Preservation, conservation of monuments.

[Vrej1915]

Re: Preservation, conservation of monuments.

Ինչ է արել Հասմիկ Պողոսյանը պաշտոնավարման 10 տարիների ընթացքում
yerkira.am
7 Հոկտեմբերի 2016,


Ալեքսանդր Թամանյանն ասում էր, թե ճարտարապետությունը քարե սիմֆոնիա է: Հետաքրքիր է` ճարտարապետն ի՞նչ ժանրի «սիմֆոնիայի» կվերագրեր ներկայիս Երևանի տեսքը: Նայելով նորակառույցներին` միայն Արմենչիկի «սիմֆոնիաները» կարելի է հիշել. ինչքան Արմենչիկն է վաստակավոր արտիստ, այնքան էլ նորակառույցները` քարե սիմֆոնիա:

ՀՀ մշակույթի նախկին նախարար Հասմիկ Պողոսյանի ճաշակը, հետաքրքրություններն ու գեղագիտական նախասիրությունները, ցավոք, նրա պաշտոնավարման 10 տարիների ընթացքում այդպես էլ չհամընկան Երևանի ճարտարապետական տեսքի, միջավայրի ընկալման հետ: Եթե նախկինում Հայաստանն աշխարհին հայտնի էր իր ճարտարապետությամբ, ապա այսօր ճարտարապետությունից ու Հին Երևանից գրեթե ոչինչ չի մնացել: Ճարտարապետական ու պատմական նշանակություն ունեցող կառույցները տարեցտարի հողին են հավասարեցվում` պատկան մարմինների լուռ համաձայնությամբ: «Ես իրավասու չեմ», «հարցն ուղղեք քաղաքապետարանին» պատասխաններով կամ էլ ուղղակի խուսափելով հանդիպել լրագրողների հետ` 10 տարի շարունակ` Հասմիկ Պողոսյանի պաշտոնավարման ժամանակ, մեկը մյուսի հետևից լուսանկարներ դարձան երբեմնի պատմամշակութային արժեքները:

Հին Երևանը քանդելուց հետո մինչև վերջերս Պողոսյանը նշում էր. «Հին Երևան» ծրագրի շրջանակներում կառուցապատումը կանգնած է, քանի որ չենք կարողանում հետաքրքրվող, շահագրգիռ անձանց գտնել»: Բնականաբար, շահագրգիռ անձինք նախընտրում են ոչ թե հնարած Հին Երևան տեսնել, այլ` ամեն շենքն իր տեղում, իր միջավայրում:

Փոխարենը Պողոսյանի սրտին դարդ էր եղել Լենինի արձանի` հրապարակից հեռացնելը, արձանի տեղն, ըստ նրա, դատարկ է մնացել. «Իմ անձնական կարծիքն է, որ հրապարակում ինչ-որ դատարկություն, այսինքն՝ ոչ թե դատարկություն, այլ ավարտվելու մի տարր ուզում է, բայց ասում եմ՝ Լենինի արձանը քաղաքական էր, այսպես էր, այնպես էր, բայց իր պատվանդանով, լուծումներով հանճարեղ գործ էր»:

Ուշագրավ է այն հանգամանքը, որ նախարարը նույն սրտացավությամբ էր խոսում թե' Լենինի արձանի և թե' մարշալ Բաբաջանյանի խրոխտ արձանի մասին։ Ավելին, Պողոսյանի խոսքով՝ ինքը դեռ պետք է մարսեր և որոշ ժամանակ անց միայն կարծիք հայտներ. կարծիքը, բնականաբար, հետագայում այդպես էլ չհայտնեց։ Արձանների հետ կապված՝ նախկին նախարարի տեսակետը հստակ իմանալ դժվար է /նախկինում արդեն անդրադարձել էինք այս խնդրին/, ինչպես ցանկացած այլ հարցի դեպքում։

Տիկին նախարարը հմուտ էր ոչ միայն տեսակետ չհայտնելու, այլ նաև փաստ, խախտման արձանագրում անտեսելու առումով։ Վերահսկիչ պալատը, օրինակ, խախտումներ էր հայտնաբերել` Քոբայրավանքի և Հնեավանքի վերականգնողական աշխատանքների հետ կապված, դեռ առաջին` 2007-2008 թթ. ստուգումների ընթացքում. 321 միլիոն դրամ էր հատկացվել ընկերությանը, որը պետք է զբաղվեր վանական համալիրների վերականգնողական աշխատանքներով, բայց արդյունքում հայտնաբերվել էր 57 միլիոն դրամի՝ փաստաթղթերով չհիմնավորված ծախս:

Իսկ 2011-ին ՎՊ-ն հայտարարել էր, որ հուշարձանների վերականգնման աշխատանքներին մասնակցում են ոլորտի հետ ընդհանրապես կապ չունեցող շինարարական կազմակերպություններ: «Վահանավանքում, Հնեվանքում, Քարկոփում վերականգնման աշխատանքները կատարվել են թերի եւ ոչ մասնագիտորեն: Խախտվել է պատմամշակութային հուշարձանների ոչ միայն արտաքին տեսքը, այլեւ օգտագործվել է դրանց ոչ հարիր շինանյութ: Նախապես հաշվարկված եւ համարակալված քարերի փոխարեն օգտագործվել է նոր, այլ տեսակի քար»,- նշված է ՎՊ զեկույցում:

Ոլորտի մասնագետներն ահազանգում էին` Գանձասարի պարիսպները նորոգվում են համապատասխան նորմերի խախտումով: Լսողն ո՞վ էր: Բանը հասավ նրան, որ մարդիկ, ճարտարապետները սկսեցին դիմել ԼՂՀ իշխանությանը:

Երիտասարդական պալատը, ճիշտ է, քանդեցին ոչ Հասմիկ Պողոսյանի պաշտոնավարման օրոք` 2004-ին, սակայն մինչ օրս Երիտասարդական պալատի հեղինակ Հրաչիկ Պողոսյանն ահազանգում է, որ այն քանդվել է ապօրինաբար: Նախարարը չէր արձագանքում իր պաշտոնավարման ընթացքում քանդվող կառույցների վերաբերյալ հանրության, մասնագետների կոչերին, ուր մնաց` Երիտասարդական պալատի մասին մտահոգվեր:

Մեկ այլ կառույց՝ Արամի 30-ում գտնվող. Երևանի պատմության մի մասնիկը դարձած երկհարկանի շինությունը քանդելու ժամանակ, երբ Պողոսյանին հարցրինք՝ ինքն է՞լ է կարծում, որ անհրաժեշտ է քանդել այն, նա շտապեց պատասխանել, թե դա հուշարձան շենք չէ: «Հետևաբար, ես՝ որպես մշակույթի նախարար, դրա պատասխանը չեմ կարող տալ»,- ասաց նա։

Իսկ Աֆրիկյանների տունը հուշարձան շենք էր, որի ապամոնտաժման ժամանակ նախարարը շտապեց հիշեցնել՝ ապամոնտաժելու որոշումը կայացվել է 2004-ին, երբ ինքը նախարար չի եղել, և այդ պատճառով էլ նա կարծիք չուներ շենքի ապամոնտաժման վերաբերյալ։

Մեկ այլ օրինակ՝ ամիսներ առաջ պարզ դարձավ, որ Երևանի Արամի 9 հասցեում գտնվող ճարտարապետական և պատմական մեծ նշանակություն ունեցող` Արամ Մանուկյանի տունը քանդում են՝ ստորգետնյա ավտոկայանատեղի կառուցելու համար։ Արամ Մանուկյանի տունը, ի դեպ, ներառված է Երևան քաղաքի պատմության եւ մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցուցակում: Շենքի տանիքը, հատակն ու միջհարկային ծածկն արդեն քանդված են, մնացել է ճակատը: Այս մասին լրատվամիջոցները գրեցին, ընթերցողները քննարկեցին, ճարտարապետներն իրենց ցավը հայտնեցին, և վերջ։

Հասմիկ Պողոսյանի հարցազրույցները թերթելիս աչքովս հետաքրքիր մի բան ընկավ. նախարարը նշել էր, որ միշտ ցանկացել է մշակութային լրագրող դառնալ: Եթե նրա ցանկության մասին 10 տարի առաջ իմանայինք, ազգովի ամեն ինչ կանեինք՝ այն իրականություն դարձնելու համար, գոնե մշակութային ինչ-ինչ արժեքներ կփրկեինք։ Թե չէ` տպավորություն է ստեղծվում, թե Հասմիկ Պողոսյանն այնպես էր արել, որ զբոսաշրջիկները Հայաստան գան` միայն իրեն տեսնելու:

Բայց` ոչ, անաչառ լինելու համար ասենք, որ Պողոսյանն այնպես չէ, որ ընդհանրապես գործ չի արել` Կապանի Հալիձորի բերդից քիչ ներքև նորոգվել է զուգարանը, ինչի համար ծախսվել է մի ողջ կարողություն` 8 միլիոն դրամ:

Կարինե Հարությունյան

[londontsi]

Re: Preservation, conservation of monuments.

.

[Vrej1915]

Հայոց արքաների աճյունների առեղծվածը. պեղումներ Աղձքում

[Vrej1915]

Շուշիի Վերին մզկիթի հոգևոր դպրոցի տարածքում հայտնաբերվել է վաղ քրիստոնեական դամբարան

2017-07-28 16:35:15

Հուլիսի 7-ին սկսվել են Շուշիի Վերին մզկիթի հոգևոր դպրոցի շենքի վերականգնման աշխատանքները:

Այս մասին «Արցախպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում ասել է «Պատմական միջավայրի պահպանության պետական ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն Նժդեհ Երանյանը:

«Շենքի հիմքերի ամրացման աշխատանքների ընթացքում օրեր առաջ հայտնաբերվել է վաղ քրիստոնեական դամբարան: Դա բացառիկ հայտնագործություն է բերդաքաղաքում, հերթական փաստը, որ հերքում է Ադրբեջանի պնդումները Շուշիի կառուցման ժամանակաշրջանի վերաբերյալ: Մեդրեսեի հիմքի ամրակայման աշխատանքների ժամանակ շինարարների կողմից քարեր են նկատվել, որոնք հեռացնելուց հետո հայտնաբերել են կմախք: Աշխատանքներն այդ փուլում դադարեցրել են և այդ մասին տեղեկացրել մեր ծառայությանը: Տեղում վավերացվել է վաղ քրիստոնեական քարարկղային թաղում: Այդ հատվածում շինարարական աշխատանքները դադարեցվել են: Նախատեսվում է ամբողջությամբ պեղել թաղումը, իսկ շինարարական աշխատանքների ավարտից հետո այն հնարավոր է ցուցադրվի նույնությամբ»,-մանրամասնել է Ն. Երանյանը:

[Vrej1915]

http://artsakhpress.am/arm/news/70320/shushii-verin-mzkiti-hogevor-dproci-taratsqum-haytnabervel-e-vax-qristoneakan-dambaran.html

[Vrej1915]

Ահազանգ. Հոռոմայրի վանքի խոնարհված հնադարյան պատերի վրա նոր անճաշակ եկեղեցի է կառուցված (ֆոտո)
18.12.2017



Լոռու մարզում Հոռոմայրի վանքի (VII-XIV դարեր) խոնարհված հնադարյան պատերի վրա նոր անճաշակ եկեղեցի է կառուցված: Այս մասին հայտարարություն է տարածել «Պահպանե՛նք մեր մշակութային արժեքները» քաղաքացիական նախաձեռնությունը:

Հայտարարությունում նշվում է. «Մամուլում եւ սոցցանցերում տարածված լուսանկարները, որոնք արտացոլում են Լոռվա մարզում Հոռոմայրի (VII-XIV դարեր) եկեցեցու խայտառակ վերականգնումը, ոլորտում տիրող վիճակի խոսուն վկայությունն են:

Այն ժամանակ, երբ երկրով մեկ հարյուրավոր պատմաճարտարապետական կոթողներ կործանվում են անտերությունից, գոնե մեկ կոթողի փրկությունը կարծես թե պետք է խանդավառությամբ ընդունվեր, սակայն սա այն դեպքն է, երբ ունքը հանելու փոխարեն աչքն էլ հետն է հանվում. վանքի խոնարհված հնադարյան պատերի վրա պարզապես նոր անճաշակ եկեղեցի է կառուցված:

Լոռվա մարզպետի մեկենասությամբ վերականգնված Հոռոմայրը մեր պատմության, մշակույթի հանդեպ թեթեւամիտ վերաբերմունքի արգասիքն է:

Ցավալի է, որ ոլորտի մասնագետները հիմնականում խուսափում են բարձրաձայնել իրենց դժգոհությունները, քանի որ կապված են մշակույթի նախարարության հետ: Միեւնույն ժամանակ, մասնավոր զրույցներում նրանք արտահայտում են իրենց զարհուրանքը:
Լուրեր Հայաստանից - NEWS.am

[Vrej1915]

Թբիլիսիի Հավլաբար թաղամասին հարող Բարաթաշվիլիի վերելքի նորոգման ընթացքում հայատառ տապանաքարեր են հանվել. Լուսանկարներ

Lragir.am

17.09.2018



Թբիլիսիի Հավլաբար թաղամասին հարող՝ Բարաթաշվիլիի վերելքի նորացման աշխատանքների ընթացքում հայկական գրությամբ տապանաքարեր են հանվել: «Արմենպրես»–ի հաղորդմամբ, այս մասին տեղեկացնում է aliq.ge-ն: Նշված հատվածի վերանորոգմամբ զբաղվող՝ «Black Sea Group» շինարարական ընկերությունը շիրմաքարերը տրամադրելու պատրաստակամություն է հայտնել, դրանց որոշ մասը փրկվել է շինարարական աղբ դառնալուց և տեղափոխվել Խոջիվանքի հայ գրողների և հասարակական գործիչների պանթեոն:

Թբիլիսահայ հասարակական գործիչ Լևոն Չիդիլյանը նշել է, որ սրանք Խոջիվանքի տապանաքարերն են, որոնք 30-ական թվականներին Բերիայի հրամանով պանթեոնից հանվել և օգտագործվել են որպես շինանյութ:

«30-ական թվականներին կազմվեց Թբիլիսիի վերանորոգման գենպլանը, այդ ժամանակ այդ պլանին զոհ գնացին նաև մի շարք հայկական եկեղեցիներ: Այդ ժամանակ ճարտարապետները քաղաքի զարգացման մեջ չէին տեսնում նաև Խոջիվանքի գերեզմանատունը, տեղում կառուցվեց Բարեկամության այգին, որ գործեց մինչև 1991 թվականը: Ոչնչացված պանթեոնի տապանաքարերն օգտագործվեցին որպես շինանյութ: Քարերը տեսակավորվում էին ըստ որակի՝ բազալտն առանձին, օգտագործվում էր դրսի հարդարման, մարմարը՝ ներքին հարդարման ընթացքում»,- մանրամասներ է ներկայացրել Լևոն Չիդիլյանը:

Նա նաև նշել է, որ սա առաջին անգամը չէ, որ Թբիլիսիի տարբեր հատվածների վերանորոգման ընթացքում հայկական հետք է գտնվում: Տարիներ առաջ ևս իրենց նախաձեռնությամբ և Թբիլիսիի քաղաքապետարանի աջակցությամբ տապանաքարեր են տեղափոխվել Խոջիվանքի պանթեոն: Դրանց հանվել էին ներկայիս «Բիլթմոր» հյուրանոցի վերանորոգման ընթացքում, ժամանակին օգտագործվել էին շենքի ներքին հարդարման համար:

[Vrej1915]

Թուրքական կայքն անդրադարձել է Տրապիզոնի հայկական Սուրբ Ամենափրկիչ վանքին

Lragir.am

09.10.2018


Թուրքական karadenizgazete.com.tr կայքն անդրադարձել է Թուրքիայի Տրապիզոնի Օրթահիսար շրջանում գտնվող, միակ կանգուն մնացած հայկական վանքին՝ Սուրբ Ամենափրկչին:

Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, կայքի փոխանցմամբ՝ վանքն այժմ գտնվում է փլուզման եզրին:

«Տրապիզոնում ժամանակին եղել է շուրջ 200 հայկական եկեղեցի և վանք, որոնցից ոչ մեկն այսօր կանգուն չէ, մի քանի վանքեր էլ որպես սեփականություն գտնվում են անհատների կալվածքների տարածքում»,-մեջբերում է կայսը պրոֆեսոր Իսմայիլ Քյոսեի խոսքերը:



Թուրք պրոֆեսորի պնդմամբ՝ վանքերն ու եկեղեցիները պետականացնելն ու պետական պահպանության տակ վերցնելը շատ կարևոր հանգամանք է, չնայած նրան, որ պահանջում է մեծ ֆինանսներ: