Announcement

Collapse

Forum Rules (Everyone Must Read!!!)

1] What you CAN NOT post.

You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene

You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)

The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!


2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.

This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.

3] Keep the focus.

Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.

4] Behave as you would in a public location.

This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.

5] Respect the authority of moderators/admins.

Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.

6] Promotion of sites or products is not permitted.

Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.

7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.


- PLEASE READ -

Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.


8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)

If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
See more
See less

Regional geopolitics

Collapse
X
Collapse
 
  • Page of 422
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts
Previous 1 2 3 4 5 6 12 52 102 422 template Next
  • #11
    Re: Regional geopolitics

    Թուրքիային մղում են պատերազմի

    http://www.lragir.am/armsrc/politics52275.html


    Թուրքիան հայտարարել է, որ հայ-թուրքական Ցյուրիխյան համաձայնությունները հանել է օրակարգից: Փաստացի, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթաց այլեւս գոյություն չունի: Քաղաքագետ Իգոր Մուրադյանին խնդրեցինք մեկնաբանել Թուրքիայի այդ որոշումը, եւ այն, թե ինչու դա տեղի ունեցավ հիմա:
    - Ես բազմիցս գրել եմ եւ ելույթներ ունեցել, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների “կարգավորման” գործընթացը կապված է ոչ թե այդ նպատակին հասնելուն, որպես այդպիսին, այլ Թուրքիայի էքսպանսիան զսպելու, առաջին հերթին տարածաշրջանի ուղղություններով, ԱՄՆ ռազմավարության հետ:
    Հայկական հարցը մինչեւ Թուրքիայի ու Հայաստանի տվյալ շփումները գտնվում էր ոչ այնքան դինամիկ վիճակում, եւ անհրաժեշտ էր հայկական գործոնին տալ այլ հնչեղություն եւ նշանակություն: Դա հաջողությամբ իրականացվեց, եւ Հայաստանը, ինչպես նաեւ հայկական խնդիրների ողջ համալիրն առավել նշանակալի տեղ գրավեցին Թուրքիային զսպելու ԱՄՆ մասշտաբային քաղաքականության մեջ, ինչը ենթադրում է, միաժամանակ, այդ երկրի հետ թե համագործակցություն, թե շրջափակում:
    Միանգամից ասեմ, որ ես բավական դրական եմ վերաբերում ԱՄՆ այդ ռազմավարությանը, եւ թեեւ այն հղի է տարածաշրջանում լարվածության ուժեղացմամբ, այդ թվում մեծացնում է Հայաստանի համար սպառնալիքներն ու ռիսկերը, սակայն դա առայժմ Հայաստանի անկախ արտաքին քաղաքականության կարեւորագույն պայմանն է:
    Թուրք-հայկական հարաբերությունը տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ ինչ որ անջատ բան չէ, այլ սերտ կապված է, ավելի ճիշտ, համադրվում է տարածաշրջանի ամբողջ շարք խնդիրների հետ, որոնք ԱՄՆ-ը հաջողությամբ դասավորել է նույն` Թուրքիային զսպելու քաղաքականության մասով: Որ ուղղությամբ էլ Թուրքիան փորձի իրականացնել իր էքսպանսիան, առաջանում են լուրջ խնդիրներ, որոնք կոչված են Թուրքիային ներքաշել մեծ ու փոքր ռազմաքաղաքական հակամարտությունների մեջ:
    Անհերքելի փաստ է թվում այն, որ արաբական երկրներում հեղափոխությունների շարքի արդյունքում ուժեղացել է Թուրքիայի ոչ միայն պարզապես շրջափակումը, այլեւ մեկուսացումը Մերձավոր Արեւելքում, որտեղ Անկարան իր գլխավոր խաղադրույքը կատարում է նեոօսմանիզմի վրա: Թուրքիայի փորձերը` ինտեգրվել քրդական քաղաքական տարածությանը, այդ թվում Իրաքի Քրդստանի, հանգեցրին քրդերի հետ ծավալվող պատերազմի: Մենք հնարավորություն ունեցանք տեսնել թուրք-իրանական հարաբերությունների ցնցումներ, թուրքական էքսպանսիայի ճանապարհին ավելի ուժեղ շիա գոտու ստեղծում` Սիրիայի ու Իրանի հետ հարաբերությունների վատթարացման արդյունքում, եւ շուտով էլ` Իրաքի:
    Թուրքիան բավական արագ հասկացավ, որ չի կարող ԱՄՆ-ից ու Եվրոպայից հասնել հայկական ուղղությամբ իր գլխավոր նպատակին, այսինքն` Հայկական հարցի վերջնական չեզոքացմանը, որը շարունակում է Թուրքիայի հանդեպ Արեւմտյան հանրության քաղաքականության մեջ մնալ որպես կարեւոր լծակ:
    Թուրքիային պետք չէ Հայաստանի հետ հարաբերության կարգավորում, եթե հայկական հարցը պահպանում է իր տեղը միջազգային քաղաքականության մեջ: Բացի այդ, պետք է նկատի առնել, որ Թուրքիան երկար ժամանակով “խրվել է” Մերձավոր Արեւելքում, որտեղ նրան փորձում են ներքաշել տարածաշրջանի մասշտաբով մեծ պատերազմի կամ զինված հակամարտության մեջ, ինչն էլ տեղի է ունենում, այդ պատճառով էլ Թուրքիան հնարավորություն չունի ակտիվացնել իր քաղաքականությունը ոչ Հարավային Կովկասում, ոչ էլ Բալկաններում, առավել եւս` Կենտրոնական Ասիայում, որի մասին արդեն հասցրել է մոռանալ:
    Միաժամանակ, նաեւ սպասելի է լուրջ տնտեսական ճգնաժամ Թուրքիայում, որից նա սկսել է զգուշանալ: Այսպես թե այնպես, Թուրքիան արդեն մասնակի, ավելի շուտ ցուցադրական “վերադարձել է” ԱՄՆ վերահսկողության տակ, թեեւ երեւում է հույս ունի շարունակել իր արտաքին քաղաքականությունը:
    Այս պայմաններում, Անկարան չի կարող թույլ տալ, որ Հայաստանի հանդեպ, ավելի ճիշտ Հայկական հարցի հանդեպ իր քաղաքականությունը կասկածի ենթարկվի: Այս հարցում ամեն ինչ պետք է լինի լիովին որոշակի եւ կասկած չառաջացնի, քանի որ Հայկական հարցը, որով արտաքին կողմերը, նույնիսկ գործընկերները, կարող են մանիպուլյացիա անել, ոչ միայն պարզապես արտաքին քաղաքականության, այլեւ Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության հարց է, ասել է Իգոր Մուրադյանը:

    Comment

    • #12
      Re: Regional geopolitics

      Թուրք-եգիպտական դաշինք չի կարող լինել


      Քաղաքագետ Իգոր Մուրադյանը lragir.am-ի խնդրանքով մեկնաբանել է Եգիպտոսի եւ Թուրքիայի դաշինքի վերաբերյալ տեղեկությունները

      Իսրայելի լրատվամիջոցներում ըեղեկություններ են հրապարակվել, թե Անկարան եւ Կահիրեն պատրաստվում են կնքել ռազմական եւ տնտեսական դաշինքի մասին համաձայնագիր Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանի հաջորդ շաբաթվա մեջ նախատեսվող այցի ժամանակ: Իհարկե, այն, որ իսրայելցիներն ԱՄՆ-ին «զգուշացնում են» Եգիպտոսի ու Թուրքիայի բավական էքստրավագանտ մտադրությունների մասին, վատ չէ, առավել եւս, որ թե Թուրքիան, թե Իսրայելը գտնվում են սեփական արտաքին քաղաքական հետագա ծավալման ուղիների որոնումների մեջ, ինչն իսկապես կարող է հանգեցնել անսպասելի արդյունքների:

      Սակայն դաշինք ստեղծելու մտադրությունների մասին խոսելն անհեթեթ է: Ոչ վաղ անցյալում Եգիպտոսն ու Սաուդյան Արաբիան միավորել էին իրենց ջանքերը՝ կանխելու թուրքական էքսպանսիան Մերձավոր Արեւելքում, եւ առաջին հերթին թույլ չտալու Թուրքիայի դիրքերի ուժեղացում Սիրիայում եւ Իրաքում:

      Լիովին հավանական է, որ արաբական քաղաքական էլիտան ներկայում, ինչպես երբեք, տարանջատված է, եւ նկատվում է խոր ճգնաժամ արաբ գործիչների՝ արաբական աշխարհի մոտ ապագայի վերաբերյալ պատկերացումներում: Տվյալ իրավիճակում հնարավոր են պետությունների միջեւ զանազան մանեւրներ եւ համաձայնություններ: Եգիպտական հեղափոխությունը, ավելի ճիշտ՝ քաղաքական հեղաշրջումը, պայմանավորում է այդ երկրի տարբեր խմբերի ձգտումները՝ խմբագրումներ կատարել ներքին ու արտաքին քաղաքականության մեջ: Ավելի ճիշտ, նրանք կցանկանային ցուցադրական քաղաքականություն եւ հաստատել ինչ որ նոր կաղապարներ Եգիպտոսի դիրքորոշման մեջ:

      Պետք է նշել, որ Թուրքիան, Եգիպտոսը եւ Սաուդյան Արաբիան, Թուրքիայի հակազդման քաղաքականության կողքին, մտահոգ են Իրանի քաղաքականությամբ, որի դիրքերը Մերձավոր Արեւելքում զգալիորեն ավելի ուժեղ են, քան Թուրքիայինը:

      Ներկայում, երբ Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի քաղաքականությունը պարտություն է կրել Լիբիայի, Սիրիայի իրադարձությունների և քրդերի գործունեության հետևանքով, արաբական 2 առաջատար պետությունները կարող են իրենց թույլ տալ նոր խաղ առաջարկել` այժմ արդեն շեշտը դնելով Իրանին հակադարձելու վրա: Արաբական վերնախավը, դիրքորոշումների ու հայացքների տարբերություններով հանդերձ, հիմնականում համոզված է, որ Իրանն արաբական աշխարհում լուրջ աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ մտցնելու և այն իր շահերին ենթարկելու նպատակներ է հետապնդում: Այսպես թե այնպես, իրանական գործոնը վճռորոշ կարող է դառնալ Եգիպտոսի, Սաուդյան Արաբիայի և Թուրքիայի միջև որոշակի համաձայնություններում:

      Ամեն դեպքում, ոչ թե Իսրայելը, այլ հենց Իրանը կարող է դառնալ Եգիպտոսի և Թուրքիայի որոշակի մերձեցման պատճառը: Սակայն, պնդել, որ այս 2 պետությունների միջև հարաբերությունները կարող են դաշինքի բնույթ ստանալ, կամ ավելորդ նախազգուշանալու, կամ էլ ուռճացված ազդանշան ամերիկացիներին տալու նպատակ ունեն:

      Արաբական պետությունների մեծամասնությունից, եթե ոչ բոլորից, արմատապես տարբերվող Եգիպտոսը համալսարանների և վերլուծական կենտրոնների երկիր է եւ ունի ուժեղ զինված ուժեր և հետախուզական ծառայություններ:

      Եգիպտական վերնախավը ժամիշխան ու մարիոնետ չէ, ինչը ցույց է տվել 2011 թ եգիպտական հեղափոխությունը: Չնայած քաղաքականության մեջ նշանակալի փոփոխություններին, Եգիպտոսը եւ Թուրքիան շարունակում են մնալ ԱՄՆ գործընկերները և չեն կարող հեռանալ Վաշինգտոնից: Մերձավոր Արևելքում թուրքական էքսպանսիան զսպելու ամերիկացիների դիրքորոշումը միանշանակ է, եւ ԱՄՆ-ն սերտ համագործակցել է Եգիպտոսի և Սաուդյան Արաբիայի հետ այդ հարցում: Եգիպտոսը շարունակում է պահպանել իր պարտավորությունները ԱՄՆ և Արեւմուտքի, ինչպես նաեւ ողջ արաբական էլիտայի առջեւ, իսկ նման “համակարգից դուրս” որոշման մասին, ինչպիսին է Թուրքիայի ու Եգիպտոսի դաշինքը, խոսելը պարզապես ծիծաղելի է: Եգիպտոսում իշխանության է մնում նախկին քաղաքական ու վարչական էլիտան, որը հասկանում է, որ իրենց երկրի համար գլխավորը ներկայիս միջազգային և տարածաշրջանային կարգավիճակը պահպանելն է: Տարածաշրջանում արգելափակման նոր պայմանների ձեւավորումը և “կրկնակի զսպման” քաղաքականության վարումը, հաշվի առնելով Թուրքիայի և Իրանի հավակնությունները եւ միաժամանակ մի քանի շեշտադրումների հերթագայությամբ հանդերձ, իրապես ակտուալ քաղաքականություն է Եգիպտոսի համար:

      http://www.lragir.am/armsrc/politics52863.html

      Comment

      • #13
        Re: Regional geopolitics

        http://www.lragir.am/armsrc/politics52787.html


        Նաբուկո նախագծի տապալման հետեւանքը


        Եւ այսպես, Ռուսաստանն ու Գերմանիան զինել և գրեթե շահագործման են հանձնել Հյուսիսային հոսք գազատարը, որը թույլ կտա գազն Արևմտյան Եվրոպա տեղափոխել շրջանցելով ոչ միայն Ուկրաինան, այլև Լեհաստանը և Կենտրոնական Եվրոպայի մյուս պետությունները: Վարչապետ Վ. Պուտինը արտահայտվել է ենթադրյալ գազամուղերի այլընտրանքային երթուղիների մասին. “Որտե՞ղ են այդ բոլոր այլընտրանքային նախագծերը: Դրանք բոլորը թղթի վրա են: Իսկ Հյուսիսային հոսք ծրագիրը հաջողվել է կյանքի կոչել»:

        Հյուսիսային հոսքի կառուցումը, որն առաջին հերթին կապահովի 27.5 մլրդ խմ գազի մատակարարումը, իրոք, լուրջ հայտ է Նաբուկոյի ձախողման համար, որով թուրքմենական ու ադրբեջանական գազը պետք է մատակարարվի Եվրոպա: Եթե անգամ Հարավային հոսքը, որը կարող է գցվել Սև ծովի տակով, չկառուցվի, ապա Ռուսաստանն արդեն հաստատել է գեոտնտեսական մրցակցություն վարելու իր ունակությունը:

        Սակայն Նաբուկոյի ձախողումը կարող է հանգեցնել կասպիական գազի պաշարների “մասնատման”, այսինքն` թուրքմենական գազը մեծամասմաբ կուղղվի Չինաստան ու Պակիստան, իսկ ադրբեջանականը` ամենայն հավանականությամբ, մածամասամբ, ակամա ուղղվելու է Ռուսաստան:

        Նաբուկոյի ձախողումը, “տեղականի”, այսինքն տարածաշրջանային նշանակության, բոլոր հնարավոր այլընտրանքներով հանդերձ, կարող է հանգեցնել դեպի Ռուսաստան ադրբեջանական գազի տեղափոխմանը, առավել ևս, որ դրա համար կան տեխնիկական հնարավորություններ եւ լրացուցիչ ներդրումների ու նոր գազատարի կառուցման կարիք չկա: Ադրբեջանական գազը ներմուծելու Ռուսաստանի հիմնական մրցակիցը Թուրքիան է, եւ այն, Թուրքիայի տարածքը հատելով, դժվար թե կարողանա հայտնվել Բալկաններում: Սակայն նավթի արդյունահանման ու արտահանման աստիճանաբար կրճատումը, որը կսկսվի 2014 կամ 2018 թ հետո, Ադրբեջանից կպահանջի գազի արտահանման ծավալների արագ աճ, այդ պատճառով “ռուսական տարբերակը” շատ հավանական է:

        Ընդ որում, տվյալ “ռուսական տարբերակը” կարող է դանդաղեցնել Ադրբեջանում գազի արդյունահանման ծավալների աճը, քանի որ հյուսիսային ուղղությունն այնքան դինամիկ ու ծավալուն չէ, որքան արևմտյանը: Դա, անկասկած, կհանգեցնի ադրբեջանա-ռուսական հարաբերությունների ամրապնդմանը և կսահմանափակի ադրբեջանական գազի արդյունահանումը, որը կերկարաձգի այդ ռեսուրսի սպառման ժամկետը: Դրա հետ կապված, Նաբուկո ծրագիրը շատ բարենպաստ է Հայաստանի ռազմավարական շահերի համար, առավել ևս, եթե հաշվի առնենք, որ Կովկաս-կասպիական տարածաշրջանում նավթագազային համալիրը դարձել է հարաբերական անվտանգության գործոն:

        Իգոր Մուրադյան

        Comment

        • #14
          Re: Regional geopolitics

          «Խփված խաղաքարտ»


          Արաբական աշխարհում տեղի ունեցող հեղափոխական իրադարձությունների պայմաններում հետաքրքրություն են ներկայացնում ֆրանսիական ու եվրոպական փորձագետների կարծիքն ու գնահատականներն այն հիմնական խնդիրների առնչությամբ, որոնց բախվում են Ֆրանսիան ու Եվրոպան` Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականության արդյունքում։

          Մերձավոր Արևելքը երկար ժամանակ Եվրոպայի պատշաճ ուշադրությունից դուրս է եղել, իսկ վերջին ժամանակներս ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը հանգեցրել է Արևմտյան ընկերակցությունից Մերձավոր Արևելքի երկրների առավելագույն անջրպետմանը։ Միաժամանակ, երբ Իրանը, օգտվելով այդ իրավիճակից, իրեն սկսեց կարծել արաբական աշխարհի «առաջատար» և Իրաքում ԱՄՆ-ի գործողությունների ընթացքում ուժեղացրեց իր դիրքերը, տարածաշրջանային խոշոր պետության ցանկացած նախաձեռնություն պետք է ընդունվեր հաճույքով ու որոշակի հույսով։

          Արաբական պետությունները, նախ և առաջ Պարսից ծոցի երկրները, ինչպես նաև Իրաքի և Լիբանանի սուննիական քաղաքական համայնքներն ու խմբավորումները զգուշանում են Իրանից, նրան համարում նվաճողամետ պետություն, որը ձգտում է իր քաղաքականությունն ու գաղափարախոսությունը պարտադրել արաբներին։ Թուրքիայի նախաձեռնությունները, որը համարվում է հակաիսրայելական և հակաիրանական տրամադրություններով համակված պետություն, միանգամայն ընդունելի դարձան արաբական երկրների համար։

          Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի արմատավորման առաջին փորձն արձանագրվեց Սիրիայում, որի կարծիքով` բարիդրացիական հարաբերությունները Թուրքիայի հետ կհանգեցնեն իր դիրքերի ամրապնդմանը ոչ միայն Իսրայելի, այլև Արևմտյան ընկերակցության հետ առճակատման պայմաններում։ Լիբանանի և Իրաքի սուննիական համայնքները, որոնք առճակատման մեջ են շիաների հետ, Թուրքիային ընդունում են որպես կարևոր գործընկերոջ։ Որոշ փորձագետներ ու քաղգործիչներ Եվրոպայում որևէ սպառնալիք չեն տեսնում Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի դիրքերի ուժեղացման հետևանքով, և արդեն այժմ ակնհայտ է, որ հռչակելով տնտեսական համագործակցության գոտու ստեղծումը, Թուրքիան, անտարակույս, ձգտում է քաղաքականացնել այդ նախագիծն ու առհասարակ տնտեսական հարաբերությունները։

          Այդ նախաձեռնությունների տնտեսական արդյունքները չեն կարող էական լինել։ Թուրքիան չունի տնտեսական և տեխնոլոգիական պատշաճ կարողություն, որն անհրաժեշտ է իրական զարգացման համար, այլ ընդամենը շուկաներ է նվաճում իր ապրանքների իրացման համար, որոնք հիմնականում թեթև ու սննդի արդյունաբերության արտադրանք են։ Զարգացման նպատակով ոչ մի ներդրման մասին խոսք չի կարող լինել, քանի որ Թուրքիան ինքը ներդրումների ու վարկավորման կարիք ունի։

          Սիրիան արդեն հասցրել է համոզվել, որ Թուրքիան չի կարող խոշոր ներդրող լինել, հատկապես խոշոր ենթակառուցվածքներում և արդյունաբերական նախագծերում։ Սիրիայի հետ ռազմական պայմանագիրը կրում է խիստ սահմանափակ բնույթ և վերաբերում է միայն զինված ուժերի վարժեցման հարցերին։ Թուրքիան մտադիր չէ Սիրիային արդիական սպառազինություններ մատակարարել, ինչպես նաև ֆինանսական օգնություն ցուցաբերել ռազմական տեխնիկա ձեռք բերելու համար։ Թուրքիան պարզապես նման ռեսուրսներ չունի։ Ներկայումս Ֆրանսիան հասկացել է, որ Սիրիայի հանդեպ նախկին քաղաքականությունը սխալ է և նրան առաջարկել է սպառազինությունների նորացման, խոշոր ներդրումների իրականացման, ենթակառուցվածքների ու էներգետիկայի զարգացման ծրագիր, որի իրագործմանը կմասնակցի նաև Գերմանիան։

          Ֆրանսիայում շատերը կարծում են, որ Բաշար Ասադի վարչակազմը միանգամայն ի վիճակի է բարեփոխվելու, բայց երկրի մեկուսացումը միայն խորացնում է նրա դժվարությունները և ստիպում աջակցություն ակնկալել մե՛կ Թուրքիայից, մե՛կ Իրանից։

          Լիբանանի առնչությամբ փորձագետները կարծում են, որ Թուրքիան այն երկիրը չէ, որը կարող է լուրջ միջնորդ դառնալ այս երկրի համայնքների ու քաղաքական խմբավորումների միջև, և նրա փորձերն ունեն միայն մակերեսային, ավելի ճիշտ` ցուցադրական բնույթ։ Բնական է այն, որ Լիբանանի սուննիական համայնքը միակողմանի աջակցություն է ակնկալում Թուրքիայից, բայց դա արդեն առաջ է բերել իրանամետ շիական «Հըզբոլլահ» կուսակցության դժգոհությունը, որը, փաստորեն, իր անհամաձայնությունն ու անվստահությունն է հայտնել թուրքական միջնորդական գործողությունների առնչությամբ։

          Փորձագետների կարծիքով, արտաքին և ներքին քաղաքականության մեջ այնպիսի զուսպ արաբական երկիր, ինչպիսին Հորդանանն է, որը միշտ ձգտել է Թուրքիայի համար «բաց թողնել» արաբական աշխարհի դուռը, նույնպես երկյուղ է կրում Մերձավոր Արևելք Թուրքիայի համառ և «անհամամասնական» քաղաքական ներխուժման հեռանկարից։ Արաբ փորձագետների կարծիքով, Սիրիան և Լիբանանը դարձան Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի արմատավորման առաջին փուլը, բայց շատ հեշտորեն կարող են նրա համար «արգելափակոց» դառնալ այդ տարածաշրջանում հիմնավորապես հաստատվելու ճանապարհին։

          Իրանը շարունակում է բարյացակամորեն պատասխանել, մասնավորապես, համագործակցության տարածաշրջանային տնտեսական գոտու ստեղծման հարցում Թուրքիայի հանդես բերած նախաձեռնություններին, բայց արդեն նկատելի են Իրանի երկյուղները Թուրքիայի ակտիվության առթիվ, նախ և առաջ, «շիական գոտում»` Սիրիայում, Լիբանանում և Իրաքում։ Առաջատար արաբական պետությունները` Եգիպտոսը և Սաուդյան Արաբիան, որոնք իրենց պատասխանատու են համարում ամբողջ արաբական աշխարհի ճակատագրի համար, Թուրքիայի զորեղացումն ԱՄՆ-ի նման գնահատում են որպես ուժերի հավասարակշռության լծակ` Իրանի ուժեղ ազդեցությանը հակընդդեմ, բայց դա երկար չշարունակվեց, և արաբական երկու առաջատար պետություններն էլ արդեն ճնշում են գործադրել Սիրիայի և Լիբանանի վրա, ինչպես նաև ակտիվորեն աշխատում են Իրաքում, ուր վարում են «կանխիչ» քաղաքականություն, որը, ակներևաբար, ինչ-որ չափով համաձայնեցվել է ԱՄՆ-ի հետ։

          Ֆրանսիան և Գերմանիան Իրաքը, ինչպես նաև արևելաարաբական տարածաշրջանը, ներառյալ Պարսից ծոցի արաբական պետությունները, համարում են տնտեսական ազդեցության նպաստավոր գոտի։ Ֆրանսիան առաջին անգամ իր ռազմաօդային բազան է ստեղծել Արաբական Էմիրություններում, ինչը վկայում է իր տարածաշրջանային քաղաքականությանը ռազմավարական բովանդակություն հաղորդելու նրա մտադրությունների մասին։ Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և այլ եվրոպական պետություններ Մերձավոր Արևելքին սպառազինությունների խոշոր մատակարարներ են։

          Ընդ որում, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան և Իտալիան զենքի որակով միանգամայն կարող են մրցակցել ամերիկյան և ռուսական սպառազինությունների հետ։ Եգիպտոսի զինված ուժերը կանոնավորապես մասնակցում են ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններին։ Թուրքիայի համագործակցությունը ռազմատեխնիկական ոլորտում աննշան է եղել, բայց այն կարող է ընդլայնվել։ Միանգամայն հնարավոր է, որ հետագայում տարածաշրջանում հայտնվեն նաև թուրք զորահրահանգիչներ և ռազմական գործի այլ մասնագետներ։ Դա ամենևին չի համապատասխանում եվրոպական պետությունների շահերին, չնայած ՆԱՏՕ-ի շրջանակներում Թուրքիայի հետ համագործակցությանը։

          Թուրքիայի նոր քաղաքական կուրսի հեռանկարները դեռևս վատ են հաշվարկված, չնայած այդ թեմայի կարևորությանը, Եվրոպայում պատշաճ ուշադրություն չի նվիրվում նրա արտաքին, հատկապես տարածաշրջանային քաղաքականությանը։ Ավելի ճիշտ` դիտարկումներն ու տեղեկությունները բավարար են, բայց վերլուծություններն առայժմ այնքան էլ խոր չեն։ Շատ փորձագետներ նախընտրում են հետևել հին «կարծրատիպերին», և քաղաքական գրականության մեջ գերիշխում է ինչ-որ խաղաղ ոճ։ Փորձագետների գնահատմամբ, թուրքական արտաքին քաղաքականության տարածաշրջանային բոլոր ուղղություններում կծագեն նոր հակամարտություններ։

          Արդեն այժմ, թուրքական արտաքին քաղաքականության ամբողջ ձևականությամբ հանդերձ (իբր ձգտում են լուծել տարածաշրջանային խնդիրներ, բացառել լարվածության ու բռնության աճը), տեղի են ունենում տհաճ իրադարձություններ` կապված ոչ միայն պետություններին, այլև ազգային ու կրոնական համայնքներին առնչվող խնդիրների հետ։ Փորձագետները կանխատեսում են լարվածության աճ հենց այն ուղղություններով, ուր Թուրքիան արդեն հասցրել է ինչ-որ չափով հաստատվել. դա Սիրիան ու Լիբանանն են։ Հեռանկարում առճակատում կլինի Թուրքիայի և Իրանի միջև, որոնք մինչև հիմա այդպես էլ հարաբերությունները չեն կարողացել պարզել մի ամբողջ շարք հարցերում։

          Այդ երկրների փոխհարաբերություններում չլուծված շատ խնդիրներ կան, այդ թվում` Հարավային Կովկասի և Իրաքի թեմայով, երկուսն էլ խանդով են վերաբերվում Սիրիայի և Լիբանանի հանդեպ միմյանց գործողություններին։ Դժգոհության որոշ նշաններ կան Պարսից ծոցի գոտում և Սուդանում տեղի ունեցող քաղաքական իրադարձությունների առնչությամբ։

          Փորձենք առանձնացնել դրական հանգամանքները Թուրքիայի ներկա քաղաքականության մեջ։ Երկրում տիրող իրավիճակը հեռու է կայուն լինելուց, ինչը պայմանավորված է կառավարող կուսակցության ներսում «չորս» խմբավորումների պայքարով, ինչպես նաև բավականին ուժեղ ընդդիմության գործունեությամբ։ Քաղաքագետները Թուրքիայի ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը համարում են ընտրողների և կառավարող քաղաքական գործիչների ժողովրդավարության աճի վրա ճնշում գործադրելու միջոց։ Քրդական գործոնն ակտիվորեն օգտագործվում է կառավարող վարչակազմի կողմից և համարվում է թուրք հանրության համախմբման կարևոր հանգամանք` ազգային ու կրոնական փոքրամասնությունների այլ խնդիրներին զուգընթաց։

          Փորձագետների կարծիքով, չարժե ժամանակից շուտ զինված ուժերը համարել սոցիալ-քաղաքական մի խմբավորում, որը զրկվել է իշխանությունից։ Խոսքը, ավելի շուտ, զինված ուժերում կադրերի շրջափոխության, բարձրաստիճան զինվորականների մի խումբը մեկ ուրիշով փոխարինելու մասին է։ Ներկա կառավարող խումբը շահագրգռված է զինված ուժերի որոշակի ազդեցության ու հեղինակության պահպանմամբ, որոնք հսկայական դեր են խաղում ԱՄՆ-ի, հատկապես Պենտագոնի, ինչպես նաև այլ պետությունների հետ քաղաքական կապերի պահպանման գործում։

          Թուրքիայի ներկա քաղաքական ղեկավարները հասկանում են, որ զինված ուժերը երկրի նեսում անվտանգության ու հավասարակշռության կարևոր երաշխիք են, և բանակին չեն զրկի իր դիրքերից երկրի ներսում և արտաքին քաղաքականության ասպարեզում, ավելի շուտ կձգտեն զինվորականներին իրենց ենթարկել։

          Ներկայում Թուրքիայի գլխավոր շտաբը շարունակում է սերտ կապեր պահպանել Պենտագոնի ու ՆԱՏՕ-ի հետ, ներկայացնել և պաշտպանել երկրի շահերը և «փափուկ բարձի» դեր կատարել Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի քաղաքական ղեկավարների հարաբերություններում։ Անհնար է հերքել խնդիրների առկայությունը Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի միջև կամ չափազանցել դրանք, քանի որ այդքան նշանակալի խնդիրների պայմաններում ԱՄՆ-ը շարունակում է Թուրքիան համարել կարևոր ռազմավարական գործընկեր ու ռազմավարական պլանավորում իրականացնել Մերձավոր Արևելքում և Եվրասիայում, հաշվի առնելով Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական գործոնը։

          Ամերիկյան վերլուծաբանները լուրջ հիմքեր ունեն ներկայում Թուրքիայում տեղի ունեցող գործընթացներն ու երկրի հավակնությունները համարելու նոր ու կայուն միտում, և հասկանում են, որ թուրքական հավակնությունները հարկ կլինի զսպել։ Բայց դա չի նշանակում, որ ամերիկացիները Թուրքիան համարում են «խփված խաղաքարտ», և շարունակում են նպատակասլաց քաղաքականությունը երկրի ներքաղաքական դրությունը շտկելու ուղղությամբ։

          ԱՄՆ-ը տարբեր միջոցներ է գործի դնում, այդ թվում` չի նպաստում տնտեսական զարգացմանը, աջակցում է աջ և ազատական քաղաքական ուժերին, հնարավորություն ունի օգտվելու նաև իսլամական շրջանակներից։ Ամերիկացիները շատ լուրջ են վերաբերվում Թուրքիայում տիրող ներքաղաքական, տնտեսական և հասարակական իրավիճակի վերլուծությանը և կարծում են, որ ներքին լծակները, ամեն դեպքում, ավելի արդյունավետ են, քան արտաքին, քանի որ արտաքին ճնշումը սովորաբար հանգեցնում է լրացուցիչ առճակատման։

          Միաժամանակ, ֆրանսիացի փորձագետները համաձայն են Թուրքիայի «զսպման» ամերիկյան քաղաքականության հետ, ինչը ներառում է նաև առճակատային լուծումներ։ ԱՄՆ-ը բացահայտորեն գոհ չէ Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի քաղաքականությունից և երբեք չի համաձայնի տարածաշրջանում Թուրքիայի ազդեցության մեծացման իրական սպառնալիքին։ Տարակույս լինել չի կարող, որ ԱՄՆ-ը վարում է Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի քաղաքական և տնտեսական նվաճողամտությանը խոչընդոտելու քաղաքականություն։

          Ի տարբերություն ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիան այնքան զորեղ չէ, որ նույնպիսի բազմակողմանի քաղաքականություն վարի։ Մերձավոր Արևելքում Ֆրանսիայի ազդեցությունն ու շահերն ավելի համեստ են, քան ամերիկյանը։ Ֆրանսիան ձգտում է զարգացնել հարաբերությունները տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ` որպես ֆրանսիական քաղաքացիական ու ռազմական տեխնոլոգիաների սպառողների, որպես էներգետիկ ոլորտի և սոցիալական ու մարդասիրական ծրագրերի գծով գործընկերների։ Չի կարելի ժխտել, որ Ֆրանսիան Թուրքիային համարում է ագրեսիվ կամ ապակառուցողական պետություն։ Դա անհնար է չնկատել, և պետք է ավելի զգուշորեն գնահատականներ տալ Թուրքիայի քաղաքականությանը։

          Խնդիրն այն չէ, որ Թուրքիան ձգտում է ընդլայնել և ուժեղացնել իր ազդեցությունն ու նշանակությունը տարածաշրջանում և աշխարհում, եթե դա կրի առավելապես տնտեսական բնույթ։ Փորձագետները նշում են, որ Թուրքիայի քաղաքականությունն ու մտադրությունները, հատկապես Մերձավոր Արևելքում, ավելի ու ավելի բուռն բնույթ են կրում, և տնտեսական խնդիրները քաղաքականացվում են։ Ֆրանսիան փոքր-ինչ վախենում է, որ Թուրքիայի քաղաքականությունը կհանգեցնի քաղաքական մրցակցության միտումի ուժեղացման, տարածաշրջանի երկրներին դեպի այլ արժեքներ ու առաջնայնությունները վերակողմնորոշելու փորձերի։

          Ֆրանսիայի համար դժվար է այդ թեմայի շուրջ պայմանավորվածություն ձեռք բերել ԱՄՆ-ի հետ, քանի որ Թուրքիային Եվրամիություն ընդունելու մասին Վաշինգտոնի հայտարարությունների առիթով Փարիզի նյարդայնությունը հնարավորություն չի տալիս «թուրքական թեման» քննարկելու երկու պետությունների երկխոսության ժամանակ։ Դրա հետ մեկտեղ, փորձագետները չեն ժխտում, որ Ֆրանսիան չի կարող ըմբռնումով չմոտենալ ԱՄՆ-ի քաղաքականությանը, այն է` փորձել «զսպել» թուրքական հավակնությունները, հատկապես տարածաշրջաններում։

          Այսպիսով, ֆրանսիացի քաղաքագետները և Թուրքիայի գծով խոշոր մասնագետները, ովքեր սերտ կապեր ունեն Թուրքիայի հետ, շատ զգուշորեն, բայց, այնուամենայնիվ, չեն բացառում այն սպառնալիքները, որ թուրքական քաղաքականության հետևանքով կախված են Մերձավոր Արևելքի գլխին։

          2011-ի փետրվարին որպես «մեծ քսանյակի» պարագլուխ, Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզիի այցը Թուրքիա լավագույնս ցուցադրեց ոչ միայն պաշտոնական Փարիզի դիրքորոշումը Եվրամիություն ընդունվելու Թուրքիայի ձգտման, այլև Թուրքիայի տարածաշրջանային դերի ձևաչափի առնչությամբ, այսինքն` մի պետության, որի գերակա շահերը գտնվում են Մերձավոր Արևելքի շրջանակներում։ Սա շատ է հիշեցնում այն, ինչի վերաբերյալ կասկածներ կային մերձավորարևելյան երկրներում` Թուրքիային Մերձավոր Արևելքի շրջանակներում «զսպելու» Եվրոպայի առաջատար պետությունների հնարավոր ռազմավարության առնչությամբ, ինչը ենթադրում է, տարածաշրջանում նրան որոշակի արտոնություններ տալով, նրա խնդիրները «բարդել» Եվրոպայի ուսերին։

          Այս վարկածը, անկասկած, գոյության իրավունք ունի, և անհիմն կլիներ ուշադրության չառնել Թուրքիայի տեղի ու դերի վերաբերյալ ֆրանսիական վերլուծական մտքի այդ ուղղությունը։ Եվ, իհարկե, հեռանկարում պետք է ուշադրությամբ քննության առնել Ֆրանսիայի ու Եվրոպայի այդ դիրքորոշումը։

          Միաժամանակ, դա չի ժխտում այն, որ Ֆրանսիան ու նրա եվրոպական գործընկերները, առաջին հերթին Գերմանիան, մտահոգված են Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի ծրագրերով և ջանքեր չեն գործադրի նրան տարածաշրջանի շրջանակներում «զսպելու» ուղղությամբ։ Ընդհակառակը, Սարկոզիի փարիզյան հայտարարությունը չի ենթադրում մեկուսացում Մերձավոր Արևելքից և ոչ էլ խնդիրները «բարդելու» մարտավարություն, այլ տարածաշրջանի նկատմամբ Ֆրանսիայի ու Եվրոպայի քաղաքականության ուժեղացում` հաշվի առնելով նաև թուրքական գործոնն ու համապատասխան սպառնալիքները։

          ԻԳՈՐ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ
          Last edited by Vrej1915; 09-11-2011, 02:04 PM.

          Comment

          • #15
            Re: Regional geopolitics

            Իսրայելի եւ Հայաստանի «կցումը»


            Վերջին ամիսներին Հայաստանի ու Իսրայելի, ավելի ճիշտ հայ-հրեական հարաբերություններում նոր սյուժեներ են ի հայտ եկել, որը ենթադրում է առավել լայն ընդգրկում: Իսրայելում որոշակի բանավեճ կա այդ երկրի խորհրդարանում հայերի 1915 թ. ցեղասպանությունը ճանաչելու հնարավորության կապակցությամբ, որի մեջ ներգրավված են զանազան քաղաքական կուսակցություններ: Ավելին, տվյալ հարցը, իսրայելցի քաղաքական գործիչների ու մեկնաբանների կարծիքով, սկսել է օգտագործվել ներքաղաքական պայքարում:

            Ավելի վաղ, Իսրայելի պաշտոնական քաղաքականությունը հանգում էր 1915 թ. իրադարձությունները որպես ցեղասպանություն գնահատելու հերքմանը, եւ այս դիրքորոշմանն էին նաեւ ԱՄՆ-ում եւ այլ ազդեցիկ երկրներում հրեական հասարակական կազմակերպությունները: Այս դիրքորոշումը բազիսային էր Թուրքիայի եւ հետագայում Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կառուցման հարցում:

            Վերջին տարիներին համաշխարհային հրեական հանրությունը հակված է այ կերպ դիտարկել այս խնդիրը, ինչը տարբեր պատճառներ ունի: Ես երկար տարիներ շփվել եմ Արեւմուտքի տարբեր երկրներում հրեական հասարակական եւ քաղաքական շրջանակների հետ, եւ ըստ այդմ կարելի է որոշել տվյալ խնդրի կապակցությամբ հրեական հասարակության դիրքորոշման սահմանումները:

            Նախեւառաջ, պետք է ասել, որ ԱՄՆ, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի, ինչպես նաեւ Իսրայելի հրեաների իրապես ինտելեկտուալ շրջանակներում միշտ եղել են նրանք, ովքեր, հնարավոր է լինելով քաղաքականությունից հեռու, այնուամենայնիվ հասկանում էին, որ Իսրայելի եւ հրեական հասարակության տվյալ դիրքորոշումը փակուղային է եւ ընդհանուր առմամբ անիմաստ, քանի որ այն գործոնները, որոնք պայմանավորում են այդ դիրքորոշումը, ժամանակավոր նշանակություն ունեն:

            Դեռեւս 90-ականների վերջին, հրեական համայնքների եւ Իսրայելի հեռատես շատ ներկայացուցիչներ ու գործիչներ հասկանում էին, որ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները մոտենում են վերանայման, եւ սպասվում են նոր սյուժեներ թուրք-իսրայելական հարաբերություններում: Այս դիրքորոշումը կարելի է որակել որպես «անկեղծ» եւ հնարավոր է ապաքաղաքական, թեեւ պարունակում էր քաղաքական որոշակի վերլուծություն:

            Մյուս մոտիվացիան ավելի պրագմատիկ վերաբերմունքն էր տվյալ խնդրին, այն է՝ Իսրայելի ու ԱՄՆ-ում ու այլ երկրներում հրեական համայքների համար ավելի ու ավելի անհարմար էր դառնում լիբերալ հասարակության մեջ, երբ մերժում կամ կասկածի են ենթարկում ցեղասպանության փաստը:

            Ամերիկյան եւ եվրոպական հասարակության մեջ անհնար է պաշտպանել ժողովրդավարական սկզբունքները եւ ցուցադրել Իսրայելի ժողովրդավարական առավելությունները, միաժամանակ ժխտելով հայերի ցեղասպանությունը, որը ճանաչվում է առանց բացառության բոլոր քաղաքական գործիչների կողմից, այդ թվում եւ ԱՄՆ նախագահների: Այն, որ ԱՄՆ պաշտոնապես չի ճանաչել ցեղասպանությունը, չի նշանակում, որ ԱՄՆ համարում է, թե այն չի եղել:

            Եւ երրորդ մոտիվացիան զուտ պրագմատիկ է, երբ Թուրքիան գերադասում է Իսրայելի հետ հարաբերություններում դիմել արկածախնդրությունների, ինչը թուրքական քաղաքականության համար դարձել է կարեւոր հնարք Մերձավոր Արեւելքում:

            Պետք է ասել, որ արաբական երկրները, ինչպես նաեւ Իրանը, ամենեւին էլ ուրախ չեն Թուրքիայի տվյալ հակաիսրայելական դիրքորոշմամբ: Նախ, արաբ եւ իրանցի գործիչները հիանալի հասկանում են, որ այդ հնարքներով Թուրքիան փորձում է ուժեղացնել իր էքսպանսիան եւ ներկայությունը տարածաշրջանում: Սա առանձին եւ մեծ թեմա է, եւ պետք է հասկանալ, որ Թուրքիայի հասցեին արաբական երկրների որոշակի հաճոյախոսություններն ունեն դրվագային նշանակություն, քանի որ արաբական առաջատար երկրները հասկանալի պայմանավորվածություններ ունեն ԱՄՆ հետ թուրքական էքսպանսիային հակազդելու վերաբերյալ: Ներկայում Թուրքիան համոզվել է դիմակայության պայմաններում եւ առանց ԱՄՆ աջակցության նեօսմանիզմի քաղաքականության անհեռանկարայնության մեջ: Առաջացել է խաղային բարդ իրավիճակ, երբ Թուրքիան դեռ շատ տարիներ փորձելու է հաստատել իր դիրքերը մերձավոր Արեւելքում եւ այլ տարածաշրջաններում, եւ հակաիսրայելական կուրսն առայժմ մնում է որպես թուրքական արտաքին քաղաքականության ռեսուրս:

            Միաժամանակ, առաջացել են նոր հանգամանքներ, այսինքն` Իսրայելի ու Ադրբեջանի մերձեցումը, որն ավելի ու ավելի շատ իսրայելական զենքեր է ստանում, ընդ որում, այնպիսիք, որն ուրիշ ոչ մի տեղի չի կարող ստանալ: Բացի այդ, Իսրայելն օգտագործում է Բաքու-Ջեյհան նավթամուղով մատակարարվող նավթի 30 տոկոսը:

            “Իսրայելը մեր տունն է” խմբակցության անդամ, ԱԳ նախարարի տեղակալ Դանի Այալոնը հայտարարել է. “Ոչ մի հնարավորություն չկա, որ Կնեսետը կճանաչի հայոց ցեղասպանությունը: Դա անհնար է: Մենք չենք կարող մեզ թույլ տալ հարյուր տարվա վաղեմություն ունեցող պատմության վիճելի հարցերի պատճառով փչացնել հարաբերությունները մուսուլմանական աշխարհում գլխավոր ռազմավարական գործընկերոջ` Ադրբեջանի հետ”:

            Պետք է հասկանալ, որ Իսրայելը, ինչպես և նախկինում էր, բավական շահագրգռված է “գործընկերների երկրորդ շրջանակով”, և շարունակելու է “արաբական գոտուց” դուրս գտնվող պետությունների հետ հարաբերությունների կառուցումը, որն առաջարկվել է դեռևս Բեն Գուրիոնի օրոք:

            Իսրայելը սկզբունքորեն շահագրգռված է Ադրբեջանով, առավել ևս Թուրքիայի հետ վատթարացող հարաբերությունների պայմաններում: Եթե նույնիսկ ենթադրենք, որ ժամանակի հետ արաբաիսրայելական հարաբերություններն արմատական փոփոխություններ կկրեն, իսկ Իսրայելը կինտեգրվի արաբական աշխարհին, Թուրքիայի ու Ադրբեջանի նկատմամբ նրա հետաքրքրությունը կպահպանվի: Իսկ Ադրբեջանը հանդես է գալիս 1915 թ ցեղասպանության ճանաչման դեմ ոչ պակաս չափով, քան Թուրքիան:

            Թուրքական և իսրայելական վերնախավերը հրապարակային ու պաշտոնական հարաբերությունների կողքին “միաձուլման” ու “միակցման” բազմաթիվ կետեր ու գոտիներ ունեն: Դրանում մեծ գաղտնիքներ չկան, այդ թեման լավ մշակված ու հայտնի է, և երկու պետությունները, սկզբունքային համատեքստում ոչ քիչ ընդհանուր շահեր և հակառակորդներ ունեն, որը մնում է նրանց հարաբերությունների պահեստում, անկախ այդ երկրներում իշխող կուսակցություններից:

            Ժամանակին հայ-իսրայելական հարաբերությունների հարցը քննարկել են ամերիկյան Ժառանգություն հիմնադրամի փորձագետ Արիել Կոենի հետ, որին դժվար է կասկածել հայերի նկատմամբ որեւէ համակրանքի մեջ: Նրա կարծիքով, Իսրայելի և Հայաստանի “կցումը” լավագույն կերպով կարող է տեղի ունենալ “ռուսական արենայում”: Իմ կարծիքով, սա շատ հետաքրքիր առաջարկ է և կարևորն այն է, որ շահագրգռվածություն է նկատվում:

            Իգոր Մուրադյան
            http://www.lragir.am/armsrc/comments52600.html3

            Comment

            • #16
              Re: Regional geopolitics

              US sources: Turkey's sharp economic downswing undercuts its regional status
              DEBKAfile Exclusive Report September 4, 2011, 9:55 AM (GMT+02:00)Tags: Turkey Israel US Flotilla probe

              US warns Turkey its warships are no match for Israeli navy
              In another maneuver to make trouble between Washington and Jerusalem, the Turkish Hurriyet carried a made-up story accusing US Republican sources of leaking a UN Report which maintained Israel's Gaza's blockade - and therefore its interception of a Turkish vessel and flotilla in May 2010 – was legal. The report, leaked to the New York Times Friday, Sept. 9, also criticized Israeli commandos for excessive force for defending themselves in a clash which led to the deaths of nine "peace activists" aboard the ship.

              The report was commissioned by the UN Secretary General from a panel headed by former New Zealand Prime Minister Sir Jeffrey Palmer.
              Hurriyet charged that the Palmer report was leaked to the NYT by the same friends of Prime Minister Binyamin Netanyahu who arranged his speech last May to the two Houses of Congress.

              DEBKAfile sources report: The Turkish newspaper's spiteful claim was slanted to upset President Barack Obama and Secretary of State Hillary Clinton, who have been trying to mend the Ankara-Jerusalem breach, and justify the fury of Turkish Prime Minister Tayyip Erdogan and his foreign minister Ahmed Davutoglu at being caught in the wrong by the UN panel (which accused them of not doing enough to prevent the violence and the flotilla's "reckless" mission).

              Friday, Ankara expelled the Israeli ambassador, suspended defense contracts with Jerusalem, announced legal action against senior Israeli figures in European courts, threatened to bring the dispute before the international court and “take measures for freedom of maritime movement in the Mediterranean.”
              Israel continued to brush off the Turkish ultimatum to apologize for the nine deaths and end the Gaza blockade. Hurriyet quoted an unnamed Israeli official as replying: "They can go to hell. They will see what respecting international maritime law means when… our navy sails into the international waters of the Mediterranean."

              US sources told DEBKAfile that the Erdogan government's outpouring of vindictive misinformation with a view to upsetting relations between the Obama administration and the Israeli government would cut no ice. Mixing in American domestic politics to misdirect its international crises was a dangerous game.

              The Turkish Navy, they added, is no match for Israeli missile boat technology and their electronic jamming and tracking systems. Neither do the Turks have advanced submarines like Israel's German-made Dolphins or close air cover.

              US sources following the dispute also dismissed as hollow Davutoglu's follow-up threat Saturday, Sept. 3: "If Israel persists with its current position," he warned, "the Arab spring will give rise to a strong Israel opposition as well as the debate on the authoritarian regimes."
              Washington sources condemned such statements as beyond the acceptable diplomatic bounds. "It sounds as though Ankara is threatening to stir up the Palestinian and Israeli Arab populations against the Israeli government and army. If that's what Davutoglu meant to say, Turkey is sailing very close to the wind and risks President Obama and European governments suspending their participation in NATO operations in the Middle East.

              Should Israel complain to the UN Security Council about Turkish war threats and the incitement to revolt by one UN member against another, Western powers would vote for a resolution of condemnation against Turkey.

              DEBKAfile's sources in Washington and various European capitals warn that the unbridled vendetta Erdogan and his foreign minister are waging against Israel will boomerang against them. Early Sunday, Sept. 4, an American official proposed "calling their bluff." He disclosed Turkey may try and act as though it calls the shots as the leading Middle East diplomatic and economy, with enough leverage over the the Arab uprisings to channel their fury against Israel. However, Turkey is far from being on solid ground. Indeed, he reveals, economically Turkey is no better than a paper tiger, hiding a galloping crisis behind its anti-Israel rhetoric:
              1. Ankara's published impressive GDP growth rate of 11 percent is artificially inflated by out-of-control credit pumped out by its central bank to create a short-term bubble. In fact, Turkey is fast sliding into deep economic slump. Its current account deficit has reached almost the same crisis level as those of Greece and Portugal and its currency faces devaluation.

              Last week, Turkey's military chiefs, traditional guardians of the country's secular constitution, resigned in a body in protest against the imprisonment of scores of high-ranking officers for allegedly plotting against the government.
              Erdogan is therefore locked into the twin crisis of a failing economy and a deep rift within his administration. US and European intelligence circles wonder about his ability to govern for much longer. They are concerned that he may drum up a military clash between the Turkish and Israel navies to distract popular attention from the troubles besetting his country. " For the Turkish prime minister, that would be a no-win road," said those sources.
              2. They also criticized as unwise the Turkish foreign minister's implied threat to bring the Arab Revolt to Israel's doorstep. He would be better advised, they said, to deal with the far more palpable danger of the Syrian uprising spilling over into Turkey.

              SOURCE: DEBKA

              Comment

              • #17
                Re: Regional geopolitics

                Turkey maligns Israel to freeze the IDF out of the US anti-Iran missile shield
                DEBKAfile Exclusive Analysis September 2, 2011, 3:22 PM (GMT+02:00)Tags: Turkey Israel flotilla UN US Gaza blockade

                Turkish PM Tayyip Erdogan on an anti-Israel vendetta
                Turkey has run into two obstacles in its two-year campaign to destroy Israel's good name and squeeze it into a corner: First, the UN report out Friday, Sept. 2 justified Israel's Gaza blockade and its navy's interception last year of a Turkish vessel leading a flotilla aiming to breach that blockade, although it was assailed for its "excessive response" to the violence of Turkish extremists.
                Ankara tried in vain to squash this report and postpone its publication.
                Thursday, Turkish Foreign Minister Ahmet Davutoglu laid down an ultimatum which gave Israel 24 hours to abandon its refusal to apologize for the nine deaths aboard that vessel, Turkish-flagged ship Mavi Marmora , caused by a clash between armed Turkish "peace activists" and Israeli soldiers who boarded it. Davutoglu said Israel must also compensate the bereaved families and end the blockade.
                Israel again stood by its refusal to apologize - Turkey's second contretemps.
                The UN report composed by former New Zealand Prime minister Sir Geoffrey Palmer then recommended that Ankara accept "an appropriate statement of regret" and payment of compensation. This is exactly what Israel has repeatedly offered, only to be slapped down by Ankara.
                The Erdogan government's hate campaign for bringing Israel to its knees has entailed support for the terrorist organizations dedicated to its destruction, including the Palestinian Hamas, Hizballah - up to a point, and Turkey's very own IHH whose activists set about the Israeli soldiers as they boarded the Mavi Marmora.
                The UN report is hard on the flotilla's "true nature and objectives," accusing it of acting "recklessly in attempting to breach the naval blockade" and holding the Turkish government responsible for not doing more to prevent this encounter.
                Israel's naval blockade was ruled legal and justified – "Israel faces a real threat to its security" from Gaza - and the actions of its commandos were deemed "honorable and appropriate," although the Palmer report assails Israel for its "excessive and unreasonable" response to the violence it encountered on the Marmora.

                Having failed to bring Israel low with its two-year long Plan A, Ankara is putting Plan B into action.
                The Israeli ambassador (who is on home leave before retiring) was expelled and Turkey's longstanding military accords with Israel suspended.

                The Turkish foreign minister has already threatened to enforce anti-Israel sanctions and ask international tribunals to prosecute Prime Minister Binyamin Netanyahu, Defense Minister Ehud Barak, ex-Chief of Staff Gabby Ashkenazi, Navy Commander Zvi Merom and a string of naval officers for causing the nine Marmora deaths and requiring them to compensate the victims' families.
                None of these measures were recommended in the Palmer report.

                Turkey's combative intransigence over the flotilla episode and rank hostility toward Israel reflect the Erdogan government's frustration over the failure of its strategy to carve a role for Turkey as the leading regional power broker, especially in the Arab Revolt.
                Syrian President Bashar Assad simply laughed off Erdogan's "last warning" to him to stop slaughtering civilian demonstrators and return his troops to barracks.

                Davutoglu went to Damascus especially on Aug. 9 to deliver the warning by hand. But since then, the Syrian army has killed an estimated 437 people, including nearly 100 Palestinians in the town of Latakia – apart from the scores who are dying from maltreatment in custody. Thousands more are injured daily by military gunfire. Yet Assad not only keeps on sending his troops into Syrian cities but has improved on their tactics: In the last two weeks tanks are smashing their way into one city district after another.
                Assad is not alone in showing contempt for Ankara's attempt to make its mark on the Arab Revolt

                In Libya, for instance, Turkey undertook to build security and administrative institutions for the dominant Transitional National Council in the rebel stronghold of Benghazi– only to be cold-shouldered after refusing to take part as a NATO member in the military offensive against Muammar Qaddafi and his army - unlike Qatar and Jordan, which put their backs and special forces into toppling the Libyan regime.

                The turmoil in Arab lands has made the alliance Erdogan strove to shape between Ankara, Tehran and Damascus, irrelevant, as well as dashing his vision of Turkey as the great bridge between the West and the Muslim world.
                Erdogan is now working on a new alliance with Saudi Arabia at the head of the Gulf emirates, but their differences of approach are formidable. Riyadh is focused on establishing a Sunni Muslim lineup to challenge the Iranian-led Shiite world. Erdogan and Davutoglu are not sure this concept will advance their own vision of Turkey's role.

                All the Turkish leaders' efforts to make friends and allies have had an important common objective: To isolate Israel and make its military inconsequential as a Middle East force. There is no point therefore in the Netanyahu government acceding to Ankara's demands. Even if the Gaza blockade were to be lifted, Erdogan would find another pretext for slapping Israel down. And if Plan B goes the way of Plan A, his foreign minister certainly has Plans C and D in his briefcase ready to go.
                Some Israeli officials refer to Turkey as an important regional power which should be placated. The facts do not support this description. The rift will be healed only when Turkey's rulers stop using Israel as whipping boy for their failed agendas, whether in the Sunni or the Shiite arenas, and understand that the Israeli army is not about to play kids' games with Turkish terrorists.

                Israel must understand too that the glory days of close military ties, when Turkish military air crews training in Israel swooped low over the Tel Aviv beachfront are gone for good. Erdogan has forced the generals of those days into retirement or put them in jail.

                Only eight months ago, Hakan Fidan, head of the Turkish National Intelligence Organization, MIT and an Erdogan trusty was ready to hand Iran all the classified data on Israel's weapons systems in Turkey's possession to help Tehran stand up to a potential Israeli strike against its nuclear facilities.
                This was only prevented by the outbreak of the popular uprising in Syria and the attendant deterioration of Ankara's ties with Tehran and Damascus.
                US Secretary of State Hillary Clinton has been proactive in the Obama administration's effort to heal the breach between Ankara and Jerusalem. This is a hopeless task because Erdogan and his foreign minister are after big game: They will be satisfied with nothing less that pushing Israel and its army out of the anti-missile setup the US and NATO have deployed for intercepting Iran's ballistic missiles.

                DEBKAfile's military and Washington sources report that Ankara accompanied its hostile acts against Israel with swift permission for the deployment of NATO electronic warning stations on Turkish soil.
                Turkey's eyes are fixed on the shared ballistic missile defense facilities the US established with Israel in recent years. Erdogan plans next to warn Washington that it will not allow the data incoming to the Turkey-based stations to be relayed to Israel thereby driving a hole in the missile shield America is building.
                Turkey's aim is to drive a wedge between Washington and Jerusalem, derail their close military and intelligence collaboration and cast Israel out of the collective missile shield.
                US withdrawal from this partnership under Turkish pressure would leave Israel wide open to Iran's ballistic missiles. Whether or not Ankara succeeds in this maneuver depends on how the Obama administration treats what looks in Jerusalem very much like Turkish blackmail.

                source: DEBKA

                Comment

                • #18
                  Re: Regional geopolitics

                  Syrian units pull back from Israeli border for big offensive
                  DEBKAfile Exclusive Report September 8, 2011, 6:26 PM (GMT+02:00)Tags: Syria Syrian uprising Bashar Assad Aleppo Turkey

                  Syrian tanks hunt Turkish command center at Jabal Al-Zawya
                  The Syrian ruler has ordered his military chiefs to get set to launch their biggest operation they have ever staged to once and for all destroy the protest movement bedeviling his regime for six months,DEBKAfile's military sources report exclusively. All units are deployed around the protest centers on full preparedness for coordinated strikes in the coming days and all leaves cancelled.
                  Assad's preparations entail three additional steps:
                  1. He has filled the vacant position of deputy chief of staff with Gen. Ali Ayub, commander of the 1st Formation made up of the 1st, 3rd, 5th, 7th and 9th Divisions, deployed until now on the Golan Heights and Mt. Hermon borders with Israel. Its personnel have been left out of Assad's military campaign against the opposition until now.

                  2. Those divisions, made up mainly or Sunni conscripts, have begun pulling back from their positions on the Syrian-Israeli border and are heading north.
                  For the first time, therefore, Assad feels he can safely send Sunni troops into battle against protesters and is not afraid to leave his borders undefended against an Israeli attack.

                  3. The Syrian president holds Erdogan responsible for authorizing the Turkish army and his National Intelligence Organization-MIT to set up a state-of-the-art command center for the Syrian Muslim Brotherhood at Jabal al-Zawiya in the Syrian province of Idlib near the Turkey border. He believes it is working with a parallel command center on the Turkish side which directs the steps of Syrian protest tacticians against the Assad regime.

                  To settle its score with Ankara, Damascus this week stepped up military raids on towns and villages near the Turkish border, seeking out for destruction the Turkish MIT command center ahead of Assad's final massive onslaught on opposition centers.
                  4. Thousands of protesters turned out in Aleppo Tuesday, Sept. 6 for the first time in the anti-Assad uprising. Syria's second largest city and its financial hub has therefore been included in Assad's targets for his major offensive.

                  The Syrian ruler has also added Turkey's Erdogan government to his list of enemies. Tuesday, DEBKAfile discloses, Assad secretly ordered without warning the total suspension of the Syrian-Turkish free trade treaty. Neither partner has revealed this decision, which our sources estimate will cost Turkey a trading loss of $5 billion per annum.

                  Assad's move against Turkey had important implications for the balance of his confrontation with countrywide protest. The suspension of free trade with Turkey has hit Aleppo's merchants in their pockets since most of their business came from trade with Turkey and finally brought them out against the regime.
                  It is therefore hard to fathom Assad's motivation for striking Turkey at the risk of potentially raising Syria's financial center against him when, for six months Aleppo's trading and religious leaders took care to keep its five million inhabitants out of domestic strife.
                  One theory explains the Syrian ruler's action by the discovery of weapons and funds for the protesters hidden in containers of Turkish goods delivered to Aleppo.

                  Comment

                  • #19
                    Re: Regional geopolitics

                    Erdogan drives toward armed clash with Israel. Oil and gas at stake
                    DEBKAfile Exclusive Report September 9, 2011, 12:04 AM

                    Tayyip Erdogan wants war with Israel
                    Turkish Prime Minister Tayyip Erdogan this week coolly moved his country step by provocative step towards an armed clash with Israel – not just over the Palestinian issue, but because he covets the gas and oil resources of the eastern Mediterranean opposite Israel's shores.
                    Thursday night, Sept. 8, he announced that Turkish warships will escort any Turkish aid vessels for Palestinians in the Gaza Strip. In his remarks to Al Jazeera television, the Turkish prime minister also said he had taken steps "to stop Israel from unilaterally exploiting natural resources from the eastern Mediterranean."

                    He did not say what steps he had taken. However, for some time now, he has moved mountains to isolate Israel by drawing a double diplomatic noose around it.
                    If Turkish ships breach the Israeli naval blockade of Gaza, which a UN report last week pronounced legitimate under international law, Erdogan will become the first Muslim leader to embark on military action in the Palestinian cause. The Arab nations which fought Israel time after time in the past will be made to look ineffectual and the Turkish leader the regional big shot. Even Iran would be put in the shade for never daring to provoke Israel the way Turkey has.
                    The Turkish prime minister clings to the belief that the foremost Arab powers, Egypt and Saudi Arabia, which have been watching his maneuvers with deep suspicion, will have no choice but to play ball with him now that he has confronted Israel. The first crack in the Arab ice came about Thursday, Sept. 8, in the form of Egyptian consent to join the Turkish Navy in sea maneuvers in the eastern Mediterranean.
                    Erdogan plans to send his warships into this water for two missions:

                    1. To split the Israel's small Navy into two heads – one for sustaining the blockade against Gaza and one for safeguarding the gas and oil rigs opposite its shores.
                    2. To scare Israel into the full or partial stoppage of its offshore oil and gas operations, thereby robbing it of energy power status and substantial economic gains. Erdogan is determined never to let Israel overshadow Turkey in the regional stakes and will put a stop to the xxxish state's progress – even if military aggression is called for.
                    DEBKAfile's military sources report that the Turkish prime minister is resolved to corner Israel into an inescapable military confrontation. It might not happen at once or even within a week, but it will happen a lot sooner than many Israeli politicians and military chiefs imagine because he is using Israel as his ticket to regional prestige.
                    Erdogan is driven to assert Turkey's importance additionally by the way he was shouldered aside in Libya. Ankara invested heavily in its support for the Libyan rebels. But when British, French, Jordanian and Qatari special forces stormed Tripoli on Aug. 21 and overthrew the Qaddafi regime, Turkey was left behind and forgotten in the heat of the action.

                    From Ankara, the Turkish leader watches the sharing out of Libyan oil as the spoils of war among the Western powers and Qatar as an outsider.
                    Since he can't pluck up courage to intervene in Syria, he has plumped for seizing eastern Mediterranean natural resources to elevate Turkey's standing. Not only will he snatch the treasure out of Israel's hands but no less important, he will challenge his country's traditional rival Greece whose military ties with Israel are growing stronger.

                    As for Washington, Erdogan is counting on President Barack Obama's backing in a military clash with Israel. Israeli Prime Minister Binyamin Netanyahu and Defense Minister Ehud Barak are less confident of US support. This gives Turkey an edge in a conflict – the cost of the passive military policy pursued consistently by Israeli leaders in the face of security threats.
                    The Palestinian leader Mahmoud Abbas will also suffer if Turkey and Israel come to blows by being overshadowed.

                    Comment

                    • #20
                      Re: Regional geopolitics

                      08.09.2011
                      ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄՆԵՐ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ԱՊԱԳԱՅԻ ՇՈՒՐՋ



                      Արեստակես Սիմավորյան
                      «Նորավանք» ԳԿՀ, Հայագիտական կենտրոնի ղեկավար

                      Ռուս մեծ գրող և մտածող Ֆեոդոր Դոստոևսկին, խորամուխ լինելով Արևելյան հարցի մեջ, իր հուշերում գրում է. «Վերջերս արտասահմանյան մամուլում լույս տեսավ մի տարօրինակ բան. տաքգլուխ, ես կասեի՝ ֆանտաստիկ երևակայությամբ հանգել էին այն գաղափարին, թե ինչ կլինի աշխարհի հետ, եթե ամբողջովին ոչնչացվի Թուրքիան, իսկ թուրքերին էլ քշեն դեպի Ասիա»1։ Թուրքիան ոչ միայն չանհետացավ քաղաքական քարտեզից, այլև ամրապնդեց դիրքերը տարածաշրջանում։ Ստացվել է այնպես, որ ստիպված ենք հետազոտել այս երկրի ցանկացած ոլորտ մեր իսկ ազգային անվտանգության նկատառումից ելնելով։

                      ԱՄՆ մի շարք հեղինակավոր ինստիտուտների ֆուտուրոլոգներ վերջին տարիներին զբաղված են Թուրքիայի արտաքին և ներքին քաղաքականության վերաբերյալ սցենարների և ապագայի կանխատեսումների վերլուծություններով։ Քիչ թե շատ հայտնի են այնպիսի սցենարներ, որոնք հեռանկարային զարգացումների առումով միմյանցից տարբերվում են՝ կրելով «Թուրքիա 2020», «Թուրքիայի տեսլականը-2023» անվանումները։ Այս ամենին կարելի է հավելել նաև Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության ոլորտին առնչվող խորքային ռազմավարության տեսությունը, որը հաճախ նույնականացվում է «օսմանականության» հետ2։

                      Տարբեր գնահատականներով՝ Թուրքիան կունենա շռնդալից տնտեսական վերելք՝ վերածվելով տարածաշրջանում ազդեցիկ դերակատարում ունեցող պետության, կամ էլ կլինի ներքաղաքական խոր ճգնաժամի արդյունքում անկում ապրած երկիր՝ մասնատված տարբեր պետությունների միջև։ Փաստորեն, կանխատեսումները բաժանվում են լավատեսականների և վատատեսականների։ Վատատեսական դիտարկումներն ավելի շատ թուրքական մոտեցումներն են՝ չհաշված Թուրքիայի Հանրապետության հռչակման 100-ամյակին ընդառաջ՝ «Թուրքիայի տեսլականը-2023» լավատեսական սցենարը, իսկ արևմտյան վերլուծական հանրության ներկայացուցիչները քաղաքական կանխատեսումներում միշտ էլ Թուրքիային հատկացնում են բոլոր հնարավոր դրական ձեռքբերումները ոչ միայն տարածաշրջանում, այլև գլոբալ մակարդակով3։

                      Թուրքիա 2020. սցենարային զարգացումներ

                      Նյու Յորքի համալսարանի մասնագետները՝ Մայքլ Օպենհեյմերի գլխավորությամբ, Թուրքիայի ապագայի վերաբերյալ մշակել են մի քանի սցենար (Turkey 2020)4, որոնց համաձայն՝ առաջիկա 8 տարվա ընթացքում Թուրքիայում սպասվում է քաղաքական զարգացումների երեք տարբերակ.

                      Ոչ ազատական իսլամիստական
                      Ոչ լիբերալ աշխարհիկ
                      Լիբերալ ժողովրդավարական
                      Ընդհանուր առմամբ բազմասպեկտ սցենարներն իրենց գնահատականներում չափազանց խիստ և միանշանակ են, ինչը դրանց հաղորդում է «իդեալականացված» բնույթ։

                      Առաջին սցենարի համաձայն՝ մինչև 2020 թվականը Թուրքիան կդառնա ոչ ազատական իսլամիստական պետություն։ Իսլամը կհանդիսանա կառավարության սահմանափակումների արդարացում, հասարակության լայն զանգվածների ինքնության հիմք և բարոյական կոդեքս կենցաղում։ Ինստիտուտներն անվանապես կմնան դեմոկրատական, բայց քաղաքական ընդդիմադիր խմբերն ու կուսակցությունները կլինեն ճնշված և անարդյունավետ: Իսլամական դաշինք կնքելով Ռեջաի Կութանի հիմնադրած «Սաադեթ» կուսակցության և Ֆեթուլահ Գյուլենի շարժման հետ՝ ԱԶԿ-ն կփորձի Թուրքիայի ապագա տեսլականն իրագործել կրոնական դոկտրինի հիման վրա։ Ներքին և արտաքին քաղաքականությունում իսլամի դերը որոշիչ է լինելու։

                      Ինչպես տեսնում ենք, վերլուծաբանները հակված են այն կարծիքին, որ իսլամը կկորցնի չափավորությունը՝ տեղիք տալով սուր կամ ծայրահեղ դրսևորումների հասարակական կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտներում։ Արդյունքում՝ կթուլանան քաղաքական այն կուսակցությունները, որոնք ունեն աշխարհիկ կողմնորոշում։ Սակայն 8 տարին չափազանց կարճ ժամանակահատված է՝ հասարակության մեծագույն մասի աշխարհիկ գիտակցությունն իսլամականի վերակողմնորոշելու համար։

                      Դատելով վերջին երեք խորհրդարանական ընտրություններում ԱԶԿ ստացած քվեների դինամիկայից՝ չի բացառվում, որ վերջինս մինչև 2020թ. աստիճանաբար կկորցնի իր գերակայությունը, ինչին երկրորդ սցենարում հակված են հավատալ նաև հետազոտողները։

                      Այս սցենարի հիմքում ընկած է նաև գյուղերից քաղաքներ միգրացիայի երկարատև գործընթացը, որի արդյունքում կրոնականությունը դառնում է քաղաքներում աճող ցածր միջին խավի հատկանիշ։ Թուրքիայի իշխող պահպանողական կուսակցությունը՝ ԱԶԿ-ն, արդյունավետ է արձագանքում այս միտմանը՝ կրոնահենք օրենսդրությամբ, պետական ֆինանսավորմամբ համալսարաններում հանելով գլխաշորեր կրելու արգելքը, բացելով բյուրոկրատիան հոգևոր դպրոցների շրջանավարտների համար և դիմելով այլ քայլերի՝ հանրապետության աշխարհիկ հիմքերը խարխլելու նպատակով։

                      Անդրադառնալով գյուղերից դեպի քաղաքներ երկարատև միգրացիային՝ հեղինակները եզրակացության են եկել, որ մինչև 2020թ. Թուրքիայի ազգաբնակչության ավելի քան 90%-ը քաղաքաբնակ է լինելու։ Եթե խոսենք թվերի լեզվով, 2010թ. դեկտեմբերի պաշտոնական տվյալներով՝ Թուրքիայի բնակչությունը կազմում է մոտ 74 մլն, որի 76%-ը (մոտ 56 մլն մարդ) ապրում է քաղաքներում, իսկ մնացած մոտ 24%-ը (17,5 մլն)՝ գյուղերում5։

                      Հետևաբար, որոշ մաթեմատիկական հաշվարկների արդյունքում ստացվում է, որ գյուղական բնակչությունն ուրբանիզացիայի արդյունքում 2020թ. կկազմի ընդամենը 7,5 մլն։ Սակայն հետազոտողները հաշվի չեն առել, թե որքան կկազմի Թուրքիայի բնակչությունը 2020թ.։ Իսկ այն, նկատի ունենալով բնակչության տարեկան աճի տեմպերը, կկազմի 82 մլն6։ Նույն աղբյուրի համաձայն՝ 2020թ. «գյուղական համայնքը» Թուրքիայում կկազմի մոտ 12 մլն՝ ընդհանուր բնակչության 14,5%-ը։ 2010թ. և 2020թ. վիճակագրական տվյալների համադրությունը ցույց է տալիս, որ թեև գյուղական բնակչության տեսակարար կշիռը Թուրքիայում, 2010թ. համեմատությամբ, 2020թ. կնվազի 9,5%-ով, սակայն քաղաքային բնակչությունը չի անցնի 90%-ի սահմանը, ինչպես կանխատեսվում է սույն սցենարում։

                      Հարկ է նշել, որ նման զարգացումներն անհամատեղելի են երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի հետ. որտե՞ղ պետք է տեղավորվեն այդ զանգվածները, հատկապես այսօր, երբ հակառակ Թուրքիայի տնտեսական վերելքի՝ քաղաքներում գործազրկության ցուցանիշները բարձր են (10,8%)։ Կարո՞ղ է արդյոք ութ միլիոնանոց «գյուղական համայնքը» կերակրել մնացած հատվածին։ Գյուղատնտեսության զարգացմանն ուղղված պետական ծրագրերը ռազմավարական մակարդակով են կատարվում՝ առաջին հերթին ելնելով սեփական երկրի պարենային անվտանգության և արտաքին առևտրի շահերից: Գործազրկության մակարդակը գյուղերում սույն թվականի մայիսին կազմել է 7,1%, և այն նվազեցնելու համար պետությունն արտասահմանյան ներդրողներին գրավում է դեպի այդ ոլորտ՝ հեռանկարում կասեցնելու միգրացիոն հոսքը դեպի մեգապոլիսներ, ինչպես եղավ 1960-1980-ական թթ.՝ պայմանավորված գյուղատնտեսության մեքենայացմամբ։ Արդյունքում՝ քաղաքներում բարեկեցիկ կյանք փնտրող բնակիչների մեծ մասը, չհամակերպվելով քաղաքային կենսակերպին, պայմաններին ու դժվարություններին, արտագաղթեց եվրոպական երկրներ, որի հետևանքով էլ մասամբ ձևավորվեց արդի «թուրքական սփյուռքը»։

                      Եթե հիշելու լինենք, թե ինչպիսին էր Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը մինչև Էրդողան-Գյուլ-Դավութօղլու քաղաքական ընտրանու մուտքը մեծ քաղաքականություն, ապա կհամոզվենք, որ այն կենտրոնացված էր որոշակի սահմաններում՝ «եվրոպական ընտանիքին» անդամագրվել ցանկացող հայցորդի կարգավիճակում, և դրանից չէր փորձում ձերբազատվել՝ չունենալով այլընտրանքային քաղաքականության նոր տեսություն։

                      Ըստ այդմ, համաձայն զեկույցի՝ արտաքին քաղաքականության ոլորտում Թուրքիան, հիասթափված ԵՄ-ին անդամակցելու լճացող գործընթացից և անգործունակ ՆԱՏՕ-ից, հրաժարվելու է անդամակցության բանակցություններից և ամրապնդելու է կապերը Մերձավոր Արևելքի, Կենտրոնական Ասիայի երկրների և Ռուսաստանի հետ:

                      Comment

                      Previous 1 2 3 4 5 6 12 52 102 422 template Next
                      Working...
                      X