Re: National Industry
Բաց թողնված հնարավորություն Հայաստանի տնտեսությունում. հարցազրույց
Մայիս 28, 2013 | 03:18
Ներկայումս, երբ մեր արտահանումը դիվերսիֆիկացված չէ, եւ էներգակիրների սպասվող թանկացումները կրկին հարվածելու են բնակչության անապահով խավի բյուջեին, ակամա հիշում ենք մեր տնտեսական քաղաքկանության մեջ բաց թողնված հնարավորությունների մասին: Նման խնդիրներից մեկի մասին NEWS.am-ի թղթակիցը զրուցեց Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործատուների միության գործադիր տնօերեն Էդվարդ Կիրակոսյանի ու «Կանազիտ» հիմնադրամի տնօրենների խորհրդի նախագահ Սուրեն Գեւորգյանի հետ: Խոսքը հրաբխային ծագման ոչ մետաղական հանքատեսակների մասին է, որոնցով հարուստ է Հայաստանը...
Ս. Գեւորգյան- Մեր անկախության սկզբում գաղափարներ էին հնչում այն մասին, որ կարող ենք բարգավաճել ... «Ջերմուկի» արտահանման շնորհիվ: Ժամանակն ամեն ինչ դրեց իր տեղը, եւ պարզ դարձավ, թե որքան միամիտ էր այդ գաղափարը: Սակայն Հայաստանից արտահանումն ընդլայնելու իրական պոտենցիալ, այնուամենայնիվ, կա: Ես նկատի ունեմ պեռլիտը, բազալտն ու մյուս ապարները:
Նախկինում այդ հանքավայրերն ինտենսիվորեն յուրացվում էին...
Ս. Գեւորգյան- Հայաստանը ժամանակին խորհրդային հանրաետություններ, հիմնականում` Ռուսաստան էր արտահանում մոտ 1,2 տոննա հանքաքար, որոնցից 80-90%-ը Արագածի պեռլիտն էր:
Մեզանում կա՞ն պեռլիտի վերամշակման ընկերություններ:
Ս. Գեւորգյան-Հայաստանում այդ տեսակի հումքի վերամշակման հարցերով գլխավոր կազմակերպությունը քարերի եւ սիլիկատների ԳՀԻ-ն է, որը պեռլիտի վերամշակման լաբորատորիա ունի: 1998 թ-ին Արագածի պեռլիտի հանքավայրը, հումքի վերամշակման գործարանի հետ, խորհրդանշական` 1,4 մլն դոլարով վարձակալությամբ տրվել է «Decalite» միջազգային կորպորացիային: Հանքավայրը լավագույններից մեկն է համարվում, որը տրվել է գրեթե ձրի:
Իսկ «Decalite»-ն օգտագործո՞ւմ է այդ բացառիկ հնարավորությունները:
Ս. Գեւորգյան- Առաջին երկու տարիներին այն արտահանեց 100-200 հազար տոննա պեռլիտ, բայց ոչ թե Ռուսաստան, այլ Նիդեռլանդներ, որտեղից էլ արտադրանքը տարածվում էր ողջ աշխարհում: Այնուհետեւ հայկական հումքի հետ կապված գործը դադարեցրեց եւ սկսեց զբաղվել մյուս երկրների պեռլիտի վաճառքով, այդ թվում` Թուրքիայի:
Համամատելու համար նշենք, որ վերմշակման դեպքում Արագածի պեռլիտը ծավալով մեծանում է 20 անգամ, հունականը` 12 անգամ, թուրքականը` 10 անգամ: Պեռլիտից ստանում են մոտ հարյուր հիսուն արտադրանք, հիմնականում ջերմա եւ ձայնամեկուսիչ նյութեր, որոնք լայնորեն օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Է. Կիրակոսյան-Հիմա, երբ գազի սակագինը հերթական անգամ կավելանա, էներգակիրների տնտեսման խնդիրն ավելի մեծ հրատապություն ձեռք կբերի: Եթե այդպիսի պեռլիտը լայնորեն օգտագործվեր մեր շինարարության մեջ, ապա ձմռանը էներգիայի ծախսը կկրճատվեր երեք անգամ:
Ս. Գեւորգյան-Կասեի, ոչ թե երեք, այլ` հինգ-վեց, անգամ ավելի:
Է. Կիրակոսյան- Համաձայն եմ: Ասվածին ավելացնեմ, որ մեզանում ջերմամեկուսացման նորմերը բացարձակապես չեն համապատասխանում մեր կլիմայական պայմաններին: Անգամ այդ չնչին բանը շինարարության ժամանակ հաշվի չի առնվում, դրա համար մեր քաղաքացիները էներգիայի հսկայական ծախսեր են կատարում:
Արտերկրում բնակարանների գնորդներն առանձնահատուկ ուշադրություն են դարձնում շենքերի էներգամատակարարման ցուցանիշներին` նախապես իմանալու համար, որքան է կազմելու ծախսը...
Ս. Գեւորգյան- Դրա համար յուրաքանչյուր կոնկերտ շենքի մասով այսպես կոչված էներգամատակարարման անձնագիր է պատրաստվում, ինչը մեզ մոտ, ցավոք, չկա: Մեզանում պատկերն անմխիթար կլիներ, քանի որ շենքերի տաքացման ծախսերը գերազանցում են օպտիմալ ցուցանիշը: Պարադոքս է, բայց փաստ, ունենալով նման հնարավորություններ, այդ ուղղությամբ ոչինչ չի արվել:
Սեփական նախաձեռնությամբ ես մշակել եմ ոչ մետաղական հանքատեսակների հայեցակարգ: Կարծում եմ, այս ոլորտի արտադրանքը բավականին շահավետ է արտահանման համար, քան մոլիբդենի, պղնձի խտանյութը: Պաշտոնյաները հիացան այդ փաստաթղթով, սակայն գործը դրանից այն կողմ չգնաց: Այդ ժամանակ դիմեցինք Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործատուների միությանը:
Է. Կիրակոսյան-Քննարկելով այդ հարցը` մենք եկանք միանշանակ եզրահանգման. ոլորտը մեծ հեռանկարներ ունի: Հայտնի է, որ երկրի Արդյունաբերական զարգացման ռազմավարությամբ զարգացման հայեցակարգերի մշակում է նախատեսվում 11 գերակա ոլորտների համար: Դիմելով կառավարությանը` մենք հասանք նրան, որ այդ ցուցակում ներառեցինք նաեւ այս ոլորտը. ընդ որում, նրանց թվում, որոնց վերաբերյալ առաջին հերթին պետք է հայեցակարգ մշակվի:
Դրանով համագործակցությունն ավարտվե՞ց:
Է. Կիրակոսյան- Ոչ, ներկայումս պրն Գեւորգյանի հետ համատեղ զբաղված ենք այդ ոլորտում գործատուների միության ստեղծմամբ` ճյուղը վերականգնելու ջանքերը միավորելու եւ ապագա հայեցակարգն իրացնելու համար: Մեր նպատակը ոլորտի վերականգնումն ու լիարժեք զարգացումն է:
Ոլորտի զարգացման հայեցակարգը կմշակվի, ուրիշ ինչո՞ւմ եք ակնկալում պետության աջակցությունը:
Ս. Գեւորգյան- Սկզբունքորեն մեր նախագծերի ֆինանսավորման հարցերը գրեթե լուծված են, եւ պետբյուջեից միջոցներ պետք չեն: Եվրասիական զարգացման բանկը պատրաստ է վարկավորել մեր ծրագրերը, սակայն պետության կողմից երաշխիքներ է պահանջում: Անգամ պարզապես պետության համաձայնությունը: Սակայն պետությունը, ի դեմս կառավարության, այդ երաշխիքները չի տալիս...
Քարակերտի քարամշակման գործարանում հնարավոր է բազալտից խողովականեր եւ պլիտաներ արտադարել մետալուրգիայի, նավթարդյունաբերության համար` մինչեւ երեք մլրդ դոլարի արտադրանք տալ: Դրա համար անհրաժեշտ է, որ հայեցակարգը իրացվի, եւ ոչ թե թղթի վրա մնա: Սկզբի համար կպահանջվի 150 մլն դոլար, սկայն նման գումար չկա...
Գործարանը կարող է աշխատանքով ապահովել 3 հազար մարդու, սակայն 20 հեկտար զբաղեցնող գործարանը չարդարացված կերպով պարապուրդի է մատնված: Չեխիայում կա նման գործարան, որը լեռնահանքարդյունբերության համար արտադանք է տալիս` տոննան 1,4 հազ. դոլարով: Եթե մեր ձեռնարկությունը գործարկվի, մենք բավականին էժան կարող ենք առաջարկել նույն արտադրանքը` 0,6 հազարով` տոննայի դիմաց: Սակայն դրա համար անհրաժեշտ է պետության աջակցությունը...
Ալբերտ Խաչատրյան
Բաց թողնված հնարավորություն Հայաստանի տնտեսությունում. հարցազրույց
Մայիս 28, 2013 | 03:18
Ներկայումս, երբ մեր արտահանումը դիվերսիֆիկացված չէ, եւ էներգակիրների սպասվող թանկացումները կրկին հարվածելու են բնակչության անապահով խավի բյուջեին, ակամա հիշում ենք մեր տնտեսական քաղաքկանության մեջ բաց թողնված հնարավորությունների մասին: Նման խնդիրներից մեկի մասին NEWS.am-ի թղթակիցը զրուցեց Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործատուների միության գործադիր տնօերեն Էդվարդ Կիրակոսյանի ու «Կանազիտ» հիմնադրամի տնօրենների խորհրդի նախագահ Սուրեն Գեւորգյանի հետ: Խոսքը հրաբխային ծագման ոչ մետաղական հանքատեսակների մասին է, որոնցով հարուստ է Հայաստանը...
Ս. Գեւորգյան- Մեր անկախության սկզբում գաղափարներ էին հնչում այն մասին, որ կարող ենք բարգավաճել ... «Ջերմուկի» արտահանման շնորհիվ: Ժամանակն ամեն ինչ դրեց իր տեղը, եւ պարզ դարձավ, թե որքան միամիտ էր այդ գաղափարը: Սակայն Հայաստանից արտահանումն ընդլայնելու իրական պոտենցիալ, այնուամենայնիվ, կա: Ես նկատի ունեմ պեռլիտը, բազալտն ու մյուս ապարները:
Նախկինում այդ հանքավայրերն ինտենսիվորեն յուրացվում էին...
Ս. Գեւորգյան- Հայաստանը ժամանակին խորհրդային հանրաետություններ, հիմնականում` Ռուսաստան էր արտահանում մոտ 1,2 տոննա հանքաքար, որոնցից 80-90%-ը Արագածի պեռլիտն էր:
Մեզանում կա՞ն պեռլիտի վերամշակման ընկերություններ:
Ս. Գեւորգյան-Հայաստանում այդ տեսակի հումքի վերամշակման հարցերով գլխավոր կազմակերպությունը քարերի եւ սիլիկատների ԳՀԻ-ն է, որը պեռլիտի վերամշակման լաբորատորիա ունի: 1998 թ-ին Արագածի պեռլիտի հանքավայրը, հումքի վերամշակման գործարանի հետ, խորհրդանշական` 1,4 մլն դոլարով վարձակալությամբ տրվել է «Decalite» միջազգային կորպորացիային: Հանքավայրը լավագույններից մեկն է համարվում, որը տրվել է գրեթե ձրի:
Իսկ «Decalite»-ն օգտագործո՞ւմ է այդ բացառիկ հնարավորությունները:
Ս. Գեւորգյան- Առաջին երկու տարիներին այն արտահանեց 100-200 հազար տոննա պեռլիտ, բայց ոչ թե Ռուսաստան, այլ Նիդեռլանդներ, որտեղից էլ արտադրանքը տարածվում էր ողջ աշխարհում: Այնուհետեւ հայկական հումքի հետ կապված գործը դադարեցրեց եւ սկսեց զբաղվել մյուս երկրների պեռլիտի վաճառքով, այդ թվում` Թուրքիայի:
Համամատելու համար նշենք, որ վերմշակման դեպքում Արագածի պեռլիտը ծավալով մեծանում է 20 անգամ, հունականը` 12 անգամ, թուրքականը` 10 անգամ: Պեռլիտից ստանում են մոտ հարյուր հիսուն արտադրանք, հիմնականում ջերմա եւ ձայնամեկուսիչ նյութեր, որոնք լայնորեն օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Է. Կիրակոսյան-Հիմա, երբ գազի սակագինը հերթական անգամ կավելանա, էներգակիրների տնտեսման խնդիրն ավելի մեծ հրատապություն ձեռք կբերի: Եթե այդպիսի պեռլիտը լայնորեն օգտագործվեր մեր շինարարության մեջ, ապա ձմռանը էներգիայի ծախսը կկրճատվեր երեք անգամ:
Ս. Գեւորգյան-Կասեի, ոչ թե երեք, այլ` հինգ-վեց, անգամ ավելի:
Է. Կիրակոսյան- Համաձայն եմ: Ասվածին ավելացնեմ, որ մեզանում ջերմամեկուսացման նորմերը բացարձակապես չեն համապատասխանում մեր կլիմայական պայմաններին: Անգամ այդ չնչին բանը շինարարության ժամանակ հաշվի չի առնվում, դրա համար մեր քաղաքացիները էներգիայի հսկայական ծախսեր են կատարում:
Արտերկրում բնակարանների գնորդներն առանձնահատուկ ուշադրություն են դարձնում շենքերի էներգամատակարարման ցուցանիշներին` նախապես իմանալու համար, որքան է կազմելու ծախսը...
Ս. Գեւորգյան- Դրա համար յուրաքանչյուր կոնկերտ շենքի մասով այսպես կոչված էներգամատակարարման անձնագիր է պատրաստվում, ինչը մեզ մոտ, ցավոք, չկա: Մեզանում պատկերն անմխիթար կլիներ, քանի որ շենքերի տաքացման ծախսերը գերազանցում են օպտիմալ ցուցանիշը: Պարադոքս է, բայց փաստ, ունենալով նման հնարավորություններ, այդ ուղղությամբ ոչինչ չի արվել:
Սեփական նախաձեռնությամբ ես մշակել եմ ոչ մետաղական հանքատեսակների հայեցակարգ: Կարծում եմ, այս ոլորտի արտադրանքը բավականին շահավետ է արտահանման համար, քան մոլիբդենի, պղնձի խտանյութը: Պաշտոնյաները հիացան այդ փաստաթղթով, սակայն գործը դրանից այն կողմ չգնաց: Այդ ժամանակ դիմեցինք Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործատուների միությանը:
Է. Կիրակոսյան-Քննարկելով այդ հարցը` մենք եկանք միանշանակ եզրահանգման. ոլորտը մեծ հեռանկարներ ունի: Հայտնի է, որ երկրի Արդյունաբերական զարգացման ռազմավարությամբ զարգացման հայեցակարգերի մշակում է նախատեսվում 11 գերակա ոլորտների համար: Դիմելով կառավարությանը` մենք հասանք նրան, որ այդ ցուցակում ներառեցինք նաեւ այս ոլորտը. ընդ որում, նրանց թվում, որոնց վերաբերյալ առաջին հերթին պետք է հայեցակարգ մշակվի:
Դրանով համագործակցությունն ավարտվե՞ց:
Է. Կիրակոսյան- Ոչ, ներկայումս պրն Գեւորգյանի հետ համատեղ զբաղված ենք այդ ոլորտում գործատուների միության ստեղծմամբ` ճյուղը վերականգնելու ջանքերը միավորելու եւ ապագա հայեցակարգն իրացնելու համար: Մեր նպատակը ոլորտի վերականգնումն ու լիարժեք զարգացումն է:
Ոլորտի զարգացման հայեցակարգը կմշակվի, ուրիշ ինչո՞ւմ եք ակնկալում պետության աջակցությունը:
Ս. Գեւորգյան- Սկզբունքորեն մեր նախագծերի ֆինանսավորման հարցերը գրեթե լուծված են, եւ պետբյուջեից միջոցներ պետք չեն: Եվրասիական զարգացման բանկը պատրաստ է վարկավորել մեր ծրագրերը, սակայն պետության կողմից երաշխիքներ է պահանջում: Անգամ պարզապես պետության համաձայնությունը: Սակայն պետությունը, ի դեմս կառավարության, այդ երաշխիքները չի տալիս...
Քարակերտի քարամշակման գործարանում հնարավոր է բազալտից խողովականեր եւ պլիտաներ արտադարել մետալուրգիայի, նավթարդյունաբերության համար` մինչեւ երեք մլրդ դոլարի արտադրանք տալ: Դրա համար անհրաժեշտ է, որ հայեցակարգը իրացվի, եւ ոչ թե թղթի վրա մնա: Սկզբի համար կպահանջվի 150 մլն դոլար, սկայն նման գումար չկա...
Գործարանը կարող է աշխատանքով ապահովել 3 հազար մարդու, սակայն 20 հեկտար զբաղեցնող գործարանը չարդարացված կերպով պարապուրդի է մատնված: Չեխիայում կա նման գործարան, որը լեռնահանքարդյունբերության համար արտադանք է տալիս` տոննան 1,4 հազ. դոլարով: Եթե մեր ձեռնարկությունը գործարկվի, մենք բավականին էժան կարող ենք առաջարկել նույն արտադրանքը` 0,6 հազարով` տոննայի դիմաց: Սակայն դրա համար անհրաժեշտ է պետության աջակցությունը...
Ալբերտ Խաչատրյան
Comment