Sevan

[Vrej1915]

Սևանի մակարդակի բարձրացումը հատուկ է կասեցվում. ափամերձ տարածքները պատրաստված չեն բարձրացմանը. բնապահպան (տեսանյութ)
25.07.17




Հայաստանի կառավարությունը ոչ մի գիտնականի, մասնագետի, փորձագետի ու բնապահպանի չի լսում և անում է այն, ինչ ցանկանում է կամ ինչ հետապնդում է իր շրջանակների շահերը. Tert.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց բնապահպան Լևոն Գալստյանը՝ անդրադառնալով ուսումնասիրությանը, որ ընդամենը 26 օրում Սևանա լիճը 8 սմ-ով նվազել է:

«Այստեղ շատ լուրջ մեթոդաբանական հարց է առաջանում, թե ով է ի վերջո իրականում գնահատելու, թե Սևանի մակարդակը ինչքան է պետք բարձրացնել, ո՞վ է ընդհանրապես որոշել, որ պետք է բարձրացնել 1903 մետր, ոչ թե ավելի շատ: Ես բազմաթիվ գիտնակաների կարծիք եմ լսել, որ պետք է ամենաքիչը 11-12 սմ բարձրացել մակարդակը, քան նախատեսված է 2001թ-ի որոշմամբ»,-ասաց Գալստյանը:

Ըստ նրա, եթե այդ գնահատումը նորից պետք է ինչ-որ մարդկանց ճաշակով արվի, ինչպես հիմա է, ապա կհիմնավորեն, որ ոչ մի խնդիր չի առաջանա: «Կասեն ոչինչ, ինչ կլինի, մի 60 սմ բարձրացել է, թող 20 սմ է իջնի, կամ չգիտեմ ինչ, այդ հիմնավորումներն իրենց մեջ ոչ մի գիտական միտք չեն պարունակում. այս ամենը, ինչպես ամեն հարց, հիմնավորում է, թե իբր թե ժողովրդին փրկելու, գյուղացիներին հողը ոռոգման ջուր ապահովելու, մեկ այլ դեպքում աշխատատեղեր ստեղծելու համար է»,-ասաց նա:

Բնապահպանը նշեց, թե Սովետական միության ժամանակ նախ դատարկեցինք Սևանը, հետո որոշեցինք կառուցել թունել, որ ջրեր տեղափոխվեն մակարդակը բարձրացնենք, հետո ինչ-որ մարդիկ որոշեցին, որ պետք է բարձրացնել 6 մետր, և առանց գիտական հիմնավորման, թե ինչու 6 մետր, և ոչ թե 16, կամ 3:

«Այդ թունելները կառուցեցին՝ նախ Արփա-Սևան, հետո կառուցեցին Որոտան –Արփա թունելը և ինչ ստացվեց, որ վերջին 7 -8 տարվա ընթացքում Արփա-Սևանը աշխատում է իր հզորության 30-40 տոկոսով ընդամենը: Այսինքն՝ քիչ քանակությամբ ջուր է տեղափոխում Սևան, քան կարող էր տեղափոխեր, սա կազմում է մոտավոր 1 մլրդ խմ մետր ջուր, որ պակաս է տեղափոխում, իբր թե վերանորոգման պատճառով: Հետո 2004թ-ին Սպանդարյանի ջրամբարը Կեչուտի ջրամբարին միացնող թունելը կառուցեցին, որը պետք է տարեկան 165 մլն խմ ջուր տեղափոխեր: 2004թ-ին բացեցին, անցել է 13 տարի, որը եթե ջուր տեղափոխեր, ստացվում էր մոտ 2 մլրդ խմ ջուր, բայց ոչ մի գրամ ջուր չի տեղափոխվել և դրա համար ոչ ոք պատասխանատվություն չի կրում»,-ասաց նա:

Ըստ նրա, նույն վիճակն էլ ջրամբարներում է: «Ամեն տարի մեկ էլ հոպ ջուր չկա ջրամբարներում, մենք էլ մտածում ենք, որ հատուկ է բաց թողնում»,-ասաց նա:

Թե ինչ պատճառներից ելնելով են որոշում, որ Սևանի մակարդակը չպետք է բավականաչափ բարձրանա, բնապահպանը նշեց, որ պատճառները մի քանիսն են և երկու պատճառ բերեց:

«Հստակ է, որ հանցավոր անգործության արդյունքում ափամերձ տարածքները պատրաստված չեն բարձրացմանը, իրենք էլ են նշում, որ եթե բարձրացնենք, հսկայական աշխատանք պետք է արվի, չի արվել, անցել է 15 տարի ոչ մի բան չեն արել, Սևանն էլ այդ վիճակում լավ էր, բարձրանում էր՝ անկախ իրենից: Բացի այդ՝ նաև այն է պատճառը, որ իրենց շրջապատի օբյեկտներ կան, բարձրաստիճան անձանց կամ օլիգարխիկ մաս կազմող անձանց, որոնք ևս վտանգի տակ կլինեն բարձրացան պատճառով: Հիմնականում այս պատճառներով կասեցվում է վերջին 7-8 տարի Սևանա լճի մակարդակի բարձրացումը, էլ չեմ ասում հարակից պատճառները, որ ջուր թողնեն էլեկտրաէներգիա արտադրեն ու էլի պատասխանատվություն չեն կրում»,-ասաց նա:

Առավել մանրամասն՝ տեսանյութում:

[Vrej1915]

Հարկավոր է հանձնաժողով ստեղծել և պարզել, թե ինչպես է անհետացել ջրամբարների ջուրը. Բերբերյան

http://www.tert.am/am/news/2017/07/23/berberyan/2439347
20:19 • 23.07.17



Այս տարվա մեծ քանակությամբ ձյան պարագայում մենք ընդհանրապես ջրի խնդիր պետք է չունենայինք: Պետք է հանձնաժողով ստեղծել, որը կուսումնասիրի, թե ինչպես է անհետացել ջրամբարների ջուրը: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց Ագրարագյուղացիական միավորման նախագահ Հրաչ Բերբերյանը:



«Պետք է Հանրապետության նախագահին կից մասնագետների հանձնաժողով ստեղծվի, որոնք պաշտոնյաների հետ որևէ կապ չեն ունենա, և խորը ուսումնասիրություն արվի, թե այդ ջուրը ո՞ր ՀԷԿ-երի միջոցով է անհետացել: Ջրամբարների ջրի հոսքի ուղղություններն արդյո՞ք մաքրվել են, թե՞ ոչ, որովհետև թղթի վրա մաքրվել են, բայց փաստացի չեն մաքրվել, իսկ դրա համար գումարներ են հատկացվել»,- նշեց նա:



Հիշեցնենք, որ ԱԺ-ն վավերացրել է կառավարության ներկայացրած «Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ու համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Կառավարության ներկայացրած փոփոխության համաձայն՝ Սևանից ջրառի ծավալները տարեկան 170 մլն խմ-ից կհասցվի 270 խմ-ի։ Ըստ գործադիրի՝ լրացուցիչ ջուրն ուղղվելու է Արարատյան դաշտի մի քանի համայնքների հողատարածքների ոռոգմանը, ինչպես նաև Սևան-Հրազդան ՀԷԿ-երի համակարգում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի ծավալների մեծացմանը:



Բերբերյանի խոսքով՝ կառավարությունն ինչ-որ ձևով պետք է արդարացներ իր քայլը՝ նշելով, որ Սևանից ջրառը ուղղվելու է հողատարածքների ոռոգմանը:



«Երբ պաշտոնյան իր գործից չի հասկանում, ամեն ինչ սպասելի է: Այսօր երաշտ է հանրապետությունում, ջրամբարների ջուրն անհետացել է, և գյուղատնտեսության նախարարությունն այդ հարցով ձայն չի բարձրացնում»,- ասաց նա:









Հակոբ Ասլանյան

[Vrej1915]

Արարատյան դաշտավայրում ջրային պաշարները գերշահագործվել են. ջրի արդյունավետ կառավարումը գերխնդիր է

Սառա Պետրոսյան

18:22, 18 հուլիսի, 2017

«Ուրբան» կայուն զարգացման հիմնադրամը եւ գործընկերները՝ «Ազգային ջրային համագործակցություն» ՀԿ-ն, Երեւանի պետական համալսարանի Էկոլոգիական իրավունքի գիտաուսումնական կենտրոնը, այսօր, Երեւանի «Ռեդիսոն Բլյու» հյուրանոցում հայտարարեցին Արարատյան դաշտավայրում իրականացվող «Ջրային ռեսուրսների մասնակցային եւ արդյունավետ օգտագործում» եռամյա ծրագրի մեկնարկի մասին:

ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության «Ջրային ռեսուրսների մասնակցային եւ արդյունավետ օգտագործում» նոր ծրագրի հանրային մեկնարկի միջոցառումը տեղի ունացով Հայաստանում ԱՄՆ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Ռիչարդ Միլսի, ԱՄՆ ՄԶԳ հայաստանյան առաքելության տնօրեն Դեբորա Գրիզերի, բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանի, տարածքային կառավարման եւ զարգացման փոխնախարար Վաչե Տերտերյանի, գյուղատնտեսության փոխնախարար Արմեն Հարությունյանի եւ պաշտոնատար այլ անձանց մասնակցությամբ:

Կառավարության ներկայացուցիչներն իրենց ողջույնի խոսքում շեշտադրեցին հարուստ ջրային պաշարներ ունեցող Հայաստանում ջրի անարդյունավետ կառավարման հարցը, մանրամասնեցին անարդյունավետ կառավարման հետեւանքները, որն ուղղակիորեն անդրադառնում է բնակչության սոցիալական կյանքի վրա:

Բանախոսները նշեցին, որ Հայաստանի բարձրորակ ստորերկրյա բնական ջրերի ամենամեծ շտեմարանը 1300 ք/կմ տարածք զբաղեցնող Արարատյան դաշտավայրում է: Սակայն ջրային ռեսուրսների թերի կառավարման պատճառով, Հայաստանում հիմնական գյուղմթերք արտադրող դաշտավայրի շատ համայնքների համար խմելու եւ ոռոգման ջրի հասանելիությունը սահմանափակ է։ Ոռոգման ջրի պահանջարկն այժմ աճում է կլիմայի փոփոխության, ձկնաբուծարանների զարգացման եւ ջրօգտագործման թույլտվությունների մեծ քանակի տրամադրման հետեւանքով` հանգեցնելով ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների կտրուկ սպառմանը:

«Արարատյան դաշտավայրում ջրային պաշարները գերշահագործվել են, որի հետեւանքով ունենք շրջանառությունից դուրս եկած հողակտորներ: Սա արդեն ազգային անվտանգության հարց է եւ պատահական չէ, որ հողերի կառավարումը Կառավարության գերակա խնդիրներից մեկն է համարվում»,- իր խոսքում նշեց բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանը: Նախարարը հայտնեց, որ ջրի արդյունավետ կառավարման եւ կյանքի բոլոր ոլորտներում ջուրը ճիշտ օգտագործելու խնդիր ունենք: Ջուրն օգտագործվում է ոռոգման համար, ձկնաբուծական տնտեսություններում, կենցաղում, բայց ոչ արտադրական նպատակով: Արդյունավետության համար ձկնաբուծարաններում օգտագործվող ջուրը հնարավոր է մաքրելուց հետո օգտագործել գյուղատնտեսության մեջ, որը չի արվում:



Գյուղատնտեսության նախարարի տեղակալ Արմեն Դավթյանն անդրադարձավ իր զբաղեցրած ոլորտում կատարված աշխատանքներին եւ նորամուծություններին, որոնք միտված են ջրի կառավարման արդյունավետության բարձրացմանը: Հայտնեց, որ ջրային պաշարների ուսումնասիրություն է իրակակացվել, եւ ջրային ռեսուրսների շտեմարան է ստեղծվել: Արտեզյան ջրերի մի քանի անօրինական հորեր են փակվել, ձկնաբուծարաններում ջրի եւ շրջակա միջավայրի խնայողության ժամանակակից տեխնոլոգիաներ ներդնելու փորձարարական օրինակներ կան, եւ դրանք պետք է տարածում ստանան, Արարատի եւ Արմավիրի մարզում կաթիլային ոռոգման են անցնելու եւ այլն:

«Ուրբան» կայուն զարգացման հիմնադրամի եւ գործընկերների իրականացնելիք եռամյա ծրագիրը միտված է Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների արտադրողանակության, արդյունավերտության եւ որակի բարելավմանը՝ քաղաքացիների ակտիվ մասնակցության եւ ջրային ենթակառուցվածքների փոքրածավալ ծրագրերի իրականացման միջոցով: Նրանց համոզմամբ՝ ծրագիրը կնպաստի հանրային վարքագծի փոփոխությանը՝ Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրերի արդյունահանման կրճատումը ապահովելու համար:

«Ջրային ռեսուրսների մասնակցային եւ արդյունավետ օգտագործում» եռամյա ծրագրի ղեկավար Արմեն Վարոսյանը հայտնեց, որ Հայաստանում հիմնական գյուղմթերք արտադրող Արարատյան դաշտավայրում տարեց-տարի ոռոգման եւ խմելու ջրի պահանջարկի աճ է գրանցվում: Ջրօգտագործման արդյունավետության բարձրացման տեսակետից պետական մարմինների, ինչպես նաեւ տնտեսվարողների համար կարեւոր է ջրօգտագործման ծավալների ճիշտ չափումն ու հսկողությունը: Առանց հանրային մասնակցության համակարգը չի կարող արդյունավետ կառավարվել: Սակայն, ջրային ռեսուրսների կառավարման գործընթացներում Արարատյան դաշտի բնակիչների եւ ջրօգտագործողների մասնակցության եւ իրազեկվածության մակարդակը ցածր է:

«Ուրբան» կայուն զարգացման հիմնադրամը ծրագիրն իրականացնելով նպատակ ունի՝ խթանել Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների պատասխանատու կառավարումն ու օգտագործումը` հանրային մասնակցության եւ իրազեկման միջոցով: Ծրագրի նախապատրաստական փուլում հարցումներով ջրի լուրջ սակավություն ունեցող 30 համայնք է հաշվարկել եւ մշակված որոշակի չափանիշներով ընտրել է 12 գործընկեր համայնքներին: Այսօր, ծրագրի հանրային մեկնարկի միջոցառման ընթացքում փոխըմբռնման հուշագրեր ստորագրվեցին Արմավիրի եւ Արարատի մարզի 6-ական համայնքների ղեկավարների հետ: Առաջին անգամ համայնքները գործնական մասնակցություն կունենան ջրի կառավարմանը:

[Vrej1915]

2004-ին շահագործման հանձնված Սպանդարյան-Կեչուտ ջրատար թունելն այդպես էլ մեկ լիտր ջուր անգամ չի տեղափոխել Սևանա լիճ. ՀԲՃ

• Lragir.am
• Հասարակություն - 12 Հուլիսի 2017

ՁեզենքներկայացնումՍևանալճինվերաբերողվերլուծականհերթականհոդվածը՝թեինչուայդպեսէլչիրականացան «Որոտան-Արփա-Սևան» ջրատարթունելովՍևանալիճվերջին 12 տարումմոտ 2 մլրդխմլրացուցիչծավալիջուրտեղափոխելուիշխանությանսինխոստումները։


Ավելին՝ վերջին 6 տարում (2011-2016 թթ.) առավել ուժգնությամբ է կասեցվում Սևանա լճի մակարդակի բնականոն բարձրացումը։ Դա է վկայում այն, որ այդ տարիներին լճի մակարդակը բարձրացել է ընդամենը 59 սմ-ով, և դա այն դեպքում, երբ 2002-2007 թթ. (նույնպես 6 տարում) այն բարձրացել էր 2,46 մետրով։ Այսինքն` վերջին 6 տարում լիճը կորցրել է 1,87 մետր ջրի մակարդակ կամ շուրջ 2,33 մլրդ խմ ջուր։ Ընդ որում` այդ երկու ժամանակահատվածում լճի ավազանում մթնոլորտային տեղումների ծավալների տարբերությունը այդ աստիճանի մեծ չի եղել։



Կասեցման հիմնական գործիքներից է վերջին 6 տարում «Արփա-Սևան» ջրատար թունելով մոտ 600 մլն խմ ծավալի ջուր պակաս տեղափոխումը լիճ՝ առաջին 6 տարվա համեմատ։



Տեղեկացնենք, որ Սևանա լճի մակարդակի չափերին վերաբերող տվյալներում հաշվի չեն առնված 01.01.2011-ից գեոդեզիական նիշերի ճշգրտումների արդյունքում, Սևանա լճի իրական մակարդակի արհեստականորեն 20 սմ-ով ավելացրած չափը, հաշվարկելով այն, որպես լճի մակարդակի բնական աճ։ Դա նշանակում է ճիշտ 250 մլն խմ ծավալի ջրի ավելացում Սևանա լճի պաշարներին, որն իրականում գոյություն չունի։



Եթե մեր հանրության զգալի հատվածն այսօր բավականին տեղյակ է տասնամյակներ շարունակ լրջորեն խաթարված վիճակում հայտնված Սևանա լճի էկոհամակարգի, դրան անմիջականորեն առնչվող լճի ջրի սուղ պաշարների վերականգնման դժվարին խնդիրներին, հետաքրքրվում է լճից ոռոգման նպատակով թույլատրված չափից ավելի ծավալների ջրի բացթողումների, դրանց օրինական և ապօրինի լինելու մասին, և հաճախակի ընդվզում է իշխանությունների անօրեն, կամային որոշումների դեմ, ապա, ցավոք, դրան հակառակ, հանրության ճնշող մեծամասնությունը գրեթե լրիվ անտեղյակ է Սևանա լճի ավազանից հարավ, Վարդենիսի լեռնաշղթայի տակով և դրա մյուս կողմում տեղի ունեցող իրադարձություններին, կապված Կեչուտի և Սպանդարյանի ջրամբարներից «Որոտան-Արփա» և «Արփա-Սևան» թունելներով Սևանա լիճ տեղափոխվող ջրի ծավալների, դրա իրականացման պայմանների, աշխատանքային ռեժիմի և այլ ցուցանիշների մասին, որոնք կհուշեն հանրությանը, թե ինչ է կատարվել և ինչ է կատարվում այսօր նրա «աչքից հեռու» այդ տարածքում։



Իհարկե, մեր ակտիվ բնապահպանները նկարահանում, ցուցադրում և հրապարակում են դրա մասին, սակայն, այնուամենայնիվ, հանրության լայն զանգվածների համար այսօր այն գրեթե մնում է «անտեսանելի», «անհասանելի» և առեղծվածային:



Տասնամյակներ շարունակ Սևանա լճի ջրի հսկայական ծավալների պարտադրված (հայտնի պատճառներով), սրընթաց բացթողումները փոխհատուցելու, դրանով իսկ լճի մակարդակի իջեցումը կասեցնելու նպատակով՝ 1981-ին շահագործման հանձնվեց 48,3 կմ երկարությամբ «Արփա-Սևան» ջրատար թունելը 25 խմ/վրկ (տարեկան 788 մլն խմ ջուր) առավելագույն թողունակությամբ։ Ջրատարը բաղկացած է երկու թունելից՝ N1 և N2։ Դրանցից N1-ով Կեչուտի ջրամբարից ջուրը տեղափոխվում է մինչև Եղեգիս գետի կիրճ, որտեղ թունելը դուրս է գալիս երկրի մակերես այն նպատակով, որպեսզի Եղեգիս գետի ջրի մի մասը ջրընդունիչ կառույցով միանա Կեչուտի ջրամբարից տեղափոխվող ջրին և ավելի մեծ ծավալով հոսի Սևանա լիճ՝ N2 թունելով։



Սակայն, թունելի շահագործման սկզբից մինչ օրս (36 տարի), Սևանա լիճ է տեղափոխվել տարեկան միջին հաշվով ընդամենը 180 մլն խմ ջուր։ Ջրի նման փոքր քանակի տեղափոխումը Սևանա լիճ «արդարացվել» է Կեչուտի ջրամբարի սակավաջրությամբ, ինչպես նաև հանրությանը ներկայացվող ներթունելային «մեծ» փլուզումներով, ինչը մեծ կասկած է հարուցում հանրության մեջ՝ իր ոչ արժանահավատ և իրարամերժ փաստարկներով։



Կեչուտի ջրամբարը մշտապես ջրով լրացնելու նպատակով 2004-ին շահագործման հանձնվեց նաև 21,6 կմ երկարությամբ «Որոտան-Արփա» ջրատար թունելը, որով Որոտան գետի վրա կառուցված Սպանդարյանի ջրամբարից ջուր էր տեղափոխվելու Կեչուտի ջրամբար 15 խմ/վրկ (տարեկան 473 մլն խմ) առավելագույն թողունակությամբ։



Ողջ ցավն այն է, որ այդպես էլ Սպանդարյանի ջրամբարից «Որոտան-Արփա» թունելով, իր շահագործման օրվանից (26.04.2004-ից) մինչ օրս, անգամ մեկ խմ ջուր չի տեղափոխվել Կեչուտի ջրամբար, ինչն իր պատասխան նամակում (14.08.2014 թ., N01/06/1524-14) հաստատել է ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի նախկին նախագահ Ա. Անդրեասյանը։ Դեռ ավելին, վերջին տարիներին ոչ միայն չի իրականացվում Եղեգիս գետից «Արփա-Սևան» N2 թունելով ջրի ոչ փոքր քանակության տեղափոխումը, այլև կատարվում է տրամագծորեն հակառակ գործընթացը։ Կեչուտի ջրամբարից N1 թունելով տեղափոխվող ջրի առյուծի բաժինը Եղեգիս գետի կիրճ հասնելուց հետո, Սևանա լիճ հոսելու փոխարեն բաց է թողնվում Եղեգիս գետը՝ նրա վրա կառուցված բազմաթիվ փոքր հէկերի «անխափան» աշխատանքն ապահովելու համար։ Իհարկե դա իրականացվում է ոչ առանց իշխանությունների թույլտվության՝ «Արփա-Սևան» թունելի 10 տարի շարունակվող իմիտացիոն վերականգնողական աշխատանքների անվան տակ։ Այսինքն, այդ տարիներին չնչին քանակությամբ ջուր է տեղափոխվել Սևանա լիճ, ինչը կասկածի տակ է դնում պաշտոնական տվյալները։



Ունենալ նման հսկայական ծավալների ջրի պաշար և հնարավորության սահմաններում չօգտագործել այն ի բարօրություն ջրի «մեծ ծարավ» Սևանա լճի, առնվազն ապազգային մոտեցում է իշխանությունների կողմից, ավելի շուտ, հանցագործություն՝ թույլատրել Սևանա լճի համար նախատեսված ջուրն օգտագործել այլ նպատակներով, հատկապես մասնավոր հատվածի համար:



Հարց է ծագում՝ ինչո՞ւ 12 տարի շարունակ լիարժեք և առավելագույն հզորությամբ չեն օգտագործվել Սևանա լճի էկոհամակարգի վերակենդանացման, նրա պաշարների հնարավոր արագ վերականգնման՝ լճի հետագա գոյատևման համար այդքան կարևոր և խիստ անհրաժեշտ այս ջրատեխնիկական եզակի և ինքնատիպ կառույցների հնարավորությունները։ Արդյո՞ք սա միտումնավոր, շահադիտական նպատակներով չի կատարվում։ Չէ՞ որ դրանով ի չիք են դառնում «Որոտան-Արփա», «Արփա-Սևան» ջրատար թունելների վրա տասնամյակներ շարունակ իրականացված աներևակայելի մեծ ծավալի, տեխնիկապես շատ բարդ ու դժվարին, ֆինանսական աստղաբաշխական ծախսեր և մարդկային բազմաթիվ զոհեր պահանջած աշխատանքները։



Անկասկած, «Որոտան-Արփա» ջրատարի կառուցումը մեր երկրի ազգային անվտանգությունը երաշխավորող կարևոր ծրագրերից էր, և եթե մեր իշխանավորներն իրոք պետական ու ազգային շահերից ելնելով մտահոգված և շահագրգռված լինեին վերականգնելու Սևանա լճի ջրի պաշարները, դրանով իսկ նաև լճի էկոհամակարգը, ապա 2004-ից կիրագործեին այդ նախագիծը՝ «Որոտան-Արփա» ջրատար թունելի շահագործումը, որը հնարավորություն կընձեռեր Սևանա լիճ տեղափոխել Որոտան, Արփա և Եղեգիս գետերի ջրերի մի մասը՝ տարեկան գումարային 415 մլն խմ ծավալով, ինչը հաստատված էր հենց պետական ծրագրով։ Այնիչ մեր իշխանությունները 2004-ից առայսօր «Որոտան-Արփա-Սևան» թունելի միջոցով Սևանա լիճ են տեղափոխել տարեկան միջին հաշվով մոտ 160 մլն խմ ջուր, այսինքն` հնարավորություններից մոտ 2,5 անգամ պակաս։



Սա նշանակում է, որ վերջին 12 տարում Սևանա լիճ իրականում տեղափոխված 1920 մլն խմ ջրի փոխարեն կարելի էր տեղափոխել 4980 մլն խմ ջուր, այսինքն` 3060 մլն խմ ավելի ջուր, քան իրականում տեղափոխվել է։



Պաշտոնական տվյալների հիման վրա կատարված այս տեսական հաշվարկը դնելով մի կողմ, ընդունենք, որ կորցրել ենք ոչ թե 3060, այլ առնվազն՝ 2000 մլն խմ ջուր, որը համարժեք է լճի 1,6 մ մակարդակի։



Եթե հաշվի առնենք նաև 2002-2013 թթ. Սևանա լճից մոտ 1,6 մլրդ խմ ջրի «անբացատրելի» կորուստը (տե՛ս «2002-2013 թվականներին Սևանա լճի մակարդակի բարձրացման դինամիկայի գնահատումը» հոդվածը), ապա կստացվի, որ այսօրվա դրությամբ Սևանա լիճը կորցրել է մոտ 3,2 մլրդ խմ ջուր կամ մոտ 2,56 մետր լճի մակարդակ։ Այսինքն` մենք այսօր արդեն կունենայինք՝ «հաշվարկային նիշին» (1903,5 մ) շատ մոտ մի մակարդակ, որին մեր օլիգարխ-իշխանավորների «հեռատես» ծրագրով պետք է հասնենք հեռավոր՝ 2031 թվին։



Այս ամենը մեկ անգամ ևս հաստատում է, որ Սևանի մակարդակի կասեցումն իրագործվում է հենց մեր բարձրաստիճան պաշտոնյաների անմիջական որոշմամբ և նախաձեռնությամբ։


Սերգեյ Հաջինյան, ինժեներ-մեխանիկ

Լևոն Գալստյան, աշխարհագրագետ, Հայկական բնապահպանական ճակատ (ՀԲՃ) քաղաքացիական նախաձեռնություն

Հ.Գ.- Գուցե, իրոք «Արփա-Սևան» թունելում չկան ջրի նորմալ տեղափոխմանը խոչընդոտող լուրջ փլուզումներ, այլ դա ջրային տնտեսության մտացածին պատճառաբանությունն է։ Չէ՞ որ միայն այդ կառույցի մասնագետների քմահաճույքից և որոշումներից է կախված, թե երբ պատրաստ կլինեն և երբ լիարժեք կգործարկվեն այդ թունելները։ Այնպես որ, մեր հանրությունը դատապարտված է «հավատալու» և «մերվելու» այդ իշխանահաճո վարկածին, քանի դեռ չի բացահայտել այդ ակնհայտ դավադրությունը Սևանա լճի դեմ։

Հայկական բնապահպանական ճակատ (ՀԲՃ) քաղաքացիական նախաձեռնություն

[Vrej1915]

«Ձեռքներդ հեռու Սևանից», բողոքի ակցիա Գեղարքունիքի մարզում ընդդեմ Սևանից գերջրառի (Լուսանկարներ)


ԷկոԼուր

Սևանից գերջրառի դեմ ուղղված բողոքի ակցիա անցկացվեց Գեղարքունիքի մարզում` Սևան-Հրազդան ջրատարի մոտ: «Սևանը փողի քսակ չէ», «Դեմ ենք Սևանից հավելյալ ջրառին», «Ձեռքներդ հեռու Սևանից», «Ես սիրում եմ Սևանը, իսկ դու՞»: Այս և այլ կարգախոսներով պաստառներ էին պարզված ակցիայի ժամանակ Սևան քաղաքի և առափնյա համայնքների երիտասարդների կողմից:

«Տարածքային զարգացման և հետազոտությունների կենտրոն» ՀԿ-ի անդամ Սաթիկ Բադեյանն ասաց. «Մենք վստահ ենք, որ Սևանից գերջրբացթողումները ծառայում են մարդկանց փոքր խմբի շահերին, և այստեղ կոռուպցիոն ռիսկ ենք տեսնում»: Ռիսկերի թվում նա նշեց Սևան-Հրազդան ջրատարում մշտական ջրկորուստները, Արփա-Սևան թունելով Սևանի համար խոստացված ջրի ծավալի բացակայությունը և այլն: «Մենք դեմ ենք, որ Սևանը վերածվի ճահճի օլիգարխների հարստացման համար»,- ասաց Սաթիկ Բադեյանը:








Հուլիս 04, 2017

[Vrej1915]

«s.o.s. Սևան» նախաձեռնության անդամները դատապարտում են Սևանա լճից ընդհանուր 270 միլիոն խմ ջրառի օրինագծի ընդունումը


ԷկոԼուր

«s.o.s. Սևան» նախաձեռնության անդամները դատապարտում են Սևանա լճից ընդհանուր 270 միլիոն խմ ջրառի օրինագծի ընդունումը: Հուլիսի 6-ին ՀՀ Ազգային ժողովը երկրորդ ընթերցմամբ ընդունեց Սևանա լճից 100 միլիոն խմ հավելյալ ջրառի օրինագիծը՝ ավելացնելով արդեն եղած 170 միլիոն խմ-ին: Կողմ քվեարկեցին «Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն», «Ծառուկյան», «Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն» խմբակցությունների 74 պատգամավոր, դեմ` «Ելք» խմբակցության 4 պատգամավորները` Նիկոլ Փաշինյանը, Սասուն Միքայելյանը, Լենա Նազարյանը և Արտակ Զեյնալյանը:

«s.o.s. Սևան» նախաձեռնության անդամ, «Հայաստանի անտառներ» ՀԿ-ի տնօրեն Նազելի Վարդանյանը հայտարարեց. «Նման հարաբերակցությամբ քվեարկության արդյունքները՝ 74 կողմ և ընդամենը 4 դեմ, ցույց են տալիս, որ մենք չունենք ընտրողների և ժողովրդի շահերը պաշտպանող խորհրդարան: Սա ցավալի է, հատկապես հաշվի առնելով, որ 2018 թ-ին մենք անցում ենք կատարելու կառավարման խորհրդարանական համակարգի: Բոլորն էլ հասկանում են՝ ինչ է իրականում մեզ համար Սևանը, համաշխարհային հանրության համար: Չմոռանանք, որ Սևանը համաշխարհային արժեք է, և արդեն երկար տարիներ գիտնականների մի ամբողջ խումբ զբաղվում է Սևանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում ներառելու հարցերով: Եվ հանկարծ ընդունում են Սևանի համար կործանարար որոշում: Սևանն ունի ռազմավարական նշանակություն, և եթե խորհրդարանը նման հեշտությամբ տրամադրում է այդ ռազմավարական առաջնահերթությունն անձնական շահերի բավարարման համար, ապա ոչ ոք չի կարող երաշխավորել, որ մնացած ռազմավարական առաջնահերթություններն էլ չեն տրամադրվի նման հեշտությամբ: Սա ազգային անվտանգության լուրջ խնդիր է: Յուրաքանչյուրը, ով սեղմում է քվեարկության կոճակը, պետք է գիտակցի, որ պատասխան է տալու իր ձայնի համար: Սա կոլեկտիվ որոշում չէ, այլ յուրաքանչյուր պատգամավորի անձնական պատասխանատվությունը ժողովրդի առջև», - ասաց Նազելի Վարդանյանը:

«ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ-ի նախագահ Ինգա Զարաֆյան. «Այս որոշումը կայացվել է ոչ ի օգուտ գյուղացիների, ինչպես պնդում են օրինագծի կողմնակիցները: Ֆերմերները չեն ստանում բավարար քանակությամբ ջուր վատ կառավարման, ոռոգման համակարգերում ջրի կորուստների, բյուջեից և վարկային միջոցներից ոչ նպատակային ծախսերի, Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային աղբյուրների ոչնչացման պատճառով: Բոլոր փաստարկներն այն մասին, որ անհրաժեշտ է շտապ շտկել այս իրավիճակը և չզոհաբերել Սևանը, մնացին ուշադրությունից դուրս»:

Հուլիս 06, 2017

[Vrej1915]

S.O.S Sevan Initiative Members Condemn Adoption of Bill on Total Water Intake of 270 Million Cum out of Lake Sevan


EcoLur

S.O.S Sevan Initiative Members Condemn Adoption of Bill on Total Water Intake of 270 Million Cum out of Lake Sevan

July 06, 2017

[Vrej1915]

Վեդիի ջրամբարի շնորհիվ 18 մլն խ.մ.-ով կարելի է նվազեցնել Սեւանի ծանրաբեռնվածությունը. պաշտոնյա
04.07.2017



Վեդիի ջրամբարի շինարարության ավարտից հետո Սեւանա լճի ծանրաբեռնվածությունը հնարավոր է նվազեցնել 18 մլն խ.մ.-ով: Հուլիսի 4-ին ՀՀ Ազգային ժողովում Սեւանից լրացուցիչ ջրառի հարցով կազմակերպված արտահերթ նիստում ունեցած ելույթում հայտարարեց Էներգետիկ ենթակառուցվածքների եւ բնական պաշարների նախարարությանն առընթեր ջրային տնտեսության կոմիտեի ղեկավար Արսեն Հարությունյանը:

Նրա խոսքով՝ ջրամբարի ծավալը 29 մլն խ.մ. կլինի, այն կկառուցվի 4 տարվա ընթացքում: Դրանից հետո Արարատի մարզի ֆերմերների ջրի պահանջարկը մեծ մասամբ կբավարարվի տեղի ռեսուրսների հաշվին, իսկ Սեւանա լճից ավելի քիչ ջուր կվերցվի:

Ջրամբարի շինարարությունը մեկնարկել է այս տարի եւ իրականացվում է Ֆրանսիական զարգացման գործակալության տրամադրած 75 մլն եվրոյի վարկային միջոցների հաշվին:

[Vrej1915]

[Vrej1915]

Սեւանի մակարդակը կարող ենք վերականգնել նաե 2031 թվականից շուտ. պաշտոնյա
12:34, 04.07.2017


Սեւանի մակարդակը կարող ենք վերականգնել նաեւ 2031 թվականից շուտ: Հուլիսի 4-ին ՀՀ Ազգային ժողովում Սեւանից լրացուցիչ ջրառի հարցով կազմակերպված արտահերթ նիստում ունեցած ելույթում հայտարարեց Էներգետիկ ենթակառուցվածքների եւ բնական պաշարների նախարարությանն առընթեր ջրային տնտեսության կոմիտեի ղեկավար Արսեն Հարությունյանը:

Նա հիշեցրեց, որ 2002 թվականին կառավարությունը հաստատել է լճի ջրի մակարդակը 6 մետրով բարձրացնելու 30-ամյա գրաֆիկը: 2002 թվականին այն կազմել է 1.898 մետր 32 սանտիմետր: Հիմա ջրի մակարդակը հասել է 1900 մետր 91 սմ-ի: Այլ կերպ ասած՝ մնացել է ընդամենը շուրջ 4 մետր: «Բայց այդ մակարդակին կարելի է շատ ավելի արագ հասնել»,- հավելեց նա: