Announcement

Collapse

Forum Rules (Everyone Must Read!!!)

1] What you CAN NOT post.

You agree, through your use of this service, that you will not use this forum to post any material which is:
- abusive
- vulgar
- hateful
- harassing
- personal attacks
- obscene

You also may not:
- post images that are too large (max is 500*500px)
- post any copyrighted material unless the copyright is owned by you or cited properly.
- post in UPPER CASE, which is considered yelling
- post messages which insult the Armenians, Armenian culture, traditions, etc
- post racist or other intentionally insensitive material that insults or attacks another culture (including Turks)

The Ankap thread is excluded from the strict rules because that place is more relaxed and you can vent and engage in light insults and humor. Notice it's not a blank ticket, but just a place to vent. If you go into the Ankap thread, you enter at your own risk of being clowned on.
What you PROBABLY SHOULD NOT post...
Do not post information that you will regret putting out in public. This site comes up on Google, is cached, and all of that, so be aware of that as you post. Do not ask the staff to go through and delete things that you regret making available on the web for all to see because we will not do it. Think before you post!


2] Use descriptive subject lines & research your post. This means use the SEARCH.

This reduces the chances of double-posting and it also makes it easier for people to see what they do/don't want to read. Using the search function will identify existing threads on the topic so we do not have multiple threads on the same topic.

3] Keep the focus.

Each forum has a focus on a certain topic. Questions outside the scope of a certain forum will either be moved to the appropriate forum, closed, or simply be deleted. Please post your topic in the most appropriate forum. Users that keep doing this will be warned, then banned.

4] Behave as you would in a public location.

This forum is no different than a public place. Behave yourself and act like a decent human being (i.e. be respectful). If you're unable to do so, you're not welcome here and will be made to leave.

5] Respect the authority of moderators/admins.

Public discussions of moderator/admin actions are not allowed on the forum. It is also prohibited to protest moderator actions in titles, avatars, and signatures. If you don't like something that a moderator did, PM or email the moderator and try your best to resolve the problem or difference in private.

6] Promotion of sites or products is not permitted.

Advertisements are not allowed in this venue. No blatant advertising or solicitations of or for business is prohibited.
This includes, but not limited to, personal resumes and links to products or
services with which the poster is affiliated, whether or not a fee is charged
for the product or service. Spamming, in which a user posts the same message repeatedly, is also prohibited.

7] We retain the right to remove any posts and/or Members for any reason, without prior notice.


- PLEASE READ -

Members are welcome to read posts and though we encourage your active participation in the forum, it is not required. If you do participate by posting, however, we expect that on the whole you contribute something to the forum. This means that the bulk of your posts should not be in "fun" threads (e.g. Ankap, Keep & Kill, This or That, etc.). Further, while occasionally it is appropriate to simply voice your agreement or approval, not all of your posts should be of this variety: "LOL Member213!" "I agree."
If it is evident that a member is simply posting for the sake of posting, they will be removed.


8] These Rules & Guidelines may be amended at any time. (last update September 17, 2009)

If you believe an individual is repeatedly breaking the rules, please report to admin/moderator.
See more
See less

Regional geopolitics

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

  • #31
    Re: Regional geopolitics

    Iran stirs up new conflict: Its Iraqi terrorist arm shoots Scuds at Kuwait
    DEBKAfile Exclusive Report August 26, 2011,


    Three Scud missiles flying from Iraq to Kuwait early Friday, Aug. 26 were launched by the Iran-backed Ketaeb Hizballah of Iraq, the first such attacks since the US invaded Iraq in 2003. It was also the first time any Middle East terrorist group had used Scud missiles.
    They exploded on open ground, but DEBKAfile's sources report that this round was meant as a warning for Kuwait to halt construction of the Grand Mubarak Port opposite the Iraqi shore - or else it would be followed by a massive volley.
    In the second week of August, Kuwait massed troops on Boubiyan Island just across from Iraq to defend the huge $1.1 billion Grand Mubarak Port under construction there. The force was composed of Military Police of the Amoun Defense Organization, units of intelligence and air defense, the 35th Company, the 6th Brigade and naval forces.
    This appeared to be rather a disproportionate reaction to Iraq's demand that Kuwait freeze construction of the Persian Gulf port until guarantees were provided that the new facility would not hinder the operations of Iraq's own planned harbor in the southern region of Basra. Iraq also fears it will block the main Persian Gulf gateway for its oil exports to reach the world's shipping lanes from the Shatt al-Arb.
    A government spokesman in Baghdad demanded assurances that free and safe navigation would not be affected by the Kuwait port which is scheduled for completion in 2016.
    This dispute did not account for Kuwait's heavy military deployment on its largest island.
    What did is another factor DEBKA-Net- Weekly's military and intelligence sources reported on Aug. 12: A threat from the Iraqi Shiite radical Ketaeb Hizballah, an arm of the Iranian Revolutionary Guards Al-Qods Brigades, trained by the Lebanese Hizballah, to strike the new port with Scud missiles, a threat they started carrying out this Friday.
    This followed Tehran's discovery that Mubarak Port was also projected to house a large naval base to serve the fleets of Kuwait, the US and Saudi Arabia in the Persian Gulf, a project Iran is determined to put paid to by any means.
    Until Friday, there was no confirmation of the group's claim to have recovered most of the inventory of 250 Scuds held by Saddam Hussein before the US invasion of 2003. But now, is clear to Kuwaiti and Western intelligence officials in the Gulf that the Scud cache has indeed fallen into the hands of the Ketaeb Hizballah of Iraq and that there is a real danger of Tehran using Iraqi Shiite extremists to sabotage the Boubiyan Island project.
    Last week, Iraqi Hizballah activities staged a demonstration against the port on the Iraqi-Kuwait border. Kuwait warned it would show zero tolerance for any border incursions.

    Comment


    • #32
      Re: Regional geopolitics

      «Անկախության քսանամյակը Հարավային Կովկասում» թեմայով քննարկում Վաշինգթոնում

      16.09.2011
      Տաթեւիկ Լազարյան
      «Անկախության քսանամյակը Հարավային Կովկասում. ձեռքբերումներ եւ մարտահրավերներ» թեմայով մեծ քննարկում էր կազմակերպել երեկ Վաշինգթոնի ռազմավարական եւ միջազգային ուսումնասիրությունների կենտրոնը։

      Քննարկմանը մասնակցում էին հայտնի վերլուծաբաններ, պաշտոնյաներ Միացյալ Նահանգների պետդեպարտամենտից եւ պաշտպանության ոլորտից, փորձագետներ հարավկովկասյան երեք երկրներից: Հայաստանը ներկայացնում էր Միացյալ Նահանգներում Հայաստանի նախկին դեսպան, Tufts համալսարանի պրոֆեսոր Ռուբեն Շուգարյանը:

      ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարարության Ռուսաստանի, Ուկրաինայի եւ Եվրասիայի գծով գլխավոր տնօրեն Ջենիֆեր Ուոլշը անդրադարձավ տարածաշրջանին` Միացյալ Նահանգների պաշտպանական քաղաքականության տեսակետից, ընդգծեց, որ Հարավային Կովկասը կարեւոր տարածաշրջան է, սակայն միշտ չէ, որ արժանի ուշադրություն է ստանում: Ըստ Ուոլշի` տարածաշրջանը ԱՄՆ-ի համար կարեւոր է մի քանի պատճառներով։

      «Նախ՝ դա տարածաշրջանի աշխարհագրական դիրքն է․ այն գտնվում է Իրանի եւ զանգվածային ոչնչացման զենքի պոտենցիալ մատակարար երկրների միջեւ։ Բացի այդ՝ այն կարեւոր դեր է խաղում որպես Աֆղանստանում ՆԱՏՕ-ի գործողությունների համար անհրաժեշտ աջակցության փոխադրման ուղիներից մեկը։ Հարավային Կովկասը նաեւ դեպի Եվրոպա էներգետիկ ռեսուրսների թե՛ մատակարար է, թե՛ փոխադրող: Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ազգային շահերից է բխում տարածաշրջանում կայունության հաստատմանը եւ հակամարտությունների լուծմանը նպաստելը, ասել է Ուոլշը՝ հիշեցնելով, որ երեք երկրներից երկուսը՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը, ուղղակի հակամարտության մեջ են:

      «Կարիք չկա նորից ասել, որ անվտանգության վիճակը երկու երկրներում, ինչպես նաեւ տարածաշրջանում տնտեսական եւ քաղաքական վիճակը մեծապես կբարելավվեն, եթե հակամարտությունը լուծվի: Տարածաշրջանում արտաքին ուժերը եւս կարեւոր դեր ունեն. Թուրքիան եւ Իրանը երկարատեւ եւ բարդ հարաբերություններ ունեն այդ պետությունների հետ: Ռուսաստանը կարծում է, որ տարածաշրջանը իր անվտանգության համար առանցքային դեր է խաղում, ուստի պետք է այնտեղ ազդեցության առավելություն ունենա, սակայն մենք համաձայն չենք – հայտարարել է Ուոլշը: - «Տարածաշրջանի մեր տեսլականը հետեւյալն է. այն բաց է Ռուսաստանի, Եվրոպայի, Կենտրոնական Ասիայի եւ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հետ համագործակցության համար եւ յուրաքանչյուր պետություն իրավունք ունի ինքը ընտրել իր զարգացման ուղիները»:

      «Ռուսաստանի դերը տարածաշրջանում հարեւանի դերն է․ դա չի ենթադրում, որ Ռուսաստանը, կամ որեւէ այլ պետություն, պետք է իրավունք ունենա վետո դնելու ինքնիշխան այն որոշումների վրա, որ կայացվում են տարածաշրջանի երկրների կողմից: Միացյալ Նահանգները մտադրություն չունի պայքարել Ռուսաստանի հետ տարածաշրջանում ազդեցության համար, կամ դուրս մղել նրան՝ դա ոչ խելամիտ կլիներ, ոչ էլ հնարավոր», - ասել է Ուոլշը:

      Միացյալ Նահանգներում Հայաստանի նախկին դեսպան, Tafts համալսարանի պրոֆեսոր Ռուբեն Շուգարյանը խոսեց տարածաշրջանի եւ Միացյալ Նահանգների հարաբերությունների զարգացման մասին:

      «ԱՄՆ-ի հետաքրքրվածությունը տարածաշրջանով փոխվել է․ եթե 90-ականներին դա երկկողմանի համագործակցություն էր, հետագայում՝ տարածաշրջանային համագործակցություն, ապա սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումից հետո դարձավ գլոբալ անվտանգության հարց: Սակայն այն թերեւս իր բարձրակետին հասավ ռուս-վրացական պատերազմից հետո», - նկատում է Շուգարյանը։

      Անդրադառնալով Հայաստանում անկախության հռչակման հիմքերին` Շուգարյանն ասում է․ - «Ճշմարտություն է, որ հայկական ժողովրդավարական շարժումը 88 թվականին սկսվեց որպես Լեռնային Ղարաբաղի՝ Հայաստան հետ վերամիավորման խաղաղ պահանջի բնական արձագանք, սակայն հավասարապես ճիշտ է նաեւ այն պնդումը, որ հայկական հեղափոխությունը, համեմատած մյուս նախկին խորհրդային երկրների, առաջին ու թերեւս ամենաուժեղ պայքարն էր ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների եւ Խորհրդային Միությունից դուրս գալու համար»։

      Ելույթ ունենալով քննարկմանը՝ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի Կովկասի եւ տարածաշրջանում հակամարտությունների հարցերով ներկայացուցիչ Ջասթին Ֆրիդմանը նշել է իրենց առաջնահերթություններից մի քանիսը․ - «Առաջինը` Մինսկի խմբի ձեւաչափում մեր գործընկեր՝ եւ շատ պոզիտիվ գործընկեր Ռուսաստանի հետ մենք ցանկանում ենք աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի հարցում համաձայնության հասնելու գործին: Երկրորդը՝ ԱՄՆ-ը աջակցելու է հայ – թուրքական հարաբերությունների մերձեցման գործընթացին»։

      Comment


      • #33
        Re: Regional geopolitics

        Israeli-Greek-Turkish air sea forces on guard for first Cypriot gas drilling
        DEBKAfile Exclusive Report September 17, 2011,


        Military tension is building up among Greece, Turkey and Israel as Cyprus prepares to start exploratory drilling for gas offshore Monday, Sept. 19 in the face of threats from Ankara. All three have placed their air and sea forces in a state of preparedness along with the Cypriot army.
        From Wednesday, Sept 14, Turkish warplanes and fighters kept watch on the Homer Ferrington rig belonging to Houston-based Noble Energy as it moved from Israel's offshore field Noa opposite Ashdod to Cyprus's Aphrodite (Block 12) field ready to start work.
        It was the first time since the Mavis Marmara episode of May 2010 that Turkish warships came less than 80 kilometers from Israel's territorial waters. DEBKAfile's military sources report that Israeli missile ships and drones kept watch from afar on the Noble rig's movement and tracked Turkish surveillance.
        As the rig moved into position opposite Cyprus, so too did two Turkish frigates. A Cypriot spokesman said Turkish warships and fighters had not entered the island's territorial waters.
        Ankara questions the rights of Israel and Cyprus to drill for hydrocarbon reserves in the respective Exclusive Economic Zones marked out in an accord they concluded last year.
        The UN-approved Law of the Sea authorizes nations to mark out their Exclusive Economic Zones for the exploration of natural resources to a distance of 200 miles outside their territorial waters. Israel has never signed this treaty.
        Thursday, Sept. 15, in Tunis, Turkish Prime Minister Tayyip Erdogan continued to inveigh against Israel declaring: "They will see what our decisions will be on this subject. Our navy attack ships can be there at any moment."
        Without specifically mentioning Cyprus, he said: "Israel cannot do as it pleases in the Mediterranean" and "Turkey is committed to preserving the freedom of navigation in international waters."
        Erdogan avoided linking Israel to the Turkish dispute with Greece and Greek Cyprus but is obviously galled by the connection and its three manifestations.
        1. Cyprus's Block 12 where drilling starts Monday borders on the huge Leviathan field Israel is developing in the eastern Mediterranean, whose proven gas reserves are calculated to be 8.5 trillion cubic feet. This would supply the entire US economy's needs for a year.
        2. Noble Energy of Houston has a license to drill in Cyrus's Aphrodite while the Israeli company Delek which is developing the Israeli offshore gas fields also has an option in the Cypriot field.
        3. Greece and Israel concluded a mutual defense pact on Sept. 4, 2011. Ten days later, Prime Ministers George Papandreou and Binyamin Netanyahu agreed to activate the pact in the light of Turkish threats against Israel and to exploration activity in the Mediterranean basin.
        Israel and Greece have therefore begun to coordinate their fleet movements in the eastern Mediterranean and around Cyprus.
        Erdogan's threats were followed up this week by a Turkish Foreign Ministry statement saying: “It has been agreed that Turkey and the Turkish Republic of Northern Cyprus will conclude a continental shelf delimitation agreement should the Greek Cypriot administration proceed with offshore drilling activities in the south of the island.”
        Ankara's problem is that the Turkish Republic of Cyprus is not recognized by any country but Turkey.
        Washington has not only given Noble Energy a green light to start drilling off Cyprus but backed it up with a State Department statement Thursday: "The US supports the efforts to enhance energy diversity in Europe, noting the fact a US company was involved was also positive."
        Since last Tuesday, Sept. 13, Turkish troop reinforcements are reported by DEBKAfile's military sources as having landed in North Cyprus along with drilling equipment.
        These preparations indicate that Turkey is planning to start drilling in the Cypriot EEZ without reference to Nicosia. This would mean that Prime Minister Erdogan, while spouting high-sounding pledges to "preserve "freedom of navigation in international waters," is preparing a wildcat breach of international law and treaties. Friday, the Greek government in Athens warned Ankara against pursuing this step.
        However, it would be in keeping with his past defiance of international norms. Even though Turkey accepted the UN Palmer commission's mediation in its dispute with Israel over the flotilla escapade, Erdogan declared its findings "null and void" –- after the panel ruled that Israel's blockade of the Gaza Strip was legal and justified.
        Next Monday, therefore, many eyes will be alertly watching to see what happens when the Noble rig starts drilling in Cyprus' Block 12 of the Mediterranean.
        The Turkish prime minister has painted himself into a corner: If he orders his naval and/or air units to strike the American rig, he will have to take the consequences, possibly a confrontation with the US, Israel, Greece and Cyprus.
        If he does nothing, or nothing more than a token drilling off the Turkish side of the island, he will lose face as a leader able to back up his threats.
        He could take a third course like other Muslim rulers and vent his ire on Israel.
        The guessing in Washington, NATO and Israel is that the most likely arena for a potential clash of arms in the Mediterranean is offshore Cyprus and it is most likely to evolve into sea and air confrontatons involving Turkey, Greece, Cyprus and Israel.

        Comment


        • #34
          Re: Regional geopolitics

          ԱՄՆ շահագրգիռ է ԼՂՀ ճանաչմամբ


          Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունն անկախություն ստացավ այն պահին, երբ դարձավ տարածաշրջանային աշխարհքաղաքականության գործոն: Ըստ ամենայնի, դա տեղի ունեցավ Քի-Ուեսթի հայտնի հանդիպումից անմիջապես հետո, երբ ԱՄՆ հանրապետական վարչակազմը պարզեց, որ որեւէ «կարգավորման»՝ որպես իրական գործընթացի, մասին խոսք լինել չի կարող, իսկ Ռոբերտ Քոչարյանն ինքն իր համար պարզել էր, որ ԱՄՆ ճնշում չի գործադրելու հայաստանի վրա ղարաբաղյան թեմայով:

          Միեւնույն ժամանակ, ամերիկացիները հասկացան, որ ղարաբաղյան խնդիրը Հարավային Կովկասում գործունեություն ծավալելու համար լուրջ գործոն է, ինչպես նաեւ առաջատար տերությունների, առաջին հերթին Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի, վրա ազդեցության հնարավորություն:

          Ճնշման, վերահսկողության եւ աբսորբցիայի տվյալ քաղաքականությունը, իսկ այնուհետեւ զսպման քաղաքականությունը, ծավալվեց ոչ միանգամից, սակայն ներկայում ծավալվել է ամբողջ թափով: Ամերիկացիներն, ի տարբերություն մոսկովյան կարծրացած քաղաքական գործիչների չինովնիկների, հասկանում էին, որ Հարավային Կովկասի եւ Արեւելյան Եվրոպայի մյուս ռազմաքաղաքական հակամարտություններին պետք է մոտենալ լիովին այլ կերպ:

          Հարավային Կովկասի ներկայիս պահը, հնարավոր է, այնքան էլ վառ չէ արտահայտված, սակայն, իրականության մեջ, ունի շատ կարեւոր, բեկումնային նշանակություն: ԱՄՆ վճռականորեն ձեռնամուխ է եղել Սեւծովյան-Կովկասյան տարածաշրջանում էքսպանսիայի իր վաղեմի ծրագրի իրականացմանը: Դրա հետ համակերպվել է Թուրքիան, եւ փորձում է գոնե ինչ որ բան շահել այս իրավիճակում: Չի համակերպվել Ռուսաստանը, սակայն ոչինչ չի կարող անել:

          ԱՄՆ Հարավային Կովկասի երկրներին բաշխել են գործառույթներ, սակայն այս անգամ որոշակի գործառույթներ են տրվել նաեւ հարավային Կովկասի երեք նոր պետություններին, թեեւ ԼՂՀ նշանակությունը, չնայած չճանաչվածությանը, զգալի ավելի է, քան Աբխազիայինը եւ Հարավային Օսիայինը:

          ԱՄՆ արդեն վաղուց ղարաբաղյան թեմայով բանակցային գործընթացը չեն դիտարկում որպես իրական ինչ որ բան, եւ դուրս մղելով ռուսներին, պատասխանատվությունը դրել են Ֆրանսիայի ու Եվրամիության վրա: Միեւնույն ժամանակ, ամերիկացիները պետք է լուծեն Հայաստանին Ռուսաստանից հեռացնելու խնդիրը, եւ եթե հայ քաղաքական գործիչները եւ քաղաքագետները դա համարում են քիչ հավանական հեռանկար, ապա ԱՄՆ այլ կերպ են գտնում եւ դա համորւմ են լիովին հնարավոր:

          Ամերիկացիները գիտեն Ռուսաստանի քաղաքականության գինը, եւ ռուս-թուրքական նոր պայմանագրից հետո համարել են, որ ժամանակն է Հայաստանի հանդեպ ծավալել նոր քաղաքականություն: Հայաստանին հնարավոր ծառայություններից ամենանշանակալիները համարվում են 1915 թ. ցեղասպանության ճանաչումը եւ ԼՂՀ ինքնիշխանության ճանաչումը: Այս երկու հարցերը փոխլրացնող են եւ դրանցով կարելի է հավասարակշռել լայն ընդգրկումով: Հայերը կարող են սպասել մի հարցով, եթե լուծվի մյուսը: Տվյալ դեպքում, երեւում է, ավելի օպերացիոն հարց է համարվում ԼՂՀ ճանաչումը: ԱՄՆ շահագրգիռ է դարձել ԼՂՀ ճանաչմամբ, եւ չեն կարող թույլ տալ, որ ճանաչման գործընթացը լինի սպոնտան, ավելի ճիշտ՝ լինի հակառակ իր շահերի:

          Ժամանակն է ականջալուր լինել «օբյեկտիվիզմի տեսությանը», միաժամանակ մնալ կասկածներից դուրս: Սակայն սպառնալիք կա, եւ այն իրական է: Կարող է իրավիճակ ստեղծվել, երբ ԼՂՀ ճանաչման մյուս նախաձեռնության բեւեռը դառնա Իրանը, ինչի համար ձեւավորվել են անհավանական բարենպաստ պայմաններ:

          Մերձավոր Արեւելքում հեղափոխությունների ալիքը չէին կարող անհետ անցնել, եւ հարավային Կովկասի երկրները, որ գերադասում էին միայն հետեւել այդ իրադարձություններին, հայտնվել են տարբեր վիճակներում: Մեկնարկել է ոչ ԼՂՀ ճանաչման գործընթացը, ինչի մասին է խոսքը, ընկեր հայաստացի քաղաքագետներ: Սկսել է աշխարհի մեծ վերաբաժանումը, տվյալ դեպքում «Մեծ Մերձավոր Արեւելքի» գործընթացը: Տվյալ իրավիճակում, Ռուսաստանը պետք է ավելի ուշադիր հետեւի տվյալ գործընթացներին: Նա արդեն պարտվում է խրոնիկ եւ համակարգված, եւ դա կշարունակվի: ԼՂՀ միջազգային ճանաչումը, այսպես թե այնպես, ունի հակառուսական վեկտոր:

          Կճեղքենք, տղերք: Մեր փոխարեն գործը կանեն: «Մենք գոնե մի օր դիմանանք, մի գիշեր արթուն մնանք»:

          Իգոր Մուրադյան

          Comment


          • #35
            Re: Regional geopolitics

            todayszaman.com/columnist-257815-the-fight-for-caspian-gas.html

            The fight for Caspian gas
            2011-09-25
            by Amanda Paul

            Some two weeks ago the European Commission announced that the European
            Council had given the green light for it to act as negotiator for
            talks between Azerbaijan and Turkmenistan on the construction of a
            Trans-Caspian-Pipeline (TCP).

            The pipeline, once built, would transport significant amounts of gas
            from Turkmenistan across the Caspian to Azerbaijan and then on to
            European markets.

            If successful it would strike a significant blow to Moscow, as its
            near monopoly over the EU gas market would crumble in front of its
            eyes, while its highly ambitious South Stream project, which is little
            more than a political project, would be dead.

            Such a development would also open the way for the mammoth
            Western-backed Nabucco natural gas pipeline. Nabucco aims to bring
            some 31 bcm of natural gas from the Caspian region to Central Europe,
            across Turkey.

            The realization of the TCP could also help Ukraine. With South Stream
            dead and gas flowing westwards from the Caspian, bypassing Russia,
            Ukraine would find itself with a much stronger hand to negotiate gas
            prices and transit terms with the Russians.

            Not surprisingly, the Russians are far from happy, claiming in a
            statement released by the Foreign Ministry that the EU should `not
            meddle' in Russia's backyard and that the EU is totally ignoring the
            legal, environmental and geopolitical situation of the Caspian.
            Perhaps somebody should remind the Russians that while we know of a
            homeland policy and a foreign policy, there is no such thing as a
            `near neighborhood' policy. However, one can expect that Russia will
            do whatever it can to stop an agreement being reached. Azerbaijan has
            not surprisingly been rather quiet on the issue, rather saying it is
            ready to be a transit state but it is up to Turkmenistan and the EU to
            resolve all the relevant legal issues. The last thing Azerbaijan will
            want is a confrontation with Moscow, not least because of the
            significant role Russia plays in the resolution of the
            Nagorno-Karabakh conflict with Armenia, Russia's closet ally in the
            region. And of course it is not just Russia who is worried. Iran is
            also opposed to this pipeline. The Iranians still believe that soon
            the West is going to see that they cannot be successful in their
            energy diversification projects without Iranian gas.

            While life would certainly be easier if the EU were able to access
            this gas, the current political situation over Iran's nuclear program
            does not allow this. Problems with Tehran are not desirable. For most
            of 2011 relations between the two have been quite tense, hitting a
            particularly `hot' moment in August when Baku put Movsum Samedov, the
            leader of the openly pro-Iranian Islamic Party of Azerbaijan (IPA), on
            trial for anti-government activity. This resulted in the chief of
            staff of the Iranian Army, General Hassan Firouzabadi, making some
            unpleasant comments about the Aliyev leadership. Given that Iran is
            home to some 20 million Azerbaijanis, increased tensions and
            instability within this community could have serious implications for
            Baku.

            Furthermore, while the EU is focused on getting things `sorted' in the
            Caspian, there is another element which could negatively affect plans,
            namely Turkey. Turkey, which aspires to be the world's biggest energy
            hub, is playing hardball with Azerbaijan. In 2009 Azerbaijan requested
            a review of gas export prices and transit terms. Negotiations should
            have finished some time ago but there is still no agreement on transit
            fees. Turkey wants it indexed to gas prices, which Azerbaijan is not
            happy about.

            I can remember being at conference over a year ago on EU energy
            security when Turkey was told not to overplay its hand. Ankara has
            always been confident that it represents the only route for Caspian
            gas to Europe without going via Russia. A crucial meeting is due to
            take place between the two sides at the end of this month. A failure
            to reach an agreement risks delaying (again) the development and sale
            of gas from Azerbaijan's Shah Deniz II field which is currently due to
            go on-line in 2017. This would be disastrous for the three EU
            competing projects (Nabucco, Trans-Adriatic-Pipeline, and ITGI). Not
            surprisingly, Baku has been getting fed up and has in the meantime
            been quietly working on alternative options to get its gas to the
            European market.

            Azerbaijan's best alternative is the Azerbaijan-Georgia-Romanian
            Interconnector (AGRI). Indeed it is the only route that allows the
            direct delivery of Azerbaijani gas to the EU market without either
            Turkey or Russia, although it would be more expensive. It would take
            the form of a pipeline to the Georgian town of Kulevi, where it would
            be transformed into Liquefied Natural Gas (LNG) and shipped to Romania
            to a re-gasification plant. Not surprisingly, Ukraine is also keen to
            get in on this project and Kyiv has been having serious discussions
            with Baku on LNG imports with a terminal to be built in Odessa.

            With Russia, the EU and Turkey battling it out and Azerbaijan holding
            the pot of gold, the coming weeks are certainly going to be exciting.

            Comment


            • #36
              Re: Regional geopolitics

              Originally posted by Vrej1915 View Post
              Israeli-Greek-Turkish air sea forces on guard for first Cypriot gas drilling
              DEBKAfile Exclusive Report September 17, 2011,


              Military tension is building up among Greece, Turkey and Israel as Cyprus prepares to start exploratory drilling for gas offshore Monday, Sept. 19 in the face of threats from Ankara. All three have placed their air and sea forces in a state of preparedness along with the Cypriot army.
              and Israel.
              Israeli-Greek defense pact invoked versus Turkish naval and air movements
              DEBKAfile Exclusive Report September 15, 2011, 10:51 AM (GMT+02:00) Tags: Israel Greece Turkey Oil gas war Mediterranean Cyprus

              Turkish warplanes
              Israel and Greece have invoked the mutual defense pact they signed secretly only 12 days ago in the light of heavy Turkish sea and air movements in the eastern Mediterranean. DEBKAfile's sources report that this was decided in a long nocturnal phone conversation Wednesday night Sept. 14 between the Israeli and Greek prime ministers, Binyamin Netanyahu and George Papandreou, and at Israel's expanded cabinet of eight, which was called into session over the Turkish threat to its off-shore oil and gas rigs.
              The Greek Prime Minister added to the information recorded so far on Turkish fleet movements in the Aegean and Mediterranean Seas. He was particularly concerned by the observation flights suddenly increased in the past 48 hours over the Greek island of Kastelorizo in the southeast Mediterranean just two kilometers from the Turkish coast. Those flights are escorted by Turkish combat jets.
              Athens fears a Turkish attack on the island, whose population is fewer than 1,000, and an attempt to damage or seize it. Israel suspects that a Turkish attack on the Greek island will be the signal for Turkish military aggression against its oil and gas platforms located in the Mediterranean between Israel and Cyprus. Papandreou said the Turks are capable of surprise attacks on additional Greek islands near the Turkish coast.
              Ankara would be acting on the pretext that Israel and Cyprus have no right to mark out and exploit the gas and oil zones of the eastern Mediterranean – a fuel-rich region known as Block 12 – without the consent of Turkish Cyprus (the Turkish Republic of North Cyprus – TRNC). Turkey also backs Lebanon's complaint that Israel is robbing it of its natural resources. Talks between Lebanon and Cyprus to resolve this issue broke down. Beirut refuses any discussion with Israel.
              Neither Jerusalem nor Athens has disclosed in what way they have invoked the new defense pact.
              DEBKAfile's military sources surmise that in the first stage, Israeli navy and air forces are to be posted at Greek Mediterranean bases. The two intelligence agencies are already sharing input.
              Up until now, Israel could only respond to a Turkish threat from its own borders. With a presence at Greek military bases, Israel will be able to operate from the rear of Turkish forces in the event of an attack by those forces in the Mediterranean.
              Monday, Sept. 12, Ankara dictated conditions for Israel to obey in order to keep its navy afloat free of Turkish aggression:
              1. Israel vessels are prohibited from taking action against Turkish ships heading for the Gaza Strip. Prime Minister Tayyip Erdogan has declared "null and void" the UN report confirming the legality of Israel's blockade of Gaza.
              2. Israeli warships crossing the 12-mile line bounding its territorial waters will be challenged by Turkish warships, which are instructed to approach them to within 100 meters and "disable their weapons."
              This threat covers not only shipping bound for Gaza but also Israel's oil and gas drilling platforms which are more than 60 miles out to sea.
              Israel's political and military spokesmen have been trying hard to downplay the Turkish menace. On Wednesday, Sept. 14, they brushed aside reports of Turkish naval and air movements in the eastern Mediterranean. After the cabinet of eight's meeting, the official line was that Israel is practicing "restraint in contrast to Turkish wildness" and they should be given time to cool down. In any case, the US and NATO were closely monitoring the crisis Ankara is generating with Israel, Greece and Cyprus, and won't let it degenerate into Turkish military action.
              But both Israel and Greece appear to know better: They decided to invoke their mutual defense pact – not before obtaining a green light from Washington – because they believe the Turkish threats indicated by its military movements are real and tangible.

              Comment


              • #37
                Re: Regional geopolitics

                Azerbaijan: Baku Faces Difficult Choice Between Turkey and Israel
                September 26, 2011, by Shahin Abbasov


                Policymakers in Azerbaijan are facing a dilemma: can an enemy of a friend be a friend? Specifically, can Baku maintain cordial relations with both Turkey and Israel at the same time?

                Signs are emerging that Baku is facing pressure to make a public choice between Turkey, its most important strategic ally, and Israel, with whom Azerbaijan in recent years has developed close diplomatic, economic and military ties.

                Turkish-Israeli ties nosedived after nine Turkish citizens died during a 2010 Israeli attack on an aid boat traveling to the blockaded Palestinian city of Gaza. Since then, both countries have recalled their ambassadors, and Turkey has expressed support for recognition of United Nations membership for Palestine. To repair what were once friendly relations with Jerusalem, Ankara has demanded a full apology from Israel for the 2010 attack and the end of its embargo on Gaza.

                Now, Turkey is turning to its longtime strategic ally, Azerbaijan, for support on that front. In a September 19 interview with the government-friendly ANS TV, Turkish Ambassador Khulusi Kylych called on “brother Azerbaijan” to “reconsider its relations with this country,” referring to Israel.

                “This issue concerns every citizen of Turkey and it should be reflected in [Azerbaijani-Israeli] relations,” Kylych asserted. Just as Turkey closed its borders with Armenia in 1991 to support Azerbaijan during its war with Yerevan over the breakaway region of Nagorno-Karabakh, so Baku, in effect, now should sever close ties with Israel, he continued.

                But that request is more easily made than met.

                Azerbaijan is one of the few Muslim countries with relatively extensive ties with Israel, including the co-production and sale of military equipment. Israel also ranks as the second largest importer of Azerbaijani oil (after Italy), taking in 6.5 million tons per year – an amount that accounts for roughly 30 percent of Israel’s oil needs, according to Azerbaijani government statistics.

                Kylych touched on that link, hinting at the possibility that Turkey could bring pressure to bear on Israel’s oil supplies via the Baku-Tbilisi-Ceyhan oil pipeline. “We know about the Azerbaijani oil transit to Israel via the Turkish [port of] Ceyhan,” he said. “Israel should think about it.”

                Baku may well be thinking about it, too -- and, beyond that, to Turkey’s role as a trade avenue to the West, via Georgia, for Azerbaijani oil, gas and other goods. Disagreements over the transit of Azerbaijani gas already mar relations with Ankara; conceivably, scant interest exists for Israel to become another sore point.

                Commenting to EurasiaNet.org about Ambassador Kylych’s interview, Azerbaijani Foreign Ministry spokesperson Elman Abdullayev stuck to the diplomatic and obvious. “Turkey and Azerbaijan are brotherly nations,” he observed. “Turkey is one of the strongest countries in the region and has an influence on regional processes.” Officials have made no other comments.

                Israel has made its position known. In a September 17 interview with ANS TV, Israeli Ambassador Michael Lavon-Lotem argued that Azerbaijan and Israel’s close ties “cannot be the basis for a third country’s interests.”

                Unlike Azerbaijan’s southern neighbor, Iran, which also has pushed Baku to back away from Israel, Turkey, which shares deep cultural ties with Azerbaijan, could prove more difficult to ignore.
                Analyst Leyla Aliyeva, president of the Center for National and International Studies, a Baku think-tank, believes that Baku simply will try to avoid situations in which it would be required to choose between Turkey and Israel. “Baku will be trying to keep the status quo of its relations with both countries,” Aliyeva said.

                If it manages to preserve that status quo, some see a chance for Azerbaijan to act as a mediator between Turkey and Israel. “Israel should soften its position [on aid to Gaza] and Azerbaijan should very diplomatically explain to Tel Aviv that its position is wrong,” independent MP Musa Gasimly told the SalamNews agency. “Because a further escalation will harm all sides.”

                So far, Azerbaijani opposition leaders have strongly supported Turkey in its war of words with Israel. A September 16 statement from the Public Chamber, a grouping of the country’s largest opposition parties, asserted that “Turkey is right” for reducing its ties with Jerusalem after the Mavi Marmara http://www.eurasianet.org/node/63628 incident.

                But pro-government analyst Mubariz Akhmedoglu, head of the Center for Political Innovations, doubts that Baku will follow Ankara’s wishes. “If Azerbaijan supports Turkey on this issue, it could only harm Turkish-Israeli relations” by fueling Israeli anger, Akhmedoglu said.

                Akhmedoglu reasons that the dispute between Ankara and Jerusalem is just a battle for influence in the Middle East. “We should not interfere. . . . At any time, Ankara could normalize relations with Israel. And where would that leave Azerbaijan?”

                Such a difference of opinions only emphasizes the difficult choice that faces Baku, said Elhan Shahinoglu, director of Baku’s Atlas research center. “Our government is in a tough situation,” Shahinoglu said.

                Comment


                • #38
                  Re: Regional geopolitics

                  Մոսկվան պաշտպանվում է, Անկարան հարձակվում


                  Թուրքիան նեոօսմանիզմը հռչակել է որպես արտքաղաքական դոկտրին, բայց ոչ ոք չի կարող ասել, թե ինչ է այն հատկապես նշանակում։ Նեոօսմանիզմը, հավանաբար, ենթադրում է միավորիչ միտումներ և ձգտում այն բանին, որ Թուրքիան ավելի սերտորեն համագործակցի այն երկրների ու ազգերի հետ, որոնք երբևէ գտնվել են Օսմանյան կայսրության կազմում, սակայն, բացի երկյուղներից ու որոշ թշնամանքից, այս տերմինը ոչինչ չի ավելացրել այդ երկրների հետ Թուրքիայի հարաբերություններին։ Նեոօսմանիզմը փոխարինելու է եկել մեկ այլ դոկտրինի` պանթուրքիզմին, որը ձախողվեց միջազգային ասպարեզում։

                  Առայժմ նեոօսմանիզմի դոկտրինի իրականացման գործում Թուրքիան կարող է հենվել միայն այն ազգերի վրա, որոնք տարբեր երկրներում ազգային փոքրամասնություններ են, պետականություն չունեն, բայց ոչ երբեք ինքնիշխան պետությունների վրա։ Անգամ Եվրասիայի թուրքախոս պետությունները չեն շտապում միանալ թուրքական ռազմավարական պլաններին։ Հիմնական տարածքը, ուր Թուրքիան կարող է դաշնակիցներ ու գործընկերներ ձեռք բերել նեոօսմանիզմի դոկտրինի առումով, Բալկաններն ու Եվրասիան են, շատ ավելի նվազ չափով` Մերձավոր Արևելքը։

                  Ինչ էլ պնդեն եվրոպացի և ամերիկացի փորձագետները Թուրքիայի և Ռուսաստանի հանդեպ բարյացակամության առնչությամբ, շարունակում է գոյատևել Թուրքիայի և Ռուսաստանի պատմական բախման գաղափարը որպես Արևմուտքում ունեցած նպատակներից Թուրքիայի «շեղման» կարևոր պայման։ Հարկ է նշել, որ այդ գաղափարը դեռևս վատ է ուսումնասիրված և չի քննարկվում, դրան անդրադառնում են բացառապես բանավեճերում, թեև գաղափարը շարունակում է ապրել։

                  Եվրոպայում նեոօսմանիզմ հասկացության ընկալումը միանգամայն այլ է, քան Կովկասում կամ Մերձավոր Արևելքում։ Եվրոպայում նշվում են այլ գործոններ, այդ երևույթը բացատրում են, փաստորեն, միայն թուրք-եվրոպական հարաբերությունների տեսանկյունից` որպես Թուրքիայի հանդեպ Եվրամիության պետությունների վերաբերմունքին նրա արձագանք։ Որոշ չափով նշվում է նաև ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Թուրքիայի հանդեպ, որն Անկարայում ավելի ու ավելի են շահադիտական համարում, բայց ընդհանուր առմամբ խոսքն առավելապես Թուրքիայի ու Եվրոպայի հարաբերությունների մասին է։

                  Իհարկե, Թուրքիան նեոօսմանիզմը նախընտրել է ոչ որպես պանթուրքիզմի այլընտրանք, որը հրատապ է մնում, այլ եվրոպացիների հետ հարաբերությունները պարզելու միջոց։ Եվրոպական վեկտորին այլընտրանք դարձավ ոչ թե պանթուրքիզմը, այլ հենց նեոօսմանիզմը։ Պանթուրքիզմը չի կարող անհանգստացնել Եվրոպային, քանի որ Թուրքիայի ուշադրությունը շեղում է դեպի Եվրասիա, իսկ նեոօսմանիզմը հավակնություն է Եվրոպայում և այն տարածաշրջաններում նոր դիրքերի ձեռքբերման նկատմամբ, որոնք Եվրոպան համարում են իրենց ռազմավարական շահերի գոտի։

                  Եվրոպական փորձագետներն ու քաղաքական շրջանակները բավականին մանրամասն են քննության առնում թուրքական ներքին ու արտաքին քաղաքականության բոլոր կողմերը` ինչպես ամբողջությամբ, այնպես էլ նեոօսմանիզմի դոկտրինի ծագման առումով։

                  Եվրոպացի քաղգործիչներն ու փորձագետները դեռևս չեն շտապում հետևություններ անել Թուրքիայում տեղի ունեցող ներկա գործընթացների առնչությամբ։ Եվրոպացիների համար այդ ամենը մշտական հանգամանք չէ և տեղի է ունենում Թուրքիայի սոցիալ-քաղաքական մեկ վիճակից մյուսին «անցնելու» կարգով։ Եվրոպացիներն սպասում են, որ ներկա իրադարձությունները շուտով կհանգեցնեն ավելի հասկանալի իրավիճակի, և հնարավոր կլինի անհրաժեշտ հետևություններ անել։

                  Եվրոպայում լավ են ուսումնասիրել Թուրքիայի ներկա կառավարող կուսակցության, հատկապես նրա առաջնորդների անձնական ու սկզբունքային նպատակները։ Շփումներ կան տարբեր մակարդակներում, և այդ ամենը հույսեր է ներշնչում, որ Թուրքիան շուտով կդառնա ավելի կանխատեսելի, իր քաղաքական ու տնտեսական հնարավորություններին համարժեք պետություն։

                  Արևմուտքում մեծ ուշադրություն է նվիրվում թուրք հանրության և թուրքական կառավարող խմբավորման միջև առկա հակասություններին, ինչը, սակայն, չափազանցություն է։ Իրականում հակասությունները լուրջ նշանակություն ունեն միայն իշխանության վերևներում, իսկ արտաքին քաղաքականության կարևորագույն ու առաջնային հարցերում թուրք հանրությունը և քաղաքական դասն այնքան էլ մասնատված չեն, որքան թվում է։ Թուրք հանրության մասնատվածությունը խորացնելու Արևմուտքի հույսերը զուր են, որևէ հիմնավոր հակասություն չկա։

                  Թուրքիայում քաղաքական խավն ու հանրությունն անչափ համախմբված են այնպիսի հարցերում, ինչպիսիք են աշխարհում նոր տեղի ու դերի ձեռքբերումը Թուրքիայի կողմից, տարածաշրջանների վրա ազդեցության տարածումը, իսլամական աշխարհի և Արևելքի «ուժի այլ կենտրոնների», ինչպես նաև հասարակության չափավոր իսլամացման, հասարակական արժեքների վերաիմաստավորման ուղղությամբ քաղաքականության և գործընկերության ծավալումը։

                  Եվրոպացի որոշ փորձագետներ կարծում են, որ Թուրքիան կարող է օգտվել ամերիկա-եվրոպական հակասություններից` աշխարհում ավելի գերիշխող դիրքեր ձեռք բերելու համար, և, հնարավոր է, դրա հետ է կապված Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի առաջիկա այցն Անկարա։ Սակայն, երևի, սա չէ եվրոպացի և թուրք առաջնորդների հաճախակի հանդիպումների պատճառը։ Եվրոպացիները կցանկանային, որ Թուրքիան լիներ կանխատեսելի երկիր և ավելի քիչ հավակնություններ ունենար իրենցից։

                  Փորձագետները համաձայն չեն այն բանին, որ Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը կրում է որոշ չափով ագրեսիվ բնույթ։ Նրանք կարծում են, թե չկա ագրեսիվության ոչ մի նշան, սակայն Թուրքիան ձգտում է ուժային ճանապարհով լուծել իր ազգային անվտանգության որոշ խնդիներ։ Միաժամանակ, ինչպես որոշ այլ քաղաքագետներ, այդ փորձագետները համարում են, որ տարածաշրջանային քաղաքականության ծավալման, տարածաշրջաններում ճգնաժամային և կոնֆլիկտային իրավիճակների առաջացման հետևանքով Թուրքիայի քաղաքականությունը կարող է կրել ագրեսիվ բնույթ, և դա շատ վտանգավոր միտում է, ինչը պետք է նկատի ունենալ։
                  Եվրոպայի առաջատար պետությունները` Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան ու Գերմանիան, ելնելով միանման ու միևնույն ժամանակ բավականին տարբեր հանգամանքներից, խնդիր չունեն քննարկելու ռուսական գործոնը Թուրքիայի հետ հարաբերություններում, և թուրքական գործոնը` Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում։

                  Քաղաքական գրականության մեջ և քաղաքական բանավեճերում ընդունված է Ռուսաստանն ու Թուրքիան դիտարկել որպես տարբեր «պարամետրերով» երկու միանման պետություն, այսինքն, նկատի ունենալով տնտեսության զարգացող տիպը, Եվրոպայից մեկուսացվածությունը, ներքին ու արտաքին պրոբլեմայնությունը, ավտորիտարությունը ներքին կառավարման ասպարեզում, որպես ահաբեկչության և արմատականության սպառնալիքի ենթակա երկրներ։

                  Դրա հետ մեկտեղ, եթե Ռուսաստանը համարվում է ցանկալի գործընկեր Եվրոպայում, մի երկիր, որն ունի համաշխարհային նշանակության հումքային և էներգետիկ պաշարներ, ինչպես նաև քրիստոնեական մշակույթ, ապա Թուրքիայի առնչությամբ բոլորովին այլ է։ Որքան էլ տարօրինակ լինի, Ռուսաստանն այժմ չի համարվում նվաճողամետ պետություն, թեև հենց այդպիսի բնութագրեր է ստանում լրատվամիջոցներում։ Թուրքիան, ընդհակառակը, համարվում է մի պետություն, որը կայսերապետական հավակնություններ ունի, այդ թվում` Եվրոպայում։ Փորձագետները համաձայն են, որ ժամանակակից Ռուսաստանը գտնվում է «պաշտպանությունում», իսկ Թուրքիան` «հարձակման գծում»։

                  Եվրամիությանը Թուրքիայի անդամակցության անհրաժեշտության մասին ԱՄՆ-ի հայտարարությունները ոչ մի իրական նշանակություն չունեն և միայն նյարդայնացնում են եվրոպական պետությունների ղեկավարներին, որոնք դեմ են այդ անդամակցությանը։ Ամերիկացիները վաղուց են հասկացել, որ իրենց հայտարարություններն արդեն քաղաքական գործոն չեն, և դա սկսել է նյարդայնացնել նաև Թուրքիային։ ԱՄՆ-ը փորձում է լրացուցիչ առավելություններ ձեռք բերել Թուրքիայի հետ հարաբերություններում, որը, երևում է, կորցրել է «անդամակցության» հույսերը։ ԱՄՆ-ի դիրքերը կարևոր ջղաձգող գործոն են, որը կոչված է, ավելի շուտ, Թուրքիայի հետ մերձեցումը խաղի չվերածելու, քան ճնշում գործադրելու եվրոպացիների վրա։ Այդ հանգամանքը թույլ չի տալիս, որ ԱՄՆ-ը` մի կողմից, Ֆրանսիան ու Գերմանիան` մյուս կողմից, երկխոսություն սկսեն Թուրքիայի արտքաղաքական նպատակների առնչությամբ։

                  Բացի այդ, պետք է նշել, որ Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականության մեջ Թուրքիայի դերն ու նշանակությունը չափազանցվում են։ Հնարավոր է, որ Գերմանիայի համար Թուրքիայի դերն ավելի մեծ նշանակություն ունի, նկատի առնելով նրանց վաղեմի քաղաքական ու տնտեսական կապերը։
                  Փորձագետները համարում են, որ Թուրքիայի զինված ուժերն այնքան մեկուսացված չեն քաղաքական որոշումների ընդունումից, որքան կարող է թվալ։ Բանակը մեկուսացված չէ, ընդհակառակը, սերտորեն համագործակցում է իշխանությունների հետ, փորձելով հարմարվել քաղաքական և սոցիալական նոր պայմաններին։ Գեներալակազմը ձգտում է երկրի քաղաքական ղեկավարներին նախազգուշացնել տարբեր գործընթացների կամ գործողությունների հնարավոր հետևանքների մասին, որոնք նրանց հուզում են հանրային դաշտում։

                  Քեմալականությունը, որպես պետության գաղափարական հիմք, մնում և լիովին զուգորդվում է պետական կառավարման եվրոպական նորմերին։ Միաժամանակ, Արևմուտքը չի կարող չընդունել, որ Թուրքիայում տեղի են ունենում ժողովրդավարական բարեփոխումներ, բայց, այնուամենայնիվ, անհանգստացած են, որ բարեփոխումներն ուղեկցվում են իսլամական հասարակական ազգային նորմերի ներառմամբ։ Իրավիճակն այն աստիճանի բարդ է, որ Արևմուտքը չի կարող միարժեք պատասխան տալ տեղի ունեցող երևույթներին, այդուամենայնիվ, հույս ունի, հատկապես ամերիկացիները, որ զինված ուժերը, գեներալակազմը կպահպանեն իրենց քաղաքական դիրքերը։ ԱՄՆ-ը շարունակում է Թուրքիայի զինված ուժերի վրա հենվել այդ երկրի հետ իր հարաբերություններում և լիովին պաշտպանել գեներալներին` նրանց հետ սերտ հարաբերություններ պահպանելով։

                  Փորձագետները հիշեցնում են, որ Թուրքիան Մերձավոր Արևելքում վարում է Իրաքի ամբողջականությունը պահպանելու քաղաքականություն, համերաշխ է արաբական պետությունների ու Իրանի հետ քրդական խնդրում, աջակցում է պաղեստինցիներին և Սիրիային` Իսրայելի հետ նրանց դիմակայության հարցում։ Այս ամենը չի կարող հիմք չծառայել արաբական պետությունների և արաբական հանրության հետ սերտ ու ռազմավարական գործակցության համար։ Նման նպաստավոր հանգամանքները նախադրյալներ են ապահովել Արևմուտքի և Թուրքիայի փոխըմբռնման համար` Մերձավոր Արևելքում վերջինիս քաղաքականության հարցում։

                  Պետք է ասել, որ ԱՄՆ-ին ու Եվրոպային անհանգստացնող ամենակարևոր հանգամանքը Թուրքիայի ու Իրանի մերձեցումն է, բայց վերջին ժամանակներս Թուրքիան Արևմուտքին հույս է տալիս, որ պատրաստ է վերանայելու Իրանի հետ հարաբերությունների սերտացման քաղաքականությունը։ Սա նկատելի է դառնում ամեն օր, և դրանում արդեն ոչ մի կասկած չկա։ Դրա հետ մեկտեղ, Թուրքիայի մերձավորարևելյան քաղաքականության առթիվ ԱՄՆ-ի, մասամբ նաև Եվրոպայի երկյուղները մնում են, և դա բացատրվում է միայն նրանով, որ Թուրքիան այլևս ամերիկացիներին ու եվրոպացիներին չի ներկայացվում որպես օրինակ և նմուշ իսլամական աշխարհի համար։ Թուրքիան իսլամականանում է, և այդ նախագծի շրջանակներում Արևմուտքն այլևս երաշխիքներ ու վստահություն չունի թուրքական քաղաքականության առաջնահերթությունների հարցում։

                  Փորձագետների գնահատմամբ, շատ հնարավոր է, որ առաջիկա ընտրություններից հետո իրավիճակը Թուրքիայում փոխվի, բայց ավելի շուտ «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը պահպանի իր դիրքերն ու իշխանությունը երկրում։ Հարցն այն է, թե այդ կուսակցության չորս խմբավորումներից որն ավելի մեծ ազդեցություն ձեռք կբերի։ Դրանից մեծապես կախված կլինեն երկրի զարգացումն ու նրա արտաքին քաղաքականությունը։ Ներկայումս ԱՄՆ-ը և շատ ավելի պակաս չափով եվրոպական պետությունները ձգտում են ազդեցություն գործել Թուրքիայի առաջիկա ընտրությունների հետ կապված գործընթացների վրա, կիրառվում են ազդեցության տարբեր եղանակներ։

                  Եվրոպական պետությունների հրաժարումը` դրականորեն լուծելու Եվրամիությանը Թուրքիայի անդամակցության հարցը, չպետք է դիտվի որպես թուրքական արտաքին քաղաքականության, առավել ևս ներքաղաքական շարժերում փոփոխությունների նորամուծության գործոն։ Թուրքական հանրությունը վաղուց է հասունացել փոփոխությունների համար, և նոր սոցիալական կարգավիճակի որոնումը, ինչպես նաև արտաքին քաղաքականության մեջ տեղի ունեցող լուրջ փոփոխություններն արդյունք են տնտեսական հնարավորությունների մեծացման, քաղաքական հավակնությունների խորացման և արմատական սոցիալական փոփոխությունների անհրաժեշտության։

                  Այդուամենայնիվ, Թուրքիան աշխատում է ցուցադրել իր մարտահրավերներն արտաքին քաղաքականության մեջ` որպես իր նկատմամբ Եվրոպայի բացասական վերաբերմունքի հետևանք։ Եվրոպացիները ձգտում են պատասխանել դրան պաշտոնական շրջանակների «բազմանշանակ լռությամբ», որոնք նախընտրում են Թուրքիայի քաղաքականությունը ներկայացնել որպես բացառիկ դրական և հույսեր ներշնչող։ Դա ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Թուրքիայի անտեսման ամերիկյան ոճ, բայց հիմա արդեն եվրոպական ոճաբանությամբ։ Այդ դիրքորոշումը չի կարող չնյարդայնացնել Թուրքիային, բայց և նրան հիմքեր չի տալիս ինչ-որ լրացուցիչ դժգոհություն հայտնելու։

                  Հասկանալի է, որ շատ շուտով Թուրքիան նոր պահանջներ կառաջադրի աշխարհաքաղաքական բոլոր ուղղություններով, հանդես գալով տարբեր նախաձեռնություններով անվտանգության, հակամարտությունների կարգավորման, տնտեսական զարգացման ոլորտներում։ Անտարակույս, այդ բոլոր նախաձեռնությունները կլինեն Արևմտյան ընկերակցության հետ առճակատման և կոշտ խաղերի մի նոր փուլ։ Միանգամայն հնարավոր է, որ թուրքական նվաճողամտությունն ուժեղանա Բալկաններում, Սև ծովի ավազանում ու Կովկասում և, իհարկե, Մերձավոր Արևելքում։

                  Նեոօսմանիզմի դոկտրինն ավելի ու ավելի է ժողովրդականություն վայելում Թուրքիայում և դառնում է նրա, փաստորեն, պաշտոնական արտքաղաքական ծրագիրը։ Ոչ մի կասկած չկա, որ Եվրոպան բախվելու է ավելի լուրջ մարտահրավերների, երբ քաղաքական ու տնտեսական հավակնությունների զուգորդումը տանի դեպի առճակատման քաղաքականություն։

                  Եվրոպան և ԱՄՆ-ը պետք է հասկանան, որ այնպիսի խոշոր երկրի «զսպման» քաղաքականությունը, ինչպիսին Թուրքիան է, ավելի համակարգային գործողություններ է ենթադրում, այն է` զինամատակարարումներից, արտաքին խոշոր վարկերից ու ներդրումներից, արդիական տեխնոլոգիաներից Թուրքիայի կախման մեծացումը։

                  Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

                  Comment


                  • #39
                    Re: Regional geopolitics

                    Մոսկվային մնում է կառչել հույսի փրփուրից


                    Հայ-թուրքակական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, որ նախաձեռնել էին արտաքին շահագրգիռ կողմերը, ոչ ոք և երբեք չի համարել մեկուսացած ու միջազգային քաղաքականության այլ խնդիրների հետ կապ չունեցող։ Հենց սկզբից թուրք-հայկական հարաբերությունների «կարգավորման» գործընթացը կապված է եղել ոչ թե պարզապես այդ նպատակին հասնելու, այլ Թուրքիայի արտքաղաքական նվաճողամտության «զսպման» ռազմավարության հետ, նախ և առաջ, տարածաշրջանային ուղղություններում։ Թուրքիայի ու Հայաստանի ղեկավարների շփումներից առաջ «հայկական հարցն» այնքան էլ դինամիկ վիճակում չէր, և անհրաժեշտ էր հայկական գործոնին հաղորդել այլ հնչողություն ու նշանակություն։

                    Դա հաջողությամբ ձեռք բերվեց, և Հայաստանը, ինչպես նաև հայկական խնդիրներն ամբողջությամբ վերցված, ավելի նշանակալի տեղ գրավեցին Թուրքիայի «զսպման» ուղղությամբ ԱՄՆ-ի վարած լայնընդգրկուն քաղաքականության մեջ, ինչը ենթադրում է, միաժամանակ, այս երկրի շրջափակում։ Հարկ է դրականորեն վերաբերվել ԱՄՆ-ի այդ ռազմավարությանը, ու թեև այն հղի է տարածաշրջանում լարվածության սաստկացմամբ, այդ թվում մեծացնում է սպառնալիքներն ու վտանգները Հայաստանի համար, սակայն դա առայժմ Հայաստանի անկախ արտաքին քաղաքականության կարևորագույն պայմանն է։

                    Այժմ, երբ Թուրքիան հայտարարել է, թե գործընթացն այլևս չկա, և այն թուրքական խորհրդարանում չի քննարկվելու, կարելի է ասել, որ այդ նախաձեռնությունը որոշ դրական նշանակություն ունեցել է Հայաստանի համար` կապված «ռեզերվի կարգավիճակից» կամ միջազգային քաղաքականության «ոչ հրատապ պոտենցիալից» երկրի դուրսբերման հետ։ Հայաստանը տարածաշրջանում ավելի նշանակալի տեղ է գրավել` Թուրքիայի արտքաղաքական նկրտումների «զսպման» ամերիկյան ու եվրոպական ռազմավարությանը մասնակից դառնալու առումով։ Սա, իրոք, շատ վտանգավոր իրավիճակ է, որն արդեն դադարել է իրավիճակ լինելուց և դարձել է երկարաժամկետ քաղաքականություն։ ՈՒստի պետք է ոչ թե կուրորեն հետևել արտաքին նախաձեռնություններին, այլ ունենալ սեփական դիրքորոշում և սեփական հավակնություններ։

                    Այսպես թե այնպես, եթե անգամ Հայաստանը չառաջարկի իր պահանջները, միևնույն է, այդ «պահանջները» մեր քաղաքականության մեջ կրկին կծագեն ԱՄՆ-ի և մյուս խոշոր պետությունների նախաձեռնությամբ։ Այսինքն, ստեղծվել է բավականին վտանգավոր վիճակ, և այն կողմերը, որոնք շահագրգռված են դրանով, պետք է աջակցեն Հայաստանին պաշտպանության, անվտանգության և տնտեսության ոլորտում։
                    Թուրք-հայկական հարաբերությունները տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ ինչ-որ մեկուսացած բան չեն, այլ սերտորեն կապված են, ավելի ճիշտ զուգորդվում են մի ամբողջ շարք ուրիշ տարածաշրջանային խնդիրների հետ, որոնք ԱՄՆ-ը հաջողությամբ «սարքել» է Թուրքիայի «զսպման» նույն քաղաքականության շրջանակներում։

                    Թուրքիան բավականին շուտ հասկացավ, որ չի կարող ԱՄՆ-ից ու Եվրոպայից ստանալ «հայկական ուղղությամբ» իր գլխավոր մտահոգության հանգուցալուծումը, այսինքն, «Հայկական հարցի» վերջնական չեզոքացումը, որը շարունակում է մնալ Թուրքիայի հանդեպ Արևմտյան ընկերակցության քաղաքականության կարևոր լծակ։ Թուրքիան չի ուզենա կարգավորել հարաբերությունները Հայաստանի հետ, եթե «Հայկական հարցը» պահպանի իր տեղը միջազգային քաղաքականության մեջ։ Բացի այդ, չպետք է անուշադրության մատնել այն հանգամանքը, որ Թուրքիան երկար ժամանակով է «խրվել» Մերձավոր Արևելքում, ուր նրան փորձում են ներքաշել տարածաշրջանային մասշտաբի մեծ պատերազմի կամ զինված բախման մեջ, ինչը և տեղի է ունենում, ուստի Թուրքիան հնարավորություն չունի ակտիվացնելու իր քաղաքականությունը ո՛չ Հարավային Կովկասում, ո՛չ Բալկաններում ու, առավել ևս, Կենտրոնական Ասիայում, որի մասին նա գրեթե հասցրել է մոռանալ։ Պետք է նաև տնտեսական լուրջ ճգնաժամ սպասել Թուրքիայում, ինչից Անկարան սկսել է լրջորեն վախենալ։

                    Այսպես թե այնպես, Թուրքիան արդեն սկսել է մասնակի, ավելի ճիշտ` ցուցադրական «վերադարձը» ԱՄՆ-ի հսկողության տակ, թեև, երևի հույս ունի շարունակելու իր արտաքին քաղաքականությունը։ Այս պայմաններում Անկարան չի կարող թույլ տալ, որ իր քաղաքականությունը Հայաստանի, ավելի ճիշտ «Հայկական հարցի» նկատմամբ կասկածի ենթարկվի։ Այդ հարցում ամեն ինչ պետք է ծայրաստիճան որոշակի լինի և կասկած չհարուցի, քանի որ «Հայկական հարցը», որն արտաքին ուժերը, անգամ գործընկերները կարող էին չարաշահել, ոչ միայն արտաքին քաղաքականության, այլև տարածքային ամբողջականության հարց է Թուրքիայի համար։

                    Հայաստանի նախագահը ռեպլիկ արեց Արևմտյան Հայաստանի ճակատագրի առնչությամբ, ինչը կարելի է գնահատել որպես զգայական արձագանք տարբեր կողմերի արտաքին պահանջների առնչությամբ, որոնց հավակնությունները բացահայտորեն չափն անցնում են և արդեն սկսել են ընկալվել որպես այն պետությունների իրական քաղաքականություն, որոնք Հայաստանի հնարավոր հակառակորդներն են։ Այլևս հնարավոր չէ սոսկ արձագանքել արտաքին մարտահրավերներին, ժամանակն է նաև նշելու սեփական դիրքորոշումը։

                    Տվյալ դեպքում, անկախ այդ արտահայտության շարժառիթներից, հասկանալի դարձավ, որ նախագահն արտահայտեց հայ ժողովրդի ազգային իղձը։ Կարելի է տարբեր գնահատականներ տալ այդ արտահայտության բովանդակությանը, բնույթին ու ոճին, արտահայտություն, որն ավելի շուտ միտված էր վարկանիշի պահպանմանը, հատկապես Ցյուրիխի համաձայնագրերից հետո։ Սակայն արտաքին աշխարհին ազդանշաններ ուղարկվեցին, որ ապագայում Հայաստանը կարող է նաև այլ դիրք գրավել։ Կարո՞ղ է, արդյոք, այդ արտահայտությունը գործնական նշանակություն ունենալ։ Անկասկած։

                    Պետք է հասկանալ, որ Ադրբեջանը ժամանակավոր պետություն է, որն ավելի ու ավելի վտանգավոր է դառնում տարածաշրջանի կայունության, անվտանգության ու հավասարակշռության համար։ Անգամ Ադրբեջանի այսպես կոչված գործընկերները, այդ թվում` Թուրքիան և ԱՄՆ-ը, նախընտրում են չափավորել այդ արհեստածին երկրի ծիծաղելի հավակնությունները։ Ադրբեջանը չի կարող այլևս մնալ ներկա սահմաններում, թեկուզ ելնելով հենց ադրբեջանական ժողովրդի անվտանգությունից։ Կովկասի հարավարևելյան մասում պետք է լինի պատմության մեջ իր տեղին ու դերին համարժեք ադրբեջանական մի համեստ պետություն` «խելքը գլխին» ղեկավարությամբ։ Հայաստանում պետք է հասկանան, որ պաշտոնապես ճանաչված Ադրբեջանի ներկայիս սահմաններն ու քաղաքականությունը խանգարելու են Հայաստանի հաջող զարգացմանը։

                    Հայաստանը պետք է ստանձնի որոշակի առաքելություն` Ադրբեջանին օգնելով խույս տալու ազգային աղետից և նրան հասկացնելով իր տեղը տարածաշրջանում։ Մեծ Մերձավոր Արևելքին աշխարհաքաղաքական ուրվագծի համընդհանուր վերակազմավորում է սպասում, և դրանով, առաջին հերթին, շահագրգռված է ԱՄՆ-ը, բայց ոչ միայն նա։ Առանձին դեպքերում այդ դոկտրինը, այսպես թե այնպես, համապատասխանում է ուժի համաշխարհային մյուս կենտրոնների և տարածաշրջանի փոքր երկրների շահերին։ Ադրբեջանի նավթի ու գազի պաշարները տարածքային տեսակետից համընկնում են հարավկովկասյան տարանցման միջանցքի գոտուն, ինչը պայմանավորելու է այն արտաքին ուժերի շահերի ձևաչափը, որոնք Ադրբեջանին ձևականորեն գործընկեր են հռչակել։

                    Հարավային Կովկասում վերջերս արդեն եղել են նման տխուր նախադեպեր։ Գործընկերության բուն հասկացությունը վտանգավոր է դառնում, քանի որ քաղաքական, տնտեսական և այլ շահերի զոհողություններ է պահանջում։ Դա պետք է վերնախավերին հիշեցնի, որ չի կարելի անխոհեմորեն և հլու-հնազանդ կատարել անգամ ամենահեղինակավոր գործընկերների առաջադրած գործառական քայլերը։

                    Ընդունա՞կ է, արդյոք, այս ամենը հասկանալու Հայաստանի կառավարող վերնախավը։ Հասկանալ, իհարկե, կարող է, սակայն կարևորը սեփական շահերը տեսնելու ունակությունն է։ Եթե այդ շահերն ու մտադրությունները չգիտակցվեն, այդ դեպքում կգա իսկական արտաքին միջամտության ժամանակը, քանի որ Հայաստանն ստիպված կլինի կատարել միանգամայն հասկանալի գործառույթ։ Իսկ ո՞վ պետք է իրականացնի այն։ Այսպիսով, ինչպիսիք էլ լինեն Արևմտյան Հայաստանի և Արարատ լեռան մասին նախագահ Սերժ Սագսյանի ռեպլիկի իրական շարժառիթները, այն ուշադրությամբ ուսումնասիրվում է և, անկասկած, համակարգչային գրանցում կստանա, առնվազն ամերիկացիների ու թուրքերի կողմից, գուցե և այլոց։

                    Այժմ, երբ սփյուռքն ու Հայաստանի հանրության մի ստվար զանգված հիշեցրին, որ հայոց պատմության այդ էջը փակված չէ, և ոչ ոքի չի հաջողվի թերթել-անցնել այն, իսկ Արևմտյան Հայաստանի ամենաավանդապաշտ գաղափարակիր դաշնակցական կուսակցությունը, փաստորեն, անվստահություն է հայտնել իր ներկայիս ղեկավարությանը` համաձայնողական քաղաքականություն վարելու պատճառով, երկրի նախագահը չպետք է հապաղի և վերաիմաստավորի գոնե միայն արտաքին քաղաքականությունը, որը շատ ավելի պակաս «ծախսատար» է, քան ներքինը։ Այսպես թե այնպես, Հայաստանի առջև խնդիր է ծառացած Ադրբեջանին հեռու պահել Թուրքիայից, և դա միանգամայն հնարավոր է, եթե նա ավելի ակտիվորեն մասնակցի արտաքին նախաձեռնություններին, ընդ որում` տարբեր ուղղություններով։

                    Ռուսաստանը, որ փորձում էր բացարձակապես ինքնուրույն խաղ խաղալ թուրք-հայկական և հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, ձախողվեց և ոչ մի նոր դիրքի չհասավ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում։ Արևմտյան ընկերակցությունը, առաջին հերթին ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանին որոշակի ազատություն է ընձեռել ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման գործում և հասել է նպատակին` ոչ մի կարգավորման մասին խոսք լինել չի կարող, քանի որ Ռուսաստանն ապացուցեց առկա լծակները գործի դնելու իր լիակատար անկարողությունը։

                    Վերջերս Մոսկվայում միանգամայն պատվարժան հանրության շրջանում այսպիսի հարց բարձրացվեց. «Եթե ամերիկացիներն աջակցություն են ցուցաբերում Դմիտրի Մեդվեդևին, ապա ինչո՞ւ չեն թաքցնում իրենց բերկրանքը Ռուսաստանի փորձերի ձախողման առթիվ»։ Այս կերպ դատում են նրանք, ովքեր, իբր թե, նախագահի աշխատակազմին խորհրդատվությամբ են ապահովում Հարավային Կովկասի և այլ տարածաշրջանների վերաբերյալ։

                    Եվ սա ռուսական վերնախավն է կամ նրա համար նախատեսված սպասարկումը։ Խնդիրն այժմ ոչ այնքան քմծիծաղն է Ռուսաստանի նախագահի հասցեին, այլ ավելի շուտ, հայտնի տարածությունում հակամարտությունների կարգավորման մեխանիզմները վերանայելու ԱՄՆ-ի ու Ֆրանսիայի մտադրությունները, ինչը ենթադրում է զրոյացնել Ռուսաստանի դերը և, համենայն դեպս, բացառել նրա առաջատար դերակատարությունն այդ հարցերում։

                    ԱՄՆ-ը, մեծ ակներևությամբ, վերջ է տվել «դադարին», վերադարձել է Հարավային Կովկասն իր ռազմավարությանը հաղորդակցելու նախկին ծրագրերին, և տարածաշրջանում առաջացել է «երրորդ ուժի»` որպես հնարավոր թուրք-ռուսական դաշինքի այլընտրանքի, ստեղծման իրական հեռանկար։ Ընդ որում, գործառույթներ են սահմանվել նոր և նորագույն հարավկովկասյան պետությունների համար. բացարձակապես տարանցման գործառույթները` Վրաստանին, զսպմանը` Ռուսաստանին, տարածաշրջանային հավասարակշռողի գործառույթները` Հայաստանին, զսպման տարրերինը` Թուրքիային, «երկրորդային» բազավորման գործառույթները` Ադրբեջանին, իսկ Աբխազիային, Հարավային Օսիային և Լեռնային Ղարաբաղին` տարածաշրջանում Թուրքիայի և Ռուսաստանի ջանքերի շրջափակման խնդիրները։ Երբ բրիտանացիներն ուզում են մատնանշել ամերիկացիների քաղաքական-մտավոր ունակությունները, ապա ասում են, թե «ամերիկացիները հասարակ մարդիկ են»։

                    Իրականում այդ ծրագիրը ոչ միայն պարզ է ու ակնհայտ, այլև հեշտորեն է տրվում նախագծողներին։ ԱՄՆ-ն այժմ բավականին եռանդուն աշխատանք է ծավալել Ադրբեջանն «իրենով անելու» ուղղությամբ, ինչը ենթադրում է նրա անջրպետումը ոչ միայն Ռուսաստանից, այլև Թուրքիայից։ Իսկ Ռուսաստանին մնում է կառչել հույսի փրփուրներից։ Ադրբեջանի վրա ազդեցության ուժեղացման նպատակով Հայաստանի շահերի զոհաբերման այդ անմիտ ու ծիծաղելի եռամյա խաղից հետո մնում է ապացուցել ամերիկացիներին, որ Ռուսաստանը, ձախողելով քաղաքական խաղերը, ընդունակ է գոնե կանխելու պատերազմը։

                    Դրա հետ մեկտեղ, Թուրքիայի քաղաքականության մեջ վճռական սցենարները խաղարկվում են ո՛չ Կովկասում. Մերձավոր Արևելքի իրադարձությունները, այսպես թե այնպես, որոշիչ ազդեցություն են գործում Անկարայի արտաքին քաղաքականության վրա։ Սիրիայում բողոքի գործողությունների ամբողջ ընթացքում ոչ մի իրական նշան չի եղել, թե ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան կցանկանային իշխանությունից հեռացնել ալավական կլանը։ Ընդհակառակը, Բաշար Ասադին հնարավորություն էր տրվել ամրապնդելու սեփական դիրքերն ու շրջապատի դրությունը։ ԱՄՆ-ը, փաստորեն, ոչինչ չանելով, իր համար ծայրաստիճան նպաստավոր իրավիճակ է ստեղծել Մերձավոր Արևելքում։ Նա հավանություն է տվել գործողությունների կոորդինացմանը Թուրքիայի և Սաուդյան Արաբիայի միջև, որոնք քիչ ջանքեր չեն գործադրել ալավական կլանի տապալման ուղղությամբ, բայց միայն այն բանի համար, որ ուժեղ ճնշում գործադրի Սիրիայի վրա։

                    Իրականում տեղի է ունեցել այն, ինչին ձգտում էին Սաուդյան Արաբիան, մի շարք ուրիշ արաբական պետություններ (ներառյալ Եգիպտոսը), ինչպես նաև ԱՄՆ-ը։ Այսինքն, Մերձավոր Արևելքի նկատմամբ Թուրքիայի նվաճողական նկրտումներից առաջ ստեղծվել էր մի հուսալի պարիսպ` ի դեմս Սիրիայի։ Վերջին 7-8 տարում Սիրիայի և Թուրքիայի հարաբերությունները հաջողությամբ զարգանում էին, ինչը չէր կարող չանհանգստացնել ԱՄՆ-ին ու արաբական աշխարհին։ Այժմ այդ հարաբերությունները խարխլվել են և, ինչպես երևում է, երկար ժամանակով։ Սիրիական վերնախավը լիովին հասկացել է, թե ինչ են իրենցից ներկայացնում թուրքական սրտացավությունն ու մտադրությունները։ Միաժամանակ, անվստահության և թշնամության «սև կատու» է անցել Իրանի և Թուրքիայի միջև։

                    Հիմա դժվար է խոսել Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի հեռանկարների համար արաբական մյուս հեղափոխությունների հետևանքների մասին, բայց այն, ինչ տեղի է ունեցել Սիրիայում և Եգիպտոսում, կհանգեցնի տարածաշրջանում Թուրքիայի մեծ շրջափակմանն ու մեկուսացմանը։ Իհարկե, հենց Մերձավոր Արևելքում է արվում թե՛ ԱՄՆ-ի, թե՛ Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականության գլխավոր շեշտադրումը, բայց շատ կարևոր է նաև Սև ծով-կովկասյան ուղղությունը։ Թերևս, վերջին ամիսներին Թուրքիան զգացել է, որ առանց ԱՄՆ-ի մասնակցության և աջակցության ի վիճակի չէ իրացնելու իր աշխարհաքաղաքական ծրագրերը, և որոշում է ընդունել իր քաղաքականությունը որոշ չափով համաձայնեցնելու ԱՄՆ-ի դիրքորոշման հետ։ Կասկած չի կարող լինել, որ Թուրքիան հրաժարվելու է նվաճողամտության քաղաքականությունից, բայց համադրել իր և ամերիկացիների շահերն Անկարան կցանկանար փորձել։

                    Թուրքիան «ատամները կրճտացնելով» ընդունեց Սև ծովում իր ներկայությունը մեծացնելու ԱՄՆ-ի քաղաքականության ծավալումը, միաժամանակ համոզվելով, որ իր զսպվածությամբ ոչինչ չշահեց։ ԱՄՆ-ը մեկ անգամ ևս ցույց տվեց, որ իր ծրագիրը Սև ծովում մտադիր է իրականացնել այլ գործընկերների հետ, առանց Թուրքիայի անմիջական մասնակցության։ Ըստ էության, այդ ավազանի հետ կապված ծրագրերից Թուրքիայի դուրսմղումն էլ հենց ԱՄՆ-ի քաղաքականության և «երրորդ ուժի» ձևավորման իմաստն է։ ԱՄՆ-ի մտադրություններն ու գործողությունները հանգեցրին Թուրքիայի և Ռուսաստանի ավելի սերտ համախմբմանը, քանի որ Անկարան զգաց, որ ավելի լավ է հանդուրժել ԱՄՆ-ի այդ քաղաքականությունը, քան նրա հետ առճակատման մեջ մտնել։ Անհրաժեշտ է, որ այդ ամենն իմաստավորեն այն պետություններն ու կառավարությունները, որոնք դեռևս անտեսում են աշխարհաքաղաքական իրողություններն ու քաղաքական վերլուծությունը` որպես այդպիսին։

                    Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

                    Comment


                    • #40
                      Re: Regional geopolitics

                      Թուրքիայի կազմաքանդման ծրագիր


                      Մինչ սույն հոդվածի հիմնական ասելիքին անցնելը, մեջբերենք Մեծ Բրիտանիայի ռազմաքաղաքական առաջատար փորձագետներից մեկի մտքերը, որը մասնակցել է Աֆղանստանում ՆԱՏՕ-ի ուժերի, և Իրաքում` կոալիցիայի ուժերի ռազմական գործողությունների քաղաքական ապահովմանը, փաստորեն, ղեկավարել է Իրաքյան Քրդստանի խնդրի հետ կապված քաղաքական մշակումները, ներկայում շարունակում է զբաղվել Իրաքի, ինչպես նաև սահմանակից պետությունների, այդ թվում` Թուրքիայի խնդիրներով, Իրանի միջուկային ծրագրի հարցով, որոշ չափով նաև` Հարավային Կովկասի և Կասպյան տարածաշրջանի խնդիրներով։

                      «Ես արդեն երկար տարիներ ուշադրությամբ և հետաքրքրությամբ հետևում եմ Լեռնային Ղարաբաղի դրամատիկ իրադարձություններին։ Առիթ եմ ունեցել լինելու հակամարտությունների շատ շրջաններում և աշխատել եմ գտնել այնպիսի լուծումներ, որոնք ապահովեին ժողովուրդների խաղաղ գոյակցությունը։ Բայց ես հանգում եմ այն եզրակացության, որ խաղաղության և միջազգային անվտանգության համար շատ ավելի խելամիտ է ընդունել փաստացի ստեղծված պետությունների ինքնիշխանությունը, քան պաշտպանել իրենց դարն ապրած սկզբունքները։ Այդ կույր, իրականում ծայրաստիճան վտանգավոր քաղաքականությունն ի վիճակի չէ ապահովելու սկզբունքների կենսագործումը և կհանգեցնի միայն բռնության խրախուսմանը։ Իմ կարծիքով, Լեռնային Ղարաբաղի ընթերցողների համար հետաքրքիր կլինի ծանոթանալ Իրաքյան Քրդստանի խնդիրներին նվիրված իմ աշխատանքներին, որտեղ քուրդ ժողովուրդն արդեն պետականություն է ստեղծել։ Այդ իրավիճակի աննախադեպությունն այն է, որ Հյուսիսային Իրաքում քրդական պետության ստեղծման դեմ հանդես են գալիս ոչ թե Իրաքի կառավարությունը կամ քաղգործիչները, այլ հարևան պետությունները։ ՈՒստի, ամենից առաջ քրդերից է կախված Մերձավոր Արևելքի պետությունների կողմից իրենց նկատմամբ հանդես բերվող վստահությունը։ Ես շատ հայ բարեկամներ ունեմ Եվրոպայի ու Մերձավոր Արևելքի երկրներում, բայց, ցավոք, ինձ առայժմ չի հաջողվել այցելել Հայաստան ու Լեռնային Ղարաբաղ»։

                      Մեծ Բրիտանիայի վերլուծական շրջաններում քաջ հայտնի է, որ վերլուծաբանների մի խումբ հեղինակել է կառավարությանը հասցեագրված երկու զեկույց, որոնք որոշակի մոտեցմամբ փորձարկվել են երկրի հետազոտական առաջատար հիմնարկներում, ինչպես նաև Եվրոպայի նախարարների խորհրդի աշխատանքային խմբում, որը հատուկ ստեղծվել է Եվրախորհրդի արտաքին քաղաքականության ու անվտանգության բարձրագույն կոմիսար Խավիեր Սոլանայի նախաձեռնությամբ` Մերձավոր Արևելքի երկրներում քրդական խնդիրը քննարկելու համար։ Այդ քննարկումը Մեծ Բրիտանիայում հանդիպել է արաբական, իրանական, թուրքական ծագում ունեցող փորձագետների ուժեղ հակազդեցությանը, ինչի պատճառով թեման ավելի լայն ուշադրության է արժանացել։

                      Քրդական խնդրով զբաղվող բրիտանացի առաջատար փորձագետ Գարեթ Ստենդֆիլդը, որը Մեծ Բրիտանիայի կառավարության հանձնարարությամբ հինգ տարի աշխատել է Իրաքյան Քրդստանում, համոզված է, որ ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան ու Եվրամիությունն արդեն, կարելի է ասել, այդ որոշումն ընդունել են, և դրա վրա այս կամ այն չափով ազդեցություն են գործել ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի քաղաքական շրջանակները, բայց, միաժամանակ, այդ տերությունները, սահմանելով կոնկրետ նպատակները, պատկերացում չունեն մասնավոր շատ հարցերի, այդ նպատակներին հասնելու տեխնոլոգիայի մասին։

                      Փորձագետի կարծիքով, Իրաքում կայունություն հաստատելու համար առնվազն անհրաժեշտ է երկրի ապակենտրոնացված դաշնային կառավարում, ինչը, ըստ էության, նշանակում է պետության փլուզում։ Հետաքրքրական է այն, որ երբ 1920 թ. Մոսուլի վիլայեթում ցեղամիջյան պայքարի պայմաններում շեյխ Մահմուդ Բարզանջին Սուլեյմանիայում իրեն հռչակեց Քրդստանի թագավոր, ապա 1921 թ. Բրիտանիան, փաստորեն, ճանաչեց այդ պետական կազմավորումը։

                      Բրիտանական կառավարությունը քրդերի իրավունքները փորձեց ինչ-որ կերպ նշել նաև 1932 թ. Իրաքում Հաշիմիթյան միապետության հաստատման ժամանակ։ Ծովային ուղիներից բավականին հեռու ընկած այդ տարածքը միշտ հետաքրքրել է Մեծ Բրիտանիային իր ռազմավարական գրավչության և նավթի խոշորագույն հանքավայրերին մոտիկության պատճառով։ «Իրաք փեթրոլեում քոմփընի» նավթընկերության հիմնադիրներից մեկի` նավթարդյունահանող Գ. Գյուլբենկյանի անձնական արխիվում պահպանվել են այդ տարածաշրջանի նկատմամբ բրիտանական կառավարության հետաքրքրության և քրդական պետական կազմավորում (ներառյալ Քիրկուկի շրջանը) ստեղծելու հնարավորության մասին վկայող նամակներ ու այլ փաստաթղթեր։

                      2002 թ., Իրաքում ռազմական գործողության նախօրեին, Հյուստոնի Ջ. Բեյքերի ինստիտուտում, որն ամերիկյան նավթային բիզնեսի «ուղեղային» կենտրոնն է, առիթ ունեցա ծանոթանալու հետազոտությունների, որոնցում գնահատված էին Իրաքի նավթի պաշարները։ Դրանցում նշված էր ոչ թե այն ժամանակ հանրահայտ 18,5 մլրդ տոննա, այլ 30,5 մլրդ տոննա պաշարների մասին, իսկ հիմա դրանք կազմում են 216 մլրդ բարել։ Ընդ որում, պաշարների մեկ երրորդը գտնվում է Քիրկուկի շրջանում։

                      Քաղաքական գործիչների ու նավթային ընկերությունների պատկերացմամբ, դրանք կարող են առաջիկա 30-40 տարում, այսինքն` մինչև ջերմամիջուկային էներգիայի ստեղծումը, համընդհանուր էներգետիկ անվտանգություն ապահովել։

                      Հատկանշական է, որ ներկայում Եվրոպայում տեղի է ունենում ձախ, սոցիալ-դեմոկրատական, ինչպես նաև ազատական կուսակցությունների համախմբում ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի ծայրահեղ աջ ու պահպանողական ուժերի հետ, որոնք հանգում են Իրաքի հյուսիսում քրդական պետության ստեղծման անհրաժեշտության մտքին։

                      Կարծիք կա, որ Եվրոպայում որոշակի պայմանավորվածություններ կան միանգամայն տարբեր խմբավորումների միջև, ներառյալ ծայրահեղ աջերը, Մերձավոր Արևելքում արևմտամետ «արիական» պետություն ստեղծելու շուրջ, որը կարողանար անհրաժեշտության դեպքում դիմակայել տարածաշրջանից արևմտյան քաղաքականությանն սպառնացող վտանգներին։ Այդ առաջին հայացքից իռացիոնալ և անգամ լուսանցքային թվացող գաղափարն իրականում ունի ամուր հիմք և կարող է կենսագործվել առանց որևէ մեծ ռիսկի, քանի որ ո՛չ արաբական պետությունները, ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ Իրանն ի վիճակի չեն դիմակայելու այդ նախագծին, որը վայելում է ամբողջ Արևմտյան ընկերակցության աջակցությունը։

                      Ի տարբերություն եվրոպացիների, ԱՄՆ-ը բավականին հաստատակամ դիրք ունի Իրաքյան Քրդստանի հարցի լուծման առնչությամբ։ Քրդերի կողմից ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հանդեպ բացարձակ բարյացակամության ցուցադրումից հետո անգամ Վաշինգտոնում դեռևս կասկածում են Իրաքում քրդական պետություն ստեղծելու հնարավորությանը` առանց տարածաշրջանում մի որևէ լուրջ առճակատման։ Բայց բախվելով Իրաքում անհատնում միջհամայնքային առճակատմանն ու Իրաքը երեք պետության տրոհելու անհրաժեշտությանը, ԱՄՆ-ը 2006-2007 թթ. ընթացքում, այդուամենայնիվ, հանգեց այն հետևության, որ քրդական պետության ստեղծումն անխուսափելի է։ Քաղնախագծողների խնդիրն այն է, թե այդ քրդական պետությունը տնտեսապես և քաղաքականապես որքան կենսունակ կլինի, ինչպես կփոխվի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը տարածաշրջանում` այդ պետության ստեղծումից հետո, ինչպես նաև, արդյոք քրդական պետությունը կունենա՞ մեկուսացած դիրք և կկատարի՞ տեղային գործառույթներ, թե՞ կդառնա տարածաշրջանային քաղաքականության կարևոր գործոն։

                      Ամերիկյան փորձագետները, օրինակ, Էնթոնի Կորդեսմանը և Ջուդիթ Կիպերը, պնդում են, որ ԱՄՆ-ում չկան այնպիսի քաղնախագծողներ, ովքեր կկարողանային նման սցենարներ կազմել, որովհետև այդ խնդիրը ենթակա չէ սովորական կանխատեսման։ Քրդական թեման երբեք ԱՄՆ-ում ժողովրդականություն չի ունեցել քաղաքական հետազոտողների շրջանում, և հաճախ այդ խնդիրները պարզապես չեն ընկալվում։ Այդ գնահատականներից զատ, կան նաև այլ կարծիքներ, որոնք բխում են համալսարանական լավ կրթություն ստացած երիտասարդ հետազոտողներից։ Այդ կարգի փորձագետների կարծիքով, իրականում քրդական հարցի ըմբռնումը դժվարություն է ներկայացնում միայն այն ժամանակ, երբ պահպանողական վերլուծաբանները ձգտում են խուսափել քրդերին քաղաքական անկախություն տալու նախաձեռնություններից։

                      Ընդհանուր առմամբ ԱՄՆ-ի վարչակազմի համար քրդական խնդիրն Իրաքում ընկալվում է, ավելի շուտ, որպես բարոյական խնդիր, այսինքն, վարչակազմը մոտենում է այն ըմբռնմանը, թե քրդերին ինչպես փոխհատուցի նման անգնահատելի սպառնալիքների համար։ Իրաքում լայն հասարակության կողմից քրդերի քաղաքական իրավունքների ճանաչման գործում կարևոր դեր են խաղում ԱՄՆ-ի հրեական հասարակական կազմակերպությունները, ինչպես նաև բուն Իսրայելի պետությունը, որը տասնամյակներ ի վեր իրականացնում է «երկրորդ գոտու» դոկտրինը (իսկ «երկրորդ գոտին» ներառում է, միաժամանակ Թուրքիան, Իրանը, իսկ հիմա նաև Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի երկրները), նպատակ ունենալով դիմակայելու արաբներին։ Քրդերն այդ դոկտրինում կարևոր տեղ են զբաղեցնում։

                      Եթե Եվրոպայում հրեական կազմակերպություններն այնքան էլ ակտիվ չեն այդ ուղղությամբ, ձգտելով պահպանել բարեկամական հարաբերությունները թուրքերի հետ, ապա ԱՄՆ-ում այդ կազմակերպությունները վարում են երկդիմի քաղաքականություն, համագործակցելով Թուրքիայի և քրդերի հետ։ 2003-2004 թթ. ռազմական գործողություններից հետո Իսրայելը, փաստորեն, դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատեց Իրաքյան Քրդստանի հետ։ 2004-ի հուլիսին Իրաքի ապագա նախագահ Ջալալ Թալաբանին այցելեց Իսրայել, ուր բանակցություններ վարեց վարչապետ Արիել Շարոնի հետ։

                      Անտարակույս, Ջ. Թալաբանիին Իսրայելում ընդունեցին որպես քուրդ գործչի, ոչ թե Իրաքի ներկայացուցչի։ «New Yorker»-ի հաղորդման համաձայն, իսրայելական հատուկ ծառայությունները համագործակցում են քուրդ առաջնորդների հետ, որոնց օգնությամբ «Մոսադը» տեղեկություններ է հավաքել իրանական միջուկային ծրագրի վերաբերյալ։ Իսրայելը մասնակցել է քրդական «Պարաստին» հետախուզական ծառայության ստեղծմանը, որը որոշակի դեր է խաղացել Սադամի վարչակարգի խարխլման գործում։ Քրդստանի նախագահ Մասուդ Բարզանին հայտարարել է, որ ժամանակն է Իրաքյան Քրդստանում բացելու Իսրայելի հյուպատոսություն, ու չնայած իրաքցի շիաների առաջնորդների բողոքներին, այդ նախաձեռնությունը, հավանաբար, կիրականացվի (ժամանակակից Իրաքի տարածքում հրեաներն ապրել են շատ հնուց, այսպես կոչված, բաբելոնյան գերության ժամանակներից (մ.թ.ա. VI դ.)։ Հիմնականում բնակվել են Քրդստանում, գլխավորապես Քիրկուկ, Մոսուլ, Սուլեյմանիա, Էրբիլ քաղաքների շրջանում։

                      Հետաքրքրական է, որ 16-րդ դարի կեսերից Քրդստանի և մերձավոր տարածքների հրեաների շրջանում համբավ էին վայելում Բարազանիների ընտանիքից ելած ռաբբիները, քանի որ ռաբբի և կաբալիստ Շմուել բեն Նեթանել հա-Լևի Բարազանին (1560-1630) Քրդստանի հրեաների հոգևոր առաջնորդն էր)։ Այսպիսով, 2002-2004 թթ. որոշակի կանոնավոր և պարտավորեցնող հարաբերություններ էին հաստատվել իրաքցի քրդերի, ավելի ճիշտ նրանց առաջատար քաղաքական կազմակերպությունների և ԱՄՆ-ի միջև, ինչպես նաև Մեծ Բրիտանիայի և Իսրայելի հետ։ Հետագայում, այսինքն, 2000-ականների երկրորդ կեսին, այդ հարաբերությունները բավականին բարդացան, և քրդերն աստիճանաբար սկսեցին կարևոր դեր խաղալ Մերձավոր Արևելքում ԱՄՆ-ի ռազմավարական ծրագրերում։

                      Իրաքյան Քրդստանի կառավարությունը և քրդական քաղաքական կուսակցությունները Վաշինգտոնում միանգամայն հասուն և շոշափելի լոբբիական գործունեություն են իրականացնում։ Ինչ-որ չափով նրանց ներկայությունն առկա է Լոնդոնում, Բրյուսելում, մի քանի այլ մայրաքաղաքներում։ Սա վկայում է, որ Իրաքյան Քրդստանը ձգտում է ինտեգրվել ամերիկյան ռազմավարության մեջ և ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններ հաստատել միջպետական ձևաչափով։ ԱՄՆ-ի համար միանգամայն ընդունելի են նման հարաբերությունները։ Նա հասկանում է, որ դրանք պարտավորեցնող հարաբերություններ են և պետք է ինչ-որ բան առաջարկել քրդերին` նրանց կողմից միջազգայնորեն ճանաչված պետության ստեղծման ճանապարհին։

                      Նույնպիսի հարաբերություններ են ծավալվում նաև Իսրայելի հետ և, հնարավոր է, փոքր-ինչ սահմանափակ, Մեծ Բրիտանիայի հետ։ Ավելի քան 12 տարի հետևելով ԱՄՆ-ի առաջատար վերլուծական ինստիտուտների և կենտրոնների աշխատանքներին, կարելի էր հասկանալ, որ քրդերին նոր Իսրայելի դեր է հատկացվում, բայց արդեն ավելի բազմակողմ նշանակության։ Քրդերը հետևողականորեն դառնում էին մի հարվածային ջոկատ, որի ջանքերն ուղղված էին «քրդական ցավոտ կցույթում» գտնվող բոլոր չորս պետությունների` Իրանի, Թուրքիայի, Իրաքի ու Սիրիայի դեմ։ Քրդերի օգնությամբ այժմ հաջողվում է սպառնալիք ստեղծել այդ պետությունների պետական-տարածքային ամբողջականության նկատմամբ, և ամեն դեպքում քրդերը հետաքրքրություն են ներկայացնում ամենևին էլ ոչ որպես կայունության, այլ տարածաշրջանում սահմանների վերաձևման գործոն, ինչն ազդեցություն կգործի բոլոր հարևան տարածաշրջանների ու երկրների վրա։ Հետաքրքրություն է ներկայացնում այն հարցը, թե ժողովրդականություն վայելո՞ւմ է, արդյոք, ԱՄՆ-ը քրդական քաղաքական միջավայրում։

                      Վստահորեն կարելի է ասել, որ քրդական հանրությունը բոլոր երկրներում գերազանցապես գտնվում է ձախ գաղափարների ազդեցության տակ, ինչը որոշակի հակաամերիկյան տրամադրություններ է ենթադրում։ Այդուամենայնիվ, փաստորեն, բոլոր քրդական խմբերն ու քաղգործիչները հասկանում են, որ արդի աշխարհում միայն ԱՄՆ-ը կարող է հանդես գալ որպես քրդերի գործընկեր, քանի որ իրապես շահագրգռված է լայն ընդգրկմամբ սահմանների վերաձևմամբ, որովհետև սահմանների ներկա ուրվագիծը աշխարհում համարժեք կառավարելիություն չի ապահովում։

                      «Քրդական աշխարհը» լայն լաբորատորիա է դարձել ԱՄՆ-ի այդ ռազմավարական ծրագրերի նախագծման համար։ Ընդ որում, ենթադրվում էր, որ ԱՄՆ-ը չէր ցանկանա այդ ուղղությամբ միաժամանակ զուգահեռ ծրագրեր իրականացնել մի շարք պետությունների հանդեպ։ Միանգամայն հասկանալի է, որ Թուրքիայի կազմաքանդման, նրա աշխարհաքաղաքական կառուցվածքի վերանայման ամերիկյան ծրագրերը գերակա են քրդական գործոնի օգտագործման առումով։ Սակայն իրադարձություններն արաբական աշխարհում և առհասարակ Մերձավոր Արևելքում ցույց տվեցին, որ ամերիկացիներն ընդունակ են և պատրաստ են «համընդհանուր պայթյուն» առաջացնելու «մեծ կցույթում» և, երևի, շահագրգռված են ոչ միայն Թուրքիայի, այլև Իրանի ու Սիրիայի նկատմամբ քրդերի գործադրած ճնշմամբ։

                      Քրդերը, որոնց իրանցիներն իրենք էին երկար ժամանակ գրգռում թուրքերի դեմ, հանդես եկան Իրանի դեմ, թեև այդ իրավիճակում քրդերը ո՛չ ռազմավարական, ո՛չ մարտավարական առումով շահագրգռված չէին Իրանի դեմ ելույթով։ Ներկա պահը հատկապես հարմար է, որովհետև ներկայումս պարզ են դարձել այն սպառնալիքները, որ ծագել են Թուրքիայի ու Իրանի հարաբերություններում և տարածաշրջանում ծավալվող բարդ խաղում, որին մասնակցում են արաբական պետությունները, ինչպես նաև Ռուսաստանը, և հազիվ թե կարելի լինի Թուրքիայի և Իրանի համերաշխ գործողություններ սպասել։ «Սիրիական», ավելի ճիշտ «շիական» գործոնը տարածաշրջանում ավելի քան վտանգավոր իրավիճակի է հանգեցրել` լայնածավալ և անգամ համապարփակ դիմակայության առումով։

                      Պետք է ասել, որ ԱՄՆ-ի ծրագրերում հատկապես 2011 թ. Մերձավոր Արևելքի կազմաքանդման գործում քրդերի այդքան ինտենսիվ օգտագործման սցենարներ չեն եղել, բայց հասկանալի դարձավ, որ ԱՄՆ-ը կարող է աներևակայելիորեն արագ համախմբել ջանքերը քրդական գործոնի հրատապացման համար։ Իրաքյան Քրդստանը, որպես պետական կազմավորում, գրավելով փոքր-ինչ չեզոք դիրք, այդուամենայնիվ, հենահրապարակ դարձավ Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության, ինչպես նաև քրդական մյուս արմատական կազմակերպությունների գործունեության ծավալման համար։ ԱՄՆ-ը նախագծել է տարածաշրջանի տարբեր երկրներում քրդերի քաղաքական կուսակցությունների անելիքների բաշխման չափազանց հարմար սխեմա։ Թուրքիայում ստեղծված քրդական «ժողովրդավարության և խաղաղության» կուսակցությունը Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության տարբերակ է և, անշուշտ, սերտորեն շաղկապված է նրա հետ։ Սակայն գտնվելով ազատական դիրքերում, Թուրքիայում գործող այդ նոր քրդական կուսակցությունը հնարավորություն է տալիս առաջադրելու ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի համար միանգամայն ընդունելի գաղափարներ և մտադրություններ։

                      Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

                      Comment

                      Working...
                      X