Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Պետականության թուրք-քրդական «մոդելը» բախվելու է Արևմուտքի շահերին


Ամերիկյան կանխատեսումներում ավելի ու ավելի համառորեն են առկայծում այն պնդումները, որ 21-րդ դարում Մերձավոր Արևելքում առաջատար քաղաքական դերակատար են դառնալու քրդերը կամ, ավելի ճիշտ, քրդական ազգային շարժումը, որն, անտարակույս, կհանգեցնի քրդական պետության ստեղծման:
Իհարկե, մեկ միասնական կամ երկու-երեք քրդական պետության ստեղծումը արմատական փոփոխություններ կառաջացնի տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքականության մեջ: Այսպես, քաղաքական հաջողության նույնիսկ սկզբնական փուլերում քրդական պետականությունն իրենից կներկայացնի մի ինչ-որ դաշնություն, բավական մասնատված պետական-քաղաքական կազմավորում: Բայց դա չի նսեմացնում նոր մարտահրավերների ու սկզբունքորեն նոր աշխարհաքաղաքական իրավիճակի առաջացման նշանակությունը, առավել ևս, որ այդ պետական կազմավորումը վերահսկելու է ջրի, նավթի ու գազի կարևորագույն ակունքներ: Քրդական պետականությունը, միաժամանակ, կկանգնի տարածաշրջանային մեկուսության վտանգի առջև, քանի որ ելք չունենալով դեպի ծով, կգտնվի Առաջավոր Ասիայի կենտրոնական գոտում` շրջապատված կա՛մ թշնամական երկրներով, կա՛մ ոչ այնքան բարեկամական:
Նույնիսկ ԱՄՆ-ի և Արևմտյան ընկերակցության որոշակի աջակցության պայմաններում, քրդերն ստիպված կլինեն իբրև առաջատար տարածաշրջանային գործընկերներ ընտրելու կամ Իրաքն ու Սիրիան, կամ Թուրքիան: Սխալ չի լինի պնդել, որ, չնայած Թուրքիայի հետ տևական թշնամական հարաբերություններին, քրդերը պետական և քաղաքական իմաստով միշտ ավելի կապված են եղել թուրքական պետականության հետ:
Ներկայում քուրդ ժողովրդի բնակության տարածքի մեծ մասը գտնվում է ժամանակակից Թուրքիայի սահմաններում, որն ավելի հրապուրիչ է քրդերի համար իբրև ավելի աշխարհիկ պետություն` անգամ ներկա կրոնական միտումների պայմաններում: Տնտեսական առումով Թուրքիան դարձյալ ավելի հրապուրիչ է և աշխարհատնտեսական ու աշխարհաքաղաքական առումով ավելի մոտ է գտնվում Եվրոպային և նրա հետ շատ պայմանավորվածություններով է շաղկապված:
Հարկ է նշել, որ ներկայումս քրդական քաղաքականության ռազմավարական խնդիրներից մեկը Հյուսիսային Իրաքի խոշորագույն նավթահանքերի լիակատար վերահսկողությունն է, իսկ դա առճակատում է ենթադրում Իրաքի և ամբողջությամբ վերցրած արաբական պետությունների հետ։ Դրա հետ են կապված տարածքային առանձնացման խնդիրները, և այս առումով քրդերը պետք է ունենան համոզիչ արտաքին աջակցություն, ինչը կարող է ցուցաբերել ոչ թե Իրանը, այլ հենց Թուրքիան, որը շահագրգռված է Իրաքյան Քրդստանի կառավարության հետ տնտեսական և քաղաքական համագործակցությամբ։
Իրանը, միանգամայն անիմաստ կերպով, այն աստիճանի է փչացրել հարաբերությունները քրդերի հետ, հատկապես իրաքցի քրդերի (նաև ԱՄՆ¬ի արտաքին ազդեցությամբ), որ նրանց հետ հարաբերությունների արագ բարելավման հույսեր չի կարող ունենալ։ Իրանն այդպես էլ չկարողացավ օգտվել մի այնպիսի կարևոր գործոնից, ինչպիսին քրդերի պատկանելությունն է իրանական աշխարհին, թեև իրանցի շատ քաղգործիչներ ու քաղաքագետներ նախազգուշացնում էին, որ «իրանական գործոնն» ինքնըստինքյան չի գործելու, և անհրաժեշտ է հետևողական քաղաքականություն վարել։ Իրանը վաղեմի և կայուն դիրքեր ունի Թուրքական Քրդստանում` այստեղ ունենալով գործակալական ընդարձակ ցանց, բայց դա չի նշանակում, թե հասկանալի պայմանավորվածություններ ու սկզբունքային պարտավորություններ կան, նախ և առաջ, քրդական աշխատավորական կուսակցության հետ։
Այս իմաստով, Իրանը ձգտում է շարունակել իր «փորձված», բայց արդեն «ժամկետանց» քաղաքականությունը՝ քրդական քաղաքական կազմակերպությունները համարելով ոչ թե գործընկերներ, այլ սոսկ դրածոների ու գործակալների նման մի բան։ Քուրդ առաջնորդներն ընդունում են խաղի այդ կանոնները, բայց դա քրդերի ու Իրանի մերձեցում չի նշանակում։ Ընդհակառակը, Իրաքում ԱՄՆ¬ի ու նրա դաշնակիցների պատերազմից հետո և Իրաքում քրդերի պետական նոր կազմավորման ստեղծմամբ քրդական հանրությունը մի տեսակ մեկուսացավ Իրանից։ Հնարավոր է, ավելի ուշ հեռանկարում՝ մի 20-30 տարի հետո, քրդական պետականությունն ու Իրանը կնախընտրեն մերձեցումն ու համագործակցությունը, բայց ներկա պահին ոչ մի հույս չկա, թե հարաբերությունները կկարգավորվեն և նոր պայմանավորվածություններ ու պարտավորություններ ձեռք կբերվեն։
Մշակութաբանական խնդիրների լուծմամբ մեծ հաջողությունների է հասել հատկապես Թուրքիան, որը երկար տարիներ քարոզչություն է ծավալել թուրքերի ու քրդերի ազգային ու մշակութակրոնական միասնության իմաստով, «հիմք ընդունելով» ծագումնաբանական և հնագիտական հետազոտությունների ամենավերջին արդյունքները։
Արաբական պետությունները բավական տարօրինակ դիրք են բռնել քրդերի նկատմամբ, բառացիորեն անտեսելով նրանց քաղաքական նկրտումներն ու պահանջները, հետաքրքրություն հանդես չբերելով քրդերի հանդեպ իբրև քաղաքական և աշխարհաքաղաքական գործընկերների։ Արաբ քաղգործիչների մեկուսականությունը քաջ հայտնի է։ Օրինակ, արաբները նույնպիսի քաղաքականություն են վարում Հարավային Կովկասի առնչությամբ, իսկ Հյուսիսային Կովկասն ու Կենտրոնական Ասիան համարում են իսլամական արմատականներ «նետելու» վայր։
Ներկայում ոչ մի նշան չկա, թե արաբական պետությունները քրդերին կհամարեն գործընկերներ։ Արաբ քաղգործիչները պատրաստ են կատարելու տարածքային զիջումներ, միայն թե հեռու մնան քրդական հարցից։ Սադամ Հուսեյնի գահընկեցությունից հետո արաբների կայսրապետական հավակնությունները սպառվեցին։ Մոտ ապագայում արաբները ո՛չ որևէ ծայրամասային խնդրի, ո՛չ էլ քրդերի հետ գլուխ դնելու ցանկություն չեն ունենա։
Ժամանակակից Թուրքիայի արևելյան շրջաններում, փաստորեն, կանոնավոր բնույթի պատերազմ է։ Հիմա դա Աֆղանստանից հետո երկրորդ խոշոր ռազմական բախումն է։ Քրդական ազգային շարժումը դարձել է Թուրքիայի տնտեսական և սոցիալական զարգացումը խոչընդոտող լուրջ գործոն։ Դրա հետ մեկտեղ, քրդերը ներկայացված են Թուրքիայի կառավարման բոլոր ոլորտներում ու տարածաշրջաններում, այդ թվում` խորհրդարանում, հարավ-արևելքի տեղական շատ մարմիններում։ Միաժամանակ, քրդական շարժման «լոյալության» և «լեգիտիմության» մեծացմանը զուգընթաց ահագնանում են զինված շարժումն ու զինված բախումները։ Դա բավական տարօրինակ է, սակայն, երևի թուրքերի ու քրդերի երկխոսությունը ենթադրում է հարաբերությունների հենց նման բնույթ։
Կասկած չկա, որ Արևմտյան ընկերակցության ազդեցությունը, չնայած քրդական զինված շարժման դատապարտմանը, հսկայական դեր է խաղացել քրդերին աջակցելու հարցում և արգելք է հանդիսանում քրդերի նկատմամբ բացահայտ ցեղասպանության իրականացման ճանապարհին։ Հնարավոր է, որ քրդերը գիտակցաբար և համերաշխորեն ընտրել են «իռլանդական ուղին», որի համաձայն ազգային շարժումը բաժանվում է երկու մասի՝ զինված և օրինական եղանակների։
Այդուամենայնիվ, թուրք քաղաքական վերնախավը ձեռնամուխ է եղել քրդերի հետ հետագա հարաբերությունների ձևավորման տարբերակների մշակմանը, ուշադրության առնելով այնպիսի հեռանկարներ, ինչպիսիք են թուրքական պետականության կրոնական բաղադրիչների ուժեղացումը, ՆԱՏՕ¬ից ու Եվրոպական ընկերակցությունից կտրվելը, Թուրքիայի հարևան տարածաշրջաններում ընդհարումների ուժեղացումը, ուժերի համաշխարհային դասավորության արմատական փոփոխությունը, ուշադրության են առնվում նաև Թուրքիայի զարգացման տարբեր սցենարներ։ Ընդ որում, Թուրքիայի գլխին կախված է սպասվող լճացման և «ուշացած ճգնաժամի» խորացման, ազգային մշակութային ու տարածաշրջանային անկման կամ երկրի տրոհման վտանգը, հնարավոր արտաքին զինված հակամարտությունները։
Քաղաքական և տնտեսական ճգնաժամի կարևոր նշան են դարձել Թուրքիայի շահերին ներհակ հակամարտությունների մեջ երկրի ներգրավման երկյուղները։ Ինչ¬որ չհիմնավորված պատճառներով, թուրքերն սկսել են վախենալ արտաքին սպառնալիքների սցենարից, թեև հազիվ թե մեկը կարողանա տրամաբանված բացատրություն տալ այդ տրամադրություններին, ավելի շուտ զգացողություններին։
Ամեն դեպքում, թուրք քաղգործիչներն ու գեներալները սկսել են հասկանալ, որ Թուրքիայի առջև ընտրություն է կանգնած. կա՛մ միլիոնավոր քրդերի ոչնչացման գնով պետությունը ոչնչացնել, կա՛մ պահպանել պետությունն ավելի քան անընդունելի զիջումների գնով։ Այդ թեման, ինչ խոսք, շատ նրբություններ է պարունակում, և թուրք քաղգործիչներն ու փորձագետները չեն կարող այն հրապարակային ձևով շարադրել։
Բայց, այսպես թե այնպես, Արևմուտքի երկրներում աշխատող թուրք փորձագետները ակնարկներ են անում, որ Թուրքիան կանգնած է վիթխարի փոխզիջման, այսինքն` պետության նոր ձևաչափի՝ թուրք¬քրդական երկբաղադրիչ պետության ստեղծման հեռանկարի առջև։ Այդ դեպքում Թուրքիան հնարավորություն կունենա ոչ միայն պահպանելու տարածքային ամբողջականությունը, այլև, ավելին, կլանելու մյուս քրդաբնակ տարածությունները։ Դրանով շատ հարցեր կլուծվեն Թուրքիայի պատմության տասնամյակների ու հարյուրամյակների համար, եթե այդ հարյուրամյակներին վիճակված է լինել։
Ներկայում դեռ կան ուժեր, որոնք ընդունակ են թույլ չտալու այդ ծրագրի իրականացում։ Դրանք են, առաջին հերթին, ԱՄՆ-ը և նրա դաշնակիցները` Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան, Գերմանիան և Իսրայելը։ Կասկած չկա, որ այդ նախագծի դեմ ավելի ակտիվորեն հանդես կգա Իրանը, և պակաս ակտիվությամբ` արաբական պետությունները։ Թուրքիայի այդպիսի նշանակալի զորեղացման դեմ հանդես կգան շատ պետություններ, որոնք հիմա գտնվում են սուր առճակատման մեջ։ Այդ պետությունները կնախընտրեն համապարփակ աջակցություն ցուցաբերել քրդերին, կպաշտպանեն պետականություն ունենալու նրանց իրավունքը, այդ թվում` Թուրքիայում։ Արևմտյան ընկերակցության և Մերձավոր Արևելքի պետությունների կիսատ-պռատ լուծումներն ամենևին ձեռնտու չեն քրդերին, քանի որ օրակարգում քուրդ ժողովրդի բուն գոյատևման հարցն է։
Ռուսաստանը կաշխատի դարձյալ չմիջամտել այդ գործին, և կնախընտրի սպասողական դիրք բռնել, բայց, այդուամենայնիվ, կպաշտպանի թուրք-քրդական պետության ստեղծում թույլ չտալու որոշումը։ Նման խոշոր ու կայուն պետության ստեղծումը, առավել ևս Ադրբեջանի հետ միավորված պետության, n 1 սպառնալիքը կդառնա Ռուսաստանի համար, էլ չենք խոսում Հարավային Կովկասի, Մերձավոր Արևելքի, Իրանի, Բալկանների ու Կենտրոնական Ասիայի մասին։ Ամերիկացիները, եթե դեռ ի վիճակի կլինեն վարելու տարածաշրջանային գործուն քաղաքականություն, ստիպված կլինեն ոչնչացնելու ցանկացած սցենար, որքան էլ դա ծախսատար լինի։
Շահագրգիռ պետությունների համերաշխության նման մեծ կարողության պարագայում, առհասարակ շատ հեշտ կլինի ձախողել այդ նախագիծը, նկատի ունենալով նաև թուրք-քրդական հակասությունների հանգամանքը։ Սակայն թուրքերն ունեն հսկայական քաղաքական ու դիվանագիտական փորձ, Արևմուտքի և Արևելքի հետ հարաբերությունների ավանդույթներ և կաշխատեն չեզոքացնել տարբեր պետությունների ջանքերն ու դիրքորոշումները։
Բնականաբար, առաջին հերթին քննության կառնվի Թուրքիայի, Իրաքի և Սիրիայի քրդաբնակ տարածքները Թուրքիայի հովանու ներքո և թուրք-քրդական պետության կազմում միավորելու հեռանկարը։ Իհարկե, Իրանն այդ նախագծին կհակադրի հնարավոր ամեն ինչ, այդ թվում նաև այնպիսի հնարքներ, ինչպիսին Իրանական Քրդստանին իրական ինքնավարության տրամադրումն է։ Ի դեպ, Իրանը միակ պետությունն է, ուր քրդերի հողերը 21-րդ դարի գալուստից դեռ շատ առաջ Քրդստան էին կոչվում, իսկ քրդական ազգանուններն ու տեղանունները պաշտոնական էին համարվում Իրանի շատ քաղաքներում։
Իրանում քրդերը, իբրև իրանական ժողովուրդ, միշտ ճանաչվել են որպես ինքնուրույն ազգ, անգամ երբ նրանք առավելապես պատկանել են իսլամի սուննիական թևին։ Անտարակույս, Իրանը բարդ վիճակում կհայտնվի, բայց, դրա հետ մեկտեղ, Իրանական Քրդստանը կարող է դառնալ «թուրք-քրդական նախագծի» փլուզման ուժեղագույն գործոն, ընդ որում, Արևմտյան ընկերակցության և արաբական պետությունների չեզոք կամ նույնիսկ դրական վերաբերմունքի դեպքում։
Ինչ-որ չափով, թուրք-քրդական պետության մոդելը, ավելի ճիշտ, այդ մոդելի շատ ուշացած նախնական սխեման, արդեն ստեղծվել է Թուրքիայի և Իրաքյան Քրդստանի փոխհարաբերությունների ձևավորման տեսքով։ Իրաքյան Քրդստանի կառավարության տրամաբանությունը լիովին հասկանալի է և կապված է Իրանի և իրաքյան շիամետ կառավարության ուժեղ ճնշման պայմաններում մեկուսության հաղթահարման խնդրի լուծման հետ։ Էլ ո՞ւմ հետ համագործակցեն իրաքցի քրդերը, եթե ոչ Թուրքիայի, առավել ևս, որ առայժմ դա չի հարուցում ԱՄՆ-ի ու նրա արևմտյան գործընկերների ուժեղ դիմադրությունը։
Դրա հետ մեկտեղ, Իրաքյան Քրդստանի կառավարության դիրքորոշումը խիստ եսասիրական է, քանի որ նպատակ է հետապնդում ստեղծելու ոչ մեծ, բայց կառավարելի քրդական պետություն, որի վերահսկողության տակ լինելու են հսկայական քանակությամբ նավթ ու գազ, առանց այդ հարստությունը մյուս քրդերի հետ կիսելու։ Իհարկե, Բարզանիի կառավարությունը ձգտում է իր ազդեցությունը տարածել սիրիական և թուրքական, ինչպես նաև իրանական քրդերի վրա, բայց միայն քաղաքական ռեսուրսների վերահսկողության նպատակով, ինչն անհրաժեշտ է միջազգային հարաբերությունների կառուցման համար։
Սիրիացի քրդերի առնչությամբ Բարզանիի ներկայիս ակտիվությունը հեռագնա նշանակություն ունի և կազմված է Իրաքյան Քրդստանի ինքնիշխանության ճանաչմանը միտված փաստարկների կուտակման հետ։ Բարզանին բավական ուժեղ լոբբինգ է նախաձեռնել Վաշինգտոնում, և «Կ-սթրիթում» արդեն գոյություն ունի Իրաքյան Քրդստանի օգտին աշխատող լոբբինգային ֆիրմաների գործունեության ավանդույթ։ Այդ լոբբինգը դեռևս գործունեության լայն ճակատ չունի, ու երևի առայժմ խնդիր ունի առաջին քայլերն անելու ԱՄՆ-ում քրդական շահերի պաշտպանության ճանապարհին։ Եվրոպայում և Ռուսաստանում քրդերի շատ կազմակերպություններ, որոնք ստեղծվել էին որպես Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության բաժանմունքներ, աստիճանաբար ընկնում են Իրաքյան Քրդստանի կառավարության ազդեցության տակ։
Նշաններ կան, որ Իրաքյան Քրդստանը դիտմամբ սրում է հարաբերությունները Բաղդադի հետ, նպատակ ունենալով օրախնդիր դարձնել ինքնիշխանության ճանաչման հարցը։ Ընդ որում, միանգամայն ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան կողմ են Իրաքյան Քրդստանի անկախության գործի արագացմանը, ինչը կապված է նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությունից (ԿկժԽ) և Իրանի շիական դաշինքից «անկախ» նավթի ակունքի ստեղծման վիթխարի նախագծի իրականացման հետ, որը նպատակ ունի «քրդական» նավթը «անկախ» երթուղով հաջողությամբ մղելու Միջերկրական ծովի արևելյան ափ, այսինքն` դեպի Սիրիայի ու Լիբանանի նավահանգիստներ։
Նկատի ունենալով այդ խնդիրներն ու հեռանկարները, խոսք անգամ չի կարող լինել Հյուսիսային Իրաքում նավթարդյունահանման և հաղորդուղիների զարգացման գործում Թուրքիայի որևէ ազդեցության ու մասնակցության մասին։
Այսպիսով, պետականության թուրք-քրդական «մոդելը», այսպես թե այնպես, բախվելու է Արևմուտքի ու Մերձավոր Արևելքի առաջատար պետությունների շահերին։ Հնարավոր են նաև այլ սցենարներ կամ դրանց զարգացման տարբերակներ։

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

ANALYSIS
14.01.13

Border matters: Possible emergence of independent Kurdistan in Mideast expected to have bearing on Armenia



By NAIRA HAYRUMYAN
ArmeniaNow correspondent


The events currently unfolding in the Middle East could lead to a major redrawing of the boundaries in the region, with the emergence of a new state, Kurdistan, in the Kurdish-populated areas of Iraq, Syria and Turkey. Some international experts already speak openly about such a possibility. And such a prospect will have a bearing on Armenia as well, since potentially it may get a new neighbor.

Iraqi Kurdistan is de facto independent, Syria’s Kurdish-populated areas are also close to achieving independence from Damascus, and their reunion is no longer deemed as a fancy scenario. At present, the Turkish government is doing everything to prevent the Turkish Kurds from joining the growing national-liberation movement of Kurds in the Middle East.

The Kurdistan Workers’ Party, better known as PKK, has long been fighting for autonomy in Turkey, and for 40 years Ankara has waged an uncompromising struggle against Kurdish separatism.

Sensing the danger recently, however, Turkish Prime Minister Recep Tayyip Erdogan has decided to resume talks with the PKK leader, Abdullah Ocalan, who is now serving a life sentence in a Turkish jail. According to Turkish media, Ocalan allegedly assured Ankara that his party was fighting not for independence and establishment of Kurdistan, but only for autonomy within Turkey.

Apparently, Turkey can grant autonomy to its Kurds and facilitate the creation of Kurdistan on the territories of Syria and Iraq. Some reports indicate that Erdogan contemplates a visit to Washington next month for the lobbying of this issue.

However, the killing of three Kurdish female activists in Paris, France, a few days ago was, apparently, aimed at disrupting the Turkish-Kurdish reconciliation plan. More and more experts now are inclined to believe that eventually Turkey will be divided.

It is not completely clear now on what areas a possible Kurdish autonomy in Turkey could be established – if it could at all – or what lands an emerging independent Kurdistan could claim from Turkey, but some Armenian experts already now fear that the plans may also affect the territories of historical Armenia that are now under Turkish control. Technically, Kurdish lands are situated south of so-called Western Armenia, but the issue of historical Armenian lands in Turkey will not be avoided in the event of a major revision of borders in the region.

Officials in Ankara acknowledge that Turkey is in for hard times in view of the approaching year 2015 – the centennial of the Ottoman-era Armenian Genocide that successive Turkish governments have refused to admit. The possible recognition of the Armenian Genocide on its 100th anniversary by the United States will inevitably lead to territorial claims to Turkey from Armenia.

Turkey clearly understands this and the tide of what look like ethnically motivated attacks against Armenians in Turkey in recent days is more proof to this point. Three ethnic Armenians have fallen victim to apparent racist attacks in Istanbul lately. An elderly woman and a man who taught at a local Armenian school have been brutally murdered, with their throats cut, while another woman escaped with a severe injury after a taxi driver attacked her only because she spoke Armenian.

This is likely to lead to an exacerbation in Armenian-Turkish relations as well. Official Yerevan has not made any statement in this regard yet, but Armenia is seeing large-scale preparations for the 100th anniversary of the Armenian Genocide, which in itself is a strong message and challenge to the more powerful neighbor.

Director of the Yerevan-based Modus Vivendi think tank, former Ambassador to Canada Ara Papian thinks that Armenia needs to be developing its relations with Kurds. This alliance, he says, is needed in any case – no matter if the Kurds manage to dismember Turkey, if they achieve autonomy in Turkish territory or will just continue fighting for independence as they are now.

Yerevan has never made any formal territorial claims to Turkey, but Armenia still does not recognize the current borders of the Turkish Republic formed under the 1921 Treaty of Moscow. This is also enshrined in the Constitution of the Republic of Armenia.

Meanwhile, voices in support of another international document, the Treaty of Sevres that was signed between the Ottoman Empire and the Allies at the end of World War I, are getting louder within the public and political circles of Armenia. Turkey subsequently refused to ratify the treaty that implied the establishment of so-called Wilsonian Armenia, the boundary configuration of the Armenian state drawn by the then U.S. President Woodrow Wilson to incorporate some of the formerly Armenian-populated areas of the Ottoman Empire and provide democratic Armenia with an outlet to the Black Sea.

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Քրդական պետությունն ու Արեւմտյան Հայաստանը


Նաիրա Հայրումյան
Քաղաքականություն - Երկուշաբթի, 14 Հունվարի 2013, 13:51

Քրդական պետության ստեղծումն իրականություն է դառնում, իսկ Հայաստանում ոչ միայն պաշտոնական, այլ նաև փորձագիտական կարծիքներ չեն հնչում այդ հարցի վերաբերյալ, թե Երևանն ինչպես պետք է վերաբերվի քրդական գործոնին և ինչ միջոցառումներ են այժմ ձեռնարկվում, որպեսզի նոր հարևանի ի հայտ գալու փաստի առաջ չկանգնենք:
Այն, որ հարևան կարող է հայտնվել, արդեն չեն հերքում նաև սահմանների վերաձեւմանման հակառակորդները: Իրաքյան ու սիրիական քրդերը չեն քաքցնում միավորվելու մտադրությունը, իսկ Անկարան անում է ամեն ինչ, որպեսզի նրանց չմիանան թուրքական քրդերը:
Աբդուլլահ Օջալանի հետ Էրդողանի բանակցություններն ուղղված են նրան, որպեսզի թուրքական քրդերի ցանկությունները սահմանափակվեն ինքնավարությամբ ՝ թույլ չտալով խոսել անկախության մասին: Թուրքական լրատվամիջոցներում հրապարակված թուրք-քրդական հարաբերությունների «ճանապարհային քարտեզը» վկայում է, որ Թուրքիան պատրաստ է կամ ինքնավարություն տալ քրդերին, կամ էլ մտադիր է թույլ տալ Օջալանին ու նրա կողմնակիցներին անցնել նոր ստեղծվող քրդական պետություն:
Միայն այն բանի համար, որ Քրդստանի անկախությունը չանցնի Թուրքիայի տարածք, Էրդողանը պատրաստ է տապալել Ասադին Սիրիայում, միլիոնավոր դոլարներ ներդնել իրաքյան Քրդստանում, նույնիսկ Վաշինգտոնում փետրվարին լոբբինգ անել անկախ Քրդստանի ստեղծման համար, սակայն միայն ներկայիս Իրաքի ու Սիրիայի տարածքում՝ առանց Թուրքիայի:
Համաձա՞յն է ԱՄՆ-ը Թուրքիայի այդ մոտեցման հետ: Հավանական է, որ ոչ: Դա ելնում է Թուրքիայի էքսպանսիան զսպելու ու տարածաշջանում ԱՄՆ լիակատար վերահսկողությունը հաստատելու քաղաքականությունից:
Հայաստանն այդ նախագծերում, հավանաբար, նույնպես ներգրավված է: Ամեն դեպքում, վտանգ կա, որ քրդական պետության մեջ կներառվեն նաեւ Արեւմտյան Հայաստանի տարածքները, որտեղ այժմ քրդեր կամ էլ հավատափոխ հայեր են բնակվում: Ոչ ոք հստակ որեւէ բան չգիտե գլոբալ նախագծերի մասին՝ դիտարկվո՞ւմ է արդյոք Թուրքիայի մասնատումը, քրդական պետության ստեղծումը եւ մեկ համալիրի մեջ Հայաստանի երկու մասերի միավորումը: Ամեն դեպքում, նախագիծը դոգմա չէ, եւ այն փոխվում է շահագրգիռ պետությունների քաղաքականությունից ելնելով:
Հայաստանն ի՞նչ է ձեռնարկում քրդերի հետ հարաբերությունների հաստատման ուղղությամբ, որպեսզի թույլ չտա Արեւմտյան Հայաստանի տարածքների ներառումը քրդական հավանական պետության մեջ, եւ ի՞նչ է անում Թուրքիային սեփական տարածքային հավակնությունները ներկայացնելու ուղղությամբ: Այդ քայլերը կամ ծուլորեն են արվում, կամ էլ ընդհանրապես չեն արվում: Սակայն նույնիսկ Երեւանից հրապարակային հայտարարությունների բացակայության պայմաններում Անկարայում հասկանում են այդ սպառնալիքը, եւ պատահական չէ, որ վերջին շաբաթվա ընթացքում Թուրքիայում 3 հարձակում է իրականացվել հայերի վրա:
Թուրքիան կարծես թե զգուշացնում է Հայաստանին: Եթե քրդերի հետ Էրդողանը որոշել է խոսել բլիթի լեզվով՝ փորձելով հաշտվել նրանց հետ, ապա հայերի նկատմամբ շարունակվում է սպառնալիքի ու ահաբեկման քաղաքականության կիրառումը: Թուրքիան ամեն կերպ աջակցում է նոր ջարդերի հանդեպ հայերի վախի տրամադրությունները եւ այդպես փորձում է զսպել հայերին:
Հասկանալի է, որ այս բոլոր միտումները՝ քրդական ու հայկական, տարածաշրջանում չեն ձեռնարկվել եւ համաշխարհային քաղաքականության մաս են, որն ակնհայտորեն փորձում է կանգնեցնել օսմանյան նախագիծը: Սակայն եւ քրդերը, եւ հայերը պետք է պարզեն, թե որքանով է ձեռնտու քաղաքական կոնյուկտուրան, ինչպիսի սպառնալիքներ է այն ներառում եւ ինչ հեռանկարներ են բացվում: Սակայն այս ամենը Հայաստանում դեռ դիսկուրս չի դարձել:
Չի բացառվում, որ քրդական հարցն իր գագաթնակետին կհասնի 3 տարի անց, երբ կնշվի հայոց ցեղասպանության հարյուրերորդ տարելիցը, եւ սահմանների վերաձեւումը տեղի կունենա հայերին տարածքային փոխհատուցում տալու համատեքստում: Այդ դեպքում Թուրքիայի բարկությունը ուղղվելու է ոչ այնքան քրդերի ու Արեւմուտքի, որքան հայերի դեմ: Հայաստանին հստակ երաշխիքներ են պետք, որ աշխարհաքաղաքական փոփոխություններն իր դեմ չեն աշխատի: Հավանական է, որ հենց դրա լույսի ներքո է խոսվում ԱՄՆ-ից Հայաստանի ռազմական օգնություն խնդրելու հավանականությունը:

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20999198?print=true

12 January 2013

Turkey questions Hollande contacts with dead Kurdish activist

Turkish PM Recep Tayyip Erdogan has called on French President Francois Hollande to explain why he previously met one of the Kurdish activists shot dead in Paris on Thursday.
One of the three women killed was Sakine Cansiz - a co-founder of the Kurdistan Workers' Party (PKK) - a group proscribed by the European Union.
Mr Hollande has said that he and other politicians had regularly met one of the women, without saying which one.
Turkey has fought the PKK for 25 years.
Some 40,000 people have died, but the Paris shootings came as Ankara sought peace talks with the group.
Thousands demonstrated in central Paris on Saturday to demand action over the deaths of the activists who were found shot dead at the Kurdish information centre in Paris on Thursday. According to French media they had been shot in the head or neck.
'Immediate' answers
At a meeting in Istanbul, Mr Erdogan said Mr Hollande should "immediately disclose" why he met members of "this terrorist organisation, what was discussed, to what end he was in communication with these terrorists".
"How can you routinely meet with members of an organisation labelled a terrorist group by the European Union and being sought by Interpol? What kind of politics is this?" he added.
He said Turkey notified France as recently as November that Sakine Cansiz was in Paris, but French authorities had taken no action.
Turkey has frequently complained that European countries have failed to co-operate in its fight against the PKK.
It is regarded by Turkey, the US and European Union as a terrorist organisation, because of its attacks on Turkish security forces and civilians.
Ms Cansiz, who was detained and tortured in Turkey in the 1980s, is said to be close to jailed PKK leader Abdullah Ocalan.
A second woman has been named as Fidan Dogan, 32, who worked in the information centre. She was also the Paris representative of the Brussels-based Kurdistan National Congress.
The third, named as Leyla Soylemez, was a young activist.
The PKK took up arms in 1984, demanding greater autonomy for Turkey's Kurds, who are thought to comprise up to 20% of the population.
In 2012 it stepped up its attacks, leading to the fiercest fighting in decades, but violence has subsided in recent months.
Mr Erdogan has suggested the killings had been designed to sabotage peace talks between Turkey and the PKK.

[Haykakan]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

KURDISH PKK CO-FOUNDER SAKINE CANSIZ SHOT DEAD IN PARIS

10 January 2013 Last updated at 15:48 GMT

The BBC's Christian Fraser: "Apparently the doors of the institute
had been locked - when police forced their way in at 2am they found
the bodies"

Three Kurdish women activists - including a co-founder of the militant
nationalist PKK - have been found dead with gunshot wounds in a
Kurdish information centre in Paris.

The bodies of Sakine Cansiz and two others were found on Thursday.

France and Turkey both condemned the killings.

The motive for the shootings is unclear. Some 40,000 people have died
in the 25-year conflict between the Turkish state and the PKK.

However, Turkey has recently begun talks with the jailed PKK leader
Abdullah Ocalan, with the aim of persuading the group to disarm.

Analysis

Guney Yildiz BBC Turkish It is the first time that such a senior
member of the PKK has been killed in Europe. There has been a tacit
agreement between the PKK and the Turkish government that no such
high-profile attacks would be carried out against either senior PKK
members or senior members of the government.

During the 1980s, there were some attacks believed to be from within
the Turkish state against members of the militant Armenian group Asala,
but there have been no political assassinations targeting the PKK.

The Paris killings come against the backdrop of fresh peace talks
between jailed PKK leader Abdullah Ocalan and the Turkish government.

Those talks have not been easy and have opponents on both sides.

The Turkish government says the previous round of peace talks was
derailed because of a clash between Turkish soldiers and the PKK in
June 2011.

Thursday's killings will make the current negotiations even more
difficult, no matter who might be behind the attack.

French President Francois Hollande described the killings as
"horrible", while Interior Minister Manuel Valls said they were
"surely an execution".

"Rest assured that French authorities are determined to get to the
bottom of these intolerable acts," he said.

"I condemn this violence," Turkish government spokesman Bulent Arinc
told reporters. "This is utterly wrong. I express my condolences."

The BBC's James Reynolds in Turkey says two rival theories have
emerged about the killings.

The deputy chairman of the ruling party, Husein Celik, said that the
killings appeared to be the result of an internal Kurdish feud.

The theory was later picked up by other officials and commentators
in the Turkish media, who suggested that PKK factions opposed to the
talks were to blame.

But Kurdish activists said the killings were carried out by forces
in the Turkish state itself who wanted to derail the talks.

Our correspondent says that in Turkey many believe that there is a
so-called "deep state" - a powerful nationalistic establishment which
seeks to undermine the work of democratic governments and activists.

Locked doors The three women were last seen inside the information
centre on Wednesday afternoon. Later, a member of the Kurdish community
tried to visit the centre but found the doors were locked.

Hundreds demonstrated outside the scene of the killings Their bodies
- all three bearing gunshot wounds - were found in the early hours
on Thursday.

One of them was Sakine Cansiz, who was detained and tortured in Turkey
in the 1980s, and was close to Ocalan.

A second woman has been named as Fidan Dogan, 32, who worked in the
information centre. She was also the Paris representative of the
Brussels-based Kurdistan National Congress.

The third, named as Leyla Soylemez, was a young activist.

Who were the victims?

Sakine Cansiz: Founding member of the PKK, and first senior female
member of the organisation; while jailed, led Kurdish protest movement
out of Diyarbakir prison in Turkey in 1980s; after being released,
worked with PKK leader Abdullah Ocalan in Syria; was a commander
of the women's guerrilla movement in Kurdish areas of northern
Iraq; later took a lower profile and became responsible for the PKK
women's movement in Europe Fidan Dogan: Paris representative of the
Brussels-based Kurdistan National Congress (KNC) political group;
responsible for lobbying the EU and diplomats on behalf of the PKK
via the KNC Leyla Soylemez: Junior activist working on diplomatic
relations and as a women's representative on behalf of the PKK
Hundreds of members of the Kurdish community demonstrated outside
the information centre as Mr Valls arrived.

Mr Valls said the French authorities were determined to "shed light
on this act".

"In this neighbourhood, in this Kurdish information centre, in the
10th arrondissement [district] where many Kurds live, I also came
to express my sympathy to the relatives and close friends of these
three women," he said.

A representative of the Federation of Kurdish Assocations in France
(Feyka), Leon Edart, told the French BFM news channel that there were
no CCTV cameras in the office.

The PKK took up arms in 1984, and demands greater autonomy for Turkey's
Kurds, who are thought to comprise up to 20% of the population.

It is regarded by Turkey, the US and European Union as a terrorist
organisation, because of its attacks on Turkish security forces
and civilians.

In 2012 it stepped up its attacks, leading to the fiercest fighting
in decades, but violence has subsided during the winter.

http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20968375

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

10 November 2012 Last updated at 09:54 GMT
BBC

Turkish soldiers killed in helicopter crash

Seventeen soldiers have been killed in a helicopter crash in southeast Turkey, Turkish officials have said.
The helicopter went down due to bad weather conditions in the Siirt province, according to local officials and state media.
Siirt Governor Ahmet Aydin also said the victims were members of Turkish special forces.
The Turkish military is active in the south-east, fighting Kurdish militants.
State-run television said the the crash occurred in heavy fog in a mountainous area, but authorities are still investigating exactly what happened.
Governor Aydin said the 13 soldiers and four crew members of the Sikorsky helicopter had been killed, with no survivors.
Kurdish rebels are active in the area, but there is no indication they were involved in the incident.
The Kurdistan Workers' Party, known as the PKK, have stepped up attacks against Turkish military targets in recent months, leading to an increase of Turkish military activity in the area.

______
PS: Siirt is our SGHERT, in occupied Western Armenia.

[retro]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

The PKK's executive leader, Murat Karayilan, warned that if Turkey were to step in to "western Kurdistan" (Kurdish areas of Syria) then "the entire Kurdish people will struggle against Turkey".

The Kurd is blocking the road to Damascus and I can see Turkish-Kurdish relations taking a turn decidedly for the worst.

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

25 September 2012

Turkey blast 'kills seven' in Tunceli
( PS: Tunceli is the new name of DERSIM)

A large explosion has rocked the Turkish city of Tunceli, killing seven people, mainly security personnel.
The blast targeted a vehicle carrying security forces.
The city is near the country's Kurdish area and suspicion will automatically fall upon Kurdish rebel group the PKK, says the BBC's Istanbul correspondent James Reynolds.
Fighting between Turkish troops and the PKK - the Kurdistan Workers' Party - has escalated in recent months.
Six members of the security forces and one civilian died in the attack in the Ataturk neighbourhood, said local media and hospital sources.
Turkish TV stations showed pictures of workers trying to put out fires in two burnt-out vehicles.
Reports said a vehicle carrying explosives was remotely detonated as an armoured vehicle carrying security forces passed by, sending a huge plume of dark smoke over the city.
Some reports said a civilian vehicle was also damaged in the explosion.
One report, in Turkey's Hurriyet Daily News, said security forces arriving on the scene clashed with suspected PKK militants, with one militant killed.
No-one has yet said they carried out the attack, but Kurdish rebels are active in the city, which is the capital of the province of Tunceli.
'Hundreds dead'
This incident comes amid a surge in fighting in the three-decade conflict between the military and the PKK which in total has killed more than 40,000 people.
In mid-September, Prime Minister Recep Tayyip Erdogan said 500 Kurdish rebels had been "rendered ineffective" by Turkish forces in the space of a month.
Many have died in Turkish aerial campaigns against suspected PKK hideouts in the south-east of the country.
PKK fighters killed 17 Turkish soldiers and injured scores over three days in Bingol province last week.
Earlier this month, one soldier and three Kurdish militants were killed when insurgents attacked army outposts in Tunceli.
This has become the most violent period in fighting with the Kurds since the capture of the PKK's leader, Abdullah Ocalan, in 1999, our correspondent says.

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

21 September 2012

Turkey's war with PKK reaches new peak
By Guney Yildiz
BBC Turkish

Turkey's conflict with the Kurdistan Workers' Party (PKK) has escalated rapidly in the past few months, with some of the heaviest fighting in three decades.
It is a remarkable deterioration from a point where unprecedented talks were proceeding less than two years ago.
In a recently published report, the think-tank International Crisis Group said more than 700 people had died in the past 14 months, the highest casualty rate in 13 years.
In the past few days the PKK has launched two separate attacks in the eastern province of Bingol, killing at least 17 members of the Turkish armed forces and wounding more than 70.
Meanwhile the Turkish army says it has staged close to 1,000 counter-insurgency sorties in the past six months.
Syrian link?
Successive Turkish governments have always pointed the finger at "foreign forces" for igniting the Kurdish problem in Turkey.
The US and the EU, despite their classification of the PKK as a terrorist organisation, have occasionally been blamed for actively or passively supporting the organisation, while Israel also gets a share of the blame.
Currently, officials say the conflict in Syria is behind the surge in PKK attacks.
President Abdullah Gul suggested that the Syrian regime might have renewed its co-operation with the PKK after years of hostility.
It has provoked fears in Turkey of Syrian Kurds being allowed to establish an autonomous region across the Syrian border.
However, both the PKK and the Syrian government deny co-operating.
And many analysts believe the PKK is simply taking advantage of Syria's focus on its own insurgency.
Prof Mesut Yegen of Sehir University in Istanbul, says: "It is possible that the organisation may have found a window of opportunity, at a certain point during the Syrian conflict, to gain ground in Syria and escalate its fight against Turkey."
And Kurdish militants see threats, as well as opportunities, from the Syrian conflict.
Their gains in Syria are far from stabilised, and they fear the crisis in Damascus may tempt Turkey to intervene.
The PKK's executive leader, Murat Karayilan, warned that if Turkey were to step in to "western Kurdistan" (Kurdish areas of Syria) then "the entire Kurdish people will struggle against Turkey".
Peace derailed
However, the recent upsurge in unrest is perhaps better explained by the internal dynamics of the conflict.
It is less than two years since the Turkish government was pushing its "Kurdish Opening". As well as high-level talks with the PKK, it included Kurdish-language education, restoring Kurdish place names and more freedom to use Kurdish in election campaigns.
A PKK ceasefire was in place and there were high hopes for an end to the three-decade Kurdish conflict.
However, the whole process has been derailed. Some analysts say the turning point was when some PKK fighters, who crossed over from Iraq and announced they wanted to lay down their arms, were given a heroes' welcome by Kurds, provoking a nationalist backlash.
Relations have slid rapidly downhill ever since.
According to the International Crisis Group, thousands of non-violent activists, lawyers and journalists have been arrested under anti-terror laws.
Equally - or, perhaps, more importantly for the PKK - the government has restricted lawyers' access to the jailed leader of the PKK, Abdullah Ocalan.
The group has escalated its attacks and took its campaign to a whole new level on 23 July, with its attack and subsequent holding of territory in the town of Semdinli, in the south-eastern corner of Turkey.
Push for victory
The Turkish government seems convinced that it has the military capability and popular support needed to defeat the PKK.
But the rebels are difficult to track down, moving in small units before regrouping for larger attacks.
Turkey has drones - one of the most advanced weapons of modern warfare. But Nato has drones in Afghanistan, and they have not won it the war.
Gareth Jenkins, an Istanbul-based British expert on Turkish affairs, points out that Turkey "can have fewer than 10 drones in the air at any one time to cover a vast and extremely difficult terrain.
"And even for them to be effective the Turkish army has to have the ability to deploy a very high number of helicopters."
The PKK seems to have grown in confidence, following the Turkish army's incursion into northern Iraq in February 2008.
The army failed to destroy the main PKK camps in the region. Large-scale attacks on Turkish military posts followed.
'Only way out'
Moreover, the PKK last year announced a shift in its strategy, from trying to solve the conflict through negotiations with the government, towards establishing a dual power structure in the Kurdish-populated region.
Prof Yegen is sceptical that that can work.
"The group's only way out seems to be to force the government to start talking to them again," he says.
It might be very difficult for the government to take steps towards a dialogue at a time of such high casualty figures.
However, with the winter looming, the rebels will have to reduce their attacks, which may give the Turkish government room for manoeuvre.
"My fear is, this winter is really the last chance that Turkey may have to resolve this question before the fighting gets more widespread," Mr Jenkins says.
According to Mesut Yegen, starting talks with Abdullah Ocalan "may prove to be the magical ingredient that could bring an end to the surge in violence".

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

BBC

18 September 2012 Last updated at 14:12 GMT

Deadly attack on troop convoy in eastern Turkey

Militants have killed seven Turkish soldiers and injured at least 56 in a rocket attack on a convoy in the east, security officials say.
Most of the injured were reportedly on a bus which caught fire when the convoy was hit on a highway connecting the provinces of Bingol and Mus.
Injured soldiers were rushed to hospitals in the region.
The army has reportedly launched an operation against Kurdistan Workers' Party (PKK) rebels in retaliation.
Air power was deployed to back the operation, taking place in the larger Bingol area, the Turkish news agency Anatolia reports.
Two F-16 fighter jets took off from an air base in the south-eastern city of Diyarbakir after the attack, Reuters news agency said quoting a witness. Their destination was unclear.
Prime Minister Recep Tayyip Erdogan said this week that 500 Kurdish rebels had been "rendered ineffective" by his forces in the space of a month. The government often uses the phrase to mean killed.
The PKK has been fighting for an ethnic homeland in south-eastern Turkey since 1984. It is classified as a terrorist organisation by Turkey, the US and EU. In all, more than 40,000 people have died in the conflict.
'Ball of fire'
Video posted by Turkey's Dogan news agency showed firefighters hosing down the smouldering wreck of a bus at the scene of the attack in hilly terrain.
Details have emerged of how the attack took place.
Militants hiding on the side of the road reportedly opened fire on the convoy with assault rifles at around 12:45 (09:45 GMT), sparking a gun battle with soldiers guarding the convoy.
Bingol's governor, Mustafa Hakan Guvencer, said a bus in the convoy had burst into flames after the attack but it was unclear whether the explosion had been caused by a land mine or a rocket-propelled grenade.
A village guard told Dogan he had visited the scene right after the attack, and saw no evidence of mines.
"They launched two rockets from a hill, hitting one of the vehicles," he said. "It went up in a ball of fire."
Three suspects were seen by witnesses driving away from the scene of the rocket attack in a car, and are believed to be travelling with explosives on board, Turkey's NTV private news channel reports.
Mr Erdogan specified that 123 militants had been killed over the past 10 days near the south-eastern border with Iraq.
PKK attacks on Turkish targets recently escalated. Dozens of Turkish troops and civilians, including children, have been killed in recent bombings blamed on the group.
A land mine blast killed eight police officers and injured nine in Bingol province on Sunday.