Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Քրդական պետության խնդիրը


Փաստորեն, Իրաքում քրդական պետական կազմավորման գոյության միակ երաշխիքն ամերիկա-բրիտանական միությունն է։ Իրաքի հյուսիս-արևելքում շարունակվում է տարբեր պետությունների ու շարժումների պայքարն ազդեցության համար։ Իրանը թույլ չի տա իրեն հանել Իրաքում քրդերի գործընկեր երկրների ցանկից։ Իրանը չի կարող թույլ տալ Իրաքի հյուսիս-արևելքում հիմնել իր հանդեպ թշնամական պետություն կամ ռազմաքաղաքական հենադաշտ։ Իրաքաքրդերը սերտորեն կապված են Իրանի հետ տնտեսապես և քաղաքականապես։ Քրդերը չեն կարող հրաժարվել Իրանի հետ համագործակցելուց` գոնե մինչև Արևմուտքի կողմից Իրաքում քրդական պետության պաշտոնական ճանաչումը։ Այդ տարածաշրջանում Իրանի ազդեցությունը բնավ չի նվազում, այլ նույնիսկ մեծանում է, ինչը պայմանավորված է նրանով, որ քրդերը հազիվ թե կարողանան հարթ հարաբերություններ կառուցել Իրաքի և Թուրքիայի հետ, և նոր պետության գլխին հաղորդուղիների լիակատար շրջափակման սպառնալիք է կախված։ ՈՒստի Իրանի հետ հարաբերությունները կարևոր կլինեն։ Իրանում պանիրանական շարժումների ակտիվ զարգացումը, որոնք քրդերին համարում են իրանական աշխարհի մաս, հնարավորություն է տալիս հուսալու, որ Իրանի հետ գործընկերային հարաբերություններ կհաստատվեն։ Իրանը միակ պետությունն է, ուր առավելապես քրդաբնակ տարածքը կոչվում է Քրդստան, իսկ քրդերը համարվում են դաշնակիցներ` ընդհանուր քաղաքակրթության շրջանակներում։ Իրաքյան Քրդստանի ղեկավարների ու քաղգործիչների կողմից հեռանկարի սթափ գնահատումը պայմանավորել է նրանց դիրքորոշումն Իրանի հանդեպ, որի հետ նրանք ձգտում են պահպանել կայուն, կանխատեսելի հարաբերություններ և օգտագործել Իրանի հետ տնտեսական համագործակցության բոլոր առավելությունները։ Հատկանշական է, որ արաբական շատ փորձագետներ, որոնց դերը քաղաքական միջավայրում փորձագիտությամբ չի սահմանափակվում, կարծում են, որ ներկա փուլում ապակենտրոնացած դաշնությունը կամ համադաշնությունը կդառնա առկա իրավիճակի ձևակերպում և կարող է հանգեցնել Իրաքում եղած առավել կարևոր խնդիրների կարգավորմանը։ Ըստ էության, արաբական հանրության բոլոր խավերը, որոնք կողմնորոշված են դեպի քաղաքական և սոցիալական գործընթացների մի ինչ-որ արդիական տարբերակ, չեն բացառում Իրաքի փլուզման հնարավորությունը, բայց, այնուամենայնիվ, ակնկալում են, որ բոլոր երեք համայնքները կարող են շահագրգռված լինել պետության պահպանմամբ` դաշնայինի շրջանակներում, քանի որ այդ պարագայում տնտեսական հարցերի և արտքաղաքական խնդիրների լուծումն ավելի ընդունելի կլինի։ Այս կապակցությամբ հետաքրքրական է ամերիկացի հեղինակ Ջորջ Ֆրիդմանի կարծիքն այն մասին, թե իբր ԱՄՆ-ը ձգտում է իրենից թոթափել Իրաքի հյուսիսում քրդական պետական կազմավորման գոյության երաշխավորի պատասխանատվությունը։ Սակայն դա բացարձակապես հակասում է Մերձավոր Արևելքում ամերիկյան օրախնդիր քաղաքականության տրամաբանությանը։

Դաշնայնացման խնդիրն ինքնըստինքյան բնավ էլ ստանդարտ կամ ունիվերսալ բնույթ չի կրում։ Այդ նախագիծն առանձին պետություններում կիրացվի, ելնելով տվյալ պետությունների (այսինքն` Սիրիայի, Իրաքի, Թուրքիայի) հետ ԱՄՆ-ի հարաբերություններից։ Այն ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի աշխարհաքաղաքականության մի հզոր գործիք է։ Ներկայումս Իսրայելը, որպես տարածաշրջանում ամերիկյան շահերի սպասարկու, կորցրել է իր նշանակությունը և ընդունակ չէ խաղալու ակտիվ իրական գործոնի դեր։ Իսրայելն անցել է «ռազմավարական պաշտպանության» և մտադիր չէ լուծելու ամերիկյան ազդեցության խնդիրը տարածաշրջանում։ Այդ նպատակով ամերիկացիներին անհրաժեշտ է ավելի էական ու դինամիկ գործոն, որպիսին քրդերն են։ Քրդերը բնակվում են ռազմավարական տեսակետից կարևոր և ընդարձակ տարածքներում, փաստորեն, վերահսկում են էական ու հեռանկարային էներգահաղորդուղիներ և ազդեցություն են գործում Մեծ Մերձավոր Արևելքի, փաստորեն, բոլոր պետությունների վրա։ Քրդերին հատուկ են ներքին պայքարն ու համախմբվածության բացակայությունը, նրանց քաղաքական կազմակերպությունների տրոհվածությունը և քաղաքական պարագլուխների հավակնությունը։ Քրդերը, բնութագրվում են բավականին մեծ նպատակասլացությամբ, միաժամանակ նաև հարմարվողականության ու տարբեր պետությունների հետ փոխզիջումների հակում ունեն։ Մերձավոր Արևելքում ստեղծված ցանկացած քրդական պետություն երկար ժամանակ տնտեսական լուրջ խնդիրներ կունենա, ինչը կպայմանավորի նրա կախումն ԱՄՆ-ից։ Այդ պետությունների կողմից սպառազինության ձեռքբերումը նույնպես խնդրահարույց է լինելու և նույնպես կախված է լինելու ամերիկացիներից։ Ցանկացած պարագայում, Իրաքն ամենևին էլ անմիջապես չի համաձայնելու քրդական պետության ստեղծմանը, ինչը ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կողմից երաշխիքների երկարաժամակետ ապահովման անհրաժեշտություն կառաջացնի։ Հնարավոր է, որ քրդերի հենց այդ հավակնություններն էլ հանգեցնեն սուննիների ու շիաների որոշ համախմբմանը, որոնց կաջակցեն Թուրքիան, Սիրիան և Իրանը։ Բայց Իրաքի երկու արաբական համայնքների հակասություններն այնքան խոր են և անկարգավորելի, իսկ քրդական հողերն արաբների կողմից դիտվում են որպես նրանց համար կորսված, որ արաբ քաղգործիչները մոտ են այն բանի անշրջելիության ըմբռնմանը, որ ստիպված են լինելու ճանաչել քրդական պետությունը։ Բացի այդ, և՛ շիաները, և՛ սուննիները, որոնք ձգտում են իրենց պետությունների ստեղծմանը, շահագրգռված կլինեն քրդական պետության ստեղծման նախադեպով։ Իրաքի արաբական համայնքների կողմից քրդական պետության ճանաչումը մեծապես կախված է այն տարածքների մեծությունից, որոնց հավակնում են քրդերը (34 կամ 84 հազար քառակուսի կմ), ինչպես նաև Քիրկուկի ճակատագրից։ «Միջազգային հարաբերությունների թագավորական ինստիտուտը» (Լոնդոն) 2005-ին անցկացրել է քրդական խնդրի հետազոտություն` մասնակցությամբ այդ հարցի առաջատար մասնագետներ Քլեր Սփենսերի, Ռոզմարի Հոլլիսի, Ալի Անսարիի, Նադիմ Շեհադիի, Գարեթ Ստենֆիլդի։ Հետազոտության ընթացքում հարցվել են տասնյակ քաղգործիչներ, փորձագետներ և ուժային կառույցների ղեկավարներ։ Հետազոտության շնորհիվ, Մեծ Բրիտանիայի ու Եվրոպայի տարբեր ինստիտուտներում ստացված տվյալների մշակման ընթացքում 2005-ի վերջին արվեցին հետևյալ հետևությունները.

1. Իրաքի հյուսիսում արդեն ստեղծվել է ինքնուրույն քրդական պետություն, որի հասարակությունն ու վերնախավը քաղաքական այլ նպատակ չունեն, բացի նրա անկախության հռչակումից, իսկ մյուս բոլոր քաղաքական գծերն ունեն մարտավարական նշանակություն, ընդ որում, քրդերը վարել են հետևողական քաղաքականություն և բարեհաճություն են դրսևորել ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հանդեպ, զարգացնելով հարաբերությունները Մերձավոր Արևելքի ու Եվրոպայի տարբեր պետությունների հետ որպես անկախ միջազգային սուբյեկտ։

2. Իրաքում և Թուրքիայում քրդական խնդիրը մոտ ժամանակներս ավելի նշանակալի և օրախնդիր կդառնա արևմտյան ժողովրդավարական ընկերակցության համար, որը չկարողացավ ժամանակին և համարժեք գնահատել այդ հեռանկարը և մշտապես ուշացել է այդ մարտահրավերների առնչությամբ։ Ի շահ տարածաշրջանային անվտանգության, անհրաժեշտ է ավելի հստակ պատկերացումներ ունենալ իրադարձությունների զարգացման հնարավոր սցենարների մասին, քանի որ առաջիկա 15-20 տարում քրդական կուսակցություններն ու հասարակական շարժումները կնախընտրեն շարունակել պայքարը այնպիսի պետության ստեղծման համար, որը ներառի ներկա պետությունների ընդարձակ տարածքներ, իսկ այդ պետություններին, ընդհակառակը, սպասում է թուլացում և փլուզում տարբեր հայտանիշներով։

3. Եթե արևմտյան պետությունները ջանքեր չգործադրեն այդ հեռանկարի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու ուղղությամբ, ապա Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում կարող է մեծ պատերազմ ծագել` մասնակցությամբ մի շարք պետությունների, կկորսվեն տարբեր քաղաքական ու տնտեսական նախագծերի իրականացման հետ կապված այլ նախագծեր։ Դրա հետ մեկտեղ նշվում է, որ տարածաշրջանի պետությունները պատրաստ չեն անգամ մոտավորապես ընկալելու այն սկզբունքներն ու արժեքները, որոնց հիմքի վրա Արևմուտքը փորձում է լուծել այդ շրջանում մարդու իրավունքների և ազատությունների խնդիրը։ Հետազոտողները նշում են, որ Մեծ Մերձավոր Արևելքի ժողովրդավարացման ծրագիրը, որ մտադիր է իրականացնել ԱՄՆ-ը, կարող է հանգեցնել լայն ցնցումների և քրդերի կողմից կընկալվի որպես տարածաշրջանը սասանելու ազդանշան։ ՈՒշագրավ է, որ քրդերի քաղաքական կազմակերպություններն ու խմբավորումները, առանց բացառության, ԱՄՆ-ի այդ ծրագիրը համարում են իրենց «ազգային ծրագիր», որը կարող է հանգեցնել միացյալ քրդական պետության ստեղծման։

4. Հետազոտողները հնարավոր չեն համարում քրդերի տևական բաժան գոյությունը, երբ տարածաշրջանում քրդերի ինքնիշխան պետություն է ծնունդ առնում, և նախընտրում են քննության առնել ազգային ազատագրական պայքարի հերթական փուլի ծավալումը Թուրքիայում, որը կբախվի իր պետության ամբողջականությանը սպառնացող աննախադեպ վտանգի։ Որքան շատ է ակտիվանում Թուրքիայի քաղաքականությունն Իրաքյան Քրդստանում ռազմական միջամտության հարցում, այնքան ավելի են քրդերը համոզվում, որ դա վաղ թե ուշ հանգեցնելու է տարածաշրջանում խոշոր ռազմական բախման, քանի որ լիովին սպասելի է ԱՄՆ-ի, Իրանի և Սիրիայի մասնակցությունը։ Այդ աշխատանքում առաջին անգամ գնահատվում է Իրաքյան Քրդստանի նկատմամբ Իսրայելի քաղաքականությունը, որը ձգտում է իր գործընկերների հետ չհամաձայնեցված ծրագրեր իրականացնել այն դեպքում, երբ տարածաշրջանում լարվածությունը շարունակում է մեծանալ։ Եթե քրդերի նկատմամբ Վաշինգտոնի և Լոնդոնի քաղաքականությունն արաբական աշխարհում ընդունվում է որպես շատ թե քիչ չեզոք, անգամ չափավոր և քրդական հավակնությունները զսպող, ապա Իսրայելի ակտիվությունն արաբական պետությունները միանգամայն այլ կերպ են ընդունում։ Հետազոտողները կարծում են, որ ներկա պայմաններում Իսրայելի գործողությունները միտված են ոչ թե անվտանգության խնդիրների, այլ, ըստ էության, իսրայելական խնդիրների լուծմանը` կապված տարածաշրջանում Իսրայելի դիրքերի ամրապնդման հետ։

5. Այդ հետազոտության մասնակիցներից մեկը` դոկտոր Նադիմ Շեհադին, համոզված է, որ խնդիրն այն է նաև, որ ԱՄՆ-ը, 2003-ին սկսելով իր ռազմավարությունը Մերձավոր Արևելքում, ամենևին չէր մշակել իր անելիքը` կապված քրդական խնդիրների հետ, որոնք ծառացել էին նոր որակով ու նոր հեռանկարով։ Եթե պաղեստինյան խնդրի առնչությամբ կային որոշակի հայացքներ ու մշակումներ, ապա քրդական հարցում ԱՄՆ-ը նախընտրել էր խնդիրները լուծել դրանց առաջացմանը զուգընթաց։ Նախազգուշացումները, որոնք այն պահին հնչեցնում էին Լոնդոնից, որն ավելի իրական պատկերացում ուներ քրդերի մասին, ամենևին ուշադրության չէին առնվում, որովհետև այն ժամանակ չկար ո՛չ ժամանակ, ո՛չ ցանկություն, քանի որ ամերիկացիներն Իրաքում և Մերձավոր Արևելքում` առհասարակ, լիակատար ռազմական հաղթանակի հույս ունեին։ Այդ հետազոտողի կարծիքով, քրդական խնդիրն օբյեկտիվորեն ունի որոշակի առանձնահատկություններ ու գործառույթներ։ Դրա ծավալումը չի վերացնի ո՛չ պաղեստինյան, ո՛չ իրանական, ո՛չ էլ շիա-սուննիական ծրագրերը, այլ կսաստկացնի տարածաշրջանի ապակայունացումը։ Հետազոտողն առաջարկում է մշակել Իրաքյան Քրդստանին կարգավիճակ տալու օրինական ծրագիր` որպես ինքնիշխան պետության, որը սերտորեն ինտեգրված լինի Իրաքի հետ, ճանաչված` Թուրքիայի, Սիրիայի և Իրանի կողմից, և որն Արևմտյան ընկերակցության պետությունների հետ լինի այդ ինքնիշխանության ապահովման երաշխավոր (այսինքն, այս ցանկություններն ավելի շուտ արտացոլում են արաբական քաղաքական վերնախավի դիրքորոշումները)։

6. 2006-ի մայիսին Էրբիլ քաղաքում, քրդական խորհրդարանի հատուկ նստաշրջանում, օրենսդիրները քվեարկեցին նախարարների միասնական կաբինետի ձևավորման օգտին` գլխավորությամբ Քրդստանի ժողովրդավարական կուսակցության ղեկավարներից մեկի` Նիջիրվան Բարզանիի։ Նիստին մասնակցում էր 111 պատգամավոր։ Հրավիրված էին ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Գերմանիայի և Իրաքում ներկայացված այլ պետությունների դեսպաններ։ Փոխվարչապետի պոստն ստացավ Օմար Ֆաթահը` Քրդստանի հայրենասիրական միությունից։ Ստեղծվեց 27 նախարարություն։ ՔԺԿ-ի և ՔՀՄ-ի ներկայացուցիչները ստացան 11-ական նախարարական աթոռ։ Նոր կառավարությունում հինգ աթոռ էլ ստացան մյուս, պակաս նշանակալի քաղաքական կուսակցությունները։ Սա ցույց է տալիս ոչ միայն քրդերի ընդունակությունը` պահպանելու կայունությունն ու առաջատար քաղաքական ուժերի համերաշխությունը, այլև լիակատար անկախության նվաճման կուրսի շարունակման կամքը։ Քուրդ քաղաքական գործիչները միջազգային ընկերակցությանը ցույց են տալիս, որ ԱՄՆ-ին ու նրա գործընկերներին պարզապես ժամանակի ու վստահության «վարկ են տվել» իրենց երկրի անկախությունը ճանաչելու համար։
Դաշնայնացման խնդիրը, իհարկե, մշակվել էր Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության բարձրագույն կառույցներում, և հնարավոր է, Աբդուլա Օջալանի անձնական մասնակցությամբ։ Բայց այդ խնդիրն արագորեն դարձավ նաև քրդական նպատակը` ինչպես թուրքաքրդերի միջավայրում, այնպես էլ Իրաքում և Սիրիայում։ Տեղեկություններ չկան, թե այդ գաղափարը որքան է տարածում գտել Իրանական Քրդստանում, սակայն, ավելի շուտ, այն քննարկվում է իրանաքրդերի միջավայրում ևս։ Բայց ինքնըստինքյան դաշնայնացման գաղափարը չի կարող իրացվել, քանի որ անհրաժեշտ է որոշակի քաղաքական սուբյեկտ, կամ մի շարք սուբյեկտներ, որոնք կարողանային այդ գաղափարի կրողները դառնալ այդ պետություններում ընթացող լեգալ քաղաքական բանավեճում։ Ըստ էության, Իրաքյան Քրդստանում տարածաշրջանային պետական կազմավորման ստեղծումը դարձել է դաշնայնացման ծրագրի կարևորագույն տարրերից մեկը, թեև դժվար է ենթադրել, թե արտաքին աշխարհում քրդերի գործընկերները, նախ և առաջ ԱՄՆ-ը, այդ նախագիծը համաձայնեցրել են Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության ներկայացուցիչների հետ (հատկապես Իրաքի առնչությամբ)։ Լիովին հնարավոր է, որ այդ գործընթացներն Իրաքում տեղի են ունեցել ՔԱԿ-ի ղեկավարությունից անկախ, բայց հնարավոր է նաև այն վարկածը, որ իրաքաքրդերի երկու առաջատար կուսակցությունները թուրքաքրդերի և աշխատավորական կուսակցության հետ սերտ համագործակցության մեջ են գտնվել այդ կարևոր հարցում։ Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ին, ապա Նահանգներն այդ նախագծի մեջ գուցե և ավելի կարևոր տարր է մտցրել, այսինքն` նախաձեռնել և նպաստել է Թուրքիայում ժողովրդավարության և խաղաղության կուսակցության ստեղծմանը` որպես դաշնայնացման հարցի իրացման գործում առավել ներկայացուցչական և հավանական սուբյեկտի։

Ներկայում Իրաքյան Քրդստանի ղեկավարները չեն շտապում անկախության նվաճման հարցում, քանի որ միջազգայնորեն ճանաչված անկախությունն այդ պետությունը մեկուսացման մեջ կգցի Թուրքիայի, Իրաքի և Իրանի կողմից։ Իրաքի քրդական ինքնավարությունը, որը, ըստ էության, ԱՄՆ-ի խնամարկյալն է, գոյության շատ հարմար ձև է և հենակետ` Թուրքիայում, Սիրիայում և Իրանում քրդական շարժման ծավալման համար։ 2006-2011 թթ. ընդգրկող ժամանակաշրջանն անցավ Թուրքիայում քրդական նոր` ժողովրդավարության և խաղաղության կուսակցության զարգացման շրջանակներում, որը ներկայացված է երկրի խորհրդարանում և Թուրքիայի հարավ-արևելքի տեղական մարմիններում։ Հնարավոր է, այժմ, քրդաբնակ շրջաններում, այդ թվում` խոշոր քաղաքներում, ընտրովի պաշտոնատար անձանց մեծամասնությունն այդ կուսակցության բացահայտ կամ ծածուկ անդամ է։ 2011-ի ժողովրդավարության և խաղաղության կուսակցության ժողովը որոշում ընդունեց Թուրքիայի այդ շրջաններում ինքնավարություն ստեղծելու մասին։ Ընդ որում, այդ պահանջները զուգորդվում են քրդական աշխատավորական կուսակցության կողմից պարտիզանական զինված գործունեության ընդլայնման հետ։ Հարց է ծագում` ինչո՞ւ է այս բարդ իրավիճակում աշխատավորական կուսակցությունը նախընտրել միաժամանակ սկսել զինված գործունեությունն ընդդեմ Իրանի։ Հնարավոր է` խնդիր է դրված աշխարհում ստեղծել աշխարհաքաղաքական նոր իրավիճակ և քրդական հարցը Մերձավոր Արևելքում դարձնել ունիվերսալ, համախմբել և ընդհանուր նպատակին ծառայեցնել քրդական նորանոր քաղաքական ուժեր, բայց, ավելի շուտ, երևի գործ ունենք արտաքին ուժերի նախաձեռնած առաջադրանքի կատարման հետ։ Համենայն դեպս, արտաքին շատ հզոր միջամտության հանգամանքներ են հասունանում, առավել ևս, որ Իրաքում ԱՄՆ-ի զինված ուժերի հետագա անելիքները կասկած են հարուցում։ Պետք է նշել ևս մեկ կարևոր հանգամանք. քրդերը տեսնում են Լիբիայում ՆԱՏՕ-ի ուժգին ռազմական միջամտությունը և Սիրիայում ու արաբական այլ երկրներում նրա քաղաքական միջամտությունը։ Հավանաբար փորձ է արվում առիթ ու պատճառներ ստեղծելու քրդական իրադրությանն Արևմուտքի պետությունների անմիջական միջամտության համար, որը կարող է մեծ ողբերգության հանգեցնել։

Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Իրատես դե ֆակտո

[Armanen]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Go act the troll in one of your joke threads.

Take your own advice and leave this forum.

[Tigranakert]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Go act the troll in one of your joke threads.

[bell-the-cat]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

I see you have received a paycheck from Turkey, didn't you? Stirring up troubles between Turkey and Syria!

Go act the troll in one of your joke threads.

[Armanen]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

I see you have received a paycheck from Turkey, didn't you? Stirring up troubles between Turkey and Syria!

HAHA! I know what you are doing so it's funny but when the p*ssy cat does it he is actually serious. It's still funny but sad too.

[Tigranakert]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

To see Kurdish-populated towns in northern Syria become PPK havens would serve Turkey right for meddling in Syrian affairs.

I see you have received a paycheck from Turkey, didn't you? Stirring up troubles between Turkey and Syria!

[bell-the-cat]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

21 October 2011

They also suggest such military campaigns risk destabilising the region, with US troops due to depart from Iraq later in the year and neighbouring Syria struggling to suppress a pro-democracy movement within its own borders.
http://www.bbc.co.uk/news/world-euro...142?print=true

To see Kurdish-populated towns in northern Syria become PPK havens would serve Turkey right for meddling in Syrian affairs.

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

10-ամյակների լռությունից հետո Դիարբեքիրի Սուրբ Կիրակոս եկեղեցնում նորից աղոթք է հնչում վիդեո
17:37 . 22/10
Ավելի քան մեկ տարի տեւած շինարարական աշխատանքներից հետո այսօր վերաբացվելու է Դիարբեքիրի հայկական Սուրբ Կիրակոս եկեղեցին: Ինչպես խոստացել էր Դիարբեքիրի քուրդ քաղաքապետ Օսման Բայդեմիրը, Սուրբ Կիրակոսը վերաբացվում է ոչ որպես թանգարան: Եկեղեցու գմբեթին կտեղադրվի խաչ եւ անարգել կանցկացվեն եկեղեցական արարողություններ ու կհնչի աղոթք: Վերանորոգումն իրականացվել է Դիարբեքիրի քաղաքապետարանի եւ հայ համայնքի միջոցներով:
Բազմաթիվ հայեր այս օրերին Դիարբեքիրում են` մասնակցելու Մերձավոր Արեւելքի ամենամեծ քրիստոնեական եկեղեցու վերաբացմանը: Իսկ վաղը` Խաչի Գյուտիտոնին, Սուրբ Կիրակոսում վերաօծումից հետո առաջին անգամ կմատուցվի պատարագ: Դիարբեքիրում է նաեւ ՙԵրկիր մեդիա՚ հեռուսատընկերության նկարահանող խումբը: Վերաբացման արարողությունը մեկնարկելու է Երեւանի ժամանակով 18:30-ին: ՙերկիրն այսօրը՚ ուղիղ եթերում կներկայացնի բացման արարողության մանրամասները:

video

http://www.yerkirmedia.am/?act=news&lan=hy&id=3256

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

Իրաքի հյուսիս-արևելքի քրդական կազմակերպությունները, բնականաբար, ավելի շատ հակված էին համագործակցելու ԱՄՆ-ի և Իսրայելի հետ որպես Սադամ Հուսեյնի հակառակորդների։ Այդ ավելի քան մոտավոր գնահատականը, այնուամենայնիվ, արտացոլում է քրդական քաղաքական միջավայրում ազգային ազատագրական պայքարի և, համապատասխանաբար, նոր արտքաղաքական կողմնորոշման մի ինչ-որ նոր հայեցակարգի արմատավորման մեկնարկային դիրքը։ 1991-2003 թթ. ընթացքում, Իրաքի երկու պատերազմների միջև ընկած շրջանում, Իրաքյան Քրդստանում ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հետախուզական ծառայությունների և հրահանգիչների խմբերի ներկայությունն այնքան էլ շոշափելի և համակարգված չէր։ Ամերիկացիներին ու բրիտանացիներին այդ շրջանում հետաքրքրում էին Իրանի, Թուրքիայի, Սիրիայի և Իրաքի գործողությունների հետ կապված ամենաընդհանուր հարցերը։ 2001 թ. սեպտեմբերի 11-ի իրադարձություններից հետո ԱՄՆ-ը սկսեց մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերել Իրաքյան Քրդստանի իսլամական կազմակերպությունների, և, առհասարակ, քրդական միջավայրի նկատմամբ։ Այն ժամանակ Սուլեյմանիայում ստեղծվեց ԿՀՎ-ի գրասենյակ, որը պաշտոնապես կոչվում էր «հումանիտար կազմակերպություն» և հանգրվանում էր Ատլանտայի նահանգում։ Մեծ Բրիտանիան Իրաքյան Քրդստանում ստեղծել էր կանոնավոր չվերթերի համար նախատեսված երկու ոչ մեծ օդանավակայան։ Այդ չվերթերն իրականացվում էին Հյուսիսային Կիպրոսի բրիտանական ռազմաբազայից և սպասարկվում էին, նախ և առաջ, Մեծ Բրիտանայի հետախուզական ծառայության գրասենյակների կողմից։ Իրաքի ռազմական գործողությանը նախորդած մեկուկես տարում Իրաքյան Քրդստանում արդեն ստեղծվել էր պատկառելի գործակալական ցանց, որն օգտագործվում էր բազմաթիվ ուղղություններով, առաջին հերթին` իրանական։ Ամերիկացիների և բրիտանացիների վերահսկողությամբ Իրաքյան Քրդստանը մաքրվեց Իրանի և Թուրքիայի գործակալներից։ Այդ գործունեության մեջ շատ էական աջակցություն ցուցաբերեց Իսրայելը, ինչը, ի միջի այլոց, միշտ չէ, որ ողջունվում էր Մեծ Բրիտանիայի կողմից, որը հանդես էր գալիս Իրաքյան Քրդստանի դեմ Իսրայելի նյութած պլանների դեմ։ Ներկայումս Իրաքյան Քրդստանում, համենայն դեպս, տարածաշրջանային կառավարության կողմից վերահսկվող տարածքում, փաստորեն ամբողջ օպերատիվ աշխատանքը կատարվում է ԱՄՆ-ի ու Մեծ Բրիտանիայի հետախուզական ծառայությունների գրասենյակների գիտությամբ կամ լիակատար վերահսկողությամբ։ Հետաքրքրություն է ներկայացնում այն, որ քուրդ բնակչության հանրային գիտակցության մեջ հասցրել է արմատավորվել այն կարծիքը, որ ԱՄՆ-ի հետ համագործակցությունը «հայրենասիրական վարքագծի» կարևոր պայման է։ ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան հատուկ հետազոտություն էին անցկացրել Իրաքյան Քրդստանում` պարզելու համար նրա տարածքում օդանավակայանների, ռադիոտեղորոշիչների, ռազմական բնույթի այլ բազաների, հաղորդուղիների կառուցման պայմաններն ու հնարավորությունները։ Այդ ծրագրերը վաղուց քննարկվել են Իրաքյան Քրդստանի քաղաքական ղեկավարության հետ` սկզբունքայնորեն, հաշվի առնելով քաղաքական և տնտեսական իրողությունները։ Դրա հետ մեկտեղ Իրաքյան Քրդստանում ավելի լայն ու հետևողական աշխատանք է կատարում Իսրայելը, որն զբաղվում է ռազմակրթական ծրագրերով, այդ թվում ուսումնական հաստատություններում պատրաստելով հետախուզության սպաներ և մասնագետներ։ Ընդ որում, սովորողներին պատվաստվում են վարքագծի, աշխարհայացքի և քաղաքական կողմնորոշման գաղափարախոսական որոշակի հմտություններ։ 2006 թ. սկզբից հատուկ Իրաքյան Քրդստանում առաջադրանքներ կատարելու համար ստեղծվել են վարձու զինվորական տիպի մասնավոր կազմակերպություններ, որոնք իշխանությունների հետ կնքել են իրենց աշխատանքը կանոնակարգող պայմանագրեր։ Հարկ է նշել, որ նախ բրիտանական, ապա նաև ամերիկյան գրասենյակներում ստեղծվել են քաղաքական նախագծման մասնագետների խմբեր։ Այդ խմբերը բազմանդամ չեն, նրանք չունեն բավականաչափ հստակ և որոշակի աշխատանքի պլաններ ու ղեկավարության ցուցումներ, նրանց իրավունք է տրված ինքնուրույն նախագծեր մշակելու։ Դրանք, ավելի շուտ, ստեղծվել են Իսրայելի օրինակով, որը զբաղվում է քրդերին առնչվող քաղաքական նախագծմամբ և դա անում է Իսրայելի համալսարանների ու քաղաքացիական վերլուծական կենտրոնների մակարդակով, բայց Իսրայելի հետախուզության և կառավարական հիմնարկների համար։ Բրիտանական ներկայացուցիչներն ապշած էին, երբ իսրայելցիները ցույց տվեցին, թե իրենք ինչ կերպ են մասնակցում Իրաքյան Քրդստանի քաղաքական կառույցներում տարվող կադրային քաղաքականությանն ու տարբեր նշանակումներին։ Դա իրարանցում առաջացրեց Մեծ Բրիտանիայում, որն առարկություն հայտնեց զինվորական կադրերի նշանակմանը Իսրայելի մասնակցության առթիվ։ Առայժմ պարտավորություններ կան, որ ոլորտը պետք է վերահսկվի ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կողմից։ Բրիտանացի փորձագետների խոստովանությամբ, քրդերը շատ արագ են զարգանում, արագորեն ընկալելով արդի քաղաքական գաղափարները, և արաբներից տարբերվում են ավելի մեծ կարգապահությամբ և, լինելով բարդութավորված, ավելի ու ավելի են ձգտում ցուցադրել պետություն կառուցելու իրենց ունակությունը։ Իրաքյան Քրդստանում նկատվում են անվստահության տրամադրություններ, շատ քաղգործիչներ ավելի ու ավելի կասկածամիտ են դառնում, տարածված են «հակահետախուզական» տրամադրությունները, ընդհանուր կասկածանքը, ինչը հատուկ է այն քրդերին, ովքեր միշտ աչքի են ընկել միմյանց նկատմամբ վստահության պակասով, փոքր խմբավորումների շրջանակներից դուրս չգալու ձգտմամբ։ Այս ամենը շատ նպաստավոր ազդեցություն է գործում այդ երկրում իրավիճակը չարաշահելու, դիվերսիոն, հետախուզական և արմատական բնույթի տարբեր նախաձեռնություններ իրականացնելու հնարավորության վրա։ Ներկայումս Իրաքյան Քրդստանում կան առանձնացած խմբավորումներ, որոնք, այսպես թե այնպես, կողմնորոշվում, հովանավորվում և վերահսկվում են արտաքին ուժերի կողմից։ Բրիտանացի փորձագետները համոզված են, որ հետագայում քրդերն ավելի շատ արտաքին գործընկերներ կամ արտաքին «խնամակալներ» կունենան։ Կան առանձին նշաններ, որ բրիտանացի քաղաքական նախագծողներն առաջարկում են Իրաքյան Քրդստանում ձևավորել դաշնային պետական կազմավորում` բաղկացած երկու կանտոնից` հյուսիսային և հարավային, ուր կգերիշխի երկու առաջատար քաղաքական կուսակցություն։ Երևի խնդիր է դրվում մշակելու քրդական պետության առավելագույնս կառավարելի մոդել։ Վերջին երկու-երեք տարում, այսինքն` Իրաքի պատերազմի հիմնական փուլի ավարտից հետո, Իրաքյան Քրդստանի հանդեպ մեծ ակտիվություն սկսեց դրսևորել Սիրիայի հետախուզական ծառայությունը, զուգահեռաբար նաև այդ երկրի քաղաքական հիմնարկները։ Սիրիան որոշակի խնդիր ունի Իրաքյան Քրդստանում` կապված իր ազգային անվտանգության հետ։ Քաղաքական հարաբերությունների ոլորտում Սիրիան քուրդ քաղգործիչներին առաջարկում է իր միջնորդ դերը այն արաբական պետությունների հետ հարաբերություններում, որոնց հետ քրդերը տարբեր խնդիրներ են ունենում։ Սա շատ կարևոր ռեսուրս է քուրդ քաղգործիչների համար, ընդ որում, Իրաքի հյուսիսում քրդական պետության ուժեղացման համեմատ այդ խնդիրներն ավելի լուրջ ու ավելի առարկայական են դառնում և, իհարկե, քրդերը կարիք ունեն մշտական գործընկերոջ` ի դեմս արաբական աշխարհում այնպիսի ազդեցիկ պետության, ինչպիսին Սիրիան է։ Սիրիան լիովին օտագործում է քրդական գործոնը` տարածաշրջանում հակակշիռներ ստեղծելու համար, ունի նշանակալի փորձ և, թերևս, միակ պետությունն է Մերձավոր Արևելքում, որը, փաստորեն, երբեք բռնի քաղաքականություն չի վարել քրդերի նկատմամբ, և նրանց վստահությունը շահելու մեծ հույսեր ունի։ Բացի այդ, նախագահ Բաշար Ասադի իշխանության ամրապնդմանը, բարեփոխումների իրականացմանը զուգընթաց ավելի ու ավելի զարգացում է ստանում Սիրիայի բազմազգության գաղափարը, որը ներառում է մի շարք ազգային ու կրոնական համայնքներ։ Այս կապակցությամբ Սիրիան, ըստ էության, առանց միտումի և ոչ պաշտոնապես առաջարկել է միասնական պետության կազմում քրդական խնդրի լուծման իր տարբերակը։ Դա արդի պայմաններում շատ ընդունելի է Իրաքի քուրդ քաղգործիչների քաղաքական կուսակցությունների համար, որոնք չեն պատրաստվում միջամտել սիրիացի քրդերի (թիվը հասնում է 1,5 մլն-ի) գործին։ Իրաքի քրդերը պիտի ջանան խարխլել քրդական խնդիրների առնչությամբ Սիրիայի, Թուրքիայի և Իրանի ավանդական դիրքերը, և այդ նպատակով Սիրիայի դերը կարող է շատ հետաքրքրական լինել։ Այս հանգամանքը կարող է հիմք դառնալ, որ Սիրիան օրինական հետախուզական դիրքեր ունենա Իրաքյան Քրդստանում, ինչպես արևմտյան տերությունները։ Եվրոպայում բնակվող, ձախ իսլամական հայացքներ ունեցող քուրդ մտավորականները երբեմն-երբեմն մամուլ են նետում Իրանի, Սիրիայի, Լիբանանի և Քրդաստանի մասնակցությամբ իրանա-շիական «գոտու» ստեղծման գաղափարը։ Այդ գաղափարը քաջ հայտնի և տարածված է, բայց այդ «գոտուն» Քրդստանի մասնակցությունը դարձել է այդ դատողությունների մի նոր տարր։
Իգոր ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ

http://www.idefacto.am/page.php?section=news_more&id=5442

[Vrej1915]

Re: Prospects of a Kurdish state and what it means for Armenia

18/10/2011
Ո՛Չ ԹՈՒՐՔԻԱՆ, Ո՛Չ ԷԼ ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԵՐԿՐՆԵՐԸ ՊԱՏՐԱՍՏ ՉԵՆ ԵՎ ՀԱԶԻՎ ԹԵ ՀԵՏԱԳԱՅՈՒՄ ԷԼ ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՆԱՆ ԴԱՌՆԱԼՈՒ ՔՐԴԵՐԻ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐ

Քրդական գործոնն ավելի ու ավելի մեծ նշանակություն է ձեռք բերում Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում, այդ թվում ամերիկյան և իրանական քաղաքականության համար։ Իրանում և Իրաքում ընդունվում է քուրդ ժողովրդի, քրդերենի և քրդական սոցիալ-մշակութային խնդիրների գոյությունը և, ի տարբերություն Թուրքիայի, առավելապես քրդաբնակ տարածքն անվանվում է Քրդստան։ Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում կան քրդական անվանումներ ունեցող բազմաթիվ փողոցներ և հաստատություններ։ Ի տարբերություն Թուրքիայի, ուր քրդերին քաղաքական և հասարակական հաջողություն է սպասում միայն այն դեպքում, եթե նրանք իրենց համարում են թուրքեր, Իրանում քուրդ բնակչությունն իսլամական հեղափոխությունից հետո ինտեգրվել է իրանական պետությանն ինչպես անհատական, այնպես էլ ազգային-համայնքային մակարդակով։ Քրդերն իրանական նկարագրի բաղկացուցիչ տարր են, որը բազմազգ բնույթ ունի։ Եթե առաջ քրդական խնդրի քննարկումը տեղի էր ունենում չորս պետությունների` Թուրքիայի, Իրանի, Իրաքի և Սիրիայի միջև, ապա իրաքյան պատերազմից հետո այդ խնդրի քննարկումը տեղի է ունենում արդեն կանոնավորապես Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, և հիմա այդ քննարկումներին անպայման մասնակցում են քրդերն այս կամ այն փուլից։ Քուրդ քաղաքական գործիչները, հակառակ տարածաշրջանի պետությունների շահերի, դարձել են տարածաշրջանային քաղաքական վերնախավի բաղկացուցիչ մասը։ Ընդ որում, այդ երկրների քաղգործիչները ոչ թե սոսկ հաշտվել են այդ հանգամանքի հետ, այլ սկսում են հասկանալ, որ քրդերի մասնակցությունը տարածաշրջանային քաղաքական գործընթացներին կարող է արդյունավետ դառնալ, այդ թվում ներտարածաշրջանային մրցակցության հունում, երբ քրդերի դիրքորոշումից կախված լինի այս կամ այն պետության դիրքորոշումը։ Լիբանանցի փորձագետների գնահատմամբ, որոնք աչքի են ընկնում Մերձավոր Արևելքի «փակ հասարակությունների» պայմաններում մտածողության և վարքագծի հարաբերական ազդեցությամբ, արաբ, որոշ չափով նաև իրանցի քաղգործիչները պատրաստ չէին այն բանին, որ քրդական կուսակցություններն ու կազմակերպություններն ինտեգրվեն ԱՄՆ-ի ու Մեծ Բրիտանիայի ռազմավարական շահերին, դառնան ոչ միայն այդ պետությունների գործիքներ, այլև գործընկերներ։ Այդ երևույթն ընկալվում է որպես անակնկալ` ոչ միայն այն կապակցությամբ, որ քրդերը զգալի չափով պահանջարկված էին Իրաքի պատերազմի պայմաններում, այլև, որ արաբական աշխարհի երկրները և Թուրքիան, որոնց հետ երկար ժամանակ գործընկերային բարդ հարաբերություններ էին պահպանվում, միառժամանակ «փակված» էին հենց տարածաշրջանում քրդերի նոր դերի հաստատման շնորհիվ։ Քրդական քաղաքական կուսակցությունները կարողացան Իրաքում պատերազմի նախապատրաստման և անցկացման այնքան բարդ պայմաններում վարել արդյունավետ և տեխնոլոգիապես գրագետ քաղաքականություն, ինչի հետևանքով պարզ դարձավ, որ անցած տասնամյակներում քրդերը կարողացել են հաղորդակցվել քաղաքակիրթ գործունեության ձևերին ու եղանակներին և ոչ թե սահմանափակվել այն արմատականությամբ, որը ներհատուկ է ցանկացած ազգային ազատագրական շարժման։ Մերձավոր Արևելքի բոլոր շահագրգիռ պետությունները հասկացել են, որ եթե ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան վերջնական որոշում կայացնեն ձեռնամուխ լինելու Իրաքի հյուսիսում քրդական պետության անկախության միջազգային ճանաչման վերջնական փուլին, ապա տարածաշրջանի պետությունները ոչ մի իրական հնարավորություն չեն ունենա կանխելու այդ գործընթացը։ Այս կապակցությամբ, ձախ և ազատական ուղղության թուրք և իրանցի քաղաքական փորձագետներն ու մեկնաբանները բազմիցս ընդգծել են, որ ժամանակն է ոչ թե քննարկելու քրդական սպառնալիքի չափերը և այդ սպառնալիքի վերացման եղանակները, այլ քրդերի քաղաքական տարբեր կուսակցությունների հետ համագործակցելու ուղիները, պարզելու մի պետության հետ հարաբերություններում առավել նպաստավոր դիրքերը, որն այսպես թե այնպես ստեղծվելու է Հյուսիսային Իրաքում։ Հյուսիսային Եվրոպայի երկրների ձախ ազատական և սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունների ներկայացուցիչները, որոնք վաղուց և ակտիվորեն զբաղվում են քրդական խնդրով, ձգտում են Թուրքիայի և Իրանի քաղգործիչներին բացատրել այդ գործընթացի հեռանկարները և քրդերի իրավունքների ճանաչման անհրաժեշտությունը։ Քրդական քաղաքական կազմակերպությունները ոչ միայն հույսեր են կապում Եվրոպայի իրենց բարեկամների հետ, այլև ձգտում են վարել հավասարակշռման քաղաքականություն, օգտագործելով տարածաշրջանի պետությունների միջև եղած հակասությունները։ Քրդերի խնդիրն է չեզոքացնել մի պետությունը` մեկ ուրիշի դեմ իր գործունեությունն ակտիվացնելու նպատակով (օրինակ, ավելի վստահալից հարաբերություններ հաստատել Իրանի հետ` Թուրքիայի հանդեպ ճնշման քաղաքականություն վարելու համար)։ Սակայն եթե Իրաքի քրդերի «ժողովրդավարական կուսակցությունը» նախընտրում է չկորցնել ավանդական հարաբերություններն Իրանի հետ և սաստկացնել քաղաքական քայլերը Թուրքիայի հանդեպ, ապա Իրաքյան Քրդստանի «հայրենասիրական միությունը», ընդհակառակը, աշխատում է բավարարել ԱՄՆ-ի ձգտումը` Իրաքի տարածքից որոշակի սպառնալիք ստեղծելու Իրանի համար։ Ներկայումս այդ հակասությունները որոշ չափով կորցնում են հրատապությունը, երբ իրաքաքրդերը փորձում են մշակել ավելի համաձայնեցված քաղաքականություն, բայց, այսպես թե այնպես, քրդերը դեռ չեն հասել համախմբվածության։ Իրանցի փորձագետները պնդում են, թե ԱՄՆ-ի քաղաքականությունն ուղղված է քրդական պետության այնպիսի մոդելի ստեղծմանը, որը կողմնորոշված լինի ոչ թե տարածաշրջանային համագործակցության, այլ առճակատման սաստկացման, Մերձավոր Արևելքի շատ պետությունների համար սպառնալիքի ստեղծման, ուստի և այդ մոդելը մի ինչ-որ «կիսամեկուսական» գոյություն է ենթադրում։ Իսրայելցիները դա անվանում են «ամերիկա-իսրայելական» ծրագիր, նշելով, թե ԱՄՆ-ին և Իսրայելին պետք չէ տարածաշրջանին ինտեգրված քրդական ժողովրդավարական պետություն, որին խորթ լինեին իսլամական քաղաքական սկզբունքները։ Հիմա Իրաքում քրդական պետության ստեղծման հեռանկարների հանդեպ տարբեր դիրքորոշումներ են ձևավորվել, թեև բոլոր շահագրգիռ պետությունները ձգտում են ավանդական վերաբերմունք ցուցաբերել, այսինքն` հրապարակայնորեն ժխտել նման հեռանկարի հնարավորությունը։ Իրաքի քաղաքական խավը, փաստորեն, պատրաստ է Իրաքից քրդական հողերի առանձնացմանը, քանի որ երկրում ստեղծված իրավիճակը թույլ չի տալիս պաշտպանելու նրա քաղաքական-տարածքային ամբողջականությունը, ինչպես նաև, ըստ էության, ժխտելու Իրաքը երեք պետության տրոհելու հնարավորությունը։ Ընդ որում, կարող է առաջանալ նավթի հիմնական ակունքների վերահսկողության հարցը, բայց այդ հարցն էլ անլուծելի չէ, և կարող է լուծվել տեխնոլոգիական եղանակների կիրառմամբ։ Իրաքյան վերնախավն աներևակայելիորեն մասնատված է, անգամ կարելի է խոսել նրա քայքայվածության ու գլխիկորության մասին։ Նա ի վիճակի չէ ո՛չ կառավարելու իր երկիրը, ո՛չ էլ, առավել ևս, քաղաքական հեռանկար ծրագրելու։ Սուննի վերնախավը, փաստորեն, արդեն վճռել է ստեղծել իր պետությունը, ընդ որում, Բաղդադով, Քիրկուկի վերահսկողությամբ, քրդերին համարելով ավելի մեծ սպառնալիք, քան շիաներին։ Շիաներն ու սուննիները քրդերին համարում են օտար տարր արաբական աշխարհի համար, և մեծ հաճուքով կհամաձայնեն Իրաքից նրա հողերի առանձնացմանը։ Իրանը քրդերին համարում է շատ վտանգավոր և, միաժամանակ, իրավիճակային հավատարիմ գործընկեր։ Իրանցիները հասկանում են, որ ԱՄՆ-ը և Իսրայելը չեն կարող լիովին և տևական ժամանակով իրացնել իրենց խնամակալությունը Քրդստանի նկատմամբ, ինչը կհանգեցնի Իրանից այդ պետության մեծ կախման, քանի որ ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ էլ արաբական երկրները պատրաստ չեն և հազիվ թե հետագայում էլ ցանկություն ունենան դառնալու քրդերի գործընկերներ։ Իրանցիները սպասում են, թե երբ Իրաքյան Քրդստանը կհայտնվի իրանական քաղաքական ու տնտեսական ազդեցության հունում։ Իրանը Թուրքիայի հնարավորություններն ամեն կերպ խեղդելու ռազմավարություն է իրականացնում քրդերի օգնությամբ, և Իրաքում քրդական պետության ստեղծումն «աղետ» չի լինի Իրանի համար, ինչպես Թուրքիայի համար է։ Սիրիայի դիրքորոշումը, որն էլ ի՛ր Քրդստանն ունի, նպատակահարմար է գտնում քրդական պետություն ստեղծել Իրաքում, ինչի արդյունքում, հնարավոր է, սիրիացի քրդերի մի մասը կցանկանա տեղափոխվել այնտեղ, բայց Սիրիայի այս դիրքորոշման հիմքում ընկած է Թուրքիայի դեմ նոր դաշնակցի առկայության նշանակության ըմբռնումը։ Միաժամանակ, ուշադրության է առնվում այն, որ բացի Թուրքիա-Սիրիա-Իրան եռակողմ խորհրդակցություններից, որոնց հիմա չի կարող մասնակցել Իրաքը (որպես փաստացի արաբա-քրդական պետություն), երկկողմ խորհրդակցություններ են անցկացվում Իրանի ու Սիրիայի միջև, որոնց շնորհիվ հնարավոր է հետագա գործողությունների պլան մշակել քրդական քաղաքական հեռանկարի առնչությամբ։ Սիրիան և Իրանն այդ խորհրդակցություններում ներկայացնում են ոչ միայն հետախուզական ծառայությունների ու ռազմական գերատեսչությունների ներկայացուցիչները, այլև արտաքին գործերի նախարարների տեղակալները։
Քրդական հասարակական-քաղաքական շրջանակները միշտ էլ նպաստավոր միջավայր են եղել տարբեր պետությունների հատուկ ծառայությունների գործունեության և ամեն կարգի խարդախությունների համար։ Հատկանշական է, որ Քրդստանի արտաքին գործերի նախկին նախարար Նաջի Սաբրին, ըստ լրատվամիջոցների, ԿՀՎ-ի գործակալ է եղել։ Գտնվելով շատ բարդ քաղաքական պայմաններում, քրդական կազմակերպություններն ու նրանց գործիչները հարկադրված էին ուշադրության առնել և հաճախ առաջնորդվել այդ պետությունների ներկայացուցիչների գնահատականներով ու կարծիքներով։ Դա հաճախ հանգեցնում էր քրդական ազգային ազատագրական շարժման թուլացման և խարխլման, ծնում հակասական միտումներ ու գաղափարներ։ Վերջին երկու տասնամյակի ընթացքում քրդական կազմակերպությունները հարաբերական վստահալից հարաբերություններ են հաստատել Սիրիայի հետ և իրենց պայքարը կենտրոնացրել են Թուրքիայի և Իրաքի դեմ։ Դա պայմանավորված էր քրդերի հակաարևմտյան և հակաիսրայելական տրամադրություններով, քանի որ ԱՄՆ-ը և Իսրայելը համարվում էին Թուրքիայի դաշնակիցներ։ Այդ տրամադրությունները հատկապես տարածված էին Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության շարքերում, որը գլխավորապես պայքար էր մղում Թուրքիայի դեմ։