Western Armenians

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Կրոնի դերը

Ինչպես վերը նշեցինք, ինքնության խիստ կարևոր և անխուսափելի բնութագրիչ է արժեքային համակարգը, որն առաջնորդում է բոլոր հավաքականություններին և կարգավորում նրանց առօրյա կենսակերպը: Արժեքային համակարգն անխուսափելիորեն ներառում է նաև կրոնադավանական պատկերացումները և դրանից բխող սկզբունքներն ու նորմերը:

Տվյալ համատեքստում պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնել այն փաստին, որ ազգը գոյություն չունի առանց իր կենդանի հիշողության, առանց իր անցյալի, որ Հայաստան աշխարհը ժառանգությունն է մեր նախնիների, և յուրաքանչյուր սերունդ պետք է ստացված ժառանգությունը (թե՛ նյութական և թե՛ հոգևոր ու մշակութային) զարգացնի ու փոխանցի հաջորդ սերնդին: Իսկ զանազան պատճառներով այն ավելացնելու հնարավորության բացակայության կամ անկարողության դեպքում պետք է առնվազն այն անշփոթ ու անխառն կերպով փոխանցի սերունդներին:

Այդ ժառանգության էական մասն է հոգևորը, որի կրող հաստատությունը հազարամյակներ շարունակ եղել է Հայոց եկեղեցին: Չպետք է մոռանալ, որ Հայության անցյալի հետ մեզ կապող, պահպանված և անընդհատաբար փոխանցված միակ հայկական հաստատությունը Հայոց եկեղեցին է, որի կոչումն է մեր ազգը հասցնել իր ապագա հանգրվանին:

Արտաքին տարբեր ազդակների հետևանքով Հայության որոշ հատվածներ սկսեցին հոգևոր այլ ժառանգություն որդեգրել միայն վերջին 3 հարյուրամյակների ընթացքում:

Կրոնական իրավիճակի դիտարկման ընթացքում չենք կարող անտեսել այն կարևոր հանգամանքը, որ անցյալ դարում աշխարհով մեկ իր հաղթարշավն էր տոնում սեկուլյարիզացիան: Դրա դրսևորումներից էր նաև «կրոնի սեփականաշնորհումը», որի հետևանքով մարդու հասարակական գոյությունը քայքայվեց հանրային և մասնավոր ոլորտների, և կրոնը մղվեց մասնավոր ոլորտ` վերածվելով անհատի մասնավոր գործի: Կրոնը վերածվեց մասնավոր հանրային ծառայություններից մեկի, և ի հայտ եկավ «կրոնների շուկան», որի հետևանքով անհատի մեջ սպառողական վերաբերմունք զարգացավ կրոնների նկատմամբ. մարդը սկսեց կրոնական ավանդությունները դիտարկել որպես ապրանք և այն գնահատել «ինչ կարող է դա տալ ինձ» սկզբունքով: Այսինքն՝ ընդհանուր առմամբ այլևս ոչ թե կրոնն է թելադրում մարդուն ինչպիսին լինել, այլ մարդը` կրոնին: Այսպիսով վերացվեց կրոնի ավանդական միավորիչ դերը. այն փոխարինվեց քաղաքացիական նորմերով...

Այսուհանդերձ, կարծում ենք, որ Հայության միավորման խնդիրն ուսումնասիրելիս չպետք է տուրք տալ ներկայիս սեկուլյար հայեցակարգին և անտեսել կրոնի իրական ավանդական դերը, այլ ըստ հարկի հաշվի առնել այն:

Ըստ 19-րդ դարի իտալացի փիլիսոփա, պետական ու քաղաքական գործիչ Վինչենցո Ջոբերտիի՝ «Բոլոր ժամանակներում և ամենուր քաղաքացիական կարգերը ծնունդ են առել քրմականից, քաղաքներն առաջացել են տաճարներից, օրենքները բխել են պատգամախոսություններից, ...ժողովրդի դաստիարակությունը և մշակույթը` նրա կրոնից...»: Այս մասին են վկայում նաև Ալ.Բերդյաևը, Մ.Մյուլլերը, Լ.Ֆեյերբախը և շատ ու շատ այլ հեղինակավոր մտածողներ:

Պետք է նկատի ունենալ նաև, որ ներկայումս պոստսեկուլյարիզմի պայմաններում վերանայվում է սեկուլյար հայեցակարգի հիման վրա կառուցված կրոն հասկացությունը, այսինքն՝ դադարում են ուղղափառությունը, կաթոլիկությունը, բողոքականությունը (բացի իր ուլտրալիբերալ հոսանքներից) և իսլամը որպես կրոններ դիտել: Դրանք վերստին սկսում են դիտարկվել որպես աշխարհայացքներ և ապրելակարգեր, որպես այլընտրանքային արժեքային աշխարհներ ոչ միայն միմյանց, այլև հենց սեկուլյարիզմի նկատմամբ: Սեկուլյարիզմը սկսել է կորցնել իր` որպես չեզոք գործիքների միջոցով կրոնական և գաղափարական տարբեր համակարգերի համագոյակցությունը կարգավորող համակարգի, կարգավիճակը: Այս պայմաններում աշխարհում ևս առաջացել է այդ աշխարհայացքների հնարավոր համագոյակցության հարցը, որոնց միասնությունը մինչև օրս ապահովվում է բացառապես ձևական, բայց` ամենևին ոչ չեզոք նորմերով:

Իրավիճակը ՀՀ-ում

Ներկայումս ՀՀ-ում առկա են 67 գրանցված և բազմաթիվ չգրանցված կրոնական կազմակերպություններ: Գրանցված կազմակերպությունների մեծագույն մասը բողոքականներն են, որոնց հաջորդում են, այսպես կոչված, նոր կրոնական շարժումները` եհովականներ, մորմոններ, կրիշնայականներ և այլն: Թեև ՀՀ-ում դեռևս գոյություն չունի կրոնական պատկանելության պաշտոնական վիճակագրություն, սակայն տարբեր փորձագետների և ուսումնասիրողների տվյալների համաձայն, հետևորդների թվով մեծագույնը Հայոց եկեղեցին է, որին հաջորդում են հայ կաթոլիկները, բողոքականները և նոր կրոնական շարժումների հետևորդները:

Բողոքականների և նոր կրոնական շարժումների հետևորդների թիվը մոտ 4% է, սակայն վերջիններս խիստ ակտիվ ու անգամ ագրեսիվ գործունեություն են ծավալում ՀՀ-ում, անցած 20 տարիների գործունեության արդյունքում կարողացել են իրենց ենթակառուցվածքները (մանկապարտեզ, դպրոց, բուհ, համայնքներ և այլն) հաստատել երկրում:

ՀՀ-ում հիմնականում միջկրոնական ու միջդավանական խաղաղ մթնոլորտ է տիրում: Երկրի բնակչության մոտ 3%-ը կազմող ազգային փոքրամասնությունների մի մասի ունեցած ազգային, կրոնական հաստատությունների նկատմամբ Հայությունն անկեղծ հանդուրժողականությամբ է վերաբերվում, և երբևէ դրանք աղանդ չեն համարվել: Սակայն ինքնության սպառնալիքով և ագրեսիվ գործունեությամբ պայմանավորված՝ ակնհայտ դժգոհություն կա բողոքական կազմակերպությունների մեծ մասի և նոր կրոնական շարժումների նկատմամբ, որն ակնհայտ է քաղաքացիների դիմում-բողոքներից և ԶԼՄ արձագանքներից:

ՀՀ բողոքականները թեև հաճախ են շեշտում, որ Հայոց եկեղեցին ընդունում են որպես մայր եկեղեցի, սակայն ներքին շրջանակներում շարունակ քննադատում են «մայր եկեղեցին»: Այդ հակասությունը վերջին տարիներին դուրս է գալիս ներքին շրջանակներից և դրսևորվում բացահայտվող հակադրությամբ: Սա վկայությունն է այն բանի, որ կրոնադավանական տարբերակումները զանազան դրդապատճառներով հակամարտության առիթ են դառնում հենց ՀՀ-ում:

Ուշագրավ է, որ ՀՀ-ում մինչև օրս չի ձևավորվել միջդավանական և առավել ևս՝ միջկրոնական երկխոսության մթնոլորտ: Այն բացակայում է անգամ բողոքական հարանվանությունների միջև. միայն վերջին շրջանում, այն էլ սեփական շահերի պաշտպանությունից դրդված, սկսեցին միավորմանն ուղղված քայլեր անել: Իսկ նոր կրոնական շարժումներն ընդհանրապես այլ կրոնների ու դավանանքների մերժողականությամբ են հանդես գալիս:

Հայությունն այսօր կանգնած է համաշխարհային լուրջ մարտահրավերների առջև, այնինչ հայ մարդը չունի դրանց վերաբերյալ իր ավանդական դավանանքից բխող պատասխանները, վարքի համարժեք նորմեր, այդ նորմերի կազմակերպված կիրառում, գաղափարական առաջարկություններ, ձևավորվող օրենսդրությունն իրականում առնչություն չունի հիշյալ նորմերի և ազգային գաղափարախոսության հետ: Սա ենթադրում է Հայոց եկեղեցու վարդապետության տեսանկյունից առկա մարտահրավերների ու խնդիրների վերլուծում և գնահատում, սոցիալական դոկտրինի անհապաղ մշակում:

Ընդհանուր իրավիճակը Սփյուռքում

Այլալեզվության և այլադավանության հարցը Սփյուռքի տարածքներում ուսումնասիրողները գործնականում կրոնադավանական և լեզվական ասիմիլյացիայի ենթարկված կամ նման տարբերություններ ունեցող հայ հավաքականությունները դասակարգում են որոշակի հայտանիշներով և տալիս որոշակի ուշագրավ եզրահանգումներ: Այսպես`

այլալեզու և ոչ քրիստոնեական դավանանք ունեցողները գրեթե իսպառ կորցնում են հայկական ինքնագիտակցումը, ինչպես, օրինակ` սիրիահայ արաբացած-իսլամացած հսկա զանգվածը (մոտ 500-700 հազար մարդ),
այլալեզու, սակայն քրիստոնեական այլ հոսանքի դավանանքն ընդունած հայ հավաքականությունների պարագայում միայն հատուկ քաղաքականության իրագործման դեպքում կարող է հնարավոր դառնալ նրանց հայկական ինքնության վերադարձը,
այլալեզու, սակայն Հայոց եկեղեցու դավանանքը պահպանածները պահպանել են նաև հայկական ինքնագիտակցությունը և զարթոնքի ավելի մեծ հնարավորություն ունեն (օրինակ` Սիրիայի Հակուբիե գյուղը):
Ուշագրավ է մեկ այլ դիտարկում ևս. այլալեզու հայերի մեջ դիտվում են այդ լեզուն կրող ազգության ինքնագիտակցության առանձին դրսևորումներ, սակայն դրանք կարող են վերանալ, եթե նրանք հայտնվեն դասական հայկական միջավայրում: Հետևաբար, այստեղ խիստ կարևոր դերակատարում ունի նաև դասական հայկական միջավայրը կամ հայկական ինքնությանը համապատասխան ապրելակերպը:

Կարևոր է նաև հետևյալ եզրահանգումը. հայկական մայր զանգվածից դավանանքային օտարումը լայն դուռ է բացում լեզվական և առհասարակ ազգային օտարման առջև, իսկ լեզվական օտարումը (Սիրիա-Լիբանան) առավել արագացնում է դավանանքային-ազգային օտարումը:

Ամփոփում

Իրավիճակի ընդհանուր վերլուծությունը հուշում է, որ հայեցի ինքնագիտակցություն ունեցող անհատների ու հավաքականությունների միավորման ճանապարհին կարող են ծագել որոշակի խնդիրներ, և անհրաժեշտ կլինի տարբերակված մոտեցումներ մշակել քրիստոնեության այլ հոսանքներին պատկանողների, նոր կրոնական շարժումների հետևորդների և միանգամայն այլ կրոն դավանողների նկատմամբ:

Առկա մարտահրավերներին տրվելիք հոգևոր-գաղափարական պատասխանների և դրանց կենսագործման արդիական մեխանիզմների մշակմանը զուգահեռ՝ որպես առաջնահերթ խնդիր պետք է համարել նաև`

հայկական վառ ինքնագիտակցություն և ազգային գործունեություն ծավալելու գործնական մղում ունեցող անհատների և հավաքականությունների միավորման գործընթացի կազմակերպումը,
հայկական ինքնագիտակցության թույլ ընկալում ունեցող կամ կրոնադավանական այլ պատկերացումներից դեռևս չհրաժարված անձանց ու հավաքականությունների հետ մերձեցնող ծրագրերի շարունակական իրականացումը:
Այս խնդիրը լուծելու ճանապարհին պետք է մշակել և ըստ պայմանների կիրարկել վերինտեգրման (վերակերպման) համապատասխան ծրագիր: Այն պետք է ունենա հայկական ինքնագիտակցության տարբեր աստիճաններ և գործողությունների պատրաստակամության տարբեր մակարդակներ ունեցող խմբերին վերաբերող մասեր:

Միաժամանակ, անհրաժեշտ է նպաստավոր ու խթանիչ պայմաններ մշակել, որոնք, իրենց հերթին, կարող են նրանց մեջ վերակերպվելու ցանկություն և կամք առաջացնել` վերադառնալու իրենց արմատներին, հաղորդվելու առաքելական դավանանքի հետ, սովորելու հայոց լեզուն և գործածելու այն առօրյայում, քաղաքական առումով նվիրվելու Հայաստանի պետական շահերին:

Սույն խնդիրն, իհարկե, նոր չէ, և անցյալ դարի սկզբներին դրա լուծմանը հասնելու մի կարևոր մոտեցում է շարադրել հայ լուսավոր գործիչներից մեկը: Այդ մոտեցումն առավել ուշագրավ է նրանով, որ հեղինակը Հայոց եկեղեցու բարձրաստիճան հոգևորականներից է` Տրապիզոնի Գարեգին եպիսկոպոսը: Նա գրում է. Հայաստանյայց եկեղեցին, իբրև մի կրոնական ընկերակցություն, ներկայացնում է նաև հոգևոր մի ընտանիք: Եվ որպես այդպիսին այն ունի իր սեփական Տունը: Մեկ է Եկեղեցին իր բարոյական կառույցով, բայց բազում են տաճարները՝ նյութական կառույցները:

Այս Տնից ներս և դուրս կան զավակներ, որոնք ամենքն էլ հարազատ են:

Տանն ապրողները հավատարիմներն են այն օրենքներին ու կանոններին, որոնցով տունը կառավարվում և պահում է իր ներքին ներդաշնակությունը:

Տնից դուրս մնացողները՝ զանազան խմբեր, աղանդներ կամ պանդուխտներ, առանց կորցնելու իրենց որդիական հանգամանքը, զրկվում են այն առանձնաշնորհներից, որոնք վայելում են ներսինները:

Բոլոր դեպքերում՝ ճիշտ չէ Տնից դուրս մնալը՝ ինչպիսին էլ որ լինեն Տնից օտարանալու չքմեղանքները կամ պատճառները: Չէ՞ որ դրանից Տունն է անշքանում: Այս անշքացման պատասխանատվությունն ընկնում է նույնքան ներսի անտարբերների վրա, որքան և՝ դրսի դժգոհների:

Գարեգին Տրապիզոնցին այսպես է ամփոփում Հայոց Տան ներքին խաղաղության պահպանման մասին իր բանաձևը. «Հայաստանյայց այս տան մեջ չկա, և չպետք է լինի, հավատաքննություն: Պատշաճ է սակայն, որ տան ոգին, նրա բարոյական հիմքը կազմեն նաև ոգին ու հիմքը յուրաքանչյուր տնեցու անհատական նկարագրի»1:

Կառաջարկեի սույն մոտեցմանն ավելացնել նաև քրիստոնեական եկեղեցում ընդունված (Օգոստինոս Երանելու հեղինակած) հետևյալ հանրահայտ սկզբունքը. «Միություն կարևորում, ազատություն երկրորդականում և սեր ամեն բանում»:

1Գարեգին եպիսկոպոս Տրապիզոնի, «Աշխարհի Լոյսն ի Հայս», էջ 208-209:

Դեկտեմբեր, 2011թ.

«21-րդ ԴԱՐ» n 2, 2012

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Ռիչարդ Կիրակոսյանը կարիք չունի Օբամայից լսել այն, ինչը արդեն գիտի






Ապրիլ 20, 2012 | 11:57
Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ռիչարդ Կիրակոսյանը ցեղասպանությունը վերապրածի թոռ է, հետեւաբար կարիք չունի Օբամայից լսել այն, ինչ ինքն արդեն գիտի: Այս մասին, այսօր` ապրիլի 20-ին, լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ նշեց Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ռիչարդ Կիրակոսյանը:

Նա նշեց, որ ժամանակն է քննադատաբար մոտենալ հայոց սփյուռքին, քանի որ նրանք պետք է հասկանան, որ Հայաստանը Դիսնեյ-լենդ չէ եւ Հայաստանին չպետք նայել Երեւան հյուրանոցի պատուհանից: Ռ. Կիրակոսյանի փոխանցմամբ, 7 տարի է, ինչ ապրում է Հայաստանում եւ կարող է արձանագրել, որ սփյուռքահայերի համար պայմանները բարենպաստ չեն, հետեւաբար Հայաստանի իշխանությունները պետք է ավելի հեշտացնեն կյանքը սփյուռքահայերի համար, ովքեր ցանկանում են ապրել Հայաստանում:

Այդ առումով նա երկու երկու մարտահրավեր առանձնացրեց. «Նախ հնարավորությունների պակասն է կապված մենաշնորհային տնտեսության հետ, որտեղ տնտեսությունը ղեկավարվում է օլիգարխաների կողմից, երկրորդը ժողովրդավարությունն է եւ ազատ ու արդար ընտրությունների առկայության ապահովումը»,-ասաց նա:

Լրագրողների հարցին, թե ինչու նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում չի շոշափվում ԼՂ հարցը, փորձագետն արձագանքեց. «Դա պայմանավորված է նրանով, որ հայերն այս հարցով համախմբված են: Միակ տեղը, որ ղարաբաղյան հարցը շարունակում է խնդիր մնալ, Բաքուն է, քանի որ չի հասկանում, որ Ղարաբաղը կորցրել է հավերժ»:

Լուսանկարը` Սոնա Բարսեղյանի

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

An Armenian community that was forced to vacate their villages in the southeastern province of Batman 25 years ago due to politically motivated violence in the region has mounted a legal battle to retrieve disputed land.

“They could not retrieve their homes and land when they decided to return back. The Directorate of Land and Cadastre has forged illegal documents on behalf of those who occupied [the properties],” lawyer Şeyhmus Kabaday, who represents the villagers in court, told the Hürriyet Daily News.

Acar village headman M. Şirin Ekmen claimed otherwise, however, when speaking on the occupant villagers’ behalf.

“We, too, are in possession of documents, and we will also present them to the court. The [inhabitants of] Acar bought 1,300 acres of territory from İsa Demirci, a prominent Armenian villager, in 1986. We have the documents,” Ekmen said.

Some 3,000 acres of territory are at stake in the lawsuit filed by the villagers, who left their land and homes behind to emigrate to Istanbul in 1987 due to the regional violence spurred by clashes between government forces and militants of the outlawed Kurdistan Workers’ Party (PKK), unsolved murders and the Kurdish issue.

http://www.armenianow.com/society/37636/turkish_armenian_community_acar_village_pkk

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Սասունցիները թուրքական դատարան են դիմել` հետ պահանջելով իրենց հողերը
28 Ապրիլի 2012 - 12:50

Սասունի հայերը դատարան են դիմել` հետ պահանջելով իրենց հողերը, որոնք ապօրինաբար անցել են այլ անձանց, տեղեկացնում է թուրքական մամուլը:
Ներկայիս Թուրքիայի արևելքում գտնվող Բաթման նահանգում հողեր ունեցած հայերից դրանք ապօրինաբար անցել են այլ տերերի: Հայերը պայքարում են հետ վերադարձնելու շուրջ 3000 ակր հողատարածքները, որոնք գտնվում են Աջար, Հեյբեթլի, Չաղիլ և Բալբաշի գյուղերում:

25 տարի առաջ տեղի հայ համայնքը ստիպված լքել է այս տարածքները , քանի որ այդ վայրում ընթացել են կատաղի բախումներ թուրքական բանակի և «Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության» (PKK) միջև: Իրենց հայրենի հողերը ստիպված են եղել լքել 38 ընտանիքներ, որոնք հիմնականում տեղափոխվել են Ստամբուլ:

Հայ համայնքի հեռանալուց հետո ապօրինի փաստաթղթերով հողերին տիրացել են տեղի այլ բնակիչները, որոնցից էլ սասունցիները փորձում են հետ ստանալ իրենց հողերը:

Հողատարածքների նոր սեփականատերերը ներկայացնում են ինչ-ինչ փաստաթղթերի կրկնօրինակներ և հրաժարվում տարածքներն հանձնել օրինական տերերին: Աջար գյուղում հայերի հողերի նոր տերերը նշում են, թե «իրենք այդ տարածքներն օրինական կերպով գնել են ոմն հայ ֆերմերից` Իսա Դեմիրջի անունով»:

Այժմ հողերը հետ վերադարձնելու հայցով սասունցիները դիմել են Բաթմանի դատարան: Հաջորդ դատական նիստը նախատեսված է մայիսի 6-ին:

HayNews.am

[Vahram]

Re: Western Armenians

Vrej, I found a Chinese Armenian...LOL

http://www.youtube.com/watch?v=XsHHY6Vjhag&feature=BFa&list=FLBWen1c_IP7hNhrqVprxH1g

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Vrej, I found a Chinese Armenian...LOL


http://www.youtube.com/watch?v=XsHHY...P7hNhrqVprxH1g

[Vahram]

Re: Western Armenians

Hokit Seerem!

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

07.05.2012
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱՎԱՆԴԱԿԸ ՀԱՅԵՐԻ ՀԱՅՐԵՆԻՔՆ Է



Մուշեղ Լալայան

«Հայկական բարձրավանդակն է Հայոց պատմության գլխավոր թատերավայրը եւ դա է պատկերվում ու զգացվում իբրեւ մեր ամբողջական հայրենիք` անկախ ազգագրական պայմաններից եւ ժամանակների քաղաքական սահմանագծումներից»:
Հայկ Ասատրյան
Մարդու եւ աշխարհագրական միջավայրի փոխադարձ կապը վաղուց հաստատված է գիտությամբ: Այս իմաստով, ինչպես ուսուցանում է Ցեղային աշխարհայեցողությունը, Ազգը եւ Հայրենիքը` Բացարձակի ու Հավերժի հարթության մեջ կազմում են մեկ, անքակտելի ամբողջություն. Հայաստանը մնայուն հայրենիք է միայն հայերի համար, իսկ հայը հարատեւելի է միայն Հայաստանում: Ըստ այդմ, երբ մասնատված է հայոց հայրենիքը, խաթարված է նաեւ հայի էությունը, եւ քանի դեռ չունենք ամբողջական Հայաստան, հոգեբանորեն, հետեւապես եւ դիմագծորեն մնում ենք աղճատված:

Իսկ ո՞րն է այդ բնական Հայաստանը` հայոց հավիտենական հայրենիքը, որին, ինչպես ծնողին, չեն ընտրում:

Ցեղային աշխարհայեցողության մեջ առկա է տարբերակումը պատմական ու բնական Հայաստանի: Առաջինը պատմա-ազգագրական հասկացություն է, որով` հարափոփոխ, ենթակա սեղմումի կամ ընդլայնումի: Կա, սակայն, բնական Հայաստանը` որպես բնաշխարհագրական ըմբռնում, խիստ որոշակի բնական սահմաններով, որով եւ անփոփոխ: Դա բնաշխարհագրական այն անբաժանելի ամբողջությունն է, շրջապատի նկատմամբ բարձրադիր «լեռնային կղզին», որն աշխարհագրական գիտության կողմից կոչվում է Հայկական բարձրավանդակ: Հայկական բարձրավանդակը Աստծուց կամ Բնությունից հայերիս տրված այն հողակտորն է, որին են միայն հարազատ եւ բնորոշ մեր հոգե-մարմնական գծերը: Սա այն բնատարածքն է, հայերիս միակ եւ կայուն «անվտանգության գոտին», որից դուրս այլ «հայրենիքներ» փնտրելը ազգային ինքնասպանություն է, որից դուրս` ոգու եւ բնատարածքի անհամատեղելիության պայմաններում, հայը ենթակա է վատասերումի, ձուլումի:

Պատկերացրեք, որ հայերը, թեկուզ հոծ զանգվածներով եւ մեկուսացված, ապրում են, օրինակ, Մադագասկարում, ուր չեն տեսնում եւ չեն տենչում Արարատն ու Սեւանը, Արագածն ու Արաքսը, ապրում են տեղի բնական պայմաններից թելադրված կենցաղով, բարձրաբերձ լեռների փոխարեն` անծայրածիր օվկիանոսն է դառնում նրանց մտքի եւ հոգու երեւակայության սնուցիչը, փոխվում է նրանց դիմագիծը եւ այլն. անվիճելի է, որ նրանք աստիճանաբար կհեռանան իրենց էությունից ու կենթարկվեն տեսակափոխումի:

Քաղաքական սահմանագծումներով, Հայկական բարձրավանդակի մեծ մասն այսօր մերը չէ. ազգագրական պայմանները եւս ի նպաստ մեզ չեն` Արեւմտահայաստանը գերազանցապես բնակեցված է թուրքերով եւ քրդերով: Բայց արդյո՞ք այդ կորսվածը դադարում է Հայոց հայրենիք լինելուց: Դիմենք Նժդեհի խորհրդին. «Իմ երկիրը ժամանակավորապես մնալով օտար լծի տակ, չի՛ կարող դառնալ այդ օտարի Հայրենիքը, քանզի Արեւելքի անուղղա խուժը, որ թրքություն կկոչվի, ոչինչ ունի տված այդ երկրին - ո՛չ մեծ մեռելներ, ո՛չ միտք, ո՛չ զգացում... այն ամենը, որ աննյութեղեն Հայրենիքը կստեղծե»: Ահա՛ թե ինչո՛ւ է Ցեղակրոնությունը նշանաբանում` «Հայաստանը` հայերին», որ ասել է` Հայկական բարձրավանդակը միայն Հա՛յ ցեղի հայրենիքն է: Այլ կերպ ասած` Հայկական բարձրավանդակի նկատմամբ հայրենատիրոջ (կուզեք` սեփականատիրոջ) մենաշնորհ իրավունքը հայերի՛նս է:

Վերն ասվածից հետեւում է նաեւ, որ Հայկական բարձրավանդակի ամբողջական սահմաններում (իմա` ողջ բարձրավանդակին տիրելով) միայն մենք կարող ենք իբրեւ ազգություն եւ պետություն ներդաշնակորեն զարգանալ ու հարատեւել: Հայկական բարձրավանդակի` Առաջավոր Ասիայի այս ռազմավարական բանալու ամբողջական ձեռքբերումով է միայն Հայաստան պետությունը հնարավորություն ստանում ունենալու աշխարհառազմավարական նշանակություն. այն վերստին դառնում է տարանցիկ ուղիների խաչմերուկ, հսկում առաջավորասիական չորս խոշոր գետերի ակունքները (հանգամանք, որը զգալի դեր է խաղում` այսօր Թուրքիան դարձնելու տարածաշրջանում գերիշխող), ինչպես եւ, որ պակաս կարեւոր չէ, տեր դառնում շատ ժողովուրդների բաղձանք հանդիսացող մեր փարթամ արոտավայրերին (մի գրեթե անտեսված իրողություն, որը էական է հանդիսացել քոչվոր մի շարք ցեղերի` մեր բարձրավանդակում վերջնական հանգրվան գտնելու գործում): «Հայկական լեռնաշխարհը ներկայացնում է աշխարհագրական, մշակութապատմական, ինչպես նաեւ տնտեսական եւ ընդհանուր էթնիկական մի ամբողջություն: Այստեղ հիմնված պետությունը չի կարող համարվել կայուն, եթե ամբողջապես չի զբաղեցնում այդ լեռնային տանիքը` իր բնական թեքություններով»,- ասում է Ադոնցը:

Այսօր խաթարված է նաեւ մեր էությա՛ն ամբողջականությունը. հայությունը սեղմված է իր Հայրենիքի ընդամենը 1/10-ում, իսկ դա նշանակում է, որ մնացած մեծ մասի բնական ներուժը նա չի ստանում: Չի կարելի հիշողության կամ մտապատկերի մեջ տեղավորել պապերից լսած, գրքերում կարդացած եւ լուսանկարներում տեսած Նեմրութի վեհությունը կամ Վանա լճի գեղեցկությունը եւ համարել, թե սեփական հոգեկան կերտվածքն անհրաժեշտ սնունդ ստացավ բնական միջավայրից: Պետք է այդ միջավայրում ապրե՛լ: Կորցնելով այս կամ այն բարբառը, տարազը, մոռացության տալով «տեղական» սովորույթ կամ ավանդույթ` հայությունը կորցնում է իր էության ամբողջականությունը: Ահա՛ թե ինչու հայության առաջնային խնդիրն է` հայրենատիրությո՛ւն:

Սա մեզ համար տնտեսական խնդիր չէ՛, այլ` գոյաբանակա՛ն, ուր փնտրում ենք ո՛չ թե տնտեսական շահավետություն, այլ` էություն: «Հայրենիք տենչալով, մենք ավելի կուզենք Մասիսի ճակատը տեսնել, քան Արարատյան դաշտի մեջ բամբակ մշակել: Մեր նախահայրերու սրբաստանները եւ գերեզմանները ձգողական ավելի մեծ խորհուրդ ունին, քան Մշո, Կարնո կամ Վանա շուկաները»,- այսպես էին ասում 30-ականների ցեղային-հայրենատիրական շարժման մեր մեծերը. այդպես պետք է հասկանանք եւ մենք:

Այսպիսով, հայրենատիրությունը հայության մոտակա առաքելությունն է, որը պատմության բերումով, պետք է իրականացվի նա՛խ թուրքի հետ անխուսափելի բախումով: Այո՛, բախումով, քանզի մնացած ճանապարհները պատմությամբ արդարացված չեն: Եվ «խաղաղ գոյակցության» անարժեք քարոզները միայն մե՛զ կարող են խաբել, բայց ո՛չ թուրքին:

- Թող լինի խաղաղ գոյակցություն,- ասում ենք մենք,- միայն ո՛չ մեր Հայրենի հողում:

Ի՞նչ է նվաճել Հայոց բանակը Արցախյան ազատամարտի տարիներին: Նա ազատագրել է այն, ինչն ի վերուստ տրված է մեզ: Մնացած բացատրությունները, պատմության հավիտենության մեջ, արժեք չունեն:

- Ենթադրենք ազատագրել ենք Արեւմտահայաստանը եւ Հայկական բանակը հուսալիորեն պաշտպանում է այն, միեւնույն է` այդ տարածքները վերաբնակեցնել չենք կարող, քանզի ոչ ոք չի գնա այնտեղ ապրելու,- այսպես դատողներ մեզանում քիչ չեն: Մենք նայում ենք պատմությանը եւ փաստում, որ այն հագեցած է ժողովուրդների զանգվածային վերաբնակեցումներով: Ինչո՞ւ Շապուհն ու Շահ Աբասը, թուրքերն ու բոլշեւիկները, կանգ չառնելով միջոցների առաջ, կարողացան հայերիս տեղահանել եւ հաստատել օտար ափերում, իսկ մենք ընդունակ պիտի չլինենք սեփական ժողովրդին վերաբնակեցնել Հայրենի հողում: Հրեաները` մեծագույն կամքի ուժով, վերատիրեցին ու վերաբնակեցրին թշնամիներով շրջապատված եւ շուրջ երկու հազարամյակ կորսված իրենց հայրենիքը1:

Ուրեմն, էականը նպատակադրումն է եւ այն իրացնելու անընկճելի կամքը:

Մենք հավատում ենք մեր Ցեղի կամքի ամենազորությանը, եւ մնում է, որ հաղորդակից լինենք նրան:

1Հայրենատիրության խնդրի հետ կապված` հաճախ են տարվում զուգահեռներ մեր եւ հրեաների միջեւ, ինչը, կարծում ենք, հիմնազուրկ չէ: Հակաճառողներն ասում են` մի՞թե կարելի է մեզ համեմատել հրեաների հետ. նրանք գաղափարախոսություն ունեն, կապիտալ, իսկ մե՞նք... Երեւի թե հասկանալի է, որ այդ ամենը միանգամից կամ ինքնին չի ստեղծվել: Սկզբում շարադրել են Մովսեսի հնգամատյանը (Թորա), տարագրվելուց հետո` պայմանները ստիպել են գրել Թալմուդը: Երկար դեգերումներից հետո, մի շարք մտածված քայլերով, նախ` հիմնել են ընդամենը 14.000 քառ. կմ տարածքով պետություն, ապա` իրենց հարեւանների հաշվին ընդլայնել այն... Մենք ստեղծած ունենք Ցեղակրոնություն, Տարոնականություն, որոնց հիմքի վրա, նույնիսկ մեկ սերնդի նպատակամղված ջանքերով, կարելի է ամբողջացնել Հայոց ազգային գաղափարախոսությունը: Բայց, ի տարբերություն հրեաների, դրանք մեզ համար կյանքի ուղենիշ չեն, եւ մեզանում, որպես կանոն, յուրաքանչյուր նոր սերունդ փորձում է ամեն ինչ սկսել նորից: Անշուշտ, նաեւ համեմատելի չեն մեր եւ հրեաների կապիտալները, հատկապես որ հայ մեծահարուստները, հիմնականում, նախընտրում են իրենց ունեցվածքը թողնել օտարներին, քան ծառայեցնել Հայրենիքին (դարձյալ` ի տարբերություն հրեաների): Բայց չհուսահատվենք. Իսրայելը ստեղծվեց գրեթե ոչնչից, իսկ մենք ունենք Հայաստան պետություն եւ, որ պակաս կարեւոր չէ, միատարր բնակչություն:

http://noravank.am/arm/articles/detail.php?ELEMENT_ID=6469

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Dersim massacre's Armenian survivor demands apology from Turkish
parliament for her suffering

NEWS.AM
May 12, 2012 | 14:11

Fatma Yavuz, an 80-year-old Armenian survivor of the 1937-1938 Dersim
(today's Tunceli, Turkey) Massacres, sent a letter to the Turkish
parliament's subcommittee on the Dersim affair, wrote about the
suffering she endured, and demanded an apology for all this.

The elderly Armenian told that he was given to a Turkish family,
during the Dersim Massacres, and this family was very cruel to her.

`I learned only in 1995 that the fact of my being Armenian was kept
secret for 57 years, and I learned my real [Armenian] name at the age
of 78,' Fatma Yavuz wrote in her letter, and demanded that their
seized lands be returned, her relatives be found, and a formal apology
be made.

To note, Turkey's PM Recep Tayyip Erdogan had stated that, if
necessary, he would apologize and is apologizing for the Dersim
Massacres, on behalf of the state.

The Turkish authorities had quelled the Dersim uprising with bloodshed
and eradicated thousands of villages. In line with different sources,
up to 100,000 people lost their lives during the Dersim Massacres.

Also, thousands of 1915 Armenian Genocide survivors, who had found
shelter in Dersim's villages, were subjected to a second genocide in
1938.

[Vrej1915]

Re: Western Armenians

Malatya: Post-Armenian life in modern Turkey’s once Armenian city

Photo: Gayane Mkrtchyan/ArmeniaNow.com

Modern Turkey’s southeastern city of Malatya
By GAYANE MKRTCHYAN
ArmeniaNow reporter
E-mail to friend | (2) Comments | Print |
READERS' COMMENTS
Every city in the world is armenian. Please do an article about Beijing, China's once armenian city and Stockholm, Sweden's once armenian city. Everything belongs to us...
Post a comment
Read all 2 comments
Comments are welcomed and encouraged. However, comments not pertaining to the topic or containing slander or offensive language will be deleted. You have to be registered to be able leave your comment. Sign in or Register now for free.
Armenian brothers Arman and Murad, who live in Turkey’s southeastern city of Malatya, open the doors of the 250-year-old Armenian Holy Trinity (Tashhoron) Church in the city’s Cavusoglu district and invite in the group of visiting Armenian and Turkish journalists.

Enlarge Photo
Interior of 250-year-old Armenian Holy Trinity Church in Malatya

Enlarge Photo
Armenian inscription at the Holy Trinity Church

Enlarge Photo
Armenian brothers Arman (left) and Murad

Enlarge Photo
Serdar Boyaci showing his grandfather’s gravestone

The church that once saw liturgies and was filled with the fragrance of incense now has no dome and it is without the altar, it is all ruins on the inside – a king without a crown in the city long run by the Turks.

“The Turkish government has made a decision about the renovation of the church. The work will begin soon. They say that after the renovations it will serve either as a library or a cultural center,” says Serdar Boyaci (Sardar Boyajian), a representative of the Malatya Armenians’ Haydar Union.

Boyaci says that their grandfathers told of a time when Malatya had four Armenian churches. Today, the Holy Trinity and Grigor Lusavorich (Gregory the Illuminator) churches are in ruins, one was turned into a mosque, and they cannot now locate the other at all.

Boyaci knows only a few words in Armenian, he mainly speaks Turkish. The office of the organization he runs is situated in Istanbul. It includes about 200 Malatya Armenians who live in Turkey and in other countries of the world. Haydar also has a Facebook account.

Malatya, a city of about 400,000 and birthplace of the well-known human rights activist and journalist Hrant Dink, who was assassinated in Turkey in 2007, is now home to only 60 Armenians, who are not afraid to speak openly about their ethnic identity and about being Christians. Still, according to Boyaci, there are also about 150 “hidden” Armenians in the city who have converted to Islam.

Unlike in Istanbul or other Christian communities where Armenians are not afraid of speaking openly about their ethnicity, in Malatya doing so seems to be more dangerous.

The guide accompanying the group of Armenian journalists, Ali Bey, connects it with the events that occurred in Malatya two years ago, when clandestine nationalist groups committed attacks against Christians.

Boyaci accompanied the group to the Armenian cemetery in Malatya, where the oldest gravestone is to Martha Oxxxyan who died in 1910. He shows his grandfather’s gravestone (Grigor Orguneser (Ansurlyan). There used to be a community called Ansur in the territory of Malatya, from where the name originated. The names engraved on many of the gravestones are of Armenian origin, but the endings are Turkish.

“To avoid interethnic clashes and social tension a law was passed in Turkey in 1934 by which all citizens of the country regardless of their ethnicity must have Turkish names,” says Ali Bey.

Andranik Ispiryan, a specialist in Turkish studies who was also among the group of visiting journalists, says that with this step the Turkish authorities were solving the issue of “Turkinizing” all citizens of the country.

Boyaci tells about how Malatya city authorities destroyed a chapel that was recently built in the Armenian cemetery also to serve as a place of gathering for the local Armenians.

“We had applied to the municipality to provide funds to restore the defunct prayer house in the Armenian cemetery, but we got a refusal. We asked them to be allowed to restore it with our own means, and they agreed. Construction cost about $65,000. The opening of the center was on February 2 this year, but the next day the municipal authorities had the structure demolished with the explanation that it looked like a church,” says Boyaci.

The Haydar organization and Turkish media made the case public, after which Malatya’s municipality came up with an explanation that they only wished to make a few modifications to the building to make sure it didn’t look like a church. In the end, the city authorities promised that the prayer house would be restored by November of this year.

Boyaci also accompanied the group of journalists to the Grigor Lusavorich Church, which is a few kilometers away from Malatya, in the Kurdish village of Venk.

The church situated on a small hill looks like a gem hidden deep in the ocean – on the outside it has a foreboding appearance, but inside, from amid the ruins, one can still see its once beautiful features. It has no altar, no dome, and surely no one to take care of anymore.

Within the premises of the church Kurdish and Turkish children were playing games. They stared at the visitors of this forgotten church in surprise.

Sanym, a Venk villager, says that every year in August they have many Armenian visitors coming to see their holy place.

“This is their saint’s holiday, they come to celebrate it. Our grandfathers say that once Armenians used to live here,” he says.

Boyaci says that Turkish authorities also have a program to repair the Grigor Lusavorich church, but after repairs this church will also serve as a cultural center.

In the evening Malatya turns on its light, revealing the tremendousness of the place.

At a local antiques shop there is an item in the image of a cross. The seller, who speaks only in Turkish, gives an affirmative answer to the question whether it is supposed to be an Armenian thing. Then the Turkish seller starts displaying other Armenian items – saucers, trays, crosses... Then suddenly he tries to explain in Turkish that he is also of Armenian origin. It turns out his father was named Grigor and mother Satenik. They named him Hakob, but later he had to get the name of Remzi Govei.

It is about a century that nothing Armenian has been created in Malatya, nor have the local Armenian churches rung the bells or burned incense. Instead, Mohammedan prayers are heard all over the place.

According to historical sources, mass killings of Armenians in Malatya also occurred in 1895, but the final Armenian traces of the city that used to be home to a 20,000-strong Armenian community were erased after the 1915 massacres. The few survivors of the extermination policy of the Young Turks’ government were deported and took refuge in different countries. A lot of them went to eastern Armenia and settled down in a Yerevan suburb that was named Malatya.

Gayane Mkrtchyan has been visiting Turkey as part of the Support to Armenia-Turkey rapprochement (SATR) project of the Global Political Trends Center (GPOT) & Eurasia Partnership Foundation

http://www.armenianow.com/society/features/38330/armenia_turkey_malatya_life