփիւռք մերձեցման հոլովոյթին մէջ այդ երեւոյթը իր արժանի տեղն ու գնահատականը չէ գտած: Բայց «Օգնի՛ր եղբօրդ» երեւոյթը իր իմաստով իւրայատուկ է որպէս նախընթաց, որուն մասին անհրաժեշտ է լուրջ խորհիլ, երբ փորձ կատարուի վերի երկու հարցումներուն պատասխանելու: Այլ խօսքով, միայն արդար ազգասիրութի՞ւն է սփիւռքեան տագնապահար համայնքի մը օժանդակութեան հասնելու հայրենի հասարակութեան նախանձախնդրութիւնը, թէ՞ հիմնաւորուած է հայ ժողովուրդի հաւաքական գոյութեան մասին ռազմավարական գիտակցութեամբ:



                  Հալէպը՝ 2012-ին

                  Երրորդ, Լիբանանի տագնապին ժամանակ հայ համայնքը յարաբերաբար պատրաստ էր, եւ ի սկզբանէ հայ քաղաքական կուսակցութիւնները ի մի եկան յստակ քաղաքականութեան մը ճշդումով: Նման միասնականութիւն թերեւս աննախընթաց էր ներքին պառակտումներու եւ արիւնալի բախումներու ամբողջ անցեալ մը ունեցող սփիւռքին, նոյնինքն լիբանանահայ համայնքին համար: Սուրիահայութեան պարագային կը թուի, թէ տագնապի բոլոր ազդանշանները 2011-ի երկրորդ կէսէն սկսեալ այնքան համոզիչ չեղան նախապատրաստուելու համար անոր դիմագրաւման: Թերեւս պատճառը այն է, որ Լիբանանի մէջ հայ համայնքին քաղաքական համարկումը համակարգին հետ շատ տարբեր էր սուրիահայ համայնքի պարագայէն եւ թոյլ կու տար յաւելեալ նախաձեռնութիւն: Սուրիոյ միակուսակցական ամբողջատիրութեան պայմաններու մէջ հայ համայնքը նոյն ազատութիւնները չունէր, ոչ ալ կրնար շատ բացայայտօրէն հակադրուիլ իշխանութիւններուն, երբ կը դիմէին հայութեան շահերուն վնաս հասցնող նախաձեռնութիւններու, ինչպիսին եղաւ, օրինակի համար, Պաշշար Ասատին մերձեցումը Թուրքիոյ հետ: Մանաւանդ որ Սուրիոյ մէջ հակահայ պետական հալածանքներու անցեալ կար: Այս չի նշանակեր, որ սուրիահայութիւնը երկրի քաղաքական հոլովոյթէն ամբողջովին անջատուած էր: Փաստօրէն այդ հոլովոյթի ներքին ծալքերուն այնքան ծանօթ էր, որ իրականացուց Ցեղասպանութենէն վերապրած հայութեան ապաստան տուած աշիրեթապետերու այցելութիւնը Հայաստան: Բայց ի վերջոյ, հակառակ բոլոր զգուշաւորութեանց, սուրիահայութեան համար շատ աւելի դժուար եղաւ, եւ է, լիբանանահայութեան փորձին հետեւումով «դրական չէզոքութեան» դիրքերով հանդէս գալ: Ոչ միայն, որովհետեւ, պէտք է ընդունիլ, հայ համայնքը Ասատի վարչակարգէն դժգոհելու մասնաւոր պատճառ չունէր: Այլ որովհետեւ Սուրիոյ արիւնալի տագնապը, իսլամական արմատականներու ուղղակի թշնամանքը հայութեան եւ քրիստոնեաներուն նկատմամբ, թրքական գործօնը եւ վարչակարգին դէմ կռուողներու շարքին ազերիներու ներկայութեան փաստը այնքան ալ վստահութիւն չեն ներշնչեր այս «ընդդիմութեան» հետ լեզու գտնելու հեռանկարին նկատմամբ: Հետեւաբար չորրորդ հարցում մը, որ այս բաղդատական վերլուծումը կը պարտադրէ, կը վերաբերի սփիւռքի քաղաքական համարկումին. համայնքները ի՞նչ



                  ձեւով պէտք է մասնակից ըլլան իրենց բնակած երկիրներու քաղաքական հոլովոյթներուն: Եւ եթէ պարզ է, որ հաւանաբար կարելի չըլլայ գտնել մէկ պատասխանի հասարակաց յայտարար մը, որովհետեւ բնականաբար իւրաքանչիւր երկրի պայմաններէն կախում ունի տեղւոյն համայնքի քաղաքական համարկումը, հարցումին կ՛ենթադրէ երկրորդ եւ աւելի բարդ բաժին մը. ի՞նչ ձեւով կրնան տագնապահար վիճակի մէջ գտնուող համայնքի մը օգնութիւնը իրենց օրակարգին վրայ բերել: Հոս, պարզ է, հարցը կը վերաբերի քաղաքական օժանդակութեան, ոչ` մարդասիրական: Այս հարցումը կը բանաձեւուի` մեկնած այն համոզումէն, որ սփիւռքի մէջ այլեւս անկարելի է անտեսել քաղաքական համարկումը եւ մտածել իրենց քաղաքական շրջապատէն անջատ համայնքային գործընթացներու մասին: Կը բանաձեւուի նաեւ` մեկնած այն դիտարկումէն, որ ի բացառութիւն Միացեալ Նահանգներու մէջ տեղի ունեցած նախաձեռնութեան մը, որ կը միտէր ամերիկեան վիզաներ դիւրացնել սուրիահայ համայնքին, սփիւռքի զօրաշարժը իրականացաւ մարդասիրական օգնութեան համար. քաղաքական իմաստով այնքան ալ յստակ չէր ի՛նչ ըսել կամ ի՛նչ նախաձեռնութեան դիմել:

                  Վերջապէս, բաղդատելով լիբանանահայութեան եւ սուրիահայութեան երկու կացութիւններն ու անոնց թելադրած խորհրդածութիւնները, լիբանանեան տագնապին ժամանակ Խորհրդային Հայաստանը ունէր խորհրդանշական արտաքին գործոց նախարարութիւն մը, բայց չունէր Մոսկուայէն անկախ դիւանագիտութիւն: Նոյնը չէ պարագան այսօր: Սփիւռքով, ճիշդ է, կը զբաղի յատուկ նախարարութիւն մը, բայց շատ պարագաներու, եւ յատկապէս տագնապի պայմաններուն մէջ, հայկական դիւանագիտութեան միջամտութիւնը անխուսափելի կը դառնայ: Հետեւաբար վերջին հարցումը կը վերաբերի Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան. ինչպէ՞ս մշակել հայեցակարգ մը որ հայկական դիւանագիտութեան օրակարգի վրայ բերէ գոյութենական տագնապ դիմագրաւող որեւէ համայնքի իրավիճակ:

                  Ազդակ Օրաթերթ - Լիբանան հրատարակուող հայկական օրաթերթ։

                  Comment


                  • #29
                    Re: Syrian Armenian

                    Սիրիահայերը ստանում են Արցախի պետական աջակցությունը
                    20.Մարտ.2013



                    Սիրիայում տեղի ունեցող պատերազմի պատճառով շատ սիրիահայեր հաստատվել են, ինչպես արտասահմանում, այնպես էլ Հայաստանում և Արցախում: Այս պահի դրությամբ ավելի քան 100 սիրիահայ հաստատվել են ԼՂՀ-ում:

                    Panorama.am-ի հարցին, թե արդյո՞ք սիրիահայերին աջակցելու հստակ ռազմավարություն կա, ԼՂՀ նախագահի աշխատակազմի հասարակայնության հետ կապերի գլխավոր վարչության պետ Դավիթ Բաբայանը նշեց.

                    «Սիրահայերը մեր հայրենակիցներն են և Արցախի իշխանություններն իսկզբանե պատրաստականություն էր հայտնել աջակցելու նրանց՝ բնակվելու և ապրելու հնարավորություններ ստեղծելու հարցում: Պետությունն այդ ուղղությամբ հստակ քաղաքականություն է իրականացնում»:

                    Նրա խոսքերով, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Արցախ եկած սիրիահայերի մեծ մասը հողագործներ են, ապա նրանք ևս իրենց աշխատանքով կարող են մեծ նպաստ բերել Արցախի գյուղատնտեսության զարգացմանը:

                    «Պետությունը ամեն ինչ անում է նրանց տանիքով ու աշխատանքով ապահովելու, ինչպես նաև՝ պայմաններին հարմարվելու համար»,- նշեց Դ. Բաբայանը:

                    Comment


                    • #30
                      Re: Syrian Armenian

                      22 March 2013
                      Armenians flee Syria for their ancestral homeland

                      By Damien McGuinness
                      BBC News, Yerevan
                      A century after their ancestors fled mass killings in Ottoman Turkey, Armenian communities are again on the move - amid fears they could become victims of violence in Syria.
                      The latest composition by musician Sarkis Atamian is haunting, combining melancholic Middle Eastern melodies and ancient Armenian folk instruments.
                      It is an emotional homage to his hometown, Aleppo - which he has fled because of the heavy fighting.
                      The musical mix reflects Mr Atamian's own background: he is ethnically Armenian. But for generations his family has lived in Syria.
                      Many Armenians are now finding their lives in Syria untenable - alarmed by the on-going war, and terrified of what may come next.
                      As Christians, some fear for their futures if Islamist rebels take control.
                      President Bashar al-Assad, and his father before him, have traditionally been tolerant towards non-Muslim minorities.
                      "The good thing here in Armenia is that you know the language, the alphabet, the religion," says Mr Atamian, as he sips aniseed-flavoured tea in one of the new Syrian-Armenian restaurants, which have been opened in Armenia's capital Yerevan by people fleeing the war.
                      "When I came here, I thought: 'the people look like you. The faces, physically, they're like you!'" he added.
                      Mr Atamian had a successful career as a film composer in Syria. But as the fighting in Aleppo worsened, he fled with his wife and young child last year. He now works as a pianist in a restaurant.
                      Fearing reprisals
                      Increasing numbers of ethnic Armenians from Syria are now joining him. More than 10,000 have fled here since the fighting started two years ago - and 7,000 have applied for residency.
                      Aleppo, which is home to most of Syria's 100,000 Armenians, has seen some of the heaviest fighting. People fleeing the city say the street battles and the bombings have become too dangerous. Armenians, who are traditionally middle-class merchants, say their businesses are being ruined by the chaos of war.
                      But when you ask Armenians which side they want to win the war in Syria, they avoid expressing support for either the rebels or the government - and tell you they only want peace.
                      The official line of the Armenian government is neutrality. Many Armenians are terrified that relatives back in Syria will be targeted by the rebels, if the Armenian community is portrayed as pro-Assad.
                      Others, who want to return one day, fear reprisals from the Syrian authorities if they are seen as supporting the uprising.
                      Special schools
                      Not far from the restaurant in central Yerevan, a class of small children are following the Syrian school curriculum, reading textbooks in Arabic.
                      That is because this school of 300 pupils was set up specifically for the children of ethnic Armenians from Syria. Their parents hope to return with them to Syria when the fighting dies down.
                      The children in this class are only seven or eight years old. But all of them say they have experienced war close-up, having seen bombings, gun battles, or tanks rolling down the streets.
                      "There was a Syrian-Arab school opposite our home," remembers eight-year-old Lilit Doshokhlanian, who arrived a few months ago from Damascus. "One day tanks arrived, and there was shooting. The school was completely destroyed. So we left before my school was destroyed too."
                      Some of the children tell me that they miss their friends back in Syria.
                      Like all 16 teachers here, head teacher Nora Pilibbossian is also an ethnic Armenian who fled from Syria.
                      She set up this school, with the help of the Armenian government, after she escaped from the war last summer, having noticed the thousands of families arriving.
                      "I get so upset when I see what's going on in Syria right now. God know what's going to happen. That's where we were born, grew up and went to school. We had our homes there, and our friendships with Syrian-Arabs, who we lived and worked with. Now we've left everything behind."
                      Ancestral parallels
                      But the plight of those fleeing war has been eased by the welcome they have received.
                      In Armenia, they are well aware of the parallels with events a century ago.
                      Nora's great-grandparents, like the forefathers of most Syrian-Armenians, escaped the mass killings of hundreds of thousands of Armenians in 1915 by Ottoman Turks.
                      They were given refuge in Syria. But today their descendants are also fleeing violence.
                      So even though unemployment is around 20% and Armenia is desperately poor, there is no public resentment here that a wave of refugees might take scarce jobs or housing.
                      Instead some Armenians have opened up their homes. Charities have been set up to provide clothing, and help find work and accommodation. Plus, after initially being criticised for not doing enough when the conflict first broke out, the government has eased visa and residency restrictions.
                      "Everyone understands that they are the descendants of those Armenians who died in the genocide. We all want to do something to help," says Firdus Zakarian, from Armenia's Ministry of Diaspora.
                      Being uprooted like your forefathers is painful. But this time round Armenians are not fleeing violence aimed specifically at them. But rather escaping a civil war, which is looking increasingly dangerous for everyone.

                      Comment

                      Working...
                      X